Inhoud. Primaire gegevens. Titel: De Grot Auteur: Tim Krabbé Uitgeverij: Wolters Noordhoff Verschenen in: 1997 Aantal bladzijden: 139 Leestijd: 7 uur Verantwoording van de keuze. Het boek zit bij de penta-pockets van dit jaar, dus het is een goed boek om een verslag over te maken. Verder sprak de titel me wel aan en nadat ik de achterkant gelezen had, leek het me wel een leuk boek om helemaal te gaan lezen. Korte samenvatting van de inhoud. De 43-jarige geoloog Egon Wachter is in Ratanakiri om een koffer drugs weg te brengen. Wanneer hij aankomt doet hij allerlei dingen om zoveel mogelijk een toerist te lijken. Hij denkt steeds aan de Nederlandse drugssmokkelaar Doornebosch die een poosje terug in hetzelfde land ter dood is veroordeeld wegens drugssmokkel. 's Avonds gaat hij naar de parkeerplaats waar hij zijn afspraak heeft en geeft de koffer aan een vrouw die hij eerder heeft gezien. Het tweede hoofdstuk gaat over Egon als veertienjarige, terwijl hij op jeugdkamp is in de Ardennen. Hij ontmoet daar Axel van de Graaf, met wie hij bevriend raakt. Egon komt Axel weer tegen op het moment dat hij derdejaars student geologie is. Axel blijkt in het criminele circuit te zijn beland. Ze hebben regelmatig contact met elkaar. Egon rondt zijn studie af en wordt aardrijkskundeleraar. Hij maakt veel geologische expedities naar verre landen. Hij leest in de krant over een expeditie naar Brazilië, maar om mee te mogen moet je veertigduizend gulden betalen. De bank wil zijn hypotheek niet verhogen en uiteindelijk besluit Egon maar drugskoerier van Axel te worden en gaat naar Ratanakiri met een koffer drugs. In het derde hoofdstuk is een Nederlandse journalist, Michiel Polak, in Ratanakiri vanwege de moord op twee Nederlanders die daar gepleegd is. Hij praat met de moeder van een zekere Oum Phen, die van de moord beschuldigd wordt. Polak gaat ook nog naar de parkeerplaats waar de twee zijn vermoord. Hij ziet daar een grote bloedvlek en bekijkt foto's van de lijken. Een van hen is Egon Wachter, de andere is een vrouw. Haar naam is niet bekend. Het vierde hoofdstuk gaat over Marcie, die een hele grote hobby heeft: het verzamelen van edelstenen en mineralen. Ze begint hierin een eigen winkeltje wat uiteindelijk na drie jaar failliet gaat. Ze houdt er flinke schulden aan over. Op een dag is Marcie spoorloos verdwenen. Ze heeft niks gezegd, geen reis geboekt, niets. Je komt ook niet te weten wat er gebeurd is, maar je kunt het wel raden: ze is drugskoerier geworden en zij was de vrouw aan wie Egon de koffer moest overhandigen en zij is dus met hem vermoord. In haar jeugd heette Marcie eigenlijk Marjoke, maar omdat ze naar Amerika verhuisde, heeft ze haar naam veranderd in Marcie. Toen ze een jaar of veertien was ging ze op hetzelfde jeugdkamp als Egon en Axel. Daar herkende Egon haar in Ratanakiri ook van. Het laatste hoofdstuk speelt zich weer af in het kamp in de Ardennen. Egon gaat wandelen langs een rivier en komt daar Marjoke tegen. Ze raken aan de praat en opeens besluiten ze een dam in de rivier te bouwen om de loop ervan te veranderen. Die middag krijgen ze een rondleiding in een grot. Daarna gaan ze met z'n allen bosbessen plukken. Egon wil met Marjoke gaan, maar Axel komt er al aan lopen terwijl hij een ander meisje voor zich uit duwt.
