De heilige Antonio door Arnon Grunberg

Samenvatting Na de dood van hun vader en echtgenoot vertrekken Paul, Tito en hun moeder Raffaella naar de Verenigde Staten (New York) waar zij proberen een nieuw bestaan op te bouwen met het bezorgen van pizza’s. Raffaella is een mooie vrouw met vele aanbidders die welkome geschenken meebrengen. Haar zoons Paul en Tito zijn 17 en 18 jaar oud en volgen een cursus engelse taal. Hier ontmoeten zij een Kroatische vrouw, die in het boek hoofdzakelijk wordt aangeduid met de Kroatische. Haar eigenlijke naam is Kristin. Er verschijnt een nieuwe aanbidder, Ewald Stanislas Krieg die verliefd wordt op Raffaella en hij trekt een tijdje bij de familie in; dit zeer tegen de zin van Paul en Tito. Raffaella is een expert in het bereiden van burrito’s en het gezin begint een afhaal-burrito-restaurant maar helaas wordt deze zaak, Mama-burrito, een flop na een in beslagname van het departement voor hygiëne. Paul en Tito trekken veel op met de Kroatische. Deze vrouw, haar leeftijd wordt niet genoemd, is na een kort verblijf in München ook in de Verenigde Staten terechtgekomen en krijgt haar inkomsten bij gebrek aan beter werk uit het hoereren. Ze vindt zichzelf een erg mooie vrouw. Ze zegt in een volgend leven als lama terug te willen keren. Op haar verjaardag bieden de jongens haar aan dat zij alles met hen mag doen. De jongens worden door haar ontmaagd. Haar verjaardag valt op de naamdag van de heilige Antonio en samen met Paul en Tito richten ze een soort altaar in om Antonio te vereren. Later deze dag zal de Kroatische in Central Park een klant met 48 messteken om het leven brengen zonder aanwijsbare oorzaak. De Kroatische wordt tot de doodstraf veroordeeld. Keuze van het boek Ik heb dit boek gekozen omdat ik graag iets wilde lezen van een jonge auteur en dan bij voorkeur met een humoristische inslag. Arnon Grunberg is geboren in 1971 en woont en werkt al een aantal jaren in New York. Naast romans en essays schrijft hij ook voor een krantencolum. Een van zijn bundels is getiteld “ de troost van de slapstick” en dat gaf mij het idee dat hij mogelijk leuk zou schrijven. Verhalen die in de tegenwoordige tijd spelen, vind ik vaak beter herkenbaar voor mijzelf vandaar mijn keuze voor een nog levende auteur. Ik verwachtte een humoristisch boek. Dit kwam ook wel uit. Het was geen lachen, gieren, brullen maar vooral de eerste helft zat ik regelmatig te gniffelen. Situaties of beschrijvingen waren gewoon leuk. Een voorbeeld: Paul zegt:” Wij hebben maar één soort onderbroek. Wij hebben geen aanbidders, wij zijn aanbidders”. Van dit soort leuke omschrijvingen staan er heel veel in het boek. Het verhaal op zich had natuurlijk ook iets tragisch door het slechte einde van de Kroatische. Ik verwachtte ook herkenning omdat het in deze tijd speelt. Dat was gedeeltelijk het geval. Ik ken New York niet met al zijn immigranten. Maar het thema van mensen die elders een nieuw bestaan willen opbouwen is heel actueel en daardoor ook heel herkenbaar.
Uitgekomen verwachtingen Omdat het boek voldeed aan mijn verwachtingen sprak het mij ook aan. Ik ben niet zo’n ervaren lezer en het was dan ook plezierig dat het “voor-school-lezen” zo’n positieve ervaring was. Ik heb het boek in de eerste dagen van de kerstvakantie gelezen. Het boek sprak mij aan omdat het een heldere duidelijke schrijfstijl was. Er werden niet al te veel moeilijke woorden gebruikt, de zinnen waren vrij kort. Het was steeds duidelijk wie er aan het woord was, of waar een situatie zich afspeelde. Er waren weinig flashbacks, het verhaal werd vrij chronologisch verteld. De komische inslag was een fijne aanvulling. Het verhaal was redelijk duidelijk; alleen de door de Kroatische gepleegde moord was nogal onduidelijk. Vooral de reden hiervoor was niet direct te achterhalen. De titel Over de heilige Antonio kon ik weinig vinden. In het boek staat dat de heilige Antonio de heilige van het onmogelijke is. De Kroatische is jarig op zijn naamdag en ze mag daarom een wens doen. Paul en Tito vinden dat de Kroatische heilig is, en maken een altaar voor haar om Antonio te aanbidden. In van Dale staat Antonio niet apart vermeld. Wel staat er het Antoniuskruis in. Dit is een T-vormig kruis. (De Kroatische zegt op een bepaald moment dat ze het gelukkigste was toen ze T-shirts verkocht, of is dit toeval?). Het T-vormig kruis is een soort van koudvuurachtige roos waar tegen in de Middel Eeuwen Sint-Antonius de kluizenaar werd aangeroepen. Moet de Kroatische de heilige Antonio voorstellen die eenzaam en mediterend leeft? De Kroatische zegt dat ze in een volgend leven terug wil keren als een lama. Ze wil dan de mensen die langs haar lopen in het gezicht spugen. Een lama is een lastdier. Maar als ik in van Dale kijk, staat daar ook; Lama is de titel van de boeddhistische priesters in Tibet en Mongolië. Wil ze dan als een heilige man terugkeren, een soort heilige Antonio? Is ze inderdaad de heilige van het onmogelijke? Ze wil duidelijk niet vergeten worden want ze heeft Paul en Tito gevraagd om over haar te vertellen als ze er niet meer is. Dit als betaalmiddel voor hun ontmaagding. Dit doen Paul en Tito dan ook op het politiebureau na de arrestatie van de Kroatische. De immigranten Het boek gaat ook over het vinden van een nieuwe plek in een nieuwe wereld. Niet alleen Raffaella, Paul en Tito zijn immigranten; dit geldt zeker ook voor Kristin de Kroatische en waarschijnlijk ook voor Ewald Krieg (zijn naam suggereert een Duitstalige afkomst). Dat dit niet altijd makkelijk gaat, blijkt uit het mislukken van de Mama-burrito en natuurlijk uit de rampzalige afloop van het leven van de Kroatische. Het beheersen van de nieuwe taal, in dit geval het engels, staat voorop. Paul en Tito vinden het volgen van de lessen belangrijk; het lijkt waarschijnlijk dat zij hun plek in de Amerikaanse samenleving wel zullen vinden. Voor Raffaella zal het moeilijker zijn. Ze leeft nu van haar schoonheid en haar aanbidders maar zal mogelijk uiteindelijk op haar zoons moeten teren. Eindoordeel Het boek had een vreemd en onverwacht eind. Voor mij is het niet duidelijk waarom Kristin de man in het park vermoordde. Het lijkt wel alsof ze indirect zelfmoord pleegt om zo een beter leven te krijgen in de vorm van een reïncarnatie. Het was een fijn boek om te lezen; er stonden veel verwijzingen in. Maar soms is het moeilijk om in te schatten hoeveel je erachter moet zoeken.