Titelbeschrijving:
Joost Zwagerman “De Buitenvrouw”
2e Druk, 1e Druk was in 1994
Uitgeverij “De Arbeiderspers”, Amsterdam
Uitgegeven in 1994
235 Pagina’s
Genre: Liefdesroman

Motto:
bui´tenvrouw (de, -en), bijvrouw; naast wettige echtgenote of vaste concubine een partner die elders woont. Iedere avond pakt hij zijn auto om tot rust te komen in de armen van zijn jonge buitenvrouw aan de Verlengde Gemenelandsweg (Vianen 1971:40)– Etym.: Zie buiten – * (b) en vrouw* – Syn. buiten* (B,2), buitje*.

Het motto is een fragment uit het Woordenboek van het Surinaamse-Nederlands van J. van Donselaar. Dit is de uitleg van het woord buitenvrouw en dus ook de titelverklaring.


Samenvatting:
Theo is een 33-jarige leraar Nederlands op het Westfries college in Hoorn. Hij is al zeven jaar gelukkig getrouwd met Sylvia Houtman. Samen wonen zij in een burgerlijke buurt in Bergermeer. Alles gaat goed, totdat hij op werkweek gaat in Tilburg met de klas van 4 Havo. Hij komt daar in contact met Iris Pompier-Duivenpoort, de gymnastieklerares op hetzelfde college, die ook mee is. Iris is geboren in Paramaribo en getrouwd met Sydney Pompier.
Theo haalt zich allemaal seksuele fantasieën in zijn hoofd over hem en Iris die hij maar niet van zich af kan zetten. Hij doet zijn best moed te verzamelen om Iris mee uit te vragen. Als Theo ontdekt dat Iris op dinsdag tegelijk met hem twee tussenuren heeft, nodigt hij haar uit om iets te gaan drinken. Iris gaat akkoord en op een dinsdag zoeken zij samen een leuk café op. Zij zijn alleen niet de enigen die gezellig iets willen drinken. De kinderen van 4 Havo hebben ook een tussenuur en kijken vragend naar hun leraar Nederlands en lerares Gymnastiek. Theo voelt zich betrapt en weet niet wat hij moet doen, maar Iris lost het goed op. Ze vraagt de leerlingen simpelweg om bij hen aan de tafel te komen. Het loopt goed af. De leerlingen hebben niets door, het is zelfs heel erg gezellig. Iris vraagt na dit uitstapje of Theo misschien de volgende dinsdag bij haar op bezoek wil komen. Ze hoeven dan geen last te hebben van leerlingen die zich onverwachts zouden kunnen aankondigen.
Die volgende dinsdag gaan ze naar het huis van Iris. Iris en Theo willen allebei niet dat leerlingen of collega's iets achter hun uitstapje zoeken en gaan dus apart naar het huis van Iris. Als daar Theo's fantasie werkelijkheid wordt, staat het leven van Theo op z'n kop. Deze keer bleef het bij zoenen, maar er was al snel een volgende afspraak op de dinsdag gepland.
Dit gaat zo 14 maanden lang goed. Elke dinsdag komt Theo bij Iris thuis en daar bedrijven ze de liefde. Theo denkt vaak aan Iris en de manier waarop zij met elkaar de seks bedrijven.. Deze is namelijk elke keer weer anders. Iris kent vele 'rare' Surinaamse manieren om de seks heel erg aangenaam te maken, vindt Theo.
