De avonden door Gerard Reve

Achtergrond: Het boek past goed in de periode van schrijvers die vlak na de Tweede Wereldoorlog bekend werden. De denkbeelden die duidelijk gemaakt worden in het boek zijn over het algemeen denkbeelden van de meeste schrijvers uit die tijd. Voorbeelden zijn de chaos, waar Frits zich in denkt te bevinden, en de teleurstelling van de niet gebeurde veranderingen. Na de Tweede Wereldoorlog verwachtte men veel, maar er gebeurde weinig, de mensen waren dus teleurgesteld en zo ook de schrijvers en hun personages. Het leven gaat door en is zelfs een sleur, veranderingen ho maar. In “ de avonden” komt ook het denkbeeld van zinloosheid duidelijk naar voren, hij verveelt zich voortdurend en doet niets nuttigs. In het martelen van dieren komt vooral de instinctieve kracht naar voren en ook dit is een kenmerk van de generatie van vlak na de oorlog.

Thema: Verveling is een zeer belangrijk thema en eenzaamheid, vervreemding van de maatschappij. Vaak wordt beweerd dat de verveling en eenzaamheid en ook het besef van een nutteloos leven kenmerkend zijn voor de generatie die volwassen wordt kort na de oorlog. Frits verveelt zich zeker. Een ander thema en ook kenmerk van de generatie schrijvers waar Reve toe behoort is de chaos. Het leven is een chaos en de hoofdpersoon wil zich daarboven verheffen door zich in het geheel niet in het leven te storten en zich eigenlijk vooral bezig te houden met het verval van het leven.

Dit wil je ook lezen:

Zo schrijf je een goed opiniestuk

Motieven: De tijd. Steeds weer wordt de tijd genoemd en dit is zeer betekenisvol, want het geeft aan in wat voor een sleur Frits zit en hoe zeer hij zich verveelt. Vriendenbezoek. Elke avond bezoekt hij vrienden, maar op de belangrijkste avond, oudejaarsavond, is geen van zijn vrienden er voor hem. Dit gegeven benadrukt nog eens extra de eenzaamheid van Frits. De nachtmerries. De nachtmerries van Frits zijn vreemd, maar ik denk wel dat uit zijn nachtmerries duidelijk wordt dat hij de wereld als een chaos beschouwt. Het ambulancepersoneel helpt de echt gewonden en doden niet, maar alleen een paar gezonde mensen die bloed op zich hebben. (blz. 109) bij zijn vrienden op bezoek gaat. Ten tweede leeft Frits naar de avonden toe niet alleen omdat hij dan naar vrienden gaat, maar ook omdat hij denkt dat hij dan nog nuttig

Titel: De avonden heeft verschillende betekenissen. Ten eerste speelt het verhaal, wanneer er dan iets gebeurt, zich af in de avonden wanneer hij kan zijn. Aan het eind van de avond blijkt dan iedere keer weer dat het weer niet gelukt is om van enig belang op deze aardbol te zijn. Het eerste hoofdstuk begint ook optimistisch met veel plannen, de dag sleept zich voort en als hij naar bed gaat heeft hij niets uitgevoerd en zelf noemt hij het: “Een totaal vergooide dag.” (blz. 25)

Een winterverhaal heeft als betekenis dat het zich in de winter afspeelt en dat Frits zijn leven beschouwt als een winter. Zijn leven is kil en eenzaam, zonder echte vrienden.

Er staat ook nog een opdracht aan het begin van het boek: Elke gelijkenis van figuren of voorvallen in dit verhaal met werkelijke personen of figuren is toevallig. Ik denk dat dit ironisch bedoeld is. Deze uitspraak staat vaak aan het begin of eind van een Amerikaanse fictiefilm, -serie of -verhaal. Het heeft te maken met de Amerikaanse en Canadese bevrijders van Nederland, ik denk dat Reve misschien zou willen dat de Canadezen Nederland nog niet bevrijdt hadden zodat er misschien een einde aan de dagelijkse sleur zou zijn gekomen (gebleven). In de oorlog was geen dagelijkse sleur en was iedere dag weer spannend.

Wereldbeeld: Het wereldbeeld is niet positief. Reve laat met Frits als personage zien hoe hij de wereld en de mensen ervaart. Uit het boek kan ik afleiden dat ook Reve het leven een sleur vindt en teleurgesteld is in de wereld omdat er zo weinig is veranderd ten opzichte van voor de oorlog. Misschien is de dood wel de beste oplossing, want het leven is toch zinloos. Bang is Reve voor de aftakeling als hij ouder wordt, Frits zegt dan ook dat iedereen boven de zestig afgemaakt moet worden. Voordat de echte aftakeling begint. De mensen zijn ook egoïstisch, waar zijn ze nou als je ze nodig hebt zoals op oudejaarsavond?

Beoordeling: Ik vond het een saai boek vooral door de steeds weer terugkerende sleur, de schrijver heeft het natuurlijk zo geschreven omdat hij de sleur duidelijk wilde maken, maar het was vast niet zijn bedoeling dat de lezer het irritant gaat vinden en liever stopt met lezen. Iedere keer als ik een hoofdstuk uit had was ik weer blij. Dat vind ik duidelijk niet positief bij een boek, een boek moet ik in een keer achter elkaar uit willen lezen en niet blij zijn als ik bij bladzijde honderd ben. Ik kon mij totaal niet in de hoofdpersoon verplaatsen. Dit hoeft niet altijd een nadeel te zijn, maar dat was het in dit geval wel, omdat hij gewoon verhalen vertelde en dingen deed, zoals pissebedden verschroeien(blz. 63/64), die mij met afgrijzen vervullen en die ik mij niet kan voorstellen dat iemand dat leuk vindt om te doen. Aan het eind van het boek had ik een beetje medelijden met Frits, maar ik dacht ook, net goed en eigen schuld. Waarom ik dit dacht? Vooral omdat hij gemeen is tegen zijn vrienden en hen voortdurend confronteert met hun zwakke plekken, zoals Maurits met zijn oog en Bep met haar been, en dan zegt hij ook nog dat hij blij is dat hij er geen last van heeft.

Vragen: 1- Waar in Nederland speelt het verhaal zich af? Ik denk dat het zich in de Randstad afspeelt omdat zijn moeder een dagje naar Haarlem gaat en op tweede Kerstdag (blz. 78) gaat vader naar Utrecht en moeder naar Den Haag. Maar verder dan de Randstad kom ik niet. 2- Wat heeft het konijn voor een bijzindere betekenis? Hij krijgt van Bep een konijn, waar hij onbegrijpelijk sentimenteel over is. Hij krijgt constant tranen in zijn ogen(blz. 151) en stopt het om ook onbegrijpelijke redenen in zijn broek. (blz. 211) 3- Wat is er met zijn vader in de oorlog gebeurt? Je weet dat er iets is gebeurt, maar niet wat. 4- Waarom is hij zo geïnteresseerd in zijn uiterlijk en bekijkt hij zich vaak naakt van top tot teen? b.v. blz. 25 Dit is niet om te kijken of hij ziek is of zoiets, het lijkt vooral te zijn om zijn lelijkheid bevestigd te zien, maar waarom dan steeds weer? 5- Waarvan kent hij Maurits? Van de meeste vrienden komen ook gezamenlijke jeugdherinneringen boven, maar van Maurits niet.

Bronvermelding: Titel: Over de Avonden van Gerard Kornelis van het Reve
Serie: Synthese Auteurs: E. Kummer en H. Verhaar
1e druk: 1976 gelezen druk: 2e druk 1978