De glazen brug door Marga Minco

De glazen brug

Zakelijke gegevens
Auteur: Marga Minco
Titel: De Glazen Brug
1e druk: 1986
Opdracht: Ter gelegenheid van de boekenweek 1986
Motto: x

Samenvatting
De glazen brug is het levensverhaal van de 22-jarige Stella die jodin is. Zij vertelt over het oppakken van haar ouders en hoe zij via het dak ontsnapt. Het toeval speelt hierbij een grote rol. Eerst duikt ze met behulp van Roelofs onder op een boerderij. Dan komt ze bij een kinderloos echtpaar in Haarlem. Op haar derde onderduikadres komt ze pas tot rust. Ze ontmoet daar Carlo en hij geeft haar een ander persoonsbewijs, dat van Maria Roselier uit het Zeeuwse dorpje Avezeel. Ze begint van Carlo te houden, maar dan moet Carlo onderduiken. Voor de oorlog ten einde is moet Stella door een periode van grote verwarring en onzekerheid, van onnoembaar verdriet heen. Van haar familie blijkt bijna niemand meer te leven. Haar huwelijk met de oudere Reinier houdt maar een paar jaar stand. Tenslotte besluit ze naar Avezeel te reizen om er achter te komen wie Maria Roselier was. Dit verneemt ze van de huisarts Zegelrijke en ook dat Carlo, die in het echt Laurens heet, samen met de zoon van de dokter is gestorven.

Eigen ervaring met het boek
De glazen brug gaat vooral over hoe Stelle, een 22-jarige Joodse, de oorlog ervaart. Ik heb dit boek onder meer uitgekozen omdat het over de tweede wereldoorlog gaat. Verhalen uit deze tijd zijn vaak spannend en vol emotie. Deze combinatie spreekt me wel aan.


De hoofdpersonen
Stella
Stella is een 22-jarige Joodse vrouw. Ze had een erg sterke band met haar vader. Stella heeft het moeilijk gehad in de oorlog en na de oorlog heeft ze weinig over om een toekomst op te bouwen. Toch gloort er licht voor haar aan het einde van het verhaal.

Carlo
Carlo is degene die ervoor zorgt dat Stella in Amsterdam kan onderduiken en dat ze een nieuw persoonsbewijs krijgt. Carlo wordt Stella´s vriend. Toevallig is Carlo een vriend van de zoon van dokter Zegelrijke, die Stella over Maria vertelt en haar mededeelt dat Carlo dood is.

Maria
Maria Roselier is een overleden vrouw, van wie Stella het persoonsbewijs krijgt. Stella probeert haar identiteit aan te nemen.

Tijd
Het werk speelt zich af in de Tweede Wereldoorlog. Dit is goed uit het boek op te maken en doordat er letterlijk over gesproken wordt. En door de tekst wat over de eugenetica gaat, wat bij deze schrijver vrijwel zeker zal slaan op de Tweede Wereldoorlog.
Het verhaal begint na de oorlog, maar in het tweede hoofdstuk zit je in de Tweede wereld oorlog. Het eindigt eind jaren ’60. Je kunt dus zeggen dat het boek het tijdsvak van 1942 tot eind jaren ’60 beslaat . Waarin niet alle jaren beschreven worden door de schrijver. De verteltijd van het boek is een stuk korter dan de vertelde tijd. Het boek kun je namelijk in een aantal uur uitlezen terwijl het boek enkele decennia beslaat. Het verhaal is niet chronologisch verteld er zijn namelijk flash backs en flash forwards. Ook is het verhaal niet continu er worden namelijk tijdssprongen gemaakt. Het effect wat de schrijver er bij mij mee bereikt heeft is dat ik nu pas goed begrijp wat er in de eerste alinea geschreven is.

Plaats
Het verhaal speelt zich af in Nederland, vooral in de steden Haarlem en Amsterdam en het dorp Avezeel. Als plaats is ook de brug belangrijk. Op een gegeven moment komt haar vader de brug niet over en blijft aan de andere kant van de doodsrivier staan. Ook de brug van het verleden naar het heden staat centraal.


Vertelperspectief
In deel I is Stella zelf aan het woord en is er dus een ik-vertelsituatie. In deel II wordt er door een auctoriale vertelinstantie over Stella verteld.

Auteursvisie
Ik denk dat de auteur je met het boek wil amuseren, maar dat ze ook wil laten zien hoe de situatie was in de tweede wereldoorlog. Want af en toe beschrijft ze uitgebreid hoe het er aan toe ging, en laat ze haar afschuw blijken via de hoofdpersoon Stella.

Eindoordeel
Dit was het tweede boek dat ik heb gelezen van Margo Minco. Het verhaal was wel nieuw, maar toch zijn er overeenkomsten met het andere boek. Het gaat weer over de tweede wereldoorlog. Ondanks dat het onderwerp het zelfde is gebleven vond ik het toch een verfrissend verhaal.

Achtergrondinformatie
Marga Minco, pseudoniem van Sara Menco (Ginneken, 31 maart 1920) is een Joods-Nederlands journaliste en schrijfster. De achternaam was eigenlijk Menco, maar een ambtenaar verwisselde (per ongeluk) de klinker.
Geboren in een orthodox joods gezin gaat ze in 1938 werken bij de Bossche Courant.
In het begin van de Tweede Wereldoorlog verblijft ze in Assen, Delft en Amsterdam. Ze krijgt een lichte vorm van tbc en belandt in ziekenhuizen in Utrecht en Amersfoort. In het najaar van 1942 komt ze terug in Amsterdam en gaat ze bij haar ouders wonen die door de Duitse bezetters gedwongen zijn om in de Jodenbuurt te gaan wonen.
Later tijdens de oorlog worden haar ouders, broer en zus weggevoerd en is zij de enige overlevende, want ze weet te ontsnappen en de rest van de oorlog onder te duiken. Ze krijgt ook een nieuwe naam Marga Faes waarvan ze de voornaam ook later aanhoudt. Marga Minco was getrouwd met de Bredase dichter-journalist Bert Voeten (overleden in 1992) die ze in 1938 had leren kennen en bij wie ze ondergedoken was. Na de oorlog gaat zij werken bij een aantal kranten en tijdschriften.

In 1957 verschijnt haar eerste boek Het bittere kruid waarin ze schrijft over haar eigen oorlogservaringen. De titel van haar tweede boek, Een leeg huis heeft niet alleen betrekking op het gesloopte huis, dat de hoofdpersoon, wanneer ze na de bevrijding uit haar onderduik terugkeert, aantreft. De titel verwijst ook naar de leegte, die de ik-persoon en haar vriendin Jona in de naoorlogse jaren ervaren. Hieraan wordt bijgedragen door de afstandelijke en soms zelfs vijandige bejegening die teruggekeerden na de oorlog in Nederland ten deel viel. Deze wordt door Marga Minco ook beschreven in de verhalenbundel De andere kant. Het existentialisme legt een bijzondere beklemming op het werk van Marga Minco. De hoofdpersonen, vaak holocaustoverlevenden, ervaren hun (over)leven als zinloos. Slechts door een reeks toevalligheden hebben zij de oorlog wel overleefd en hun geliefden niet.

Verwerkingsopdracht
“De glazen brug” verscheen in 1986 voor het eerst als Boekenweekgeschenk.
Tijdens de presentatie ervan excuseerde de auteur zich voor de keuze van haar onderwerp. Ze had, naar eigen zeggen, wel eens geprobeerd over iets anders te schrijven, maar altijd diende de oorlog zich zo vanzelfsprekend aan dat die voor haar niet te vermijden viel.

Een recensent van het Rotterdams Nieuwsblad zei hierover:

“Haar novelle mag dan qua thematiek niet bijzonder zijn, de uitwerking is
zeker van niveau.” (Rotterdams Nieuwsblad, 7-3-1986)

Verder werd er in het Rotterdams Nieuwsblad het volgende geschreven:

“Pas in het laatste kwart wordt het naoorlogse spoor gevolgd. Dit laatste is beslist een zwakte. De beschrijving is zo summier, dat deze geheel in het niet valt bij de herinnering aan de oorlogstijd. De confrontatie die tenslotte volgt met de verhalen over Maria Roselier zijn op een zelfde manier zo schetsmatig, dat de novelle uiteindelijk evenwicht verliest. “De glazen brug” laat zich aandachtig lezen, maar de schrijfster stelt je teleur: Wat zich als thema aankondigt, ontpopt zich als een schematisch aangevertje voor herinnering aan het verleden.” (Rotterdams Nieuwsblad, 7-3-1986)

Deze criticus denkt dus overwegend negatief over “De glazen brug”.


In Trouw viel te lezen:

“Alles bij Minco lijkt als vanzelfsprekend te verlopen. De haast laconieke benadering van juist precaire gebeurtenissen heeft ook dit keer weer prachtige staaltjes opgeleverd.” (Trouw, datum onbekend)

De recensies die ik kon vinden waren nog kort, vandaar dat ik gekozen heb voor meerdere. Zo krijg je ook een beter beeld van het boek, want op de mening van een recensie kun je natuurlijk niet af gaan.

Ik ben het eens met de eerste recensent van het Rotterdams Nieuwsblad. Die vind  ook dat een herhaling van de thematiek niet storend is. Dit komt omdat de uitwerking zeer goed is.