1. ANALYSE VAN HET GELEZEN WERK 1.1 ZAKELIJKE GEGEVENS - Titel: De Dochter - Auteur: Jessica Durlacher - Uitgever: De bezige bij - Jaar van uitgave: 2000 - Jaar van 1e druk: 2000 - Aantal bladzijde: 279 1.2 TITEL (+ EVENTUEEL MOTTO) De reden waarom dit boek de dochter heet, is dat je uiteindelijk te weten komt, (door de memoires die als een boek in een boek onthullen) dat Sabine niet het joodse meisje is waarvoor iedereen haar heeft gehouden. Integendeel, zij is de dochter van een man die juist joden heeft aangegeven en die na de oorlog zijn wandaden heeft gemaskeerd door een joodse naam aan te nemen: Edelstein. Het boek gaat grotendeels over haar en haar relatie met Max, waarbij er telkens vreemde dingen met haar aan de hand zijn, ‘de dochter’ is dus als het ware de onthulling van haar levensgeheim en levensprobleem. Ik vind het een goede titel, vooral omdat het nog niet zoveel over het boek verraad en het toch de hele inhoud van het boek dekt. Je weet weliswaar pas aan het einde waar de titel op slaat, maar dan valt alles als een soort puzzel in elkaar en is ineens alles te verwijzen naar deze titel; Sabine’s verdwijningen, haar drang naar een juiste vader etc. 1.3 INHOUDSWEERGAVE Wanneer de 23-jarige joodse Max Lipschitz in het Anna Frank huis komt ontmoet hij er Sabine, een meisje dat meteen op hem afstapt en een afspraak maakt. Omdat Max zelf nog wat worstelt met zijn identiteit komt de relatie langzaam op gang. Ook Sabine is wat vreemd en heeft een voortdurende honger naar alles wat er in de 2de wereldoorlog is gebeurd met de joden. Max, wiens vader het liefst over de oorlog zwijgt, ziet met verbazing toe hoe Sabine met veel geduld alle oorlogsverhalen uit zijn vader weet te wringen, wat hem begint te irriteren. Sabine geeft zelf hoog op over haar vader, een ware oorlogsheld en die nu de intelligentste en de beste vader is. Maar Max heeft haar ouders nog nooit ontmoet… Langzaam groeien Sabine en Max naar elkaar toe en gaan ze samenwonen. Een gelukkig stel, denkt Max, tot hij op een dag thuiskomt en Sabine weg is. Zij laat een briefje achter waarin zij hem op hart drukt haar niet te zoeken en vooral ook haar ouders met rust te laten.. Het is vijftien jaar later als Max zijn verdwenen geliefde opnieuw ontmoet. In Frankfurt op de Buchmesse, want Max is uitgever geworden en Sabine een succesvolle fotografe. In Frankfurt wordt Sabine vergezeld door een beroemde producent uit Hollywood met alweer een oerjoodse naam: Sam Zaidenweber. Sabine is zijn vertrouwelinge, zijn secretaresse, zijn archivaris en mogelijk ook zijn geliefde. Ook al het andere lijkt geen toeval meer. Zaidenweber is niet alleen joods, hij blijkt ook van Hollandse afkomst en hij heeft ook nog eens zijn memoires geschreven. Uiteraard wil Max die graag uitgeven. Dat hij daarvoor naar Hollywood moet, is mooi meegenomen. Wachtende op het voltooien van de memoires, begint Max in Hollywood aan zijn tweede verhouding met Sabine. Tot zij op een dag opnieuw verdwenen is. Max keert terug met het manuscript terug naar Nederland. Het zijn de memoires die als een boek in een boek onthullen dat Sabine niet het joodse meisje is waarvoor iedereen haar heeft gehouden. Integendeel, zij is de dochter van een man die juist joden heeft aangegeven en die na de oorlog zijn wandaden heeft gemaskeerd door een joodse naam aan te nemen: Edelstein. Max is de enige die de volledige waarheid kan overzien. Zelfs Sam Zaidenweber die met zijn memoires de clou heeft aangereikt, heeft niet kunnen bevroeden hoe de werkelijkheid in elkaar steekt. Wel heeft hij zijn boek aan Sabine opdragen. Kortom, als uitgever zit Max nu met een boek over verraad en vervolging en dat is opgedragen aan het resultaat van dat verraad. Bij zo'n boek hoort een catharsis en die is er ook. Natuurlijk is er woede, maar uiteindelijk wint de rationaliteit. En de liefde. Waarom zou je niet houden van een vrouw met foute ouders? Waaraan zou Sabine schuldig zijn? Het is het besef dat Max uiteindelijk doet vragen: "Wil je me vergeven?". Op dat moment wisselen slachtoffer en schuldige van plaats.
1.4 PERSONAGES - Max Lipschitz; Geboren 1957, Max is een intelligente jongen. Hij is opzoek naar nieuwe ervaringen. Zijn ervaring wordt Sabine. Hij studeert literaire wetenschappen. Hij is verslaafd aan lezen. Later zal hij uitgever worden. Schrijven heeft hij ook geprobeerd maar daar zat niet zijn talent. Heel het boek door beleefd hij verschillende dingen waar hij steeds opnieuw andere keuzes moet maken. - Sabine Edelstein; Geboren 1959, Sabine was slank in kleren, bloot was ze mollig en handzaam, een kinderlijk onhandige seksbom. Smal gebouwd met kleine zachte hoge borsten, goed ingepakt. Ze studeerde fotografie. Dit zal ook haar werk worden. Sabine loopt rond met veel vragen, die onbeantwoord blijven. Wanneer Max en Sabine bij elkaar zijn, is het niet te scheiden en denken ze er ook niet aan. - Sam Zaidenweber; Sam is Hollywood ster, schrijver en producer. Is getrouwd met Anne. Het is een hele ijdele man. Hij heeft de oorlog nauw meegemaakt en besluit een non-fictief verhaal te schrijven over zijn ervaring. The Milky Way. Hij is zeer goed bevriend met Sabine, Sabine stelt Max aan Sam voor. Zij worden ook goed bevriend Sabine heeft alles voor Sam over. - moeder Tine Lipschitz; mooi, lief, blond haar en een schoon verleden. Geen goede relatie met haar schoonzus Judith. - vader Simon Lipschitz; joodse achtergrond, hiermee heeft hij zijn kinderen opgevoed. Heeft een hele goede band met zijn zus. Judith heeft voor hem gezorgd in onmogelijke situaties. - moeder Edelstein; weduwe van Hans Edelstein, Hans van Vliet. Zij is de moeder van Sabine. - Lisa Stern; vriendin van Sam en Hans waarmee ze mee ondergedoken hebben. Lisa is na de oorlog naar Jeruzalem vertrokken. - Judith; zus van Simon Lipschitz. Is een bikkelharde vrouw. Het tegengestelde van Tine. Ze overlijdt zeven maanden na het bezoek in Nederland - Lana Lipschitz; zij is de zus van Max, in hun jeugd gaan ze goed met elkaar om. Deze band verslechtert. Zij is te veel bezig met het verleden van haar vader. - Anne Zaidenweber; de vrouw van Sam, een lieve vrouw. Wel bezitterig. Ze is 40 jaar getrouwd geweest met Sam. In 1999 overlijdt ze. 1.5 OPBOUW 1.6 Het boek is een chronologisch verteld verhaal. Het boek begint op het moment dat Max en Sabine elkaar voor het eerst zien, in het Anne Frankhuis. Na een keer te hebben afgesproken ontstaat er in het begin een ietwat onwennige relatie. Later groeit deze uit tot een hele hechte relatie. Tot Sabine na anderhalf jaar ineens zonder enige aanleiding verdwijnt. Max ziet haar pas weer terug na ongeveer vijftien jaar gezocht en gerommeld te hebben met een zelfstandig uitgeverijtje. Hij wil dan natuurlijk weten hoe het zit. En zo volg je dan verder de zoektocht van Max naar het grote geheim van Sabine, waarbij hij telkens weer wat verder komt, om aan het eind van het boek helemaal te weten hoe alles in elkaar steekt. Zo lees je op chronologische wijze, vanuit Max zijn perspectief hoe het hele verhaal verloopt, het is eigenlijk de zoektocht van Max naar het geheim van zijn grote liefde, waar hij naarmate de tijd vordert langzamerhand achter komt. Het effect van deze chronologische manier van vertellen op mijn manier van lezen, was dat ik heel erg het gevoel kreeg dat ik ergens naar toe een het werken was, dat er een onthulling ging komen. Doordat Max zichzelf ook telkens beter ging leren kennen naarmate hij ouder werd, voelde ik gewoon dat er iets in de lucht hing, dat hij ergens achter zou gaan komen. 1.7 RUITME Het verhaal speelt zich af op veel verschillende plaatsen. In het begin (deel 1) speelt het zich vooral af in het huis van Max en het huis van zijn ouders. Plaatsen waar ze in deel 1 nog komen is in Jeruzalem en het Achterhuis, daar werkt Sabine namelijk. In deel 2 speelt het zich nog even af in het huis van Max, maar daarna vooral in Frankfurt waar hij is voor zaken en daar ook Sabine tegenkomt en daarna in LA. In deel 3 speelt het verhaal vooral thuis en nog even in LA en Frankfurt 1.8 TIJD Het boek heeft verschillende tijdperiodes. Allereerst; 1981; daarna, van 1998 tot 1999; het boek van Sam ging over de Tweede Wereldoorlog. Het is niet chronologisch geschreven. Er komen ook verschillende flashbacks in voor. Eigenlijk continu. Er wordt verteld over een onderwerp zolang het onderwerp aanhoud gaat men verder in de tijd. Het volgende onderwerp kan dan weer een tijdje geleden zijn. Het boek telt 278 pagina en bestaat uit 131 kleine hoofdstukken. 1.9 PERSPECTIEF Dit verhaal is overduidelijk vanuit een subjectief perspectief geschreven. De verteller in dit boek is Max Lipschwitz. Het subjectieve perspectief komt vooral duidelijk naar voren als het om Sabine gaat. Max denkt namelijk voortdurend aan Sabine en is heel erg veel met haar bezig. Hij doet er ook alles voor om haar weer terug te vinden als ze voor de eerste keer verdwijnt. Hij staat hiermee dus echt binnen het verhaal. Waaruit ook blijkt dat het een subjectief perspectief is, is dat Max heel veel doet en met heel veel verschillende mensen in aanraking komt gedurende het verhaal. Hij reist bijvoorbeeld heel wat af en voert vele conversaties met verschillende mensen. Hierdoor besef je dat hij een personage in het boek is. Vervolgens wisselt de stemming van Max nogal vaak gedurende het verhaal. Het ene moment kan hij wel schreeuwen van woede, het andere moment voelt hij intense haat, maar ook is er liefde en geluk. Door al deze afwisseling besef je ook weer dat hij duidelijk een personage die in het boek meespeelt
1.10 THEMA + MOTIEVEN Het oorlogsverleden van ouders, heeft vaak invloed op het leven van hun kinderen. - Max probeert duidelijk wat afstand te nemen van zijn vaders verleden en ook zijn vader doet er het liefst het zwijgen toe, Max probeert het te verdringen, tot dat hij erachter komt dat het verleden meer geheimen en pijn verbergt dan hij ooit kon vermoeden. - Sabine blijkt juist een onstilbare honger naar alle oorlogsverhalen te hebben, wat een frictie tussen de twee veroorzaakt. Erover praten wil Sabine niet. "Eens", belooft ze, "eens zal ik je alles vertellen", doet ze dan geheimzinnig. - Doordat Sabine zo geconfronteerd wordt met het oorlogsverleden van haar ouders (eigenlijk alleen haar vader), voelt ze zich schuldig en wil ze bewijzen dat zij niet zo is. Daarom werkt ze in het Anne Frankhuis. - De kinderen van Sam zijn vroeg uit huis gegaan, omdat ze er niet meer tegen konden dat Sam al zijn oorlogsverhalen wel met Sabine deelde, maar niet met hun en hun moeder. - Sabine kan nauwelijks leven met het feit dat haar vader een verrader is en verdwijnt daardoor op de meest vreemde momenten van de aardbodem, waardoor Max telkens denkt dat het aan hem ligt. 1.11 TAALGEBRUIK Het taalgebruik was over het algemeen goed te volgen, soms kwamen er joodse woorden in voor die ik niet altijd snapte, maar door naar de hele zin te kijken, was het meestal wel goed te volgen. 1.12 GENRE EN STROMING De Dochter is een psychologisch roman. Je leest met veel verschillende gedachten mee. Eigenlijk met elke hoofdpersoon wel 1 keer. 1.13 AUTEUR Na een studie Nederlands gaat Jessica Durlacher (1961) de journalistiek in. Ze schrijft onder meer literatuurrecensies, stelt een aantal verhalenbundels samen en organiseert lezingen voor cultureel centrum De Balie in Amsterdam. Ze is getrouwd met schrijver en filmproducent Leon de Winter. Ze heeft haar schrijftalent niet van een vreemde. Ze is de dochter van de bekende socioloog en schrijver Gerhard Durlacher. Haar debuut Het geweten (1999) is bekroond met verschillende prijzen. Begin oktober van dit jaar verscheen haar tweede roman, De dochter. Ze is zelf joods en haar vader ook. Haar vader heeft de oorlog overleefd en zij heeft zich lange tijd een deel voelen uitmaken van de “tweede generatie”. Ze heeft er een lange tijd over gedaan om uit te vinden wie ze zelf was en mocht zijn, ze heeft veel werk moeten verzetten om erachter te komen hoe de oorlog van invloed is geweest op haar bestaan. Maar ze voelt zich geen tweede generatie slachtoffer.