Boekverslag de garnalenpelster 1. Titelbeschrijving Nilgün Yerli, de garnalenpelster. Amsterdam 2001. 2. Motivatie boekkeuze Ik heb het boek de garnalenpelster van Nilgün Yerli gekozen, omdat ik een interview in een tijdschrift heb gelezen waarin Nilgün Yerli over haar leven vertelde en over het feit dat ze na al die jaren nog steeds niet als “echte” Nederlander gezien wordt. Ik vond de manier waarop ze hier over vertelde boeiend. Verder sprak de manier waarop ze met al die struikelblokken in haar leven is omgegaan mij ook aan. Ik heb het besluit om het boek te gaan lezen eigenlijk vrij snel gemaakt. Ik heb niet echt naar extra informatie gezocht. Het boek sprak me zo aan dat ik meteen wist dat ik het wilde gaan lezen. Ik vond het dus ook niet nodig om meer informatie over de auteur en het boek te zoeken. Ik had wel bepaalde verwachtingen van het boek voor ik het ging lezen. Ik verwachte een uitvoerige beschrijving van haar leven waarbij ook duidelijk de verschillen tussen de twee verschillende culturen beschreven zouden worden. Verder verwachte ik dat het in het boek meer zou gaan om gevoelens dan om gebeurtenissen. Een boek wat goed bij mijn persoonlijke smaak past en waar ik dus absoluut niet met tegenzin aan begonnen ben! 3. Samenvatting van de inhoud In het boek verteld Nilgün Yerli over haar eigen leven. Het speelt zich in de afgelopen 40 jaar af. Nilgün is in Turkije geboren. Ze heeft 2 oudere broers en 2 oudere zussen. Op een dag, als Nilgün 5 jaar is wordt haar broer Nusret opgehaald door de politie. Nusret wordt verdacht van het in elkaar slaan van een man. Nusret zelf zegt echter dat de man een meisje probeerde te verkrachten en dat hij hem daarom in elkaar heeft geslagen. Daarna heeft Nusret zijn identiteitsbewijs verloren. Dat heeft de man gevonden. Vervolgens heeft de man hem aangeklaagd. Het meisje is spoorloos verdwenen. Er is geen enkele bewijs van de verkrachting met als gevolg dat Nusret een gevangenisstraf van 13 jaar krijgt. Na de arrestatie van Nusret is de moeder van Nilgün nooit meer zo vrolijk als eerst. Als Nilgün 10 jaar is verhuist ze met haar ouders, een zus en een broer naar Nederland. Ze verhuizen naar Nederland, omdat haar vader daar een vijfjarig contract heeft gekregen. Eenmaal in Nederland aangekomen missen ze hun familie en de Turkse gewoontes heel erg. Haar zus keert dan ook vrij snel terug naar Turkije. Dit is voor Nilgün en haar moeder weer een moeilijk afscheid. Nilgün heeft het op school ook heel moeilijk. Ze wordt gepest en spreekt nog steeds maar een paar woorden Nederlands. Met haar problemen en vragen kan ze altijd terecht bij haar moeder. Bij haar moeder voelt ze zich ook heel veilig. Haar moeder betekent echt heel veel voor haar. De moeder van Nilgün pelt garnalen. Nilgün denkt dat ze dit doet, omdat ze niet genoeg huishoudgeld krijgt van haar vader. Haar vader maakt al zijn geld op aan gokken en andere vrouwen. Nilgün vind dit heel erg. Ze kan niet begrijpen dat haar moeder dit van haar vader pikt. Wat Nilgün niet weet is dat haar moeder niet pelt om rond te komen, maar voor Nusret. In de gevangenis zit het namelijk zo, degene met geld worden een stuk beter behandeld. Ook wordt de moeder van Nilgün verkracht door de vader van Nilgün. Nilgün kan niet begrijpen dat haar moeder dit pikt en snapt ook niet waarom ze niet gaat scheiden. De relatie die ze met haar vader heeft is door deze dingen heel oppervlakkig en zakelijk. Ze kan niet echt van hem houden doordat ze weet wat hij haar moeder allemaal aan doet. Wanneer Nilgün 15 jaar is gaan ze voor vakantie en familiebezoek naar Turkije. Nilgün verblijft bij haar zus. Er wordt ‘s avonds laat aangebeld. Het blijkt Nusret te zijn. Nusret is heel verward. Hij denkt dat Nilgün zijn verloofde is. Hij is geestelijk verschrikkelijk gemarteld in de gevangenis. Hij heeft ze niet allemaal meer op een rijtje. Hier is iedereen heel verdrietig om. Een paar dagen later gaan terug naar Nederland. Daar willen ze Nusret