1. Vertelstandpunt

Het vertelstandpunt in ‘De engelenmaker’ is een auctoriële, neutraal alwetende hij-verteller. De verteller blijft objectief in zijn beschrijvingen en vermijdt aansprekingen met de lezer. Hij kent de gedachten en de gevoelens van alle personages en schrijft in de derde persoon enkelvoud.

Fragmenten
“Op het moment dat Victor de deur opende, hoopte Rex nog dat alles was verzonnen.”
“Rex moest de woorden even tot zich laten doordringen. Hij probeerde ze voor zichzelf te herhalen.”

“Ze voelde dat ze bleek wegtrok. Dit was het soort bericht waarvoor ze al die tijd gevreesd had, maar waaraan ze zo min mogelijk had proberen te denken.”

2. Personages

Hoofdpersonage: dr. Victor Hoppe
• Voorstelling: Victor Hoppe wordt eerst voorgesteld door de dorpsbewoners die oude verhalen vertellen over Victor en zijn ouders (blz.10). Later neemt de verteller de verdere voorstelling van het hoofdpersonage voor zijn rekening. Hij geeft objectieve informatie over zijn leven en verklaart zijn gevoelens. In de loop van het verhaal zijn er ook nog enkele passages waardoor de lezer de persoonlijkheid van Victor leert begrijpen, zoals de manier waarop hij reageert. Een voorbeeld hiervan is dat hij enkel wil lezen bij mensen die hij echt vertrouwd. Dit is een voorbeeld van zijn geslotenheid en de moeilijkheid om vertrouwen te hebben in mensen.
Victor Hoppe is een impliciet personage. In de loop van het verhaal krijg je een beter inzicht in zijn persoonlijkheid en zijn manier van denken. De verteller geeft een objectieve beschrijving van zijn leven, maar het is aan de lezer zelf om de persoonlijkheid van Victor zelf af te leiden uit de gebeurtenissen uit zijn leven.

• Soorten personages: Victor Hoppe is zonder twijfel een genuanceerd personage. De lezer kent heel zijn levensverhaal, zijn gedachten en gevoelens.
Het hoofdpersonage is dynamisch. De lezer kan zijn leven volgen en ziet hoe zijn persoonlijkheid groeit door de gebeurtenissen uit zijn leven. Voorbeelden van deze gebeurtenissen zijn de opname in een gesticht, het leren lezen met zuster Marthe, de eerste verhalen uit de Bijbel, …
En uiteraard is Victor Hoppe een round character.

Medespeler: zuster Marthe
• Voorstelling: Zuster Marthe wordt bijna volledig voorgesteld door de verteller door objectieve informatie. Het kleine stukje van haar persoonlijkheid dat we te zien krijgen, moeten we afleiden uit haar omgang met kleine Victor. Ze is geduldig, heeft respect voor iedereen en houdt van de kinderen in het gesticht. Ze is vooral een expliciet personage. De verteller neemt het grootste deel van de voorstelling tot zijn rekening. Een zeer klein deel is voor de lezer zelf.
• Soorten personages: Zuster Marthe is een ongenuanceerd personage. We weten te weinig over haar. Een voorbeeld hiervan: Ze was zwanger, maar de lezer weet niet hoe dat gekomen was. Omdat ze ook maar voor een kleine periode in contact komt met Victor (en bijgevolg ook in het verhaal), heeft ze niet de kans om te veranderen. Ze is dan ook statisch. Bijgevolg is ze ook een flat character.


• De rolverdeling: Er zijn heel wat medespelers in het boek, maar zij zijn er nooit lang voor hem. Zo is er zuster Marthe, die in het gesticht ontdekt dat Victor helemaal niet debiel is maar zelfs heel intelligent. Zij heeft Victor leren lezen op driejarige leeftijd. In de lagere school had Victor hulp van broeder Rombout, die accepteerde dat Victor een bijzonder laag inlevingsvermogen had en dus lage punten haalde voor vakken als godsdienst. Na zijn hogere studies kon hij, dankzij de hulp van Rex Cremer, zijn onderzoeken verwezenlijken.
In het boek zijn er geen echte tegenspelers. Er zijn wel momenten waar hij tegenspelers heeft, maar niet hele verhaal lang. Zo zijn er bijvoorbeeld de professoren van de universiteit die zijn experimenten niet kunnen volgen en twijfelen aan de echtheid ervan. Er zijn ook twee Amerikaanse onderzoekers, dr. Solar en dr. Grath, die onderzoek doen naar de echtheid van de gekloonde muizen, maar ze komen slechts kort in de aandacht. Zelf beschouwt Victor God ook als één van grote tegenstanders die de code van het leven niet gemakkelijk wil prijsgeven en hem tegenwerkt. Er zijn ook heel wat achtergrondfiguren, zoals zijn ouders, pastoor Kaisergruber, zuster Milgitha, de abdis, Egon Weiss, Dieter Lebert, Frau Maenhof, Vera en Lothar Weber, …

3. Structuur

De uitwendige structuur
• Het boek is opgedeeld in drie grote delen. Het eerste en het derde volgen één verhaal (zie tijd) en hebben een eigen nummering in hoofdstukken. Het tweede deel, een verzameling van flashbacks, is niet opgedeeld in hoofdstukken. Het boek heeft geen begincitaat, proloog of epiloog.

