De eeuw van mijn vader door Geert Mak

Zakelijke gegevens

a Auteur: Geert mak
b Titel: De eeuw van mijn vader
Uitgever: Uitgeverij Atlas
Jaar van uitgave en druk: 2002, 23e druk
Plaats van uitgave: Amsterdam
Eerste druk: 1999
Aantal bladzijden: 523
c Genre: historische roman

Eerste reactie

a Keuze: Ik heb het boek in eerste instantie gekozen omdat het drie punten waard is, dat zou genoeg zijn om het totaal van twintig punten te behalen. Mijn vader vertelde mij dat het boek een beschrijving is van de vorige eeuw.

b Inhoud: Mijn eerste indruk van het boek is dat verhaal heel goed in elkaar steekt. De gedeelten waarin de gevoelens van de verhaalfiguren een grote rol spelen, vond ik het meest interessant om te lezen. Door het idee dat het echt is gebeurd, hebben de gebeurtenissen, maar vooral de gevoelens van de verhaalfiguren veel indruk gemaakt. Ik vond het middelste gedeelte van het boek wel moeilijk. Er liepen toen zoveel gebeurtenissen in de geschiedenis door elkaar heen, dat vond ik erg ingewikkeld. Vooral de delen waarin de stromingen in het geloof werden behandeld, waren voor mij lastig te volgen. Dit komt omdat ik niet zo’n godsdienstige achtergrond heb.

Verdieping

a Samenvatting:
Het verhaal speelt zich af vanaf eind 19e eeuw tot en met de hele 20e eeuw.
Als rode draad loopt het verschil in geloofsovertuigingen en in politieke standpunten waar Catrinus Mak mee te maken krijgt. Catrinus Mak is de vader van de schrijver, Geert Mak. Als er over Cartinus wordt gesproken wordt hij vaak aangeduid met ‘mijn vader’.
Het verhaal kan grofweg in vijf periodes worden ingedeeld.
De eerst periode omvat het eind van de negentiende eeuw: de opkomst van technische revoluties, vernieuwing en verlichting. In deze periode wordt zijn vader geboren en groeit hij op. Hij groeit op in een zeilmakerij in Schiedam, in het boek ‘Zwart Nazareth’ genoemd. Het geloof speelt een belangrijke rol bij de gereformeerde familie Mak.
In de tweede periode wordt het begin 20e eeuw beschreven. In deze periode breekt de Eerste Wereldoorlog uit, Nederland blijft neutraal. Ook volgt de opkomst van verzuiling. Zijn vader leert Geertje van der Molen (in het verhaal vaak aangeduid met ‘mijn moeder’) kennen, en trouwt met haar. Zij gaan in Brielle wonen, waar zijn vader dominee wordt. Nadat dominee Mak sympathiseerde met de ideeën van J. G. Geelkerken, wordt hij ‘verbannen’ naar de gemeente Medan in Nederlands-Indië. In deze periode worden hun eerste kinderen, Anna, Cas, Tineke en Gjalt geboren. Het gezin gaat in Nederlands-Indië wonen en heeft daar een betrekkelijk normaal leven.
De derde periode loopt vanaf opkomst Hitler tot begin jaren ’50. In deze periode breekt de Tweede Wereldoorlog uit en daarbij de onafhankelijkheidsstrijd Nederlands-Indië. Er worden twee kinderen geboren in het gezin: Koosje en Hans Mak. Koosje overlijdt door ziekte vlak na zijn geboorte. In de periode van de Tweede Wereldoorlog wordt de familie gescheiden.
Vader Mak wordt te werk gesteld aan de Birma spoorlijn, Anna en Cas, de twee oudsten van het gezin, worden al voor de oorlog in Indonesië terug gestuurd naar Nederland om hier verder hun school af te maken. Zijn moeder wordt samen met Gjalt, Tineke en Hans in een kamp van de Japanners gezet. In dit kamp ontsnapt zijn moeder maar net aan de dood.
In de vierde periode worden de jaren ‘50 en begin jaren ‘60 beschreven, wederopbouw van Nederland en de rest van Europa. Het gezin wordt weer herenigd en in maart 1946 gaan ze weer terug naar Nederland. Geert wordt geboren als een nakomertje in het gezin Mak. In Nederland zijn de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog zichtbaar.
De vijfde periode ontstaat halverwege jaren ´60 tot eind 20e eeuw. In deze periode maakt Nederland en de rest van Europa een welvaartsgroei mee. Hierop volgen ontzuiling, ontkerking, democratisering, en grote vooruitgangssprongen van de technologie. De kinderen van het gezin Mak groeien op en de meeste trouwen. Zijn vader en moeder proberen zich aan de nieuwe tijd aan te passen en dat gaat ze goed af. Maar beiden zwakken zij af. Ze besluiten hun laatste jaren van hun leven door te brengen in een verzorgingshuis in Drachten. Hier overlijden zij beiden.

b Onderzoek van de verhaal techniek:
Ondanks dat het een waar gebeurd verhaal is, kan ik niet zeggen dat het geen roman of literair werk is. Want het is eigenlijk een historische beschrijving én familieroman in één.
Er is sprake van een alwetende vertelsituatie waarin de schrijver zelf vertelt. De verteller weet bijna alles, kijkt in de gedachten van alle personages en geeft (soms aan de hand van citaten van andere schrijvers of belangrijke mensen) informatie en commentaar ook buiten de verhaalfiguren om. De gebeurtenissen in Nederland en Nederlands-Indië in de 20e eeuw worden verteld aan de hand van het leven van Catrinus Mak.
Wat opvalt aan de schrijfstijl is dat de woorden die in de 20e eeuw werden gebruikt, ook in het boek worden gebuikt.
De verhaalfiguren zijn: Catrinus Mak (round character), Geertje Mak-Van der Molen (round character) hun kinderen: Anna, Cas, Gjalt, Tineke, Koosje, Hans en Geert. Deze figuren zijn flat characters. Grootvader Mak en Grootvader Van der Molen zijn ook flat characters.
Het verhaal speelt zich af van eind 19e tot en met de hele 20e eeuw en duurt dus ongeveer een eeuw. In grote lijnen is het verhaal chronologisch verteld, maar er zitten vaak verwijzingen in naar een eerder of later stuk in de geschiedenis.
Het verhaal speelt zich af op veel verschillende plaatsen. Catrinus Mak is in Schiedam ‘Zwart Nazareth’ opgegroeid. Toen is hij met zijn vrouw naar Brielle verhuist. Toen is het gezin Mak is verhuist naar Nederlands-Indië. Zij woonden eerst in Medan, maar door de onafhankelijkheidsstrijd zijn zij het elkaar gerukt. Het verhaal speelde zich toen af in verschillende kampen (Catrinus bevond zich in Thailand). Ondertussen woonden Anna en Cas weer in Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog is het gezin Mak terug naar Nederland verhuist.

c Op zoek naar de thematiek:
Het thema is: de geschiedenis van een Nederlander in de 20e eeuw.
“De eeuw van mijn vader” is te verklaren aan de hand van het hele verhaal. Het hele verhaal is namelijk een beschrijving van de eeuw waarin de vader van de schrijver leefde. Het gehele verhaal is typerend voor dit thema.

4 Beoordeling

Ik kon me ook heel goed inleven in de gebeurtenissen, omdat ze bijna allemaal al aan bod zijn gekomen bij het vak geschiedenis. Het verschil is dat bij dit vak vooral de feiten aan bod zijn gekomen, niet de gevoelens van de mensen die in die situatie leefden. Hierdoor vond ik de gebeurtenissen erg aangrijpend en interessant. Vooral het leven in de kampen, gescheiden van je gezin. Ik vond het erg hard voor het gezin Mak dat zij zo’n lange tijd zonder elkaar moesten leven, zonder enig contact.
Ik vind het leuk dat de schrijver voor deze manier van vertellen heeft gekozen, al was ik af en toe in de wat. Dit kwam omdat ik al gauw alles door de ogen van Catrinus ging zien. Als er dan werd gesproken van ‘mijn vader’ verwarde ik dat wel eens met de vader van Catrinus, de grootvader van Geert dus.
Ik moet wel toegeven dat ik de stromingen in geloof en politiek wel moeilijk kon volgen. Er werden veel namen gebruikt van mensen die toen actief waren in een bepaald geloof, of in een politieke partij. Dit vond ik verwarrend. Eigenlijk had ik een papier nodig om aantekeningen te maken, zodat ik precies wist welk personen typerend was voor welk geloof of welke politieke partij. Nu haal ik de namen door elkaar.
Het taalgebruik was af en toe moeilijk, maar door een moeilijk woord in zinsverband te zien, kon ik wel afleiden welke betekenis dat woord had. Ik zou een ander absoluut aanraden dit boek te lezen, maar wil je echt alles in het verhaal begrijpen, is het misschien toch handig om aantekeningen te maken. Het boek is erg leerzaam. Je krijgt niet alleen een beter overzicht over de situaties in de 20e eeuw, en de oorzaak en gevolgen ervan: je komt ook te weten hoe erg het leven was voor een krijgsgevangene.