Wat Theo en Iris niet weten, is dat in de buurt van het huis van Iris het gezin Nijman woont. Vader Nijman heeft het wekelijkse overspel van de leraren door. Zijn zoon, die Nederlands in de klas 3F bij Theo volgt, maakt van het nieuwtje van zijn vader een ware roddel die door de hele school gaat. Nu is de hele school op de hoogte van de avontuurtjes van Theo en Iris. Dit zorgt voor een klas die Theo niet in de hand kan houden met het gevolg dat hij een leerling slaat die zich weigert te melden bij de conrector. Daarvoor wordt hij op het matje geroepen bij de rector van de school, die hem zegt dat hij maar beter een paar dagen vrij kan nemen. Al enkele dagen was klas 3F erg vervelend. Ze maakten tekeningen op het bord met de racistische tekst: 'Blackie is the best'. Ook werd er gespot met de grote neus die Theo heeft en lagen er pornografische foto's van donkere mensen op zijn bureau. Al gauw weet niet alleen klas 3F van de avontuurtjes van Theo en Iris, maar de hele school.
Door de verhouding die Theo met Iris heeft, is Theo overdreven tegen racisme. Dit is te zien aan het feit dat Theo zijn klas te hard straft na wat racistische grapjes. Ook is dit te zien aan het bezoek dat hij samen met Sylvia bij haar ouders brengt. De vader van Sylvia plaatst dan een racistische opmerking naar aanleiding van een spelprogramma op televisie. Theo krijgt ruzie met zijn schoonvader en ook met Sylvia. Hij heeft dan een hoop uit te leggen en vertelt haar het drama dat zich in de klas heeft afgespeeld. Hij vertelt haar het verhaal, maar geeft er een iets andere draai aan. Toch zou Sylvia wel iets kunnen merken, maar zij is te goedgelovig. Zij heeft daar alle reden toe, want thuis gedraagt Theo zich als een voortreffelijke huisman die altijd op tijd thuis is. Ook is het seksleven van het echtpaar goed en heeft Sylvia dus geen reden om te denken dat Theo een andere vrouw heeft.
De dag dat Theo te horen krijgt dat hij een paar dagen thuis zal moeten blijven heeft hij opgemerkt dat Iris niet op school is. De rector zegt hem dat ze gevallen is met haar fiets. Buiten gekomen realiseert hij zich dat ze helemaal geen fiets heeft, want ze vindt fietsen helemaal niet leuk. En het is iets typisch Nederlands. Hij besluit haar op te wachten en loodst haar zo naar een parkeerplaats. Theo ziet dat Iris blauwe plekken op haar lichaam heeft. Zij vertelt hem dat de blauwe plekken het gevolg zijn van haar eerlijkheid tegenover haar man, Sydney. Zij heeft hem zelf verteld van de verhouding met Theo. Hij heeft hierop agressief gereageerd en dat terwijl hij zelf ook vele buitenechtelijke relaties heeft en Iris dit wel goed keurt. Iris en Theo besluiten naar een restaurant te gaan en daar vraagt Theo haar in een opwelling of ze voorgoed meegaat naar de Veluwe. Iris houdt hiervoor teveel van Sydney en wil dus niet mee. Samen besluiten ze dan dat ze elkaar maar niet meer moeten zien.
Theo vindt dit erg, maar ziet ook wel in hoe gelukkig hij eigenlijk met Sylvia leeft. Met een groot schuldgevoel leeft Theo daarna met zijn Sylvia lang en 'gelukkig' samen, maar toch is hij Iris nog lang niet vergeten.


Thema:
De thema’s van dit boek zijn overspel en discriminatie. Het gaat over de seksrelatie de “zwarte” Iris en de “blanke” Theo met elkaar hebben. Elke keer als iemand het over “die zwarten” heeft, dan slaat Theo op tilt en verdedigt hij de “zwarten”.

De Idee:
De Idee is dat een geheime relatie, waarbij overspel wordt gepleegd, ooit wel boven water komt. Dus het heeft geen zin om zoiets te beginnen als je het geheim wilt houden, want er is altijd wel iemand die een vermoeden heeft of het ook echt ziet.
Ook wil de schrijver met dit boek duidelijk maken dat discriminatie nutteloos is. Je bereikt er niets mee, en het is vervelend tegenover de mensen die gediscrimineerd worden.

Titelverklaring:
De titelverklaring van dit boek is het motto. Daar staat precies uitgelegd wat de titel betekent.
Iris is de Buitenvrouw van Theo, omdat Theo een echtelijke relatie heeft met Sylvia.

(Tijds) Opbouw:
Het verhaal is verteld in de chronologische volgorde. De belevenissen van de hoofdpersoon worden gedurende een aantal opeenvolgende dagen. Dat is de vertelde tijd: 3 dagen (dinsdag t/m donderdag). Het verhaal zelf speelt zich af in 14 maanden. Er wordt tussendoor gebruik gemaakt van flashbacks. Deze worden gebruikt om achtergrond informatie van de personen te krijgen.

Perspectief:
Het boek is geschreven vanuit het personale perspectief.Je beleeft alles vanuit de hoofdpersoon, in dit geval dus Theo.Alleen leef je niet met hem mee, zijn gedachtes en acties worden door de derde persoon verteld. Dit zorgt ervoor dat je behoorlijk betrokken bent bij de persoon van Theo, maar dat je toch genoeg overzicht houdt om een lijn in het verhaal te zien.


Ruimte:
Het verhaal speelt zich af in de provincie Noord-Holland. De gebeurtenissen spelen zich vooral af op het Westfries College in Hoorn, en bij Iris en Theo thuis. Wel besteedt de schrijver veel aandacht aan de ruimte. Hij vertelt de lezer bijvoorbeeld de snelste route van Alkmaar naar Hoorn.
De ruimte is best wel passend gekozen. In het westen wonen bijvoorbeeld veel meer buitenlanders. Daardoor komt het discrimineren er beter uit.

Symboliek:
Theo denkt veel aan zwart. Hij vindt het zwarte lichaam van Iris “goddelijk”, omdat het zwart is. Ook denkt hij veel aan de dood, en hij vergelijkt de zwarte huidskleur van Iris ook met de dood.
De beveiliging van het huis kun je ook zien als een symbool. Het beveiligde huis staat voor het huwelijk, wat goed verloopt. Meteen de eerste dag dat het huis is beveiligd, loopt Theo door het huis met als gevolg dat het alarm afgaat. Dit is als het ware de affaire met Iris. Het vertrouwen dat men heeft in het huwelijk/huis, maar het in wantrouwen zet als het alarm afgaat/vreemdgaan met Iris.
Wat me nog meer opviel, was dat Theo heel vaak slaappillen nam voordat hij ging slapen. Hij kon dus niet slapen omdat hij vreemdging met Iris, en bang was dat hij in zijn slaap de naam van Iris zou noemen i.p.v die van Sylvia. Die slaappillen kun je zien als een soort van zekerheid, omdat je dan vast slaapt. Dankzij die slaappillen heeft hij dus grotere kans dat hij niet de naam van Iris noemt, en dat dus zo de affaire niet bekend zo worden bij Sylvia.

Originaliteit:
Ik vind dit boek een origineel boek. Het drukt je nog eens goed met de neus op de feiten, dat discriminatie nog lang niet de wereld uit is. Ook maak je kennis met twee verschillende culturen: de Nederlandse en de Surinaamse. In de Surinaamse cultuur is het hebben van meerdere vrouwen heel erg normaal (polygamie), maar in de Nederlandse cultuur is dat absoluut niet zo. Je ziet zo, dat er dus wel degelijk verschillende opvattingen zijn over het huwelijk en het hebben van een Buitenvrouw.

Relevantie:
Het boek heeft me laten weten dat Surinaamse mannen dus blijkbaar meerdere vrouwen hebben, buiten het huwelijk. Ik ben wel benieuwd waarom dat eigenlijk zo is, omdat je toch blij moet zijn met de vrouw waar je mee getrouwd bent. Je hebt toch de liefde aan haar verklaard met het feit dat je een ring draagt? Het heeft me dus duidelijk wel aan het denken gezet over het onderwerp van het boek.


Stijl:
De schrijver kan een duidelijk beeld geven met wat hij bedoelt in zijn boek.Hij gebruikt soms wel wat rare voorbeelden, maar dit maakt het lezen van het boek weer wat interessanter. De seks met Iris is iets wat hij heel erg uitgebreid beschrijft. Dit wekt bij mij de indruk dat hij ooit wel eens een buitenvrouw kan hebben gehad.
Natuurlijk kan hij zich ook gewoon verdiept hebben in het de verschillen tussen het Nederlands huwelijk, en een Surinaams huwelijk.

Literaire Kwaliteit:

Verwachtingen:
Toen ik het boek zag staan en de titel las, wist ik totaal niet wat me te wachten stond. Ik wist immers niet wat een buitenvrouw was. Maar meteen op een van de eerste pagina’s stond de uitleg, hieruit kon ik opmaken dat het waarschijnlijk over overspel zou gaan. Dit onderwerp sprak me wel aan, dus ik ben begonnen in het boek.

Gebeurtenissen:
De meest voorkomende gebeurtenissen waren natuurlijk de Dinsdagmiddagen, waar ze dus de liefde gingen bedrijven bij Iris thuis. Verder had je nog het voorval in het cafeetje met die leerlingen, en de vervelende Wouter Nijman. Zo maakte de schrijver eigenlijk wel duidelijk dat de hoofdpersoon bang was voor het uitkomen van de affaire.

Personen:
De hoofdpersoon was duidelijk Theo, zijn gedachtes en gevoelens werden duidelijk in het boek beschreven. Hij ‘vertelde’ als het ware het verhaal.
De tweede, niet onbelangrijke, hoofdpersoon was Iris. Ze was eigenlijk een deel van Theo’s leven. Hij dacht voortdurend aan haar, en zag haar ook elke dag op school.

Een derde persoon was de verteller. Die de gedachtes van Theo vertelde, of de dingen vertelde die werden uitgelegd bij de gedachtes van Theo.
Een vierde persoon was Sylvia, de vrouw van Theo. Zij wist niets van de affaire, en zal er ook nooit achter komen. Tenminste, zo eindigt het boek. Dus daar ga je dan maar vanuit.

Taalgebruik:
Het taalgebruik was absoluut niet moeilijk. Af en toe stond er wel een woord in wat me niet echt duidelijk was, maar dan kon je uit de zin wel weer opmaken wat de schrijver hiermee bedoelde. Ook gebruikte de schrijver Surinaamse woorden, die Iris dan vertelde tegen Theo. Dit vond ik wel grappig, want je ziet dus dat de schrijver wel degelijk zich heeft verdiept in de Surinaamse taal. En het maakt zo een stukje sfeer in het boek.

Het boek is dus wel degelijk literair, omdat het aan alle literaire eisen voldoet.

Eigen mening:
Ik vond het boek boeiend, omdat de schrijver duidelijk zijn mening kan laten zien met het schrijven van dit boek. Hij laat je inleven in de twee culturen van Nederland en Suriname, en zo ook een stukje “sfeer proeven” van de verschillen in de culturen.
Zo kwam ik te weten dat er in Suriname veel mannen zijn die een buitenvrouw hebben, en dat dit ook eigenlijk een hele gewone zaak is. Terwijl we in Nederland er tegen zijn, en het raar vinden als je getrouwd bent dat je dan nog een buitenechtelijke relatie met een ander hebt.
Toen ik begon met het lezen van het boek, snapte ik het eerst niet helemaal. En ik vond het ook een beetje een vaag boek om te lezen. Maar nadat je verder in het boek kwam, ging het je ook meer boeien. En ging je dus ook beter begrijpen wat de schrijver bedoelde, en hoe het verhaal in elkaar zat.
Joost Zwagerman heeft het boek zo geschreven dat alles werkelijkheid lijkt. Als je aan het lezen bent, dan heb je niet het idee van: “Goh, dit is nou echt iets wat verzonnen is”. Datgene wat je leest zou zo in het echt gebeurd kunnen zijn.

De schrijver gebruikt volgens mij wel een beetje een seksistische manier van schrijven. Hoewel je zo wel de precieze gedachtes van de hoofdpersoon kunt krijgen. Op een gegeven moment is Theo weer bij Iris, en dan kleedt Iris zich uit. De schrijver beschrijft op dat moment precies wat de gedachtes van Theo zijn, en hoe hij naar het lichaam van Iris kijkt. Deze hebben een ietwat seksistische tint.