De glazen brug door Marga Minco

Persoonlijke Reactie Dit boekenweekgeschenk uit 1986 is een boek wat me een beetje tegenviel. Opzich is er wel erg goed over de oorlog geschreven, maar ik vond het op sommige punten een beetje te toevallig. Al in het begin viel me dit op, als Stella door toeval net ontsnapt aan de Duitsers, terwijl de rest van haar familie wordt opgepakt. Ook zitten er wel enkele cliché’ s in, zoals wanneer ze een korte relatie heeft met Carlo. Van tevoren was het al wel duidelijk dat dit nooit lang kon duren maar dat hij haar weer verlaat. Als ze eerder in het verhaal een persoonsbewijs van de overleden Maria Roselier krijgt kun je ook al wel voorspellen dat ze na de oorlog naar haar op zoek gaat. Maar als je over deze dingen een beetje heen leest is het wel een goed boek. Het is niet zo dat je halverwege het boek weg legt omdat het te saai is, het is een boek dat de lezers wel boeit. Het boek heeft een duidelijk thema, namelijk de 2e Wereldoorlog. Niet echt het origineelste onderwerp, maar toch valt er telkens weer veel over te schrijven. Nu hou ik over het algemeen niet zo van oorlogsboeken, maar toch vond ik dit boek wel mooi. Er wordt goed beschreven hoe het er in de oorlog aan toe ging, zoadat het ook makkelijker is om je in te leven in het verhaal. Door het lezen van dit verhaal ben ik niet van mening veranderd en het heeft me ook niet aan het denken gezet. Daarvoor vind ik het toch iets te oppervlakkig geschreven. In het verhaal wordt wel veel aandacht besteedt aan de gevoelens en emoties van de hoofdpersoon. Van de mensen om haar heen lees je daar bijna niets over, alleen hoe Stella denkt dat anderen zich voelen. Verder wordt alle aandacht besteedt aan de gebeurtenissen, die overigens wel spannend beschreven worden. Zoals ik al eerder gezegd heb zijn niet alle gebeurtenissen even geloofwaardig. Het eind vind ik niet helemaal zoals ik het wil, maar ik hou dan ook met boeken van een echt happy end. Ik had liever gezien dat Carlo bij haar zou blijven en dat ze haar familie weer terugvond. Het is echter ook wel zo dat, als dit zou gebeuren het verhaal er een stuk minder geloofwaardig door zou worden. Over het algemeen is het vrij moeilijk opgebouwd. Het springt telkens over van heden naar verleden en op sommige punten is het dus ook erg moeilijk te volgen. Als je je niet goed concentreert op het verhaal raak je al snel de draad kwijt. De flashbacks zorgen er wel voor dat gaandeweg het verhaal de lijn steeds duidelijk te volgen is. Behalve over de hoofdpersoon, Stella, wordt er niet veel verteld van de verdere figuren in het boek. Je komt niet te weten hoe zij denken dus is het ook erg moeilijk om je in te leven in hun situatie. In de situatie van Stella kun je je wel makkelijk inleven wat het ook makkelijker maakt haar beslissingen te begrijpen. Ze reageert soms wel een beetje voorspelbaar, zoals het op zoek gaan naar het meisje waar ze haar persoonsbewijs van heeft. Doordat het erg inleefbaar geschreven is raak je ook meer betrokken bij wat Stella overkomt. Zoals toen Carlo niet meer terugkwam vond ik het echt zielig voor haar en kon ik me goed voorstellen hoe zij zich moest voelen. Het taalgebruik is zeker niet moeilijk en erg goed te volgen. Dat is wel een groot voordeel aan het boek, want veel romans hebben al gauw een vrij moeilijk taalgebruik, wat het lezen bemoeilijkt. De gedachten en gevoelens van de hoofdpersoon worden ook in duidelijke taal weergegeven. Het verhaal bevat niet echt overdreven veel dialoog, meer beschrijvingen van wat er gebeurt. Natuurlijk zitten er wel dialogen in, maar de meeste aandacht gaat naar alles daaromheen. TITEL De titel van het boek is De Glazen Brug. Eerst kon ik niet helemaal volgen waarom voor deze titel is gekozen. Maar na het lezen van een uittreksel over het boek werd het me wel duidelijk. In het begin van het verhaal, als Stella net met haar vader de familiesieraden heeft verkocht duikt de brug voor de 1e keer op. "In de buurt van ons huis bleven we staan voor de boogbrug, die bedekt leek met een volkomen doorzichtige laag ijzel waarin je de lucht weerspiegeld zag." Midden op de brug aangekomen laat Stella zich van de brug naar beneden glijden en wacht tot haar vader ook meekomt. Maar die blijft midden op de brug staan en staart droevig voor zich uit. De glazen brug is de brug tussen leven en dood. Stella komt er overheen, maar haar vader blijft staan. Later in het boek duikt de brug weer op, maar dan in een droom van Stella. De brug ligt dan middenin en woestijn en haar vader staat er midden op. En weer doet hij geen poging om naar de andere kant te lopen.
GENRE, THEMA EN MOTIEF Het genre is oorlogsroman. Het thema is oorlog, en de motieven eenzaamheid, het verwerken van de oorlog en de dood. Alhoewel Stella bij veel mensen zat ondergedoken had ze met hen weinig of geen contact. De oorlog maakte haar eenzaam en teruggetrokken. Nadat de oorlog is afgelopen heeft zij er nog veel moeite mee om weer normaal te gaan leven. Ze blijft ook allerlei dingen doen die met de oorlog te maken hebben, zoals het zoeken naar haar familie en naar het meisje waar ze haar persoonsbewijs aan heeft te danken. PERSONEN De enige persoon in het verhaal waarover je iets meer te weten komt is Stella. Ze verandert niet echt drastisch door het verhaal heen. Wel merk je dat ze anders op dingen gaat reageren. Ze komt niet zo snel meer voor teleurstellingen te staan, omdat ze leert niet overal te veel van te verwachten. Aan het eind van het verhaal wordt ze ook iets minden teruggetrokken. Door de oorlog leefde ze steeds meer in een klein geïsoleerd wereldje, en dat wordt later ook een klein beetje weer doorbroken. Stella is heel duidelijk wel een round character, terwijl verder alle mensen om haar heen flat characters zijn. Zij worden bekeken uit het oogpunt van Stella, dus is hun beeld altijd subjectief. Over hun gedachten kom je dan ook vrijwel of helemaal niets te weten. En een ontwikkeling maken ze dus al helemaal niet door. SPANNING, OPBOUW EN STRUCTUUR Ik vond veel stukken in het boeken wel wat spannender beschreven konden worden. Het begin, wanneer ze net ontsnapt aan een razzia is wel erg spannend beschreven. Maar verder zit er niet veel spanning in. De structuur is ook een beetje warrelig. De tijd springt de hele tijd heen en weer tussen heden en verleden, wat de nodige concentratie vraagt. Zonder deze concentratie ben je al snel de draad van het verhaal kwijt. TIJD De vertelde tijd is iets rond de 30 jaar. Stella maakt in elk geval het begin en eind van de oorlog mee, en 20 jaar na de oorlog gaat ze nog op zoek naar Maria Roselier. In het verhaal zitten veel flashbacks en anticipaties. Ze heeft veel flashbacks in dromen, die dan verder verteld worden. Als het midden in het verhaal over een bepaald persoon gaat wordt er ook vaak bij verteld of ze die later nog ontmoet, of er nog contact mee heeft. De flashbacks doorbreken de chronologie niet omdat het vaak in een droom zit, of tijdens een gesprek met iemand. Samenvatting De Glazen Brug is het levensverhaal van de Joodse vrouw Stella. Ze heeft een speciaal talent voor het onthouden van cijfers, wat vooral in de oorlog erg belangrijk is. Je mag natuurlijk nooit een papiertje met een telefoonnummer bij je hebben, maar alles moet onthouden worden. Ook hecht ze een speciale waarde aan de getallen 7 en 13. Ze geeft tekenles aan een groepje kinderen op een Joodse school, en met de dag ziet ze het groepje kleiner worden. Als zij op een dag iets langer op school blijft vindt er net op dat moment een razzia plaats waarbij haar ouders meegenomen worden. Ze probeert dan allerlei getallen die met die dag te maken hebben op te tellen en te delen door 13. Ze zoekt hulp bij het verzet en vanaf dat moment begint haar zwerftocht van het ene onderduikadres naar de volgende. Haar adressen krijgt ze van een man bij het verzet, Roelofs. Zijn reden om bij het verzet te gaan is dat hij gek is op Joodse vrouwen. Hij is dan ook niet erg betrouwbaar en probeert ook misbruik van haar te maken. Liefde van de mensen waar ze ondergedoken zit kan ze niet verwerken. Ze had er een hekel aan om zo verzorgd te worden, en om door de mensen te worden gezien als een tweede dochter. Zo wordt het voor haar steeds moeilijker om zich te binden aan mensen of er een relatie mee te beginnen. Pas als ze in contact komt met Carlo lijkt haar leven iets tot rust te komen. Hij bezorgt haar een nieuw persoonsbewijs dat er veel echter uit zien dan alle andere die ze heeft gehad. Carlo vertrouwd haar toe dat het een echt persoonsbewijs is, van een meisje uit Avezeel dat pas overleden is. Haar naam is Maria Roselier en Carlo raadt haar aan om na de oorlog het plaatsje eens te bezoeken. Veel waarde hecht ze dan nog niet aan de woorden, maar de naam van het dorpje onthoudt ze wel. Met Carlo krijgt ze ook voor het eerst sinds lange tijd een korte relatie. Bij hem voelt ze eindelijk weer liefde en warmte, wat ze al zo lang had gemist. De dagen dat ze bij elkaar zijn voelt ze dat ze eindelijk weer even zich zichzelf kan zijn, ook al is ze een onderduikster met een paspoort van iemand anders. Maar ook haar relatie met Carlo houdt niet lang stand. Carlo gaat weer verder met zijn verzetswerk en komt niet meer terug. Stella begint nu met het schrijven van brieven. Ze schrijft over zichzelf aan een ex-vriendje, aan mensen waar ze ooit ondergedoken zat, aan een familielid. De brieven gaan de kachel in, maar toch lucht het haar een beetje op dat ze eindelijk kwijt is wat ze wilde zeggen. Hiermee eindigt het 1e deel van het verhaal. Na de oorlog zoekt ze nog naar haar broer en zijn vrouw, die ook opgepakt zijn. Ze vindt hen echter niet meer, en ook de rest van haar familie kan ze niet meer vinden. Het verhaal gaat verder 20 jaar na de oorlog. Ondertussen is ze al met Reinier getrouwd geweest, maar dat was geen gelukkig huwelijk. De oorlog had voor haar als gevolg dat ze geen goede relaties meer kan opbouwen. Reinier begrijpt haar echter niet, hij vertelt aan vrienden over haar onderduikperiode alsof het een glorietijd was. Na 12 jaar verlaat ze hem dan ook en gaat ze op zoek naar het meisje waar zij ooit haar naam van kreeg. Daar staat niet veel meer over. Ze vertrekt naar het dorpje Avezeel. Ze bezoekt daar een dorpsarts van wie ze haar informatie krijgt. Nu wordt haar ook duidelijk dat Carlo in Avezeel gewoond heeft, maar wat hij met Maria Roselier te maken heeft, daar komt ze verder niet achter. Als haar eindelijk het verhaal van Maria Roselier is verteld eindigt het verhaal.
Recensie An.: 'Pas is het laatste kwart wordt het naoorlogse spoor gevolgd. Dit laatste is beslist een zwakte. De beschrijving van de naoorlogse belevenissen van Stella (…) is zo summier, dat deze geheel in het niet valt bij de herinnering aan de oorlogstijd. De confrontatie die ten slotte volgt met de verhalen over Maria Roselier zijn op een zelfde manier zo schetsmatig, dat de novelle uiteindelijk evenwicht verliest. De glazen brug laat zich aandachtig lezen, maar de schrijfster stelt je teleur: wat zich als thema aankondigt, ontpopt zich als een schematisch aangevertje voor herinnering aan het verleden.' (Rotterdams Nieuwsblad, 7-3-1986) Aad Nuis: 'Marga Minco heeft (…) opnieuw een goed, persoonlijk en beheerst verhaal geschreven over en voorbij het welhaast ontilbare onderwerp dat bij uitstek het hare is. Misschien (…) heeft ze zichzelf deze keer zelfs overtroffen.' (De Volkskrant, 7-3-1986)