Naam roman: De Garnalenpelster schrijver: Nilgün Yerli
Tijd
Het verhaal speelde af vanaf de geboorte van Nilgün in 1969, vanaf daar word het verhaal verteld van haar levensloop tot het moment dat ze dit boek begon te schrijven wat in 2001 is uitgegeven. Het verhaal wordt verteld me vele flashbacks, met haar broer die werd opgepakt toen ze 5 was, en het moment dat ze nog in Turkije woonde.
Het verhaal wordt met een tijdverdichting geschreven, de belangrijke gebeurtenissen worden verteld maar ook wat ze in de tussentijd heeft gedaan. Bijvoorbeeld toen haar vader naar Turkije was verhuist woonde zij in een flat ze werkte en ging naar school om te overleven.
Het boek duurde ongeveer 7 uur om uit te lezen, en in het boek is haar hele leven opgeschreven tot nu, op haar 32ste is het boek uitgegeven.
Ruimte/plaats
Waar
Sfeer
Spanning
Bevestigend
Tegengesteld
Symbolische ruimte
Thematische ruimte
Nilgün begint in het verhaal zodra ze al in Nederland woont, in Heerenveen. Vroeger woonde ze in Turkije toen ze nog jong was. Nadat haar broer was opgepakt in Turkije was de sfeer veranderd in het gezin, de moeder was verdrietig over haar zoon, en de vader mishandelde zijn vrouw.
Buiten huis was het ook niet makkelijk voor Nilgün, ze werd gepest om haar Turkse afkomst. Je kon voelen dat het een best heftige situatie was, waarbij je niet wist of er iets zou gebeuren. De ruimtes waren bevestigend voor het verhaal, buiten huis is alles “normaal” en in het huis begint de drama. Ook verder in het verhaal waarbij ze meerdere vriendjes krijgt, het speelt zich af in een restaurant of in het huis van de vriend. De ruimte is nooit echt omschreven behalve de naam van het soort gebouw, bijvoorbeeld huis, kerk, of school. In het verhaal leek de ruimte heel klein en rommelig door de manier van leven. Ze was nooit echt veilig en stond altijd onder druk van iemand.
Personages
Karakter
round
flat
karikatuur
type
hoofdpersoon
(bijfiguren)
Identificatie (speaking names)
Gungor Baran-Yerli is de moeder van Nilguïn. Ze is een ontzettend lieve moeder die alles voor haar kinderen doet om te zorgen dat zij een gelukkig en zelfstandig leven kunnen leiden.
De vader van Nilguïn is een flat character, zijn omgeving verandert maar hij als persoon blijft dezelfde egoïstische op geld en vrouwen gerichte man. Hij zorgde niet voor zijn eigen gezin, maar gaf geld uit aan andere dingen om te laten zien wat voor een geweldige man hij was.
Nusret Yerli, is de broer van Nilguïn die op zijn 18de wordt opgepakt in Turkije voor het in elkaar slaan van een generaal. Wat daadwerkelijk gebeurde was dat die generaal een meisje probeerde te verkrachten. In de gevangenis gebeuren zoveel vreselijke dingen dat zodra hij vrij is geestelijk niet meer goed is. Een belangrijk bijfiguur die als round character door het boek word beschreven.
Handeling
Thematiek:
Motieven
Grondmotief/thema
Klassiek
Leidmotief
titelverklaring
Het grondmotief van de garnalenpelster is geef nooit op. Nilguïn heeft heel erg hard moeten werken voor waar ze nu is, ze heeft zonder begeleiding (heel weinig) Nederlands moeten leren, haar moeder is omgekomen bij een auto ongeluk waarna haar vader haar verlaat. En op haar 17de moet ze er alles aan doen om een diploma te halen en aan geld te komen. Dus ook al was de hoop maar klein, Nilguïn werkte voor wat ze wilde halen en gaf nooit op.
Titelverklaring: Het boek heet De garnalenpelster en slaat op de moeder van Nilgün. Toen Nusret in de gevangenis zat had hij geld nodig om het te "overleven". Zijn moeder wilde haar kind beschermen en alles voor hem doen om er het beste van te maken en ze besloot om geld bij te verdienen voor hem. Dit deed ze door garnalen te pellen.
Dag in dag uit pelde ze garnalen voor 2,50 per uur. Nilgün heeft waarschijnlijk voor deze titel gekozen omdat haar moeder zo’n belangrijke rol speelde in haar leven en het heeft heel erg indruk op haar gemaakt als klein meisje haar moeder ’s nachts te vinden achter een tafel vol garnalen. Dit heeft bij Nilgün ook veel respect opgewekt voor haar moeder, en dit maakte de rode draad van haar leven.
