1. Bibliografische gegevens • Naam: Jessica Durlacher • Titel: De dochter • Druk: Vierde druk (November 2000) • Uitgeverij: De bezige bij (Amsterdam) • Aantal punten: 2 punten 2. Verwachting Ik had verwacht dat het een leuk boek zou zijn. Over een dochter die haar vader opzoekt na de Tweede wereldoorlog, en gewoon hun levensverhaal te weten te komen. 3. Eerste reactie Mijn eerste reactie was dat ik het niet zo’n heel leuk boek was. Het boek ging echt om De Tweede Wereldoorlog. Ik houd niet van zulke boeken dus vond ik dit nou ook niet echt een heel leuk boek. 4. Informatie over de auteur Jessica Durlacher, geboren op 6 september 1961 als oudste van drie meisjes, was al als schrijvend journaliste actief toen haar vader, Gerhard Durlacher, zijn eerste literaire werk publiceerde. Na de middelbare school ging ze op zeventienjarige leeftijd het huis uit om aan de Universiteit van Amsterdam Nederlands te studeren. Dat betekende voor haar de ontsnapping aan de sombere sfeer in het ouderlijke huis, veroorzaakt door de trauma's die haar vader had opgelopen in het Duitse concentratiekamp Auschwitz. Hoewel Jessica in grote lijnen wel wist wat er was gebeurd, was de oorlog thuis geen onderwerp van gesprek en ontwikkelde ze dwanghandelingen en anorexia nervosa om haar angsten onder controle te houden. Groter werk kon Durlacher pas aan na psychoanalyse en op aandringen van haar man, de schrijver/filmmaker Leon de Winter, die bang was dat ze anders 'zo'n ontzettende zeurpiet' zou worden. In Los Angeles, waar De Winter aan een film werkte, ging ze aan de slag. Maar nog maar nauwelijks begonnen werd ze naar Nederland teruggeroepen, omdat haar vader een hartaanval had gehad. Na zijn begrafenis pakte ze het schrijven nog gedrevener aan dan eerst. 'Je bent daar zo van de wereld, net alsof Amsterdam niet bestaat, dus het gevoel van verraad, dat je rekenschap moet afleggen, bestaat ook niet. De enige aan wie ik verantwoording wilde afleggen was mijn vader, maar die was er niet meer. En opeens kon ik een vader beschrijven zonder dat ik me schuldig voelde. De vrijheid van toon, die had ik opeens'. Het Geweten was het resultaat. Deze roman vormt volgens Durlacher de basis voor haar verdere werk Nu kan ik me bezig gaan houden met verhalen vertellen, verhalen verzinnen'. De dochter werd haar tweede roman, die ze ook weer in Los Angeles schreef. De dingen die in haar leven overeenkomen met die van één van de personages, is dat ze kind is van een vader die in Auschwitz heeft gezeten. Ook is er een overeenkomst hoe de vader met zijn verleden omging.
5. Motto Er is geen motto aanwezig in het boek. 6. Titelverklaring Hoewel De dochter vanuit het perspectief van Max wordt verteld, gaat het erom van wie Sabine Edelstein de dochter is: door de ontmaskering van haar vader veranderd zij van het kind van een joods oorlogsslachtoffer in het kind van een verrader. Haar obsessie met het verleden in de concentratiekampen blijkt daarmee vals en lijkt zelfs oneigenlijk. Als dochter van de foute vader klampt ze zich vast aan de man van wie haar biologische vader zijn levensverhaal heeft gestolen. Verschillende keren wordt eraan gerefereerd dat Sam en Sabine een band hebben die door bijvoorbeeld Max en Anna en ook Sams kinderen als meer dan alleen kameraadschappelijk wordt geïnterpreteerd. Dat het hier om een verhouding als tussen vader en dochter gaat, wordt pas aan het eind van het verhaal duidelijk. Dat de verhouding tussen Sabine en haar echte vader nog voordat diens ware identiteit wordt onthuld, niet al te best was, illustreert de formele manier waarop de twee elkaar bij hun onverwachte ontmoeting aanspreken: 'Dochter' groet hij en zij antwoordt met 'Vader, wat doe jij nou hier?' 7. Samenvatting De drieëntwintigjarige Max Lipschitz ontmoet Sabine Edelstein voor de eerste keer in het Anne Frankhuis. Hij is daar onvrijwillig met zijn familie. Sabine werkt in het Anne Frankhuis. Ze spreekt Max aan op hun joodse achtergrond wat hem erg verwondert. De vader van Max is van joodse afkomst en heeft het concentratiekamp overleefd. Max heeft ook nog een zus Lana. De vader van Sabine heeft ook het kamp overleefd, hij zelf zegt als jood. In de tijd van de ontmoeting tussen Max en Sabine logeren tante Judith en oom Benno bij het gezin. Judith is de tweeling zus van Max zijn vader en is ongeneselijk ziek. Als Judith en Benno weer terug in Amerika zijn overlijdt Judith, ze wordt begraven in Jeruzalem. Max en zijn vader gaan naar de begrafenis en plotseling zijn daar ook zijn moeder en Sabine. In deze korte vakantie worden ze verliefd. Thuis aangekomen gaan ze samenwonen. Ze bezoeken vaak zijn ouders en gaan naar antiquariaten, waar ze op een dag Sabine’s vader tegenkomen. Als Max op een dag na college thuis komt is Sabine weg met haar spullen en al. En hij heeft niks meer van haar vernomen. Als Max veertig is staat hij op de Buchmesse in Frankfurt. En ziet hij foto’s van Sabine. Zou zij daar ook zijn? Ja, inderdaad met Sam Zaidenweber een Hollywood regisseur en goede vriend van Sabine. Max werkt bij een uitgeverij en wanneer Sam dat hoorde vroeg hij zijn boek te lezen en misschien uit te geven. Sam spreekt Nederlands omdat hij in Nederland geboren is en na de oorlog (die hij ook in een kamp had doorgebracht) was hij naar Amerika gevlucht. Sabine en Sam vertrekken weer naar Los Angeles en kort daarna gaat Max hen achterna. In Amerika komt de liefde tussen Max en Sabine weer terug. Sam schrijft druk door aan zijn boek, totdat zijn vrouw overlijdt. Als het boek van Sam af is en de proefexemplaren aan Max en Sabine geeft, verdwijnt Sabine weer spoorloos. Dit maal leest Max haar geheim en rede van vertrek in het boek van Sam. Sam zat met zijn familie en andere gezinnen ondergedoken tijdens de oorlog bij de familie Fedders van Vliet. Zij hadden een zoon Hans. Er was ook een meisje Lisa Stern, Sam kreeg wat met haar, maar op een dag vond hij Lisa met Hans in de kast. Lisa mocht niets zeggen anders zou Hans hen verraden, maar Sam vond hun. Ondanks dat Lisa niets had gezegd, werden de toch verraden en ze moesten naar Auswitsch, waar ook Hans heen ging als NSB’er. Dit zelfde verhaal had Sabine vroeger van haar vader gehoord. Na onderzoek van haar moeder kwam ze er achter dat haar vader in het echt Hans Fedders van Vliet was. Daarom is zij steeds voor Max gevlucht. Als Max hier achter komt en ook navraag heeft gedaan, onder andere bij Lisa Stern in Jeruzalem, wil hij terug naar Nederland. Op de avond voor zijn vertrek belt Sabine en Sam vraagt in tranen of zij hem wil vergeven. 8. Motieven Er zijn meerdere verschillende motieven, hier zijn drie van die motieven: • Liefde - Voornamelijk liefde tussen Max en Sabine, want als Sabine weg gaat blijven ze toch nog van elkaar houden. • Eenzaamheid - De eenzaamheid van Max die elke keer eenzaam als Sabine hem weer eens verlaat. • Vriendschap - De vriendschap tussen Max en Sabine. De vriendschap tussen Sabine en Sam. De vriendschap tussen Max en Sam. 9. Thema Zoektocht naar volwassenheid en afkomst. Max en Sabine groeien beide op in het verhaal. Sabine zoekt daarbij ook naar haar afkomst. Van wie is zij “De dochter”. Max zoek vooral naar zijn identiteit op het gebied van, hoe staat hij tegenover vrouwen en wie is de ware voor mij. Misschien heeft hij die al.
10. Structuurelementen Perspectief In het boek komt een ik-perspectief voor. Dit ik-perspectief komt van Max. (Lees de drie bijlagen …, … en … voor de citaten.) Ik denk niet dat perspectief heel betrouwbaar is, omdat Max zich natuurlijk ook mee laat slepen door zijn gevoelens Chronologie Het verhaal is een niet-chronologisch verteld verhaal. Het verhaal begint in het heden en hij kijkt op wat er allemaal gebeurd is, dus er zijn flashbacks. Eerst verteld Max hoe hij Sabine ontmoet heeft, dan hoe ze verdwijnt, hoe hij haar weer ontmoet in Frankfurt, hoe ze in Los Angelos weer verdwijnt, en hoe hij erachter komt dat zij de dochter is van Hans Vedders van Vliet. Hier tussendoor komen af en toe verhalen over de Tweede Wereldoorlog. Dat het in deze niet-chronologische volgorde is verteld is verder wel duidelijk, zo kun je je goed inleven, en komt er steeds meer waarheden van vroeger naar boven.(zie bijlage nr. …) Ruimte/sfeer Het boek heeft verschillende tijdperiodes. Allereerst 1981, daarna van 1998 tot 1999, als Sabine en Max elkaar voor de 2e keer ontmoeten. De flashbacks zijn vooral uit de tijd van de Tweede Wereldoorlog. Het boek speelt zich op een paar plaatsen af. In Amsterdam, het huis van de ouders van Max, het achterhuis van Anne Frank en het appartement waar Max en Sabine gingen wonen. Buitenlandse plaatsen zijn Jeruzalem, de Buchmesse (soort boekenbeurs) in Frankfurt, Los Angeles en Friesland. De functie van deze ruimte is dat je een heel andere sfeer in het boek komt. In LA is het zonnig en is het zoals Sabine zegt: alsof je altijd op vakantie bent. Het geeft je een vrij gevoel. Zo is ook het gevoel van Max als hij in L.A. is en weer terug is bij Sabine. Hij beseft zich dat hij niet genoten heeft de afgelopen 15 jaar en dat hij heel veel van haar houdt. De beschrijving van de plaats versterkt dit gevoel als lezer ook. Als hij bijvoorbeeld Belgie weer een relatie met haar was begonnen was dit niet zo’n duidelijk gevoel geweest. Verder beschrijft Jessica Durlacher de plaatsen en gevoelens heel gedetailleerd. Hierdoor zie en voel je zelf met Max mee. Spanning Er is een veel spanning. Je wilt weten hoe het allemaal zit met Sabine, waarom ze de hele tijd weg gaat van Max, en natuurlijk of ze bij elkaar blijven. Jessica Durlacher Houdt de spanning door steeds een klein beetje informatie over Sabine vrij te geven. De spanning werkt bij mij zo dat ik steeds verder wil lezen. 11. Hoofdpersonen • Max Lipschitz; Geboren 1957, Max is een intelligente jongen. Hij is opzoek naar nieuwe ervaringen. Zijn ervaring wordt Sabine. Hij studeert literaire wetenschappen. Hij is verslaafd aan lezen. Later zal hij uitgever worden. Schrijven heeft hij ook geprobeerd maar daar zat niet zijn talent. Heel het boek door beleeft hij verschillende dingen waar hij steeds opnieuw andere keuzes moet maken. • Sabine Edelstein; Geboren 1959, Sabine was slank in kleren, bloot was ze mollig en handzaam, een kinderlijk onhandige seksbom. Smal gebouwd met kleine zachte hoge borsten, goed ingepakt. Ze studeerde fotografie. Dit zal ook haar werk worden. Sabine loopt rond met veel vragen, die onbeantwoord blijven. Wanneer Max en Sabine bij elkaar zijn, is het niet te scheiden en denken ze er ook niet aan.
• Sam Zaidenweber; Sam is Hollywood ster, schrijver en producer. Is getrouwd met Anne. Het is een hele ijdele man. Hij heeft de oorlog nauw meegemaakt en besluit een non-fictief verhaal te schrijven over zijn ervaring. The Milky Way. Hij is zeer goed bevriend met Sabine, Sabine stelt Max aan Sam voor. Zij worden ook goed bevriend Sabine heeft alles voor Sam over. Helpers • Moeder Tine Lipschitz; Mooi, lief, blond haar en een schoon verleden. Geen goede relatie met haar schoonzus Judith. • Vader Simon Lipschitz; Joodse achtergrond, hiermee heeft hij zijn kinderen opgevoed. Heeft een hele goede band met zijn zus. Judith heeft voor hem gezorgd in onmogelijke situaties. • Moeder Edelstein; Weduwe van Hans Edelstein, Hans van Vliet. Zij is de moeder van Sabine. • Lisa Stern; Vriendin van Sam en Hans waarmee ze mee ondergedoken hebben gezeten. Lisa is na de oorlog naar Jeruzalem vertrokken. • Judith; Zus van Simon Lipschitz. Is een bikkelharde vrouw. Het tegengestelde van Tine. Ze overlijdt zeven maanden na het bezoek in Nederland. • Lana Lipschitz; Zij is de zus van Max, in hun jeugd gaan ze goed met elkaar om. Deze band verslechtert. Zij is te veel bezig met het verleden van haar vader. • Anne Zaidenweber; De vrouw van Sam, een lieve vrouw. Wel bezitterig. Ze is 40 jaar getrouwd geweest met Sam. In 1999 overlijdt ze. Tegenstanders:
• Vader Hans Edelstein, eigenlijk Hans van Vliet. Heeft verraad gepleegd in de Tweede Wereldoorlog
Ik vind de ouders van Max wel sympathiek, omdat ze hem constant steunen in zijn beslissingen. Dit doen ze ook als ze tegen de beslissing zijn. Ik vind de vader van Sabine onsympathiek door zijn daden in de oorlog. 12. Identificatie Ik kan me met helemaal niemand uit het boek identificeren, omdat geen enkel persoon dezelfde karaktereigenschappen heeft. Sabine en de moeders hebben wel hetzelfde geslacht, maar daardoor kan ik mij niet met een van hun identificeren. Alle personages uit het boek hebben een andere leeftijd en hobby’s dus dat lukt ook niet. Verder zijn er ook geen punten, waardoor ik me met iemand zou kunnen identificeren. 13. Persoonlijke reactie Het gaat over twee geliefden die allebei tweede generatie slachtoffers zijn. Sabine verlaat Max en later kom je erachter dat haar vader geen joodse onderduiker was, maar juist degene die joden verraadde in de oorlog. Ik vind dit onderwerp niet echt boeiend. Verhalen over vroeger, hebben mij ook nooit echt geïnteresseerd. Ik heb eigenlijk ook niks met slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog alleen me opa en oma, maar die praten er niet over. 14. Invloed boek Ik heb wel degelijk vaker nagedacht over het onderwerp. Maar ik ben er eigenlijk niet anders tegen aan gaan kijken nadat ik het boek heb gelezen. De gebeurtenissen in het boek zijn wel erg extreem naar mijn mening. Ik heb me wel bedacht dat ik dat echt nooit zou doen, zomaar mensen achter laten die je om je geven en van je houden. Dus dat is eigenlijk het enige wat het boek heeft gedaan, maar dat was ik toch sowieso niet van plan.