Zakelijke Gegevens Auteur : Harry Mulisch
Titel : De Elementen
1e Jaar van uitgave : 1988
Uitgever : De Bezige Bij
Aantal bladzijden : 96
Leestijd : ± 5 uur Korte Samenvatting Dick Bender, man van middelbare leeftijd, gaat met zijn vrouw Regina en zijn kinderen Dick jr. en Ida op vakantie naar het eiland Kreta. Dick’s huwelijks is tamelijk slecht. Ze blijven bij elkaar enkel en alleen voor de kinderen. Wanneer ze vroeger nog ruzie gemaakt zouden hebben, vinden ze dat nu niet meer de moeite waard. Ze leiden eigenlijk een saai en burgerlijk leven. Maar wanneer Dick op een dag in zijn eentje gaat diepzeeduiken (Regina gaat picknicken in de heuvels), doet hij een opmerkelijke vondst. Op 30 meter onder water ziet hij een bijzondere steen, die een bijzondere aantrekkingskracht op hem heeft. Het blijkt geen steen, maar een uiterst waardevol beeldje. Voorzichtig brengt hij het mee naar de oppervlakte, totdat hij plotseling een enorme klap voelt. Hij voelt zich duizelig, en de steen die hij net nog in zijn handen had, is weg. Het blijkt dat hij in een blusvliegtuig opgesloten zit. In de heuvels woedt een grote brand, en wanneer hij, enkele momenten later nadat hij uit het vliegtuig naar beneden is gevallen, op de grond naast een stervende bok ligt, voelt hij dat hij wordt omarmd door het vuur. Ervaringsverslag Het boek is in een (weinig voorkomend) jij perspectief geschreven. De schrijver vertelt alsof het jou allemaal overkomt (“Neem het volgende. Stel, je hebt het hele jaar hard gewerkt en nu ben je op vakantie op Kreta” Pag. 8). Dit vond ik persoonlijk vrij lastig lezen, hoewel je er op een gegeven moment wel aangewend raakt. Ik kon me met de meeste karaktereigenschappen van Dick Bender niet heel goed identificeren, maar ik kon me wel redelijk goed inleven in hem. De relatie tussen Dick en Regina is slecht. Dick verkeert in een sterke strijd met zichzelf en piekert over bepaalde problemen. Hij is ook zeker niet dom en naïef beschreven: hij heeft alles door, en in de gaten. De relatie tussen hem en Ida, zijn puberende dochtertje is ook niet erg goed. Het kost hem grote moeite haar naar hem te laten luisteren. Met Dick jr. kan hij beter opschieten, zo lijkt het in het boek. Deze heeft een stuk makkelijker karakter. Wanneer de twee Dick’s samen zijn, verteld junior allerlei dingen over de Griekse mythologie aan zijn vader, iets wat normaal gesproken andersom zou moeten zijn. Met Regina kon ik me niet identificeren. Maar er werd dan ook weinig over haar eigen gevoelens gesproken. Dit werd alleen vanuit het perspectief van Dick gedaan, wat meestal niet zo positief was. Als ik de auteur was, had ik Regina vervelender en irritanter gemaakt, zodat je als lezer je goed kan vinden in de negatieve gedachten van Dick over haar. Met Ida en Dick jr. kon ik me ook niet identificeren, aangezien zij niet erg veel aandacht kregen in het boek. Maar wel kan ik voor mezelf mensen bedenken die op hen leken, en dan bedoel ik met name Ida, aangezien het verschijnsel (pre-) puberende tiener natuurlijk niet zo buitengewoon is. Het boek vond ik een erg verrassend einde hebben. De dood van Dick was opzich niet het opmerkelijke, maar het was vooral de manier waarop en hoe deze situatie beschreven was, wat mijn aandacht trok. Dit gaf als effect dat je toch langer over het boek zult nadenken, dan wanneer het een erg saai einde had gehad.
Verwerkingsopdracht Opdracht 13 (B) Wanneer dit verhaal zich op een andere plaats zou afspelen, zou de betekenis van dit boek gedeeltelijk wegvallen. Het verhaal speelt zich af op Kreta, het eiland waar ooit de bekende Icarus in de zee stortte, nadat hij met zijn zelfgemaakte vleugels, bij elkaar gehouden met bijenwas, te dicht bij de zon kwam. Hierdoor smolt de bijenwas en vielen de vleugels uit elkaar. Dit verhaal is (naar mijn mening) vergelijkbaar met het verhaal van Dick Bender. Ook hij valt uit de lucht, zijn dood te gemoed, op dezelfde plek als waar Icarus ook ooit naar beneden stortte. Wanneer het verhaal zich ergens anders zou afspelen, zou het ook een ander verhaal worden, aangezien Kreta een warm en zonnig eiland is, met talloze stranden en velen dure jachten. Zou dit bijvoorbeeld in een koud land afspelen, waar het vaak bewolkt is en waar de mensen arm zijn, had Dick niet zo gauw op een jacht met allemaal bekende mensen gezeten. Maar ook had Dick dan niet zo gauw gaan diepzeeduiken (Water), en had hij dus ook geen beeldje gevonden. En bosbranden (Vuur) ontstaan in warme landen als Griekenland vaak door de droogte, en in een regenachtig land had dit dus niet zo gauw ontstaan, en dus had Dick nooit per ongeluk opgepikt geworden door een blusvliegtuig (Lucht). Met andere woorden, de vier elementen van de wereld die in dit boek uitvoerig worden beschreven (Aarde, Water, Lucht, Vuur), zouden dan totaal anders beschreven moeten worden, wat het verhaal dan een totaal andere wending zou geven.