De avonturen van Bill Clifford door Godfried Bomans

De avonturen van Bill Clifford
Door Godfried Bomans
1e druk 1948, ik heb de 8e druk gelezen. De hoofdpersonen: - Bill Clifford, detective - Mijnheer Topwash, het domme hulpje van Clifford bij detectivezaken - Piffli, de bediende van Clifford. - Tittlebat en Twinklehead, twee inspecteurs van Scotland Yard. - Viscount Grey (minister van oorlog), Lord Archibald (minister van Marine), Mr. Stappleton (secretaris van Lord Bull, de minister van binnenlandse zaken) en Dhr. Balfour (ook een minister). Citaat van Bomans: We raadplegen de anderen slechts in de verwachting onze eigen opinie bevestigd te horen. ( zou Clifford daarom maar steeds aan het woord zijn?) Inhoud Het boek begint met de kennismaking tussen Clifford en mijnheer Topwash, die een functie heeft bij de posterijen. De aanleiding is het ontsnappen van een boef, genaamd Dubbele Dick, die plannen had om Topwash te vermoorden. De heer Topwash treedt in dienst bij Clifford om hem te assisteren bij zijn detectivewerkzaamheden. Topwash krijgt hiervoor een speciale training. Clifford schept tegen Topwash nogal op over zijn ervaringen als detective; hij vertelt hem allerlei situaties die hij heeft meegemaakt. De twee inspecteurs, Tittlebat en Twinklehead, staan bekend als goede politiemensen. Als ze echter niet uit een zaak komen, roepen ze de hulp van Clifford in. . De twee inspecteurs vertelden dat ze door wegwerkers waren overvallen. Clifford concludeerde dat dit om een vermomming ging, omdat de wegwerkers vroegtijdig naar huis gingen. Clifford neemt zeer nauwkeurig waar. Als voorbeeld: de twee inspecteurs komen bij hem binnen en hij ziet direct aan ze door welke straat ze zijn gelopen omdat ze zand aan hun schoenen hebben en Clifford weet waar er een wegopenbreking is. Ook zag hij meteen dat zij gevochten hadden en dat bevestigde de inspecteurs door te zeggen dat ze beroofd waren. De gestolen waar betrof een zeer geheim document dat Balfour had meegeven aan de twee inspecteurs om te laten vernietigen. De ministers en de secretaris hadden na een overleg wat te veel gedronken en hadden tijdens hun dronkemansgelach een overzicht gemaakt van vele staatsgeheimen van Engeland zoals de ligging van geheime bases, de namen van spionnen en zo voort. De ministers kregen het document niet vernietigd omdat er geen open haard was op het ministerie en versnipperen durfden ze niet omdat ze bang waren dat iemand het weer aan elkaar zou plakken. Stappleton stelde voor alleen het document te gaan vernietigen, maar de ministers waren het hier niet mee eens, omdat hij dan de geheime plannen van de andere ministers kon ontdekken. Het idee om met z’n allen het document te gaan vernietigen werd door Stappleton afgewezen omdat hij (als smoesje) vond dat het er erg vreemd zou uitzien als vier ministers een document gingen verbranden. De taak voor Clifford was om uit te zoeken wie het document had gestolen. Op de plaats van het misdrijf werden worstresten gevonden. Het document is vooral interessant voor iemand met een hoge functie omdat hij eenvoudiger door kan dringen tot de kern van Engeland. Dit waren allemaal genoeg gegevens om de dief op te sporen en te arresteren in naam van Engeland. Clifford veronderstelde dat Stappleton tussen Dover en Calais zou zijn omdat hij snel uit Engeland weg wilde. Dus namen ze het snelste vliegtuig van Balfour om snel in Calais te zijn. Maar door een tekort aan brandstof werd het plan gewijzigd en doken ze met zijn zevenen de zee in voor de boot, die voor hen stopte en ze aan boord hielp. Stappleton was er snel bij om ze te verwelkomen en ze te vertellen dat ze hem niets konden doen omdat de boot een Franse was. Het kleine mannetje Stappleton was verheugd te vertellen dat hij het document op het eerst beste brievenbus had gedaan die hij tegenkwam en dat het nu op weg was naar Berlijn. Vanwege zijn simpel denkend brein had Topwash het document bij de posterijen al onderschept (dit kon hij niet eerder zeggen omdat hij er niet tussen kon komen) en had het in zijn binnenzak zitten. Hij had al doorzien dat het document per post verstuurd zou worden. Het kleine mannetje was nu klaar om opgepakt te worden maar had goed nagedacht en wist zich eruit te redden door de opmerking te maken dat hij zijn mond open zijn trekken als hij opgepakt werd en de ministers hun ministerschap wel gedag konden zeggen. Citaat van Bomans: Wie wegduikt in de absurditeit wordt onkwetsbaar. ( Clifford sloeg vaak onbegrijpelijke taal uit dat leek alsof het heel intelligent was, terwijl het gezwets in de ruimte was).
Eigen mening Ik vond het boek erg chaotisch. Dit komt vooral door de persoonlijkheid van Clifford. Hij heeft een rare aanpak. Hij noemt dit zelf criminologisch denken, dat wil zeggen dat hij alles net andersom doet dan een mens van gemiddeld kaliber zou doen. Hij ziet dingen als logisch die voor normale mensen juist onlogisch zou zijn. Dit maakt dat het verhaal moeilijk te volgen is ondanks dat het een gemakkelijk verhaal was. Toch was het wel een boeiend boek om te lezen. Ik heb niet hardop moeten lachen maar natuurlijk was ik wel nieuwsgierig wie het had gedaan. Zoals bij de meeste detectives werd ik steeds op het verkeerde been gezet. Steeds als ik dacht “nu weet ik wie het heeft gedaan”, kreeg het boek weer een andere wending. Uiteindelijk vond ik het wel logisch dat Stappleton het had gedaan. Er stonden ook een paar tekeningen in het boek. Ik vond niet dat dit iets toevoegde aan het boek. Het boek werd er niet interessanter of beter door. Van mij mochten de tekeningen ook weggelaten worden. Ik heb me het hele boek me vooral met Clifford geïdentificeerd ondanks zijn chaotische gedachtegang. Secundaire literatuur. Op de kaft van het boek werd een vergelijking gemaakt met de boeken over Father Brown van Chesterton. Dit zijn detectives waarin een pastoor criminele zaken oplost. Helaas kon ik in de bibliotheek geen boeken van hem vinden. Op Internet kwam ik niet verder dan wat algemene gegevens over de schrijver Chesterton die vooral verwezen naar zijn theologische werk. Thuis hadden we nog een boek staan van Ellis Peters. Hierin stonden drie middeleeuwse detectives waarin een monnik de hoofdrol speelt en moordzaken oplost. Hiervan heb ik van één verhaal een aantal hoofdstukken gelezen om een indruk te krijgen van het boek en daarna even achterin gekeken wie het nu de moord had gepleegd. Wat mij vooral opviel na het lezen van Bomans was de rustige en ordelijke opbouw van het verhaal van Peters. De monnik Cadfael is binnen een engelse kloostergemeenschap verantwoordelijk voor de kruidentuin en het maken van medicijnen. Een medicijn gemaakt van het kruid “monnikskap” werd in het verhaal gebruikt als massageolie maar was ook uiterst giftig. En er wordt een moord gepleegd met dit medicijn. Er is direct een verdachte die door de monnik wordt verborgen omdat hij in zijn onschuld gelooft. Het is zijn taak zo snel mogelijk de echter dader te vinden. Er wordt in het boek veel beschrijvingen gegeven van het monnikenleven en de leefregels waar zij zich aan hebben te houden. In het boek van Bomans was veel minder sprake van uitgebreide beschrijvingen en werden vooral de gesprekken beschreven. Uiteraard zijn de plaats van handeling en vooral de tijd verschillend. Het verhaal van Bomans lijkt te spelen rond de verschijningsdatum namelijk 1948 (er zijn vliegtuigen) terwijl het verhaal van Cadfael speelt in het jaar 1138. Wel spelen beide verhalen zich in Engeland af. Bomans’verhaal in het wereldlijke Londen en Cadfael’s verhaal in een beschermde kloosterorde en de daarbij grenzende dorpen. In beide verhalen zijn er politiemachten die de hulp inroepen van anderen. De twee inspecteurs vragen de hulp van Clifford, die een professioneel detective is. De hulpschout Hugh Beringar roept de hulp in van Cadfael, die niet alleen direct betrokken is als maker van het gifmengsel, maar een staat van dienst heeft als amateurdetective. Beide detectives gebruiken geen geweld en lossen hun problemen vooral op door goed te kijken en goed te luisteren. De zintuigen worden dus vooral goed gebruikt gecombineerd met hersenwerk. In het verhaal van Bomans is de rol van Piffli vooral die van het verduidelijken van Bill Clifford’s criminologische taal naar gewoon Nederlands. In het verhaal van Peters is geen sprake van een hulp bij het uitleggen van de theorieën van Cadfael. Hier worden de situatie’s daarom vrij uitgebreid en nauwgezet beschreven en zelfs herhaald van uit verschillende gezichtspunten. Opera? Op Internet was niets te vinden over dit boek van Bomans. Wel over andere boeken uiteraard met name de sprookjes en het klein insectenboek. Wel vond ik iets over Bill Clifford en wel dat Bomans het verhaal herschreven heeft voor een opera. Zijn vriend Jan Mul heeft de muziek gecomponeerd. Het libretto bleek in de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag opgeslagen te zijn. De opera is één keer opgevoerd en wel op de TH van Enschede. In een artikel zegt Bomans dat een opera (uitbundig) niet te combineren is met een detective (ingetogen). (Ik vond het boek inderdaad niet erg uitbundig). Bomans zocht de oplossing voor dit conflict in onverwachte hoek:”Ik behield de grote Bill, maar dompelde hem in de erotiek”. Toen ik deze laatste zin las, viel het me opeens op dat er in het boek van Bill Clifford geen vrouwen voorkomen. De rolverdeling van de opera was: - Bill Clifford, meester detective - Zijn secretaresse - Hertogin Thea - Gribbelvink, makelaar - Chef van het elite-corps ter opsporing van bijzondere delicten - Een mannenkoor. Dus er vrouwen aan het verhaal toegevoegd. Ik denk dat het verhaal een heel ander karakter heeft gekregen en dat eigenlijk alleen de hoofdpersoon Bill is gehandhaafd. Bronvermelding Godfried Bomans: De avonturen van Bill Clifford
Ellis Peters: Drie middeleeuwse detectives. Het gemene gewas. Internet: www.citaten.net Chello.nl/-j.aarts/clifford,htm.