Perspectief +betrouwbaarheid
+spanning
+verteller:
Ik-verteller
vertellende ik
belevende ik
personaal:
Hij/zij verteller Alwetend/auctoriaal
Het verhaal word verteld vanuit Niglün haar perspectief, wat zij allemaal heeft meegemaakt en hoe zij dat ervaart.
Een verhaal dat zo gek klinkt dat je je twijfels erover trekt, maar de rode draad van het verhaal is waargebeurd. Het voelt heel betrouwbaar aan doordat het zo gedetailleerd is verteld, en ook doordat de omgevingen echt bestaan.
Type boek:
Soort:
Motto:
Roman
Bekentenisliteratuur
4. Eindoordeel en evaluatie
Ik vond het boek best heftig om te lezen, er komen in het eerste gedeelte van het verhaal veel problemen en nare situaties in voor. Het was ook heel spannend omdat ik wilde weten hoe het verhaal verder liep, er waren gebeurtenissen die je niet verwachte of aan zag komen. Het boek heeft me anders laten kijken naar Turkije, vooral het cultuur verschil tussen Nederland en Turkije. We denken altijd dat Turken verkeerde jongens zijn zonder iets van manieren geleerd te hebben, maar bij Nilgün in het gezin gaat het erom dat je gezellig bij elkaar bent en ook soms een praatje kan maken met de buren.
In dit verhaal waren het de Nederlanders die onvriendelijk waren. Ik heb van dit boek geleerd dat alles mogelijk is, het kan best erop lijken dat je gaat eindigen als niks, maar dat komt door jezelf en niet door andere. Nilgün en haar moeder hebben hun leven geleid wat door de meeste mensen als onmogelijk word gezien. Haar moeder werkte dag in dag uit met garnalen pellen, leefde met een tiran als man in huis terwijl het beter was geweest als ze gingen scheiden, en ook een zoon in de gevangenis. Maar ze heeft nog steeds voor het gezin kunnen zorgen, met de liefde die ze had. Ook Niglün heeft hard gewerkt voor waar ze nu is, in haar tijd op school werkte ze dag in dag uit om haar appartement te kunnen betalen. En ze heeft nooit opgegeven om iets te maken van haar leven, en iets te betekenen voor anderen.
In dit verhaal waren het de Nederlanders die onvriendelijk waren. Ik heb van dit boek geleerd dat alles mogelijk is, het kan best erop lijken dat je gaat eindigen als niks, maar dat komt door jezelf en niet door andere. Nilgün en haar moeder hebben hun leven geleid wat door de meeste mensen als onmogelijk word gezien. Haar moeder werkte dag in dag uit met garnalen pellen, leefde met een tiran als man in huis terwijl het beter was geweest als ze gingen scheiden, en ook een zoon in de gevangenis. Maar ze heeft nog steeds voor het gezin kunnen zorgen, met de liefde die ze had. Ook Niglün heeft hard gewerkt voor waar ze nu is, in haar tijd op school werkte ze dag in dag uit om haar appartement te kunnen betalen. En ze heeft nooit opgegeven om iets te maken van haar leven, en iets te betekenen voor anderen.
Op het moment van schrijven stond ze aan het begin van haar cabaretière carrière. Na het lezen van het boek hoef ik niet een ander boek van haar te lezen, het boek was interessant omdat haar leven alle kanten op ging, maar zodra haar moeder was overleden gebeurde er eigenlijk vrij weinig en begon het verhaal saai te worden en had ik moeite om verder te lezen. Nu ik het leesverslag in elkaar heb gezet merk ik hoe moeilijk het is om het boek samen te vatten, omdat er zoveel gebeurd in het verhaal dat alle gebeurtenissen los al een verhaal op zich zijn. Ik vond het een speciaal boek om te lezen, de manier van gedachte en ook de cultuur waren totaal anders van wat ik gewend ben.
5. Zoek een recensie van een erkend recensent.
Zoek op Biblion. Plaats de recensie hieronder in het eerste kader, lees hem en reageer op de recensie door je eigen commentaar erop te geven.
Recensie:
(Biblion had geen Garnalenpelster)
Bron: NRC handelsblad
Titel: De Garnalenpelster
Publicatiedatum: 20 april 2001
Recensent: Margot Dijkgraaf
Recensietitel: Grote gevoelens van verdriet: Autobiografische teksten van Nilgun Yerli
Wat bracht columniste en cabaretière Nilgün Yerli ertoe De garnalenpelster te schrijven, haar 'autobiografie'? Aan het begin van haar boek vertelt Yerli dat ze zich twee maanden heeft teruggetrokken in Dayan, een vissersdorpje in Turkije. Ze kijkt naar graven 'uit de byzantijnse tijd' en schrijft: 'Ze vertellen mij iets. Ik zit hier om mijn verleden op te schrijven. Het verleden dat ik in mij begraven heb, ga ik weer tot leven brengen.'
Dat doet ze in een kleine honderd tekstfragmenten, die, heen en weer springend tussen heden en verleden, variëren van beschrijving tot dialoog, van gedicht tot recept. Die wonderlijke aaneenschakeling van stukjes tekst vormen samen het onevenwichtige verhaal van een nog lang niet uitgekristalliseerd leven. Het zijn vooral pijnlijke jeugdherinneringen die Yerli ophaalt, 'littekens van de scherven van vroeger'. De vrouw die nu zo worstelt met haar relaties, vier psychiaters heeft versleten en verschrikkelijk trots is op haar soloshow, is voortgekomen uit een Turks meisje dat ooit tegen haar zin verhuisde. Op tienjarige leeftijd vulde zij een koffertje met de foto van haar lievelingsnichtje en een houten pop, gesneden uit haar favoriete kersenboom, en vertrok daarna met haar ouders, zus en broer naar Friesland.
Natuurlijk zijn de problemen legio. Het Nederlandse leesplankje zorgt voor de nodige verwarring (niet alle honden heten Kees, niet alle meisjes Jet) en de rituelen rond Sinterklaas zijn onbegrijpelijk (waarom anoniem een cadeautje geven aan een jongetje dat haar uitscheldt voor Turkie, Turkie?). Natuurlijk wordt Yerli op school, als enige Turkse, gepest. En voor een dochter van een wrede, egoïstische vader, die niets ziet in de aanschaf van een kerstboom, is het kerstfeest ook al geen bron van vreugde. Ook andere populaire tussen twee-culturen onderwerpen passeren de revue, zoals Babylonische spraakverwarringen (het hoekje omgaan betekent in het Turks snel rijk worden) en culturele verschillen bij begrafenissen (waarom al die complimenten voor iemand die er niets meer aan heeft?). Yerli's moeder is bij dat alles haar 'veilige thuishaven': 'een echte knuffel van je moeder, de beschermvleugels van je moeder, het aller zoetste watje kan hebben.' De moeder geeft antwoord op alle vragen en raadsels waarmee haar dochter worstelt: Waarom mag ze geen varkensvlees eten? Waarom bestaat er haat? Waarom is het goed complimenten te geven? Onvermoeibaar is deze moeder die 's avonds, na gedane arbeid, nog eens kilo's garnalen pelt om haar zoon, die onschuldig in een Turkse gevangenis zit, van geld te voorzien. Eindeloos geduldig is deze onderdanige vrouw die 's nachts hardhandig wordt gedwongen haar echtelijke plichten te ondergaan. En toch, als zij glimlachte 'leek dat een zon die scheen op een grauwe dag'.
De dochter is verliefd op haar moeder. Haar moeder is een heilige; haar moeder is alles, weet alles, kan alles - en dat is te veel. Het is meer dan het boek kan dragen. De dood van de moeder door een auto-ongeluk, hoe tragisch ook, wordt er pathetisch door. Pagina's lang grote gevoelens van verdriet en wanhoop geven de lezer geen kans meer om zelf nog enige emotie te ervaren. Ze doen verlangen naar een wat minder uitgesproken tragedie, een wat ingetogener subtiliteit - naar wat minder hagiografie en wat meer autobiografie
Je reactie op de recensie:
Ik vind dat de recensie goed klopt, het boek springt van verleden naar heden. Hierdoor raakte ik soms wel een beetje in de war over welke tijd het dan ging. En je merkt dat het boek is geschreven door een onervaren schrijfster, het zijn veel verhalen bij elkaar wat 1 groot verhaal moet vormen. Ik ben het er ook over eens dat door de manier van schrijven zelf weinig kon inleven in het verhaal, en het meer leek alsof je van een afstand meekijkt en er niet bij bent. Verder vind ik het een mooi boek om te lezen.
6. Zoek informatie over de auteur.
Tot op dit moment heeft ze altijd over zichzelf geschreven. Boeken gaan over haar Turkse afkomst, of haar leven nu ze ouder is.
Ik denk dat het voor haar een manier is om haar verleden van haar af te schrijven, nu het op papier staat is alles op een rijtje. De stroming is novelle. Vertelling, korter dan een roman en langer dan een verhaal. De reden dat Nilgun haar boek een Novelle is komt doordat het eigenlijk een best klein boek is. Je zit meteen midden in het verhaal, en er worden weinig personages besproken.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden