1. Bibliografische gegevens Naam auteur: Harry Mulisch
Titel: De Elementen
Gelezen druk: 4e druk
Plaats en naam uitgever: De Bezige Bij te Amsterdam
Aantal punten: 2 2. Verwachtingen/ eerste reactie Meestal voordat ik een boek kies, zoek ik eerst naar een samenvatting van het boek. Toch om een beetje te kijken of ik dat boek ook werkelijk ga lezen. Dit boek viel me wel op, als je naar de titel kijkt dan weet je eigenlijk niet wat je moet verwachten. Ik bedoel, ‘de elementen’, wat moet je hier nou bij verwachten. Afijn, ik begon te lezen maar dat ging toch iets anders dan ik had verwacht, vanwege de vertelwijze. Het is gebaseerd op ‘stel dat’, dat was toch wel nieuw voor me, maar toch ook wel interessant. Het lijkt echt alsof jij de hoofdpersoon bent. 3. informatie over de auteur Harry Mulisch is geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Zijn vader kwam uit Oostenrijk-Hongarije (nu Tsjechië) en zijn moeder kwam uit Antwerpen. Zijn opa van zijn moeders kant was bankdirecteur geworden en zijn vader kon daar een baan krijgen. Thuis werd Duits gesproken maar Harry Mulisch kreeg een Nederlandse opvoeding. Zijn ouders scheidden in 1939, Harry blijft bij zijn vader en de huishoudster Frieda wonen. Dankzij de nieuwe baan van zijn vader blijven Harry en zijn moeder tijdens de oorlog uit de handen van de Duitsers. Zijn moeder emigreert naar Amerika en zijn vader wordt na de oorlog gearresteerd, waarna hij drie jaar in een kamp verblijft. Hij overlijdt in 1957. Harry Mulisch gaat in 1958 in Amsterdam wonen. Hij trouwt in 1971 en krijgt twee dochters, Anna en Frieda. Mulisch debuteert in 1947 met een kort verhaal in ‘Elsevier’. Vanaf 1949 wijdt hij zich geheel aan het schrijven. In 1952 komt de roman Archibald Strohalm uit, die met de Reina Prinsen Geerlingsprijs wordt bekroond. Vanaf 1958 is hij redacteur van het tijdschrift Podium, in 1962 richt hij Randstad op en sinds 1965 is hij redacteur van De Gids In totaal heeft hij meer dan 50 publicaties gedaan, waaronder romans, autobiografieën, toneelstukken, poëziebundels en studies. Vaak maakt hij gebruik van mythische en magische elementen. Ook houdt hij zich bezig met ‘het raadsel van de tijd’. Prijzen die Harry Mulisch heeft gekregen voor zijn schrijfwerk: - Bijenkorf literatuurprijs in 1957 voor Het zwarte licht. - In 1957 de Anne Frankprijs - In 1977 de Constantijn Huygensprijs - in 1993 de Multatuliprijs en in 1995 de Prijs der Nederlandse letteren - Op zijn 50e verjaardag wordt hij benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje Nassau
4. Titelverklaring De verklaring die ik heb voor de titel van dit boek is: Ik denk dat het boek de elementen heet, omdat de hoofdpersoon Dick Bender achtereenvolgens met 4 elementen in aanraking komt. Met de aarde, water, lucht en vuur. Vandaar de naam: de elementen. 5. Samenvatting Een man van net 40 jaar is met zijn gezin op vakantie in het mooie Kreta. Zijn naam is Dick Bender. Hij is getrouwd met Regina. Samen hebben zij 2 kinderen. Ida van 11 en Dick van 9. Dick Bender is van beroep artdirector. Hij zit in de reclame wereld. Met zijn vrouw Regina heeft hij slecht contact. Hij vindt haar eigenlijk een trut. Regina denkt dat iedereen een beter huwelijk heeft dan zij, omdat die anderen rijk zijn, en ze ziet niet in dat het allemaal toneelspel is van die mensen. Dochter Ida zit al zwaar in de puberteit, en zoon Dick denkt dat hij de slimste is van het gezin. De vakantie in Kreta is ook niet echt een mooie, gezellige vakantie. Als Dick op een dag met zijn zoon in wat ruines rond loopt, vraagt zijn zoon opeens aan hem of hij en Regina gaan scheiden. Dick vertelt, dat daar geen sprake van is en vraagt zich af wat zijn dochter Ida hier van denkt. Hij probeert haar dan ook uit te horen als ze samen een dagje naar het Dikti gebergte gaan. Ida laat helaas niet veel los. Zoon Dick en Regina waren die dag niet mee, omdat Dick was gevallen, omdat hij weer met zijn neus in de boeken zat. Op de een na laatste dag van de vakantie komt het gezin Ingeborg tegen. Ingeborg is de vrouw van Job, een steenrijke vent en vaste klant van Dick Bender. Job heeft in de haven van Kreta een heel groot jacht liggen vol met rijke en belangrijke gasten. Ingeborg nodigt het gezin Bender uit om ook even op het jacht te komen. Regina vindt het geweldig. Dick vindt het eerst ook wel leuk, maar krijgt later toch wel door dat niemand meer tegen hem en Regina praat. Ze besluiten om weg te gaan. Die avond zitten Dick en Regina samen op het strand. Een paar jaar geleden zouden ze dan ruzie hadden gemaakt, maar nu praten ze niet eens met elkaar. Die avond vrijen ze toch met elkaar, omdat ze toch een gesprek gevoerd hebben, omdat er een vleermuis in het hotel zat. De volgende dag is het geen weer om naar het strand te gaan. Er staat een harde wind, wat later op de dag storm gaat worden. Regina besluit daarom om te gaan picknicken met de kinderen in de heuvels. Dick gaat een rondje maken op het strand. Hij komt dan op het idee om te gaan diepzeeduiken. Op een gegeven moment ziet hij op de bodem een beeldje liggen. Het blijkt een kostbare hermafrodiet te zijn, die nog helemaal goed is. Hij wil het graag houden en het mee naar huis nemen. Als Dick boven het water komt, ziet hij een vliegtuig op hem af komen. Hij denkt dat het de politie is en duikt snel weer onder. Dan wordt hij opeens opgezogen. Hij vraagt zich af of ze hem hebben gearresteerd voor het beeld, maar hij beseft dat het niet mogelijk kan zijn. Hij vraagt zich af, hoe het kan komen. Maar dan kan hij door een spleetje van het vliegtuig naar buiten kijken. Hij ziet allemaal vuur. En hij beseft waar het water in het vliegtuig voor is. Dan valt Dick uit het vliegtuig. Hij is helemaal niet bang. Als hij valt ziet hij nog hun auto staan en weet dat Regina haar sigaret weer eens niet goed heeft uitgemaakt. 6. thema/ motieven Het thema van het boek is: geld maakt niet gelukkig. Dick Bender heeft geld genoeg. Zijn vrouw Regina is dol op geld, maar ondanks het geld van Dick loopt het huwelijk niet goed en zijn ze samen niet gelukkig. Wat je in het hele boek tegenkomt is de haat-liefde verhouding tussen Regina en Dick, de 4 elementen die telkens anders worden uitgelegd en de vele toevalligheden die voorkomen, zoals bv dat Dick door een blusvliegtuig word onderschept. 7. structuurelementen Perspectief: Het perspectief is dat van een personale verteller, en de jij figuur is Dick Benders, maar het is zo geschreven zodat het lijkt alsof jij het zelf bent. ‘Na een paar jaar op een krant gewerkt te hebben, eerst als corrector, dan als verslaggever, ontpopte je je op een jong reclamebureau als een begaaf copywriter.(blz. 11) ‘Omdat je nu toch hier bent, bestel je een lichte lunch op het terras, dat door het hotel en de pijnbomen enigszins beschut is.(blz.105) ‘je had een tafel besproken in een visrestaurant, op de eerste verdieping, met uitzicht over een druk plein, waar jullie kreeft aten en Chablis dronken.(blz.112) Chronologie: Het boek is grotendeels chronologisch, soms zitten er korte flashbacks in. Maar niet zozeer zolang dat er teveel van het verhaal word afgedwaalt. Het effect van deze flashbacks is om je beter in te leven in de hoofdpersoon. Om de gevoelens van de hoofdpersoon op de lezer te projecteren.
Ruimte/sfeer: Het verhaal speelt zich af op Kreta, waar de familie vakantie viert. Dick had een huis te leen gekregen van een van zijn rijke klanten. Het speelt zich af in de zomer, op verschillende plekken op Kreta. Zoals in het huisje, op de ‘Anything goes’( schip van een rijke klant van Dick), op het strand en in zee. Spanning: In het begin van het verhaal is er vrijwel geen greintje spanning, het was daarom ook wel iets moeilijker om door te lezen. Maar aan het einde toen Dick geschept werd door het blusvliegtuig, toen was er pas spanning. Dit boek gaat ook duidelijk niet om de spanning, maar meer om het psychologische deel denk ik. 8. hoofdpersonen/ identificatie Dick Bender. Bender is een veertigjarige artdirector bij en reclamebureau. Hij is getrouwd met Regina, maar het huwelijk is niet zo best. Hij vindt zichzelf niet geslaagd genoeg in het leven: hij had eigenlijk meer willen bereiken, maar dat zat er niet in. Hij is een rond karakter. De personages hebben eigenschappen die mij niet bevallen. Het gedrag van de personages vind ik begrijpelijk, en dat hoort ook zo, want het zijn twee ouders die hun kinderen goed willen opvoeden en dan moet je ook goed gedrag vertonen. De beslissingen van de personages zijn aanvaardbaar. De personages reageren absoluut voorspelbaar. Dat vind ik wel jammer, want door onverwachte wendingen wordt een boek vaak nog leuker. 9. Eigen mening Om te beginnen vond ik het een heel apart boek, ik heb zelf nooit eerder iets gelezen waarmee ik dit boek mee kan vergelijken. Het boek zelf beviel me wel, het was opzich goed te lezen. Ondanks dat er toch vrij weinig spanning in zat. Maar het was toch soms moeilijk om mezelf te vergelijken met Dick, want het boek suggesteert dat jij Dick bent, maar de handelingen die Dick verricht zou ik zelf dus nooit doen. 10. Invloed boek Na dit boek te hebben gelezen is er niet veel veranderd voor mij. Het boek gaat toch over een 40-jarige getrouwde man, dus als je het leest is het eigenlijk toch een ander wereldje omdat je je er heel moeilijk in kunt verplaatsen. Ik ga zeker nog meer boeken van Harry Mulisch lezen, hij schrijft toch wel op een manier wat ik goed kan hebben. Wat ik ook kan lezen zal ik maar zeggen.