Thematiek

Vervreemding

Het thema van De asielzoeker is vervreemding. Hoofdpersoon Beck distantieert zich van de hele wereld. Hij heeft weinig vrienden, op zijn werk wordt er amper met hem gepraat en maakt de nieuwe coördinatrice zich zorgen om zijn sociale leven en na de dood van zijn vrouw leeft hij eigenlijk voor niets. Het hele doel van Beck was zijn vrouw gelukkig maken: hij deed alles voor haar. Zijn eigen geluk boeide hem niet meer. Als gevolg van de vervreemding leidt hij een geïsoleerd leven. Dit merk je ook wel in het boek: aan het einde bijvoorbeeld, als hij zich overlevert aan de ziekenbroeders. Hij heeft de hoop opgegeven.

Motieven

Seksualiteit

Seksualiteit is heel belangrijk in dit boek. De vraag waarom Beck en zijn vrouw jarenlang geen seks meer hebben gehad, keert vaak terug. Ook de bordelen zijn een belangrijk onderdeel van het boek. Ten eerste heeft Beck hier een artikel over geschreven, wat aan het einde van het boek voor veel ophef zorgt na de aanslag in Yab Yum. Ten tweede heb je dan nog het voorval in Eilat, in de salon, met Sosha. Ook dit neemt een groot deel van het boek in beslag, en het blijft Beck dan ook nog zijn hele leven achtervolgen.

Woestijn

Een motief dat ook vaak terugkeert, is de woestijn. Dit is niet alleen in De asielzoeker zo, ook in Tirza komt de woestijn voor. Het is dus een belangrijk motief in de boeken van Grunberg. De asielzoeker bevat veel flashbacks naar de tijd van de vogel en Beck in Eilat. Terwijl Beck naar de salon ging, ging de vogel naar de woestijn om de dieren te bestuderen.

Desillusie

Een ander motief in deze roman en in veel meer romans van Grunberg is dat van de desillusie. Beck is weer zo’n typisch Grunbergpersonage dat het in dit leven niet heeft getroffen: de loser. Het leven is voor hem een flinke desillusie geworden.

Zinloos geweld

Wanneer mensen de macht over situaties verliezen, grijpen ze vaak naar het middel van het fysieke geweld. Dit kom je ook weer tegen in De asielzoeker. Als Beck en zijn vrouw praten over waarom ze al vier jaar lang geen seks meer hebben gehad, ontstaat er een ruzie waar fysiek geweld aan te pas komt. Ook wanneer hij Sosha’s oog uitsteekt met een schroevendraaier, is er sprake van zinloos geweld.

Ziekte

Een belangrijk motief in De asielzoeker is ziekte. Zijn vrouw, waar hij voor leeft, heeft baarmoederhalskanker. Hier begint het boek mee en zo gaat het eigenlijk het hele boek ook door. Het proces van de ziekte die het lichaam van de vogel opvreet, is belangrijk.

Nihilisme

Nihilisme is binnen de filosofie een begrip dat wordt gebruikt om de