De hydrograaf door Allard Schröder

Allard Schröder
De hydrograaf
2002 - 3e druk
De Bezige Bij
Amsterdam Samenvatting Graaf Franz von Karsch-Kurrwitz gaat in 1913 in Hamburg aan boord aan het schip 'Posen', met de bestemming Valparaiso (Chili). Karsch is hydrograaf van beroep en de lange reis over zee dient om onderzoek te doen naar de theorie achter de golven en het weer. Voor hem is de reis eigenlijk meer een tijdelijke vlucht uit zijn oersaaie bestaan in Duitsland. Aan boord leert hij Moser kennen, een salpeterhandelaar, met wie hij weinig op heeft, hoewel ze veel samen optrekken op het schip. Ook ontmoet hij de leraar klassieke talen Dr.Todleben. In Lissabon komt een nieuwe passagier aan boord; de Nederlandse actrice Asta Maris. Na verloop van tijd raakt Karsch verliefd op haar. Ze meren aan in Rio de Janeiro, waar Karsch Maris en Todleben samen ziet weggaan. Uit woede gaat hij met Moser mee naar de prostituees van de stad. Na veel drank en een nacht daar keert hij terug naar het schip. Daar blijkt dat Dr.Todleben gevangen is genomen. Na neergeslagen te zijn in een steegje is hij met vals paspoort gevonden en in een ziekenhuis verpleegt en gevangen gezet, om uitgeleverd te worden aan Duitsland. Maris zegt er verder niets van te weten en ook Karsch laat de zaak rusten. Naarmate de reis vordert raakt hij steeds verliefder op de ietwat mysterieuze Maris. In een hevige storm op zee raken ze haar kwijt. Ze wordt stomdronken en stoned van de opium gevonden in het ruim. Karsch brengt haar terug naar haar kamer. Daar blijkt ook zij verliefd te zijn. Maar Karsch beseft dat het niets kan worden. Alleen op de zee, zoals ze nu varen hebben ze enige toekomst. Thuis in zouden ze geen toekomst hebben. Ze bereiken Valparaiso waar Maris en Karsch scheiden, zonder afscheid te hebben genomen. Terug in Duitsland neemt Karsch dienst in het leger, om zijn ingehuurde vervanger in de dienst (zijn vader had hem ontheven van militaire dienst door een arme vervanger te regelen uit het dorp) en gedraagt hij zich niet meer naar zijn saaie en oude adellijke bestaan. Hij lijkt langzaam krankzinnig te worden. Ver na de Tweede Wereldoorlog maakt een notaris de erfenis op en schakelt daarbij de hulp in van de voormalige huishoudster van graaf Karsch in. Het blijkt dat Karsch in 1917 gewond raakte en daarbij een verwaarloosde syfilis had (naar de verklaring van een marinearts). Na de Eerste Wereldoorlog keert Karsch terug naar het landgoed waar hij rustig voort leeft. Tot hij het landgoed in de oorlog verkoopt aan een hoge nazi. Langzaam wordt hij gek (door de syfilis) en begrijpt zijn personeel hem helemaal niet meer. Zijn leven eindigt doordat tijdens de bevrijding in 1945 een Amerikaanse soldaat Karsch, per ongeluk doodschiet. Mening Toen ik begon met lezen kon het verhaal me echt niet boeien, maar na verloop van tijd begon ik het toch meer en meer te waarderen. Het verhaal is buitengewoon prachtig geschreven en het oud-Nederlandse taalgebruik apprecieer ik dan ook zeer. Niet dat het taalgebruik totaal niet van deze tijd is, maar het is ietwat statisch geschreven. Dit stemt uiteraard helemaal overeen met de tijd waarin het grootste gedeelte van het verhaal zich afspeelt; 1913. Zoals ik al zei kon het verhaal met in het begin niet echt boeien en dit kwam vooral door de aard van het verhaal. Het gaat eigenlijk gewoon over een saaie wetenschapper die op reis gaat en daar psychisch veranderd door spelingen van het lot. Dit is op zich ook niet echt moeilijk gevonden. Toch begon (misschien wel door die spelingen van het lot) het verhaal zich op een gegeven moment zo te ontplooien dat het interessant werd. De personages deden dingen die niet van hen verwacht werden. Zo had ik nooit voor mogelijk gehouden dat Asta Maris een aan drank en drugs verslaafde vrouw zou zijn die zichzelf verwaarloosde. Zo wordt ze namelijk in de voorafgaande passages helemaal niet weergegeven. En tevens vind ik het knap dat iemand een boek kan schrijven met een dergelijk goed verzonnen plot; iemand loopt weg voor iets waar hij achteraf helemaal niet voor weg had hoeven te lopen. Karsch loopt onder andere omdat hij niet wil trouwen en als hij terug komt van zijn lange reis, blijkt dat ook helemaal niet te hebben gemoeten. Dit vind ik dus leuk verzonnen. Ook vind ik het mooi gevonden dat het aan het einde van het boek zogenaamd de erfenis opgemaakt wordt en dat dan door ooggetuigenverslagen het verdere verloop van het leven van Karsch beschreven wordt. Zo krijgt het boek een mooi en passend einde. Al met al ben ik dus positief over dit boek, maar als je een lezer bent die alleen van spannende verhalen houdt met veel inhoud dan raad ik je dit boek niet aan. Anders, veel leesplezier...
Extra opdracht – technisch aspect; motieven Obsessie voor water: Karsch heeft als kind een traumatische ervaring gehad met water; toen hij klein was had hij een zeldzame ziekte die alleen zou genezen als hij drie maal daags ondergedompeld zou worden in zeewater. Dit vond hij vreselijk, maar het heeft er uiteindelijk wel voor gezorgd dat hij beter werd en dat hij de ziekte dus overleefde. Nu hij volwassen is, heeft hij nog steeds een grote obsessie voor water. Hij wil weten hoe de zee precies in elkaar zit; hoe de golven ontstaan en hoe ze in groepen in te delen zijn zodat er later voorspelingen gedaan kunnen worden. Ondanks dat hij nog steeds een fobie heeft voor de zee door zijn kinderjaren, doet hij dit werk zeer gedreven en hij wil dan ook zeker alle geheimen van de zee onthullen. Dienen in het leger: Karsch' vader heeft voor een vervanger gezorgd voor het leger. Eigenlijk zou Karsch zelf moeten dienen in het leger, maar omdat hij van 'adel' was, vond zijn vader dat hij dit niet hoefde en zorgde dus voor een vervanger. Tijdens de reis naar Valparaiso heeft Karsch een gesprek en daardoor dringt het tot hem door dat die vervanger daar niet terecht is; hij zou zelf moeten strijden (en eventueel sterven) voor het vaderland. Heel de reis laat dit idee hem niet meer los en ook dit wordt een soort obsessie voor hem. Hij moet en zou terug naar Duitsland om in het leger te kunnen. Asta Maris en vrouwen in het algemeen: Asta Maris is een belangrijke persoon in het boek en door de relatie die Karsch met haar heeft, kom je duidelijk te weten hoe hij tegenover vrouwen staat. Hij denkt steeds weer terug aan het kindermeisje dat hem onderdompelde in de zee toen hij klein was en hoe zij hem vasthield tegen haar boezem aan. Dit beeld heeft hij in zijn achterhoofd als het om vrouwen gaat. Nu hij thuis in Duitsland iemand heeft waar hij mee moet trouwen is dit beeld sterker geworden. Hij kan niet met haar trouwen omdat ze niet voldoet aan het beeld dat hij van een vrouw heeft: het kindermeisje. Dit is ook een van de grootste redenen dat hij als het ware van huis wegloopt.