De inwendige structuur
• Intrige: Het is moeilijk te zeggen of het hier gaat om een opgaan de of neergaande intrige. Het hangt er maar vanaf van welk standpunt je het bekijkt. Het zou een opgaande intrige kunnen zijn omdat dr. Hoppe zijn lat steeds hoger legt om op alternatieve wijze nieuw leven te scheppen (klonen). Eerst kloont hij een muis, waarmee hij wereldberoemd wordt in de medische sector. Critici vragen hem om het experiment nader te verklaren en te herhalen, maar daar wil hij zijn tijd niet aan besteden want hij is al bezig met een volgende stap, namelijk het klonen van een mens. Ook daar slaagt hij in, want hij kloont zichzelf. Hij heeft hierbij wel een fout gemaakt, waardoor zijn kinderen snel verouderen. Ook hier wil hij een oplossing voor vinden, maar dat lukt hem niet omdat hij de tijd er niet voor heeft. Het zou ook een neergaande intrige kunnen zijn. Vanaf zijn jeugd heeft hij een verkeerd beeld over wat goed en slecht is. Ook emoties en liefde betekenen niets voor hem omdat hij ze als kind bijna niet gekend heeft. Deze gebreken blijken in de loop van zijn leven steeds grotere consequenties te hebben. Zo misbruikt hij een vrouw om zijn klonen te baren door haar voor te liegen dat ze een eigen kind krijgt. Ook geeft hij geen liefde aan zijn kinderen en behandelt ze als studieobjecten. Hij tatoeëert zijn klonen zelf om ze uiteen te kennen. En toch is hij ervan overtuigd dan hij enkel goed doet en dat hij, zoals Jezus, enkel levens geeft, en niet neemt.
Het verhaal begint ab ovo. De lezer vraagt zich, net als de dorpsbewoners, af waarom de dokter met drie baby’s terug naar zijn geboortedorp komt. Dit wordt vooral in het tweede deel van het boek duidelijker.
Het boek heeft een gesloten einde. De kinderen (de klonen) van Victor Hoppe sterven omdat de dr. Hoppe geen oplossing had gevonden voor hun versneld verouderingsproces. De huishoudster en lerares van de kinderen sterft omdat ze van de trap is gevallen (de lezer weet wel dat dit geen ongeval is). De stafdokter van universiteit, die zijn kloningsexperimenten heeft gevolgd en de kinderen heeft gezien, verongelukt in zijn auto door een aanrijding met een bus. Enkele dagen na deze sterfgevallen, ontstaat er brand in het huis van de dokter en samen met alle aantekeningen van de dokter over zijn kloonexperimenten, verdwijnen de laatste aanwijzingen naar de klonen. Het geheim dat dr. Hoppe ooit zichzelf heeft gekloond, blijft dus verborgen.

•
Motieven:
1. Verhaalmotieven
Enkele belangrijke dynamische verhaalmotieven zijn de tegenslagen in zijn onderzoek, zoals de snelle veroudering van zijn klonen, het sterven de muisembryo’s. Deze tegenslagen noemt hij, beïnvloed door jeugdervaringen, het tegenwerken van God. Enkele statisch verhaalmotief is het onweer dat losbarst als Victor Hoppe sterft (verwijst naar het onweer dat losbarste toen Jezus aan het kruis stierf).
2. Leidmotieven
In ‘De engelenmaker’ worden vele citaten herhaald. Dit zijn er twee die goed het opzet van het boek weergeven.
“Soms is wat onmogelijk lijkt, alleen maar moeilijk”. (citaat 1)
“We moeten de fouten verbeteren die Hij in al zijn haast heeft gemaakt.’ (citaat 2)
Als Victor met de ingesteldheid van citaat 1 tewerk gaat in wetenschappelijk onderzoek en hij extreem gedreven is om resultaten te behalen, kan dat tot ernstige gevolgen leiden. Ook de link met het godsdienstige wordt vaak gelegd vanwege Victor’s katholieke opvoeding. Victor maakt een onderscheid tussen God en Jezus. God is slecht en Jezus is goed. God is slecht omdat hij het leven van mensen neemt en zo kwaad doet. Hij was er ook niet toen zijn zoon stierf. Jezus is goed want hij doet alleen maar goede dingen en zo de mensen te helpen. Vanuit deze gedachte werd hij dokter en zou hij enkel levens willen geven en zo, per definitie, goed doen.
3. Grondmotief