laten opnemen in een psychiatrische inrichting. Ze gaan met twee auto’s terug naar Nederland. Nilgün zit bij haar broer Nihat in de auto. Nusret zit bij zijn moeder en vader in de auto. Ze hebben afgesproken dat ze elkaar op de grens weer zien, omdat Nilgün’s vader eerst nog een visum voor Nusret moet halen. Nadat Nilgün en Nihat twee dagen op de grens hebben gewacht, komen ze erachter dat Nilgün’s vader, moeder en Nusret een ongeluk met de auto hebben gehad. Nilgün’s vader ligt in coma. Haar moeder is overleden. Nusret is spoorloos verdwenen en nooit meer terug gezien. Nilgün is vreselijk verdrietig. Na de begrafenis gaat ze terug naar Nederland. Ze komt terecht in een studentenflat in Steenwijkerswold. Daar gaat ze de havo doen. Dit heeft haar moeder altijd gewild. Ze wilde dat Nilgün niet afhankelijk van iemand zou worden. Nilgün’s vader, die nog steeds in coma ligt, wordt overgevlogen naar Nederland. Haar broer Nihat moet in dienst. Vier maanden later komt haar vader uit coma. Hij is veranderd van een macho in een zielige man. Hij is voor een groot deel verlamd geraakt. Hij hertrouwt met een drieënveertig jaar jonger meisje, die alleen op z’n geld uit is en gaat in Turkije wonen. Nu is Nilgün helemaal alleen over gebleven. Ze heeft het heel moeilijk. Ze kan het verlies van haar moeder niet verwerken. Ook krijgt ze veel financiële problemen. Met als gevolg dat ze veel baantjes krijgt en voor andere dingen naast haar werk en school geen tijd meer over houdt. Van haar vader hoort ze nooit meer wat, maar ondanks alle tegenslagen slaat ze zich er alleen door heen. Ze bouwt een nieuw leven op en maakt nieuwe vriendinnen. In de laatste periode die ze beschrijft staan al de liefdes die ze heeft gehad centraal. In al die liefdes is ze op zoek naar het veilige en vertrouwde gevoel wat haar moeder haar gaf. Ze valt keer op keer op de verkeerde types. Vaak zijn de mannen waar ze een relatie mee krijgt stukken ouder als haar. De relaties zijn ook nooit heel serieus. In die tijd komt ze ook bij veel psychiaters, langzamerhand gaat ze het verlies van haar moeder accepteren. Ze ontdekt ook haar liefde voor het schrijven. Ze gaat columns schrijven en ze gaat ook aan cabaret doen. Uiteindelijk krijgt ze haar leven weer redelijk op de rails. Ze besluit alles wat ze meegemaakt heeft op te schrijven en zo is het boek de garnalenpelster tot stand gekomen.
4. Eerste persoonlijke reactie Ik vond het boek de garnalenpelster zielig, Nilgün heeft een heel moeilijk leven gehad. De arrestatie van haar broer, de verhuizing naar Nederland, maar vooral het verlies van eigenlijk haar beide ouders. Het is indrukwekkend dat ze ondanks deze flinke tegenslagen toch door blijft gaan. Als vijftienjarige puber komt ze er alleen voor te staan en ze weet zich nog te redden ook. Dat heeft me echt aan het denken gezet, hoe zou ik omgaan met het verlies van mijn ouders? Zou ik me als ik in de zelfde situatie als Nilgün terecht zou komen kunnen redden? Ik heb echt respect voor haar gekregen naar het lezen van het boek. 5. Verdiepingsopdrachten 5.1 Open plekken De eerste open plek die ik tegen ben gekomen was de open plek die door de titel creëert wordt. Nilgün begint in het boek over haar leven te vertellen. Je snapt in het begin totaal niet waarom de titel van het boek de garnalenpelster is. Pas verder in het boek vertelt Nilgün dat haar moeder garnalen pelde. Nilgün’s moeder pelde garnalen om geld te verdienen dat ze naar haar zoon in de gevangenis stuurde, in de gevangenis was het zo dat wanneer je geld had je beter behandeld werd. Dit garnalenpellen had voor Nilgün’s moeder een erg emotionele kant, omdat het voor haar zoon in de gevangenis gebeurde. Je snapt de keuze voor die titel pas echt als je weet hoe belangrijk haar moeder voor haar was en welke rol zij in het leven van Nilgün heeft gespeeld. Dit wordt eigenlijk in het boek beetje bij beetje duidelijker, de titel ga je dus ook steeds toepasselijker vinden. Een andere open plek in het boek ontstaat als Nilgün naar haar vakantie in Turkije samen met haar broer Nihat bij de grens aan het wachten is op haar vader, moeder en Nusret. Je vraagt je dan af hoe het komt dat haar vader, moeder en Nusret zo lang wegblijven. Of er iets gebeurd is en wat dan wel? Je vraagt je eigenlijk dezelfde dingen af die Nilgün zich zelf ook afgevraagd moet hebben op dat moment, op die plaats. Deze open plek in het verhaal wordt gevuld wanneer Nihat gaat informeren bij de politie en hem verteld wordt dat hun ouders een ongeluk hebben gehad. Moeder overleden is, vader in coma ligt en Nusret er vandoor is. Deze open plek zorgt voor spanning in het verhaal. Je wilt graag weten waar de ouders en broer van Nilgün blijven. Deze open plek in het verhaal wordt echter wel vrij snel ingevuld. Er is dus niet gekozen om het verstreken van die informatie achter te houden en de spanning die ontstaat langer vast te houden. Ook vroeg ik me tijdens het verhaal af waarom Nilgün’s vader haar alleen achter laat in Nederland. Hij laat zijn dochter van 15 jaar alleen achter. Hoe kun je zoiets doen? Als ouder heb je toch verantwoordelijkheden? Hield hij dan echt niet van haar? Hij bood haar zelfs geen financiële steun. Voor mijn was dit een grote open plek. Ik denk dat het voor Nilgün nog steeds een grote open plek is in haar leven. Dat ze er zelf eigenlijk nooit achter is gekomen waarom hij dat deed. Je komt hier ook niet achter omdat je alles vanuit het opzicht van Nilgün ziet. Nilgün weet zelf waarschijnlijk ook niet waarom haar vader haar in de steek liet. Het boek bevat niet heel veel open plekken. Dit komt denk ik omdat Nilgün over haar eigen leven vertelt in het boek. Het is dus een autobiografie. Hierbij staan de feiten eigenlijk vast. Ze kan maar tot op een bepaalde hoogte dingen verzinnen om open plekken te creëren. Ze kan bijvoorbeeld informatie achterhouden om zo een open plek te vormen. Dit doet ze ook heel sterk, doordat ze alle gebeurtenissen in haar leven kris kras door elkaar verteld ontstaan bepaalde open plekken. Ook al is het boek een autobiografie Nilgün Yerli heeft wel degelijk nagedacht hoe ze de spanning er in kan houden, hoe ze de lezer actief kan laten lezen oftewel waar haar open plekken moesten zitten! 5.2 Personages In het boek komen veel verschillende kleinere personages voor. Zij hebben eigenlijk allemaal een bijrol. Er zijn 3 belangrijkste hoofdpersonages aan te wijzen. Hier aangegeven van belangrijk naar minder belangrijk! Nilgün Yerli; je beleeft het verhaal vanuit haar ogen. Je komt dus heel veel te weten over haar gevoelens en gedachtes. Nilgün is een persoon dat heel veel om haar familie geeft. Ze maakt zich altijd druk om haar familie. Ze is ook heel zorgzaam ten opzichte van haar familie. Het valt haar ook heel zwaar als iedereen haar in de steek laat. Nilgün is trouwens een echte doorzetter. Als ze vijftien is overlijdt haar moeder. Haar vader hertrouwt met een veel jongere vrouw en vertrekt naar Turkije. De rest van haar familie zit ook in Turkije. Ze blijft alleen in Nederland achter. Ze krijgt geen enkele financiële steun van haar familie, maar ze weet zich wel te redden. Ze haalt haar havo-diploma en zorgt er zo voor dat ze een onafhankelijke jonge vrouw wordt, dat is wat haar moeder altijd gewild heeft. Ook gelijkheid is een belangrijk iets voor haar. Binnen het huwelijk van de ouders van Nilgün is de verdeling totaal ongelijk. Haar vader heeft alles te zeggen. Hij is echt de baas. Hij verkracht Nilgün’s moeder zelfs. Nilgün vindt dit verschrikkelijk. Ze kan niet begrijpen dat haar moeder zo gebukt gaat onder de wil van haar vader. Dat ze dit alles allemaal toe laat. Ze vindt dat de rol van man en vrouw gelijk zou moeten zijn. Ze wil nooit zo’n huwelijk als haar moeder en daarom zijn ook zelfstandigheid en onafhankelijkheid belangrijke normen en waarden voor haar. De normen en waarden van Nilgün komen best goed overeen met de normen en waarden die ik zelf na leef. Ik ben zelf ook echt een familie mens. Gelijkheid, onafhankelijkheid en zelfstandigheid zijn ook voor mij belangrijk. Ik wil een goede opleiding volgen zodat ik later niet afhankelijk hoef te zijn van andere en zelfstandig kan leven. Gelijkheid tussen mensen is volgens mij de basis van een goede samenleving. Iedereen is anders, maar toch zijn we allemaal gelijk. We moeten elkaar respecteren. Gungor Baran – Yerli; Zij is de moeder van Nilgün. De belangrijkste persoon in het leven van Nilgün. Ze stond altijd klaar voor Nilgün. Nilgün vertelt veel over haar. Het is een lieve vrouw, maar geen gelukkige vrouw. Ze wordt mishandeld door haar man en ze heeft een deel van haar gezin achter moeten laten in Turkije toen ze emigreerde. Na de arrestatie van haar zoon Nusret was ze nooit meer zo vrolijk als vroeger. Ze kon slecht Nederlands en had daardoor weinig contact met andere mensen in Nederland. Ook al vertelt Nilgün heel veel over haar moeder, over haar karakter kom je niets te weten. Je weet ook niet op welke normen en waarden haar manier van leven gebaseerd is. Ik denk dat haar normen en waarden sterk overeenkomen met de normen en waarden van Nilgün. Aangezien ze het grote voorbeeld van Nilgün was en Nilgün naar haar dood probeert te leven zoals zij het gewild had. Vader Yerli; Hij wil dat de buitenwereld hem als een welgesteld persoon ziet. Hij doet zich een beetje voor als de macho. Hij geeft veel geld uit aan gokken. Ook gaat hij regelmatig vreemd, dit doet hij om zich machtiger te voelen. Binnenshuis is hij heel zuinig. Zijn vrouw krijgt maandelijks een klein bedrag waar ze alle boodschappen mee moet doen. Het is voor Gungor moeilijk om hier mee rond te komen, maar daar trekt hij zich niks van aan. Zijn familie is helemaal niet belangrijk voor hem. Hij schenkt weinig aandacht aan zijn vrouw en kinderen. Ze moeten doen wat hij zegt en wil. Hij voelt zich beter dan zijn vrouw, zijn vrouw is duidelijk minder dan hij is. Nilgün haat haar vader. Ze haat hem om wat hij haar moeder aan doet en om het feit dat hij totaal geen aandacht aan haar schenkt. Ook omdat zijn wil wet is. Je komt net zoals bij de moeder van Nilgün ook bij de vader weinig te weten over zijn werkelijke karakter, omdat je alles door de ogen van Nilgün meemaakt weet je niet wat hij denkt of voelt. Je weet alleen wat over zijn daden en gedrag. 5.3 Fabel en Sujet In het boek de garnalenpelster komen fabel en sujet niet overeen. Het verhaal is in de niet-chronologische volgorde verteld. De garnalenpelster is een autobiografie. Nilgün vertelt immers over haar eigen leven. Het verhaal is eigenlijk een grote flashback. Nilgün is er even tussenuit gegaan om haar verleden op te schrijven. Bij alle dingen die ze op haar verblijfplaats tegen komt komen bij haar herinneringen op borrelen. Deze herinneringen schrijft ze kris kras door elkaar op. Je valt dus van de ene flashback in de andere flashback, van de ene herinnering in de andere herinnering. Dit is soms best verwarrend. Je weet niet goed in welke volgorde ze de bepaalde gebeurtenissen meegemaakt heeft, maar dit maakt het verhaal wel een stuk interessanter en verrassender. Ik denk dat Nilgün dit ook heel bewust heeft gedaan. Door de gebeurtenissen door elkaar op te schrijven ontstaan open plekken. Ook denk ik dat ze haar levensverhaal zo een stuk interessanter gemaakt heeft. Wanneer ze alles gewoon in de chronologische volgorde op had geschreven had het boek me een stuk minder aangesproken. Je blijft als lezer actief, omdat je steeds nieuwsgierig blijft naar de werkelijke volgorde van haar leven. Toch kan je aan het eind van het boek precies zeggen in welke volgorde alles gebeurd is. Dit komt doordat Nilgün als persoon heel erg veranderd in het boek, door die verandering kun je de gebeurtenissen in de chronologische volgorde plaatsen voor jezelf. 5.4 Perspectief Bij dit boek is er sprake van een ikvertelsituatie. Een citaat om dit toe te lichten: “Raar vond ik dat, het huwelijk was iets heiligs, dat had ik meegekregen van mijn moeder.” Je beleeft alles vanuit de ogen van Nilgün Yerli zelf. Dit heeft als gevolg dat je Nilgün heel goed leert kennen. Je komt heel veel over haar gevoelens en gedachtes te weten. Hierdoor kun je jezelf heel goed verplaatsen in Nilgün, je leeft echt met haar mee. De gevoelens en gedachtes van de andere personages blijven echter totaal onduidelijk, omdat je alles vanuit een en hetzelfde perspectief ziet. Het effect van de ikvertelsituatie op de lezer is eigenlijk dat je voor een groot deel beïnvloedt wordt door de mening van de ikverteller. Ook de relatie van de ikverteller met een bepaald ander personage speelt een grote rol bij het beeld dat jij van dat personage zal krijgen.
5.5 Thematiek Ik denk dat dit verhaal bedoeld is als een eerbetoon van Nilgün aan haar moeder. Er is dus ook duidelijk een verband tussen de titel van het boek en de thematiek. De titel slaat terug op de moeder van Nilgün, een dieperliggende bedoeling van het verhaal is een eerbetoon aan haar moeder denk ik. Dit komt dus erg overeen. Ook denk ik dat het schrijven van het boek voor Nilgün gewoon een manier was om de moeilijke periodes in haar leven op te schrijven en ze dan voorgoed achter haar te laten. Het belangrijkste verhaalmotief is denk ik de moeder-dochterrelatie. Liefde, haat en dood komen hier ook bij kijken, maar dat zijn meer de literaire motieven van het boek. Deze motieven staan minder centraal dan de moeder-dochterrelatie. Dit komt denk ik doordat Nilgün heel veel van haar moeder houdt, ze vindt haar moeder heel erg belangrijk. Ze kan moeilijk omgaan met het verlies van haar moeder en laat in het boek heel duidelijk naar voorkomen wat haar moeder haar allemaal geleerd en meegegeven heeft. 6. Eindoordeel Ik vond het boek de garnalenpelster echt een hartstikke mooi boek! Ik kon me ontzettend goed inleven in het boek, dit heeft waarschijnlijk ook te maken met de ikvertelsituatie. Ook heeft het denk ik te maken met het feit dat het hoofdpersonage Nilgün Yerli ongeveer dezelfde normen en waarden heeft als ik. Wanneer ik me in een boek goed in kan leven, vind ik het al snel een mooi boek. Ik leef dan mee met hetgeen wat de hoofdpersoon doormaakt. Het inlevingsvermogen in een boek is voor mij ook een heel belangrijke eis aan een boek. Dit boek heeft zeker aan deze eis voldaan. Verder heeft het boek me wel aan het denken gezet over bepaalde dingen. Hoe belangrijk zijn mijn ouders eigenlijk voor me? Hoe zou ik omgaan met het verlies van een of beide ouders? Dit zijn dingen waar ik na het lezen van dit boek over ben gaan nadenken. Ik zou dit boek alleen aanraden als je van boeken houdt waar gevoelens centraal staan of als je het interessant vindt om over andere culturen te lezen. Ik heb het boek de garnalenpelster met veel plezier gelezen en als het moet zou ik het zo nog een paar keer kunnen lezen. Ik ben blij dat ik dit boek gekozen heb. Het heeft ook zeker aan mijn verwachtingen voldaan! Ik heb echt bewondering voor Nilgün Yerli gekregen, ik hoop dat ik me ook zo door eventueel nog moeilijke periodes kan slaan en zo’n mooi boek schrijven is natuurlijk ook niet niks! Evaluatie Ik vond het niet echt heel vervelend om aan het boekverslag te werken, maar leuk is natuurlijk anders. Ik vond echter wel dat het veel tijd in beslag nam, meer dan ik eigenlijk in eerste instantie had verwacht. Ik vond de verdiepingsopdrachten best wel moeilijk, want van sommige begrippen had ik nog nooit gehoord en dan moest ik ze zomaar in eens gaan toepassen op het boek wat ik gelezen had. Ik weet niet zo goed wat ik van het resultaat moet vinden, volgens mij bevat mijn boekverslag alles wat het moet bevatten. Echt tevreden ben ik echter pas als het met een voldoende beoordeeld is. Het zou best kunnen zijn dat als ik nu zeg dat ik tevreden ben met het resultaat dat het als nog met een onvoldoende beoordeeld wordt. Dan zou ik waarschijnlijk zwaar teleurgesteld zijn, daarom verwacht ik er maar liever niet te veel van.