Voorafgaand:
Wat ik verwacht is een indrukwekkend boek, met veel geschiedeniselementen en met stof dat je tot nadenken brengt. Ik denk ook dat Claus opnieuw vele verwijzingen gebruikt naar de bijbel en de Griekse mythologie, zoals in eerdere boeken van hem.
En ik hoop op het gebruik van de mooie Vlaamse taal.
Eerste reactie:
Best moeilijk taalgebruik, aparte sfeer.
Boek om in één keer uit te lezen, vol met gedachten en details die waarschijnlijk belangrijk gaan worden….
Tot nu toe spreekt het boek me heel erg aan, we zullen zien.
Samenvatting:
Het is 1966, het verhaal gaat over Rene Catrijsse die drie jaar niets meer van zich heeft laten horen en dan plotseling weer terug keert naar zijn ouderlijk huis in Alegem. Hij is in 1963 als soldaat vertrokken naar Afrika. Rene is erg ziek, zegt heel erg weinig, houdt zich afzijdig en gaat vaak naar Charlie, een mededeserteur en vriend die in een gesloten bestelbus in het Letebos woont. Niemand mag weten dat hij terug is in het dorp, want Rene is eigenlijk gevlucht en het leger mag niet weten waar hij is, maar met de klanten die in de drankenwinkel van de Catrijsses komen is dat onmogelijk. De hond van Felicien (Georges) merkt als eerste dat Rene terug is. Rene knijpt Georges’ muil dicht, blaast in zijn gezicht en laat hem dan gaan. Felicien merkt aan zijn hond dat Rene weer terug is en vertelt dit aan de gasten van "De Doofpot". Na enkele dagen is heel het dorp op de hoogte van de terugkomst van Rene.
Op een Avond wil Noel wat aan Rene vragen en ziet dan dat de rug van Rene helemaal vol zit met bulten en over die bulten zit een netwerk van ongenezen kerven. Noel lijdt sinds een fietsongeluk aan concentratie- en geheugenstoornis. Hij is verliefd op Julia Rombouts.
Charlie en Rene zijn van plan naar Oostende te rijden om naar De Kap te gaan, hun bevelhebber in Kongo die ook gedeserteerd is, want De Kap heeft enkele diamanten waar Rene en Charlie een deel van krijgen. Maar Rene is nog te zwak en Charlie wil dat Rene naar een specialist gaat.
Dan beginnen er mensen te overlijden aan mysterieuze ziektes, de eerste is Georges, de hond van Felicien. De tweede is Fernand Bossuyt, de knecht van de school, de derde de postbode, daarna sterft Lucie. Daarna wordt Hubert van Hoof, correspondent van "Het belang van Waregem" en verzekeringsagent, vermoord door Charlie. Hubert was namelijk naar het Letebos gegaan om te kijken of Rene en Charlie er nog waren. Hij ziet Rene in de bestelbus liggen en denkt dat Rene dood is. Als Charlie verschijnt wordt hij door Charlie op het hoofd geslagen met een koekenpan. Charlie en Rene gooien hem in de Leie.
In de dagen daarna wordt er in het dorp nergens anders meer over gepraat dan over de sterfgevallen. Als eenmaal het gerucht is ontstaan dat Rene misschien wel eens de veroorzaker van dit verhoogde aantal sterfgevallen zou kunnen zijn, sinds Rene terug is zijn de verschijnselen namelijk ontstaan, wordt dit gezien als een feit en al snel is Rene de zondebok van het dorp. Hierom mijden steeds meer klanten de winkel van de Catrijsses, wordt zelfs de voorgevel van de winkel besmeurd met vier hakenkruizen van teer. Alma besluit om de hakenkruizen op de gevel te laten zitten. Ze doen haar denken aan de Tweede wereld oorlog, waar ze in Eschwege verpleegster is geweest en waar ze Hem, de Duitsgezinde arts, de biologische vader van Rene heeft ontmoet en veertien dagen een relatie mee gehad heeft. Vanwege deze ziektes mag Julia niet meer met Noel (Rene's broertje) omgaan, maar ze blijven elkaar toch zien.
Charlie heeft van Rene gehoord dat Eerwaarde Heer Lamantijn een Daf 55 heeft en Charlie wil deze stelen om naar Oostende te rijden, maar hij wordt gesnapt door de Eerwaarde. De E.H. echter laat Charlie zijn auto mee nemen en Charlie belooft de auto op een bepaalde plek voor de E.H. achter te laten. De Eerwaarde vertelt de dag hierna in de kerk een pastorale parabel over moeder die een zoon heeft die aan een besmettelijke ziekte lijdt en alle mensen in zijn omgeving doet sterven. De moeder moet kiezen tussen haar zoon of de mensen. Na deze parabel valt de Eerwaarde en overlijdt ter plekke.
Als Alma hoort dat de autoriteiten een onderzoek gaan doen tegen Rene besluit ze ten einde raad om naar Hem te gaan. Ze vraagt Hem gebruik te maken van zijn connecties zodat er geen onderzoek tegen Rene zou komen en Rene niet opgesloten zou worden. Hem schrijft namens Alma een brief naar de Minister van Buitenlandse Zaken Henri Spaak in het perfect Frans.
Op een dag komt Julia Noel ophalen voor een ritje op haar Vespa. Noel is er echter niet, maar Rene kan haar wel even gebruiken, want hij wil graag naar meester Arsene. Julia brengt hem naar Arsene en Rene voert met de meester een gesprek. Rene verwijt het de meester dat de meester hem in zijn opvoeding heeft geremd door op een opvallende wijze Rene in de klas te negeren, precies wanneer hij om aandacht vroeg. Hierna gaat Rene naar Julia die bij het kanaal bij de melkfabriek op hem wacht. Hij ontmaagdt haar daar bij het kanaal.
Op een andere dag wordt Adhemar, de knecht van senator De Cantillon (ook wel de nertsenkoning genoemd), dood aangetroffen omringd door nertsenlijkjes. Dat maakt De Cantillon woedend. In het kasteel van De Cantillon wordt een vergadering gehouden waarin wordt besloten dat de bron van het kwaad (Rene dus) drooggelegd moest worden. Aan Blaute, een ex-commissaris die vroeger ook op al Rene joeg, wordt de praktische afwerking van de zaak Catrijsse overgelaten.
Rene en Julia gaan samen tien dagen naar Oostende. Rene gaat daar naar De Kap om zijn deel van de diamanten op te halen. Op de tiende dag in Oostende ontvangt Rene een gecodeerde brief van De Kap. In de brief staat dat Rene om acht uur op het schip Marina moet zijn om de opbrengsten van de diamanten te verdelen. Tijdens deze bijeenkomst vraagt De Kap waarom Alma een brief heeft geschreven aan Henri Spaak, waarin zij in perfect Frans schrijft dat haar zoon niets mag overkomen, omdat zij anders zekere personaliteiten in het gedrang kan brengen. Rene zegt eerlijk niets hiervan af te weten. Rene zegt aan De Kap dat hij de ene helft van zijn opbrengt aan Julia wil nalaten en de andere helft aan zijn familie. De Kap heeft hier geen zin in en wil het geld zelf houden. Hierom vermoordt De Kap Rene met een mes.
In het eind van het verhaal trouwt Noel met Alice Rombouts en heeft Prof Maereback een parasiet gevonden. Hij kwam erachter dat dat de veroorzaker van de verschijnselen was en wist hem onschadelijk te maken. De verschijnselen zijn verdwenen. Het dorp is gered. Julia is naar Amsterdam verhuisd. Alma moet verhuizen omdat de brouwer de drankenhandel aan zijn neef wil overlaten.
Analyse:
Titel: ‘de geruchten’
Titelverklaring: De titel van ‘t boek staat voor de geruchten die ontstaan sinds Rene, een zoon van de Catrijsses die als soldaat in Afrika heeft gevochten in een koloniale oorlog, terug is er opeens heel veel mensen overlijden.
‘Wij moeten voorzichtig zijn met geruchten. Zij worden zo gauw een waarheid, een soort waarheid.’
‘Dat moogt ge niet zeggen, Leon, dat zijn vermoedens, daar zijn geen bewijzen voor, dat zijn geruchten. We moeten dat overlaten aan de magistratuur. Waar of niet, meneer Blaute?’
Thema: Kolonialisme: Belgische koloniën
Motief:
De motieven in dit boek zijn blauw, schuld, en noodlotsgedachte.
Tekstfragment bij het motieven blauwen noodlotgedachte:
“Men herkende de postbode voornamelijk aan zijn kepie, de kleur van zijn rond gezicht was lichtblauw. ‘Het is niet zo goed belicht,’ zei Van Hoof voorzichtig. ‘Vanwege dat blauw? Hij was zo. Zelfs zijn speeksel was blauw.’ Zij had een andere kleurenfoto bij zich. ‘Ge kunt kiezen als ge wil, met of zonder kepie.’ Op de kepieloze foto stond een hemelsblauwe striem getrokken over het voorhoofd, een vingerbreedte hoger dan de wenkbrauwen. Blauwe plukjes haar kleefden aan de kale schedel. Ook zijn oorlellen waren blauw.”
De kleur blauw geeft in het boek aan dat de persoon ziek is en dood zal gaan (het noodlot). Het blauw is niet van de slachtoffers af te krijgen, wat ze ook proberen.
Tekstfragment bij het motief schuld (een parabel vertelt door E.H. Lamantijn):
“In twee dagen tijd ligt het erf van die mensen vol doden en kermende stervenden. Nu stelt zich de vraag: Wat moet de moeder doen? Mag het monster verder zijn dodelijke adem over zijn evennaasten blazen tot de vernietiging landelijk, wereldlijk, planetair toeslaat. Of moet men discreet, zo hygiënisch en afdoende mogelijk de bron van het onheil dempen, het kwaad in de kiem smoren? Ik ga verder. Moet de moeder zelf die in zekere zin zelf deze ramp in de persoon van haar zoon op de wereld heeft gebracht, niet het besluit nemen dat hem in de eeuwige duisternis stort.”
Het motief schuld zit hierin verwikkelt doordat de moeder een schuldgevoel heeft over het door haar ter wereld gebrachte onheil.
Personages:
Rene Catrijsse: Rene is de zoon van Hem en Alma, broer van Noel. Rene denkt dat Dolf Catrijsse zijn vader is. Vroeger was Rene een zenuwpees, een kwaadaardige, gevaarlijke jongen. Rene is in 1946 geboren en is in 1963 als soldaat naar Afrika gegaan, in 1966 is hij gevlucht uit Afrika terug naar zijn ouderlijk huis. Rene gezien vanuit andere personen: verwilderde, uitgebluste man, een huursoldaat, een deserteur uit de koloniale oorlog. Hij lijkt op zijn moeder.
Charlie: vriend van Rene en mededeserteur uit Afrika. Hij leeft in een gestolen bestelbus in het Letebos. Men denkt dat hij een infectie (blauw) heeft meegenomen uit Afrika, want sinds hij weer in Alegem is sterven er heel veel mensen aan een mysterieuze ziekte. Hij vrijt met Julia en gaat samen met haar tien dagen naar Oostende. In Oostende bezoekt Rene De Kap (een gedeserteerde bevelhebber uit Kongo) op de Marina (een schip).
Noel Catrijsse: Noel is de zoon van Alma en Dolf, broertje van Rene en lijkt op zijn vader. Noel bespeelt de banjo en mondharmonica. Hij heeft in zijn jeugd een fietsongeluk gehad en sindsdien lijdt hij aan concentratie- en geheugenstoornissen. Hij is verliefd op Julia, maar trouwt uiteindelijk met Julia’s zus Alice. Hij werkt voor de firma Bijttebier. Hij wil dat Rene met rust gelaten wordt, hij steekt door zijn beide handen een schroevendraaier om het dorp wat minder over Rene te laten praten.
Alma Moens: Alma is de echtgenote van Dolf Catrijsse, moeder van Rene en Noel, in de Tweede wereldoorlog was zij verpleegster in Duitsland. Ze werd in Eschwege door Hem bevrucht. Twintig jaar later bezoekt ze Hem weer, ze vraagt aan Hem of hij voor uitstel kan zorgen voor het onderzoek tegen Rene.
Dolf Catrijsse: Echtgenoot van Alma, vader van Rene en Noel.
Julia Rombouts: Dochter van Hedwig Rombouts en zus van Alice Rombouts. Ze werkt bij de salon Jeanine, is 22 jaar, maagd en heeft blond haar en weegt 48 kilo. Ze wordt ontmaagd door Rene voor wie ze al die jaren maagd is gebleven. Ze zingt bij De Karakollen in Waregem. Zij mag door de geruchten die er zijn over Rene ook niet meer om gaan met Noel.
Wij: Algemeen personage in De Doofpot, hier verkondigen zij mening over de geruchten die in het dorp afspelen. Wij sluit ook het boek af, en verteld hoe het met enkele personages verder gaat.
Edmond Staelens: Postbode, ziet op een ronde Rene en Charlie in het Bos, gaat bij Lucie langs, zijn dertien jaar oude meesteres, om haar een brief uit Duitsland te brengen en sterft vier dagen hierna. Lucie sterft ook een paar dagen later.
Fernand Bossuyt: knecht van de school, heeft van Meester Arsene de opdracht gekregen de vloer van de school te boenen met Fenol, Lucie komt uit haar laatje een reep chocolade halen en daarna is hij dood.
Hubert van Hoof: Verzekeringsagent, vegetariër, 32 jaar, correspondent bij Het Belang van Waregem. Hij vertelt aan Eerwaarde Heer Lamantijn dat Rene terug is. Hij gaat op zoek naar Charlie en Rene, maar wordt door Charlie gezien, vermoord en in de Leie gegooid.
Marie: Apin in Afrika, verminkt Rene’s rug.
Tijd:
Het verhaal speelt zich af in 1963-1966 en een paar hoofdstukjes speelt zich af aan het eind van de tweede wereldoorlog. Hoe ik tot die conclusie ben gekomen zal ik hieronder uitleggen door middel van een aantal punten:
- In begin/ eind april 1945 was Alma Moens bevrucht door Hem, een Duitse soldaat, het is dan 14 dagen voordat de Amerikanen komen. (Ik neem dan aan dat de Amerikanen tussen eind april 1945 en 7 mei 1945 Eschwege bevrijden.)
- Heel kort hierna trouwt ze met Dolf Catrijsse, want ze is dan nog niet zo lang zwanger. Als Rene na acht maanden wordt geboren (het is dan januari/ februari 1946), weet Dolf dus niet beter dan dat Rene zijn eigen zoon is.
- Rene is denk ik 17 als hij als soldaat naar Afrika gaat en 20 als hij terugkeert naar zijn geboortedorp.
- In datzelfde jaar bezoekt ze Hem. Ze vertelt Hem dat Rene zijn zoon is en vraagt Hem of hij met zijn connecties, de Minister van de Staat wil bellen, om te vragen of ze Rene niet opbrengen, ondervragen en in een cel stoppen.
- Hem schrijft namens Alma een brief aan Paul Henri Spaak, de Minister van Buitenlandse Zaken, waarin hij (namens Alma) schrijft dat Rene niets mag overkomen, anders zou zij zekere personaliteiten, waarvan zij de namen niet wil vrijgeven, in het gedrang kunnen brengen.
- Paul Henri Spaak is van 1961-1966 in België de Minister van Buitenlandse Zaken geweest, dus moet Rene in 1966 teruggekeerd zijn naar zijn geboorteplaats en toen dus 20 jaar oud geweest zijn.
- Nog enkele dingen die kenmerkend zijn voor deze periode zijn de Solex (een fiets) en de Vespa (een scooter)
Verhaaltijd/ leestijd.
De verhaaltijd van het verhaal is ongeveer een half jaar. Het begint bij de eerste dag dat Rene is teruggekeerd naar zijn geboorteplaats tot een aantal weken na de dood van Rene. Het kan ook iets korter of langer zijn, (er worden in het chronologische verhaal geen data gegeven, alleen in de hoofdstukken die terug in de tijd gaan wordt wel eens een datum genoemd) maar het verhaal duurt maximaal een jaar, want Rene komt in 1966 thuis en bijna aan het eind van het verhaal wordt de brief aan Paul Henri Spaak geschreven en dat moet nog in 1966 zijn geweest.
De leestijd van het boek is acht/ negen uur.
Ruimte.
Het verhaal speelt zich af in België, in het West-Vlaamse dorpje Alegem, in de buurt van Waregem. In Alegem zijn het huis en de winkel van de Catrijsses, het huis en de kerk van de Eerwaarde Heer Lamantijn, De Doofpot (een kroeg), het Letebos (vooral de plek waar de door Charlie en Rene gestolen bestelbus staat), de kamer van Julia en de straat. Er zijn ook flashbacks naar de koloniale oorlog in Kongo. Het verhaal speelt zich ook een klein gedeelte van het boek af in Oostende, waar De Kap verblijft en waar Rene Julia tien dagen mee naar toeneemt. Rene wordt in Oostende vermoord.
Vertelperspectief:
Ieder hoofdstuk wordt door een andere (hoofd) persoon verteld.
Eindoordeel:
Spannend, humoristisch, treurig. De vraag of Rene de oorzaak is van de sterfgevallen lijkt telkens te gaan worden beantwoord, maar uiteindelijk niet worden beantwoord wekte bij mij de spanning op om verder te lezen en te kijken of verderop wel deze vraag wordt beantwoord. Nu ik het boek uit heb is nog steeds niet duidelijk of Rene daadwerkelijk de oorzaak van de verschijnselen is. Het is dus een soort ‘De donkere kamer van Damocles’, waar men ook niet te weten komt of Dorbeck werkelijk bestaat.
Een humoristisch boek omdat een personage met zichzelf de spot drijft.
Een treurig boek omdat de personages veel te verduren hebben.
Orgineel, met veel personages, hoofdstukjes en perspectieven, maar de schrijver had zich volgens mij veel beter moeten inleven in de personages.
Evaluatie:
Wel oké, maar geen echte aanrader.
Daarvoor had Claus zich toch echt beter in de personages moeten inleven.
Wel uitzonderlijk mooi taalgebruik.
De geruchten door Hugo Claus
7.1
ADVERTENTIE
Zeker slagen in 50 dagen! 🎓
Examenleerlingen opgelet: over 50 dagen is het zo ver! Wil jij ook slim leren, zeker slagen? Ontdek alle tips, tests, trucs en tools van Examenbundel en sleep dat diploma binnen. Wil je zeker weten dat je niks mist? Meld je dan snel aan en ontvang alle tips in je mail!
Ik wil slagen!
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden