I Primaire gegevens. a. Volledige naam van de schrijfster: Jessica Durlacher. b. Titel van het boek: De dochter. c. Ondertitel: - d. Het boek is voor het eerst verschenen in: september 2000
e. Aantal bladzijden: 269 II Verantwoording van de keuze en verwachting vooraf. a. Ik heb dit boek gekozen, omdat onderwerpen als de oorlog en de jodenvervolging me er interesseren. Mijn moeder had het boek al gelezen en zei dat het leuk was, dus ben ik erin beginnen te lezen. . b. Mijn verwachtingen van het boek waren dat het mysterieus zou zijn, want ze zou verdwijnen zei mijn moeder. Het zou spannend zijn, want wat zou haar grote geheim zijn. En natuurlijk zwaar, want Max krijgt het zo moeilijk doordat ze verdwijnt. III Korte samenvatting. De drieëntwintigjarige Max Lipschitz ontmoet Sabine Edelstein voor de eerste keer in het Anne Frankhuis. Hij is daar onvrijwillig met zijn familie. Sabine werkt in het Anne Frankhuis. Ze spreekt Max aan op hun joodse achtergrond wat hem erg verwondert. De vader van Max is van joodse komaf en heeft het concentratiekamp overleefd. Max heeft ook nog een zus Lana. Volgens Sabine heeft haar vader ook het kamp overleefd. In de tijd van de ontmoeting tussen Max en Sabine logeren tante Judith en oom Benno bij het hen in huis. Judith is de tweeling zus van Max zijn vader en is ongeneselijk ziek, ze heeft kanker. Als Judith en Benno weer terug in Amerika zijn overlijdt Judith, ze wil begraven worden in Jeruzalem en zo gebeurt het. Max en zijn vader gaan naar de begrafenis en plotseling zijn daar ook zijn moeder en Sabine. In deze korte vakantie worden ze verliefd, ze hadden al wel een soort relatie (een wilde nacht en dan zagen ze elkaar twee tot drie weken niet), maar nu werden ze echt verliefd. Thuis aangekomen gaan ze samenwonen. Ze bezoeken vaak zijn ouders. Als Max op een dag na college thuis komt is Sabine weg met haar spullen en al. En hij heeft niks meer van haar gehoord, behalve een briefje dat op zijn bed lag. Als Max veertig is staat hij op de büchmesse in Frankfurt. En ziet hij foto’s van Sabine. Zou zij daar ook zijn? Ja, inderdaad met Sam Zaidenweber een Hollywood regisseur en goede vriend van Sabine. Max werkt bij een uitgeverij en wanneer Sam dat hoorde vroeg hij zijn boek te lezen en misschien uit te geven. Sam spreekt Nederlands omdat hij in Nederland geboren is en na de oorlog (die hij ook in een kamp had doorgebracht) was hij naar Amerika gevlucht. Sabine en Sam vertrekken weer naar Los Angelos en kort daarna gaat Max hen achterna. In Amerika komt de liefde tussen Max en Sabine weer terug. Sam schrijft druk door aan zijn boek, totdat zijn vrouw een beroerte krijgt. Als het boek van Sam af is en de proefexemplaren aan Max en Sabine geeft, verdwijnt Sabine weer spoorloos en laat weer een briefje achter, maar dit keer wil Max het niet lezen, want dat zou hem pijn besparen. Max leest het boek van Sam en een aantal dingen klinken hem bekend in de oren en gaat op onderzoek uit. Sam zat met zijn familie en andere gezinnen ondergedoken tijdens de oorlog bij de familie Fedders van Vliet. Zij hadden een zoon Hans. Er was ook een meisje Lisa Stern, Sam kreeg wat met haar, maar op een dag vond hij Lisa met Hans in de kast, waar Hans met zijn hoofd onder haar rok zat. Lisa mocht niets zeggen anders zou Hans hen verraden, maar Sam vond hen. Ondanks dat Lisa niets had gezegd, werden de toch verraden en ze moesten naar meerdere concentratiekampen, waar ook Hans heen ging als NSB’er. Dit zelfde verhaal had Sabine vroeger van haar vader gehoord. Na onderzoek van haar moeder kwam ze er achter dat haar vader in het echt Hans Fedders van Vliet was. Daarom is zij steeds voor Max gevlucht. Als Max hier achter komt en ook navraag heeft gedaan, onder andere bij Lisa Stern in Jeruzalem, wil hij terug naar Nederland. Op de avond voor zijn vertrek belt Sabine en spreekt in tranen de voicemail van Sam in, die met Max op de büchmesse in Frankfurt is, of zij haar willen vergeven. Ze laat een telefoonnummer achter zodat één van hen haar terug kan bellen, want zij is ook in Frankfurt. Max belt haar op en beide moeten ze huilen. Uiteindelijk vraagt Max haar om vergiffenis.
IIII De verdieping, de analyse van het boek. De dochter. a. Het boek heet “De dochter”, omdat het gaat over Sabine de dochter is van Hans Fedders van Vliet, de man die in de oorlog onderduikers heeft verraden. Een van de onderduikers, Sam, heeft het concentratiekamp overleefd, en hij werkt samen met Sabine. Sam wordt zelfs verliefd op Sabine, de dochter van de man die zijn familie heeft verraden. (Sam weet dit niet) b. Het is een psychologische roman, omdat je het hele denkproces van Max meemaakt, je maakt zijn gevoelens mee. Maar toch zou ik het ook deels als een historischeroman kunnen zien, omdat de oorlog toch een belangrijke rol in de geschiedenis speelt en in dit boek, daar zit uiteindelijk de clou in. In iets dat in de oorlog is gebeurt. c. Max: in het begin is hij 23 jaar. Ik zie hem voor me als een jongeman met donker haar, een beetje tenger, maar niet mager, die op zoek is naar zichzelf. Op latere leftijd is hij wat dikker. Hij vindt zichzelf wanneer hij Sabine ontmoet. Hij is een rommelig type, maar wanneer Sabine bij hem woont lost zij dat wel even op. Zijn karakter is een beetje dat hij redelijk snel boos is, hij is een echt heethoofd en niet weet hoe hij met zijn problemen om moet gaan. Hij is ook tamelijk egocentrisch. Sabine: is volgens mij een jaar jonger dan Max. ze had toen lang, dik donker rood haar, de kleur van aubergine en dun gespierde armen. Nerveuze handen en dunnen vingers met afgebeten nagels. Op latere leeftijd heeft ze donker haar. Ze is een huilerig type, want ze huilt om het minste geringster. Ze heeft een moeilijk karakter, maar ze ligt overhoop met zichzelf doordat het haar voorgehouden trieste verleden van haar vader, niet het verleden van haar vader is, maar dat hij een verrader was. dat zit haar erg dwars. Sam: is een oude man eind vijftig, keurig netjes, met een snor. Hij is een liefdevol type, want hij houd met zij hart en ziel van zij vrouw Anna. Zijn karakter is erg geordend, het had altijd alles netjes, tot dat zijn vrouw overleed. d. Het verhaal begint in de jaren vijftig. De verteltijd is 269 bladzijden en de vertelde tijd is zo ongeveer 18 tot 19 jaar. Het verhaal is chronologisch, want het begint in het heden en gaat daarna een jaar zeventien de toekomst, wanneer hij weer met Sabine in contact komt. Het verhaal speelt zich af in Nederland en in L.A. e. Ik bekijk het verhaal door de ogen van Max. er is hier sprake van een ik-verteller. f. De motieven: - Max probeert duidelijk wat afstand te nemen van zijn vaders verleden. Max probeert het te verdringen, en praat er nooit over. Max voelt zich ook schuldig, omdat hij bang is dat hij niet genoeg respect toont voor de joden die zijn overleden of het kamp hebben overleefd. - Sabine wil juist zoveel mogelijk over de oorlog weten en hoort het liefst zoveel mogelijk verhalen daarover, omdat het over iets gaat waarvan zij denkt dat het ook over haar vader gaat. Ze wil denk ik haar vader begrijpen. - Als Sabine erachter komt dat haar vader niet joods is, en zelfs joden heeft verraden, vertrekt ze naar de Verenigde Staten. Op het moment dat ze zich realiseert dat haar vader een verrader is, zegt ze tegen iedereen dat hij dood is. Als Max vraagt hoe het met haar vader gaat als ze elkaar weer tegenkomen zegt ze dat haar vader dood is en scheldt ze haar vader zelfs uit. Hieruit blijkt dat ze zich erg veel aantrekt van het verleden van haar vader. - De kinderen van Sam nemen hem het kwalijk dat Sam nooit thuis vertelde over de oorlog, maar wel alles vertelde aan Sabine. Hij schreef zelfs een boek erover en droeg het op aan Sabine. De kinderen voelden zich daardoor buitengesloten omdat zij niet joods waren en omdat hij zijn verhalen niet met hen deelde. - Sabine kan nauwelijks leven met het feit dat haar vader een verrader is, en verdwijnt daarom steeds. Als Sabine zich niets zou aantrekken van het verleden van haar vader en zich er niet voor zou schamen, zou ze niet steeds weggaan. Het thema is dus: Als iemand een oorlogsverleden heeft, dan heeft dat regelmatig ook een behoorlijke invloed op het leven van hun kinderen. (gewenst of ongewenst) g. De spanningopbouw in het boek is wel goed. Het heeft een beetje een traag begin, maar als je gewoon doorzet, wordt het al snel spannend. De spanning begint pas echt als Sabine verdwijnt en Max haar gaat zoeken. h. Ik citeer het volgende stukje, omdat ik vind dat dit duidelijk maakt dat Max erg domme opmerkingen maakt en Sabine een huilebalk. Het is van blz. 81 hoodstuk 33. Die eerste avond droeg Sabine een vreemde groene slobberbroek met een paars T-shirt terwijl ze eten klaarmaakte in mijn keuken. Ze had al vaker gekookt bij mij thuis maar nu gebruikte ze haar eigen pannen en haar eigen gereedschap. Het rook lekker, maar al snel kroop er iets verbrands bij waar ik niks van durfde te zeggen. Ze schepte de bruinige massa zorgzaam op de borden die mijn moeder voor me gekocht had. Ik moest onwillekeurig lachen zo wit en verslonsd als ze eruit zag, en dan die bruine derrie die zo aangebrand rook. Sabine keek gespannen en serieus. Ze zag de lol er niet van in. “Laten we uit eten gaan,”stelde ik voor. Sabine begon meteen te huilen. Binnen een paar seconden hadden we ruzie. V Relatie tussen tekst en auteur. Jessica Durlacher is geboren in 1961. Haar vader heeft in een concentratiekamp gezeten en praatte daar thuis nooit over. Dit is hetzelfde als Simon (de vader van Max) en Sam (de hollywood filmproducent). Alledrie hebben ze het concentratiekamp overleefd en zijn ze getrouwd met een niet-joodse vrouw. VI Persoonlijke beoordeling. De dochter
Ik vond dit onderwerp interessant, want het gaat over een historische gebeurtenis en de jodenvervolging, maar ondertussen ook over een liefde die daardoor niet kan zijn. Hierdoor was het dus ook een zeer diepgaand boek. Het ging over de oijn van het verliezen van iemand, over de ervaringen in het concentratiekamp en over de verrader. Het onderwerp is voor mij verder niet echt herkenbaar. Ik bedoel ik heb wel les gehad over de oorlog en verhalen gehoord van mijn oud tante, maar ik ben een generatie dicht bij de oorlog, ik ben pas zo’n 40 jaar na de oorlog geboren. Er zijn genoeg boeken met de oorlog als onderliggend onderwerp, maar ik heb er nog niet zoveel van gelezen. Alleen “De aanslag”. Ik denk dat de gevoelens in dit boek belangrijker waren dan de gebeurtenissen. Het is wel zo dat er eerst iets gebeurt moet zijn voor dat die gevoelens ontstaan, maar de gevoelens maken pas echt duidelijk wat iemand meemaakt. Er kwamen genoeg gebeurtenissen in voor, maar toch vond ik het vervelend dat Sabine voor een tweede keer verdween, maar dat voelde je aan komen. De gebeurtenissen waren een tikje vreemd, maar achteraf wel geloofwaardig. Soms was het niet duidelijk wat er nou gebeurde, namelijk bij die verdwijningen. Dat was wel wat vaag, maar dat werd achteraf allemaal duidelijk. Ik vond de personen erg echt overkomen. Zoals die gevoelens en dingen allemaal werden verteld leefde je echt mee met de mensen uit het boek. Dit was zo makkelijk doordat ze altijd helemaal beschreven werden in belangrijke situaties. Bijvoorbeeld hoe de wallen onder de ogen eruit zagen en meer van dat soort dingen. Maar ik zou niet willen zeggen dat het gedrag van de hoofdpersoon mij heeft beïnvloed in mij doen en laten. Van Max vond ik het positief dat hij bleef door zetten en bleef zoeken, maar dat hij snel boos is vind ik negatief. Ik vond het verhaal erg duidelijk opgebouwd alleen was het af en toe een beetje onduidelijk doordat je niet wist dat de vader van Sabine eigenlijk een verrader was en dat dat de reden was dat ze steedse de benen nam. Het was een wat traag begin, want ik wilde er bijna mee stoppen en aan een ander boek beginnen, maar ik heb toch doorgezet en het was uiteindelijk een erg goed boek. Ik vond het spannend toen hij Sabine weer had gevonden, dit kwam totaal onverwacht en op het goede moment. Het einde was erg goed, want nu kwam je achter het “Grote Geheim” van Sabine en dat maakte toch een hoop duidelijk. Het taalgebruik ging me goed af, maar zoals je bij zoveel boeken hebt is er af en toe een woord dat je niet kent, maar het lukte altijd wel om daar overheen te lezen. Een zin die me is bijgebleven is: “Heb een goed leven”. Dat is toch een domme opmerking als je iemand zonder duidelijke reden verlaat die smoorverliefd op je is. Dan heb je gewoon de komende jaren geen goed leven! VII Is mijn verwachting uitgekomen? Ja, mijn verwachtingen zijn uit gekomen. Maar dat waren ook wel dingen waarin mijn moeder zich in haar enthousiasme zich versprak en ik ging er dus al vanuit dat het zou kloppen. VIII Bronvermelding. Bergh, T. van den, ‘Vol mankementen’, Elsevier, zaterdag 28 oktober (2000), blz. 102
Gelderen, L. van, ‘Jessica Durlacher verhaalt over de tweede generatie’, Noordhollands Dagblad, dinsdag 28 november (2000), blz. 24