Eerste reactie achteraf. Ik vond het een goed en vrij makkelijk boek om te lezen. Wel af en toe wat ingewikkeld en onduidelijk, maar toen ik het uit had, kon ik de verbanden wel goed leggen en werd het me wel duidelijk. Het taalgebruik was niet moeilijk en de zinnen waren niet te lang. Er kwamen veel dialogen in voor, wat ik wel prettig vond. Verhaalanalyse. Tijd en ruimte Het verhaal speelt zich af in deze tijd. De verteltijd van dit boek is ongeveer zeven uur. In die tijd heb ik hem uitgelezen en zo lang zou ik er ook over doen om het te vertellen. De vertelde tijd in het verhaal is 29 jaar. Je leert Egon kennen op het moment dat hij 43 is en er wordt teruggeblikt naar het jeugdkamp, toen hij veertien was, en naar zijn studententijd. Het verhaal is niet-chronologisch. Het begint in medias res. Hoofdstuk een wordt verteld vanuit de huidige situatie van Egon. Hoofdstuk twee is een flash-back naar het jeugdkamp in de Ardennen, de studententijd van Egon en de jaren daarna tot aan de reis naar Ratanakiri. Hoofdstuk drie is weer de tegenwoordige tijd, wanneer Michiel Polak de moord op Egon en Marjoke onderzoekt voor de krant. Hoofdstuk vier gaat over Marjoke als ze getrouwd is en in Amerika woont. Haar naam is inmiddels veranderd in Marcie. Hoofdstuk vijf ten slotte gaat weer over het kamp. Er zijn veel flash-forwards omdat de vertelde tijd erg groot is. Vooral in hoofdstuk vier over Marcie (Marjoke dus) komen ze veel voor. Het verhaal heeft een deels open, deels gesloten einde. Je weet wat er gebeurd op het moment dat Axel aan komt lopen met een ander meisje, want die situatie is al beschreven in hoofdstuk twee. Egon was van plan met Marjoke te gaan bessen plukken, maar hij gaat uiteindelijk met dat andere meisje. In die zin is het dus een gesloten einde. Maar er blijven wel veel vragen over, zoals: wat is er precies gebeurd met Marjoke en Egon? En waarom heeft Marjoke niets gezegd tegen haar gezin? Als je het zo bekijkt, is het een open einde. Het verhaal speelt zich af in verschillende ruimten, zoals de stad Ratanak in Ratanakiri, het jeugdkamp in de Ardennen, Amsterdam, waar Egon studeerde en later ook ging wonen, en het plaatsje Waterhead in Amerika, waar Marcie en haar gezin woonde en waar zij haar winkeltje vestigde. De klimatologische omstandigheden worden niet genoemd en zijn ook niet van belang. De wijze van vertellen. Het verhaal is geschreven in de personale vertelsituatie. Het verhaal beleef je grotendeels door de ogen van Egon Wachter. Wel wisselt de schrijver een paar keer van perspectief. Dat is in hoofdstuk 3, daar beleef je het verhaal door de ogen van Michiel Polak, en hoofdstuk vier, dat wordt verteld vanuit het oogpunt van Marjoke. Egon wordt in deze twee hoofdstukken niet genoemd. Spanning. De spanning in het eerste hoofdstuk is behoorlijk hoog. Dat komt omdat Egon erg zenuwachtig is voor de drugsdeal. Hij zit in spanning over wat er zal gaan gebeuren. Hij weet niet hoe hij de dag door moet brengen, hij kan bijna niet wachten tot de avond. Dit maakt het voor de lezer ook spannend. Hoofdstuk twee is lang niet zo spannend als het eerste. Er zijn wel een paar spannende momenten, zoals het moment dat Egon en Axel betrapt worden wanneer ze bij twee meisjes in de tent zijn, maar voor de rest verloopt dit gedeelte vrij rustig. Hoofdstuk drie heeft ook niet zo'n hoge spanningsgraad. Michiel Polak gaat op onderzoek uit over de moord en praat met verschillende mensen. Dit is eigenlijk een beetje saai hoofdstuk. Hoofdstuk vier  gaat over Marcie en is in het begin nog een beetje saai, maar op het moment dat Marcie verdwijnt en de familie in onzekerheid verkeert, wordt het een stuk spannender, vooral omdat je niet weet wat er gebeurd is, maar het wel graag wil weten. Hoofdstuk vijf zit er een beetje tussenin. De relatie tussen Egon en Marjoke bevat wel een zekere vorm van spanning, maar écht spannend is het niet. Thema en motieven. Het thema van dit boek is: criminaliteit. Je ziet het aan Axel, die in de criminaliteit belandt. Egon probeert het contact met Axel te verbreken en een normaal leven te leiden, maar komt uiteindelijk toch ook in dat wereldje terecht en wordt zelfs vermoord. Hetzelfde geldt voor Marjoke, die hetzelfde lot ondergaat als Egon. Dit gedrag komt voort uit hun jeugd. In die tijd hebben ze Axel ontmoet. Als dat niet gebeurd was, waren ze ook geen drugskoeriers geworden. Ze zijn dus op een zekere manier beïnvloed door Axel. Een paar motieven zijn: Drugs: Axel wordt drugsbaron en doordat Egon en Marjoke gaan koerieren, komen ze om het leven. De Grot: Hierin worden Marjoke en Egon verliefd en ook later praten Egon en Axel nog een keer met elkaar in die grot. Stenen: Egon is geoloog en Marjoke heeft een passie voor edelstenen en mineralen. Beiden hebben ze hiervoor geld nodig, Egon om zijn expeditie te betalen en Marjoke om haar schulden af te lossen. Stenen zijn dus indirect de reden van de dood van Marjoke en Egon.
