De avonden door Gerard Reve

Samenvatting De avonden beschrijft de belevenissen en gedachten van de 23-jarige Frits van Egters gedurende de laatste tien dagen van het jaar 1946. De nogal neurotische Frits werkt overdag in een kantoor, waar verder niks over wordt vermeld. De avonden en verdere vrije tijd brengt hij veelal door bij vrienden. Het contact met zijn vrienden verloopt via gesprekken die grotendeels bestaan uit ‘sick jokes’ en clichéopmerkingen. Favoriet is het onderwerp gruwelijke ziekten, oftewel het lichamelijk verval, waarbij Frits kaalhoofdigheid het meest noemt. Deze gesprekken zorgen ervoor dat er geen stilte valt, stilte beklemt. Evenzo wordt het naarmate het boek vordert duidelijk dat Frits zijn eigen angsten op deze wijze van zich af probeert te praten, door ze anderen aan te praten. Zijn relatie met zijn ouders is gespannen. Er worden weinig woorden gewisseld, alleen het hoogst noodzakelijke. Aan zijn vader ergert hij zich, wat hij van zijn moeder vindt, wordt in het boek niet duidelijk. ANALYSE
Thema Het algemene thema waarbij het boek stond vermeld was ‘Ouders en kinderen’, waar ik het boek niet bij vind passen. Over de verhouding tussen Frits en zijn ouders wordt, ten opzichte met de rest van het boek, weinig vertelt. Het eigenlijke thema is angst. Angst voor het volwassen worden, lichamelijk verval. Je gaan afvragen wat de zin van het bestaan is. Frits probeert deze angsten te bestrijden door er de hele tijd over te praten, want alles is beter dan zwijgen. Daarbij projecteert hij zijn angstgevoelens op anderen, deels om ze daarmee van zich af te zetten, deels om zichzelf aan te praten dat hij in die gevoelens niet alleen staat.
De Idee Is de angst waar Frits mee te maken krijgt niet de angst waar ieder mens op een bepaalde tijd in zijn leven tegenaan loopt? Heeft ieder mens niet ooit een keer de gedachte over wat de zin van het bestaan inhoud. Angst voor de dood. Titelverklaring De titel ‘De avonden’ (een winterverhaal) slaat terug op de 10 avonden die in het boek worden beschreven. De avonden zijn de belangrijke delen uit het boek en ook de meest voorkomende. Zij zijn het meest gedetailleerd beschreven en in deze avonden gebeurt het meest. De ondertitel Een winterverhaal is duidelijk. De gebeurtenissen spelen zich af in de winter van 1946. (tijds)Opbouw Het boek bestaat uit tien hoofdstukken, in elk hoofdstuk word 1 dag beschreven. Er zitten geen flashforwards of flashbacks in het verhaal, evenmin als vooruitwijzingen. Er is hier sprake van een Dehnung, een korte tijd wordt hier zeer uitvoerig besproken. Perspectief Je hebt in dit boek te maken met de alwetende verteller. Ruimte Het verhaal speelt in Amsterdam, de plaats waar Gerard Reve is geboren. De handelingen spelen zich af in een aantal verschillende ruimtes. Het meest in het huis van de familie van Egters. Verder wandelt Frits nog een aantal keer langs de grachten en zit hij in huizen van vrienden. Eén keer gaat hij naar zijn oude school voor een reünie en twee keer naar een voorstelling of film. Al deze verschillende ruimten benadrukken volgens mij nog meer de leegte en de eenzaamheid van het leven van Frits ook al zijn het niet echt ruimten die een hele nadrukkelijke rol spelen in het verhaal. Symboliek Gerard Reve over de symboliek in zijn boek: ‘Door het hele verhaal van de held van “De Avonden”, Frits van Egters, loopt de draad van het kaalheiddetail. Je kan het soort leitmotiv noemen. Dit veelvuldig voorkomen van een beginnende of snel vorderende kaalheid bij de talrijke nevenfiguren die met het hoofdpersonage in contact komen, heb ik er doelbewust ingelegd. Het is denkelijk het symbool voor het fysieke verval, het verlies van de bekoring, het besef je rol van seksuele partner uitgespeeld te hebben, of ook wel het symbool van het mannelijkheidverlies. Eigenlijk gaat mijn werk steeds over de Dood, de zekerheid dat alles voorbij gaat, dat alles verslijt en tenslotte verdwijnt in tijd en herinnering. Mijn droefheid en somberheid ontstaan door het bewustzijn van de Dood. Misschien is het een gebrek dat in het boek geen seksualiteit in concreto voorkomt, al druipt het van elke pagina af’ (Kort Revier, blz.19-20) Verder heeft het speelgoed konijn dat Frits heeft gekregen van Bep een grote symboliek. Het staat voor het symbool van de religieuze en de profane liefde. Citaat van Rodenko: ‘In de symbolisering vervaagt de seksualiteit tot een gevoelswaarde, die zo ruim is dat hij het religieuze mede omsluit; het konijn staat niet alleen met eros, maar ook met agape in verband, met de liefde dus zowel in de profane als in de religieuze betekenis van te woord; het symboliseert niet alleen De Vrouw, maar ook God’ (Kort Revier, blz.19)
Orginaliteit Het boek is erg origineel. In de tijd dat het boek voor het eerst werd gepubliceerd (1947) werd er zwaar op gereageerd. Criticus beschreven destijds dat het boek een schokkende inhoud en provocerende toon bevatte. In die tijd was het een erg origineel boek, doordat het door de aparte inhoud zo werd bekritiseerd, men had hier nog nooit kennis mee gemaakt. Het is vandaag de dag een nog steeds erg origineel boek, Gerard Reve heeft in zijn latere boeken niet meer in zo’n trant geschreven en andere schrijvers hebben het ook niet van hem overgenomen. Relevantie De relevantie van dit boek is ouder worden. Dit aspect komt veelvuldig voor in het boek, in de verhalen die door de vrienden over en weer worden verteld, in de verhalen over kaalhoofdigheid van Frits. De hele tijd kan je merken dat men (vooral Frits) bezig is met het ouder worden, met het verval dat daarmee gemoeid gaat en uiteindelijk ook de dood. Stijl Het taalgebruik is ouderwets en typeert de stijl van praten van Frits. De zinnen en woorden die gebruikt worden zijn allemaal erg typerend voor de manier waarop Fits denkt, doet en praat. Ook zijn vrienden gaan mee in zijn taalgebruik, maar toch is dat van Frits nog iets aparter omdat je ook mee gaat in zijn gedachten wereld. Gerard Reve gebruikt een heel eigen stijl qua taalgebruik. Ik vind zijn stijl erg statig en humoristisch, de manier waarop je iets kan uitdrukken. Het is in dit boek ‘waarom makkelijk doen als het ook moeilijk kan’. MENING Ik had geen bepaalde verwachting bij het boek toen ik het voor de eerste keer las, ik had nog nooit een boek van Gerard Reve gelezen dus ik kende zijn stijl nog niet. Ik had ook verschillende dingen meegekregen over ‘De Avonden’. Op de achterkant las ik recensies die een heel ander beeld vormden dan het beeld dat mijn vader had geschetst. De recensies begrijp ik zelfs nu nog niet echt, daar wordt een boek beschreven dat mensen moet ontroeren en dat ze met veel emoties in de hoek van de kamer moeten gooien. Mijn vader had het juiste beeld geschetst. Een boek met een hoog humoristisch gehalte. De gebeurtenissen spraken mij wel aan. Het waren niet zozeer gebeurtenissen als een aaneendoorlopend verhaal, waarin soms eens iets gebeurde. Het geheel maakte een echte indruk op mij, wat ook heel geloofwaardig is want het is nauw verwant met de realiteit. Zo zijn veel namen van dingen uit Gerard Reve zijn wereld ietsje verandert en in die van Frits van Egters geplaatst. Ook personen uit Gerard zijn leven zijn beschreven in het boek. Het is dus een soort schets van het leven van Gerard Reve, al is de personage Frits een persoon op zich. De gebeurtenissen uit het boek zijn op zich geen dingen die je zelf op die manier mee kan maken. Iedereen is wel eens verveelt maar gaat zich niet op zo’n manier van de verveling afhelpen. Ook is het moeilijk om avonden op die manier vol te maken, de jeugd van tegenwoordig gaat voor de tv zitten, of gaat wel naar vrienden toe maar praten dan niet op een zo oppervlakkige manier met elkaar. Er kwamen geen herkenbare situaties voor maar wel herkenbare humor, daar kon ik mijzelf wel in vinden. De personen die beschreven waren kwamen bij mij goed over als echte personen, wat bij anderen mensen niet het geval is: ‘Als werk van letterkunde is het boek in elk opzicht mislukt omdat de schrijver de gave om mensen te scheppen mist’ ‘met uitzondering van Frits-en die nog op heel eenzijdige wijze-geen van allen uit de verf zijn gekomen. Op zijn best zijn het weinig indrukwekkende “types” (Maurits), maar de overige vrienden laten zich moeilijk uit elkaar houden. Van het Reve maakt de indruk nog te veel geobsedeerd te zijn door bepaalde moeilijkheden met zichzelf om al tot het scheppen van mensen van vlees en bloed in staat te zijn’ (Kort Revier, blz. 18) De personen leven voor mij wel, ze hebben een gezicht, maar zijn toch moeilijk uit elkaar te houden. Het heeft in dit boek niet echt te maken met de sympathie van de personen, Frits is een alles behalve sympathiek persoon maar toch vind ik het een leuk personage. Van de andere personen kom je niet veel te weten, niet veel over hun karakter (toch komen ze wel als personen over bij mij). Ik herken sommige gedachten wel die Frits heeft, die verveling, maar de manier om die weg te werken herken ik niet. De gedachte van een mislukte dag is mij ook bekend. Ik vond de opbouw goed. Het was een goede opbouw voor de stijl waarin het is geschreven. Dit zou je niet moeten verspreiden over een maand, dan gaat het wel vervelen. Het verhaal was niet lastig te lezen en was totaal niet spannend, maar ook niet saai (waarin anderen niet met mij zullen instemmen). Het verhaal is in een erg saaie trant geschreven, maar het taalgebruik is allesbehalve saai. De gebeurtenissen zorgen ook niet voor iets spannends in het verhaal. Ik heb geen bepaalde voorkeur voor de ik-verteller of de onzichtbare verteller, de stijl, daar gaat het om. Verhalen met een openeind hebben niet mijn voorkeur maar ik heb er ook geen hekel aan, het kan op zich heel leuk zijn om zelf te fantaseren hoe het af zal lopen. Dit boek bevatte wel een open einde, maar het was niet geheel open. Het eindigde anders dan dat het hele boek was, het eindigde goed, en toch weet je niet hoe het verder gaat. Misschien….. Ik vond het taalgebruik in dit boek heel erg mooi en humoristisch. Ik vond het allesbehalve moeilijk, het boek liet zich makkelijk lezen. Ik ben heel erg veel zinnen tegen gekomen waarvan ik dacht: ‘Kijk, dat is nu eens grappig, goed, mooi gezegd!’ Als ik deze zinnen/verhalen op ga schrijven dan ben ik zo nog een paar A4tjes verder. Door juist dit taalgebruik komen de personages echt naar voren, krijgen ze een eigen karakter. Het verhaal en het taalgebruik vullen elkaar goed aan, het verhaal is niks zonder het taalgebruik en het taalgebruik is niks zonder het verhaal.