Het grondmotief is het leven van dr. Victor Hoppe. Het boek bevat de geboorte en het sterven van Victor, zijn, jeugd en zijn carrière met zijn tegenslagen en zijn successen.
4. Thema
Het thema van het boek is klonen. Zijn grote levensdoel is om zoogdieren te klonen, en dan nog liefst mensen.

4. Tijd

• De kalendertijd is duidelijk want in het boek worden enkele data genoemd. Zo is de vroegste gebeurtenis de geboorte van Victor Hoppe, op 4 juni 1945. De laatste gebeurtenis is zijn overlijden op 21 mei 1989.
• Vertelde tijd > Verteltijd. De vertelde tijd heeft de duur van het leven van dr. Hoppe. De verteltijd is ongeveer 8 uur.
• Chronologie: Het boek is opgedeeld in drie delen waar van het eerste en het derde chronologisch zijn. Het derde deel is ook het vervolg van het eerste. Het tweede deel is een verzameling van flashbacks. Daarin wordt afwisselend de jeugd en de beginnende carrière van Victor Hoppe beschreven. Deze informatie geeft heel wat verklaringen voor ‘deel 1’ in het boek, dat de lezer al gelezen heeft, maar ook voor deel 3, dat nog gelezen moet worden. Er zijn ook nog enkele retrospectieve elementen in het boek (steeds meer naar het einde van het boek), namelijk in de vorm van citaten, die Victor Hoppe vroeger als kind en jonge student had gezegd of had opgevangen. Deze citaten hebben natuurlijk ook iets te maken met de handeling die wordt verricht op het moment dat men het citaat terug aanhaalt.
• Het tempo blijft zo goed als constant. Er zijn slecht een paar scènes in het boek waar vertraging wordt toegepast. Enkele voorbeelden hiervan: de dood van zijn moeder (ook het eerste moment dat Victor iets zegt in bijzijn van zijn vader), het moment waarop een vrouw afscheid neemt van de twee kinderen waarvan ze denkt dat het haar kinderen zijn.

5. Ruimte

• Geografische ruimte: Het verhaal speelt zich voor het grootste deel af in het Belgisch dorpje in het Duitse taalgebied, Wolfheim genaamd. In het ouderlijke huis in Wolfheim, in het gesticht in La Chapelle, en de universiteit van Aken, een huis in Bonn en in het gymnasium in Eupen.
• Sociale ruimte: Het verhaal speelt zich veel af in het milieu van dokters en onderzoekers. Maar in Victor’s jeugd ook in het religieuze milieu, namelijk kloosters en streng katholieke scholen. In het dorp Wolfheim wonen vooral laaggeschoolde boeren en arbeiders. Gesprekken tussen de vele dorpsbewoners in het café spelen zich dus af in een lagere sociale klasse dan de rest van het boek.

• Sfeerscheppende ruimte: Het gesticht waar Victor vlak na zijn geboorte geplaatst werd op aanvraag van zijn moeder, is een sfeerscheppende ruimte. Alle patiënten sliepen op één grote kamer en op een tropisch warme nacht kon niemand van de patiënten de slaap vatten. Muggen en vliegen zoemden door de kamer. Het was vochtig tussen de dikke muren van het klooster. Een debiele patiënt sloeg een raam kapot en joeg de vliegen naar buiten. Met een glasscherf doodde een andere mentaal gestoorde Egon Weiss. De omgeving versterkt duidelijk de ongecontroleerde handelingen van de minderjarige patiënten.
• Symbolische ruimte: Victor Hoppe pleegde zelfmoord op de cavalerieberg, de berg waarop het drielandenpunt ligt. Daarop stond een beeldenverzameling met levensechte stenen beeldhouwwerken die de kruisiging van Jezus terug in leven riepen. Er waren beelden van Jezus aan het kruis, Maria, een Romeinse soldaat, twee misdadigers en Maria Magdalena. De drie beelden aan het kruis (Jezus en de twee misdadigers) waren weggehaald voor restauratie. Aan het middelste kruis had Victor zichzelf gekruisigd. Deze berg is de symbolische ruimte want deze symboliseert de Golgotha, de berg waarop Jezus gekruisigd werd. Victor had heel zijn leven geprobeerd een Jezus te zijn, enkel goede daden te verrichten en enkel levens te geven.