Personages. Hoofdpersonen: Egon Wachter. Dit is de belangrijkste persoon in het verhaal. Hij ontwikkelt zich van jongen van veertien tot man van 43. Hij volgt een studie geologie en wordt daarna aardrijkskundeleraar. In het jeugdkamp heeft hij veel bewondering voor Axel en voor wat hij allemaal wel niet durft. Wanneer Egon volwassen is probeert hij steeds het contact tussen hem en Axel te verbreken, omdat hij niets te maken wil hebben met een crimineel, maar iedere keer ontmoeten ze elkaar weer. Zijn gevoelens zijn nogal wisselend; aan de ene kant is Axel een vriend van hem, maar aan de andere kant wil hij van hem af. Uiteindelijk wordt hij drugskoerier voor Axel en vindt daarbij de dood. Axel van de Graaf. In zijn jeugd was hij nogal een lastige puber. Hij probeerde alles uit. Roken, blowen, drinken, er was niks dat hij niet deed. Toen al was hij druk, imponerend en toonaangevend. Hij wilde altijd in de schijnwerpers staan en probeerde zoveel mogelijk mensen bij zijn praktijken te betrekken. Later wordt hij drugsbaron en is een keer betrokken bij een schietpartij waarvoor hij in de cel komt. Hij weet Egon iedere keer op te zoeken en spant hem voor een karretje en laat hem drugs naar Ratanakiri brengen. Bijpersonen: Marjoke. Zij ontmoet Egon in het jeugdkamp waar ze verliefd worden. Later komen ze elkaar weer tegen wanneer zij drugs in ontvangst neemt van hem. Hierbij worden ze beiden vermoord. Voor deze ontmoeting verhuist ze naar Amerika waar ze trouwt en een winkeltje begint. Haar naam verandert ze in Marcie. Haar winkeltje gaat failliet en ze gaat koerieren om haar schulden af te betalen. Michiel Polak. Een Nederlandse journalist die een stuk moet schrijven over de moord van Egon en Marjoke. Hij interviewt de moeder van de verdachte Oum Phen met behulp van een tolk. Ook spreekt hij met generaal Sophal, de communistische dictator in Ratanakiri, en bezoekt hij de plek van de moord. Oum Phen. Dit is een arme bedelaar die van Egon 20 dollar ontvangt vanwege het passen op diens auto. Dit is veel te veel en hierdoor wordt Oum Phen verdacht van de moord op Egon en Marjoke en ter dood veroordeeld. Zijn moeder blijft geloven in zijn onschuld. Dit zegt ze ook tegen Michiel Polak. Titel, ondertitel en motto. De titel slaat op de excursie naar een bijzondere grot tijdens het jeugdkamp in de Ardennen. Hier worden Egon en Marjoke op elkaar verliefd en ook komen Axel en Egon hier later weer eens terug om te praten. Ik vind de titel niet zo erg goed gevonden, want het is niet het hoofdonderwerp van het boek. Ondertitel en motto zijn niet van toepassing. Eindoordeel. Persoonlijke beoordeling. Ik vond het boek erg leuk. Er zat wat humor in. Ook was het af en toe spannend en er werden geen moeilijke woorden gebruikt; het meeste was spreektaal. Wat ik wel een nadeel vond is dat er zo van de hak op de tak gesprongen werd. Je ging van de ene tijd naar de andere, van de ene persoon naar de andere en vaak waren dat ook heel onsamenhangende onderwerpen. Pas als je het hele boek uitgelezen had, kon je er wel verbanden in ontdekken, maar tijdens het lezen niet. Zo wist ik aanvankelijk niet dat Marcie eigenlijk Marjoke was. Dit was verder niet zo heel erg hinderlijk, omdat het na het lezen wel duidelijk werd. Verder vond ik het een leuk en vrij makkelijk te lezen boek. Een heel goed boek om mee te beginnen als jonge, onervaren literatuurlezer. Recensie. Bij Tim Krabbé weet je wat je krijgt. ONNO BLOM Hoezeer de techniek van de suspense tot in de naden van Tim Krabbés stijl is doorgesijpeld, blijkt al meteen in de eerste regel van 'De grot'. ``Na ongeveer een kilometer, zoals hem was gezegd, zag hij het'', luidt de zin, waarmee de schrijver zich introduceert. Het? Wat is 'het'? In de tweede zin, zonder een woord ertussen, staat het antwoord al: ``Een breed betonnen gebouw, vijf verdiepingen hoog, een eindje van de weg aan de rand van het vliegveld.'' Tim Krabbé speelt een vernuftig spelletje met zijn lezers. Constant houdt hij dingen achter of verschuilt hij zich in vage formuleringen om op een later, met zorg uitgekozen, moment de informatie achteloos prijs te geven. Hij geeft snel gas, of neemt juist snelheid terug tot een tergend trage pas. Er staat niets voor niets. Geen terloopse metafoor - 'de hitte viel over hem heen als een barnsteendruppel die hem eeuwig zou vasthouden' - blijft zonder betekenis voor de ontknoping. Het strakke keurslijf van de thriller houdt ontegenzeggelijk de aandacht gevangen. Krabbé vertelt het verhaal van de moord op een man en een vrouw met een Nederlands paspoort op een parkeerplaats (aan de voet van het gebouw uit de tweede zin) in de Aziatische staat Ratanak, die met harde hand wordt geregeerd door de communistische dictator Generaal Sophal, 'Werker Nummer Eén'. De plot lijkt losjes geboetseerd naar de situatie in Singapore, waar de drugskoerier Johannes van Damme een aantal jaren geleden werd terechtgesteld. Naast een klassieke whodunit is 'De grot' vooral een speurtocht naar de motieven van de belangrijkste personages, die zich op de valreep een vergeten liefde lijken te herinneren. Waarom laten deze twee, op het oog haast doorsneemensen zich in met de drugssmokkel in een land, waar de doodstraf nog kort tevoren een Nederlands slachtoffer heeft geëist? Het antwoord ligt besloten in de persoonlijke geschiedenis van de man en de vrouw. Met grote precisie trekt Krabbé lijnen terug in de tijd, waarin De Een en De Ander elkaar ontmoeten. Hij voert ons terug naar de jaren zestig, naar een jeugdkamp in de Ardennen, waarin de twee zowel de liefde voor elkaar als voor stenen (zij gaat ze verzamelen, hij wordt geoloog) ontdekken. De 'barnsteendruppel' valt op zijn plaats. Voor de verklaring van hun latere, criminele gedrag valt Krabbé terug op de vaste noodlottige factoren van de thriller. Naast de onvervulde liefde speculeert hij op de tomeloze nieuwsgierigheid, waarmee hij zijn gretige publiek zo plagerig naar het einde lokt. Egon Wagter, de man die op de parkeerplaats in Ratanak afrijdt met een koffer vol drugs in zijn achterbak, blijkt ook die zucht naar het onbekende te bezitten. Hoewel Egon een intelligente, afwachtende man is, knaagt er toch iets aan hem: ``Soms verlangde Egon daarnaar - te zijn zoals zij waren, iets geheimzinnigs waarnaar gegist werd, en dat de achterblijvers van huiver vervulde''. Uit ergernis dat zijn carrière als geoloog is gestrand en zijn relatie is mislukt, geeft hij toe aan de verlokkingen van de geheimzinnigheid. Net als in 'Het gouden ei', Krabbés meest succesvolle roman, zorgt een kwade genius ervoor dat de hoofdpersoon onderduikt in het onbekende. In 'Het gouden ei' laat Rex zich overhalen door Lemorne, de ontvoerder en moordenaar van zijn vrouw Saskia, hetzelfde lot te ondergaan. Enkel en alleen omdat Rex het niet kan verdragen niet te weten wat er met Saskia is gebeurd, eindigt hij in een grafkist onder de grond. Levend begraven. In 'De grot' wordt de sleutelrol in de driehoeksrelatie tussen de man, de vrouw en het kwaad vervuld door Axel van de Graaf. Als Axel als jongetje wordt gevraagd wat hij later wil gaan doen, antwoordt hij: ``Mislukken''. Dit subversieve personage heeft de gave mensen te laten willen wat híj wil. ``Doen alsof je het voor het zeggen hebt.'' En dat werkt. Zijn talenten nemen niet alleen Egon voor hem in, maar brengen Axel ook aan de top van de onderwereld. Binnen de opzet van de roman is de dodelijke vriendschap tussen de crimineel en de idealistische intellectueel maar net te begrijpen. Krabbé weet goed hoeveel hij moet prijsgeven om iets, even in een strakke alinea, aannemelijk te maken. Toch wreken zich juist hier de beperkingen van de thriller, of in elk geval de koele manier waarop Krabbé het genre beoefent. Want te midden van al die soepele cliffhangertjes, die haken naar de volgende regel, blijven de karakters in feite houten marionetten, waar nog geen splintertje aan uitsteekt. Het heeft er alle schijn van dat Krabbé zich dit wel bewust is, maar dat het hem simpelweg geen bal kan schelen. Hij houdt het opzettelijk bij een decor van realiteit. Alleen de decorstukken die hij kan gebruiken, staan op het podium. Bovendien snijdt Krabbé elke verwijzing naar of verwantschap met andere literatuur, filosofie of kunst resoluut uit zijn boek. Het moet toch moeite hebben gekost zelfs niet te knipogen naar de grot van Plato, waarin de schimmen op de wand ten onrechte voor de werkelijkheid worden aangezien. Bij Tim Krabbé weet je wat je krijgt. Een knap geconstrueerde thriller zonder diepzinnige poespas. Zijn stijl blijft altijd voorspelbaar onvoorspelbaar. Desondanks was ik op de laatste bladzijden oprecht geïmponeerd door het mooie beeld van de grot, waar hij het hele boek naar toe had gewerkt. Door een 'geologisch venster' zet Krabbé zijn verhaal nog eens in perspectief, keert hij de tijd voor de laatste keer om. Geïmponeerd was ik, maar niet ontroerd. Zijn roman is als zijn eigen barnstenen metafoor: door lang slijpen en druppelen van een mooie vorm, maar in wezen koud en ondoordringbaar.
Biografie. Tim Krabbé is geboren op 13 april 1943 in Amsterdam, waar hij nog steeds woont. Hij deed in 1960 eindexamen HBS-B aan het Spinoza Lyceum. Leeft sinds 1967 van de pen. Is getrouwd geweest met Liz Snoijink, en heeft een zoon Esra. Zijn vader en grootvader waren en zijn bekende schilders, evenals zijn broer Jeroen, die ook acteur en regisseur is. Zijn moeder is filmvertaalster en schrijfster. Hij heeft ook wat geacteerd, en een tijdje psychologie gestudeerd aan de GU in Amsterdam, maar van beroep is hij altijd schrijver geweest. Zijn debuten als schrijver en als journalist vielen samen in 1967. Zijn romans zijn in 12 talen vertaald, en vier ervan zijn verfilmd. 'Spoorloos', naar Het Gouden Ei, waar hij zelf het scenario voor schreef, won het Gouden Kalf 1988 voor de beste Nederlandse film. Hij wordt nog steeds gedraaid in Amerika, en in 1993 werd er daar een remake van gemaakt onder de titel 'The Vanishing.' Niet zo goed als het origineel. In maart 2000 zijn er twee films naar romans van hem in voorproductie. Naast zijn romans, verhalen en journalistieke werk heeft hij vele artikelen en een paar boeken over schaken geschreven. Van 1967-1972 hoorde hij bij de beste twintig schakers van Nederland, maar nooit bij de beste tien. Hij heeft een aantal schaakproblemen en studies gecomponeerd. Boeken: sinds 1978 bij uitgeverij Prometheus/Bert Bakker Biblografie. 1967 De werkelijke moord op Kitty Duisenberg roman
1970 Flanagan of het einde van een beest roman
1972 Fischer schaak-biografie
1973 Vijftien goede gedichten poëzie
1975 Red desert penitentiary novelle
1978 De stad in het midden verhalen
1978 De renner roman
1984 43 Wielerverhalen verhalen
1984 Het gouden ei roman
1986 De man die de Babson task wilde maken schaak-essay
1989 De scherprechter van Korfoe verhaal
1991 De matador en andere verhalen verhalen
1994 Vertraging roman

1995 De paardentekenaar verhalen
1996 De verdwenen verdwijning en andere verhalen verhalen
1997 De grot roman
1998 Mooi verhaal 1998: een verrassende bundel zomerse verhalen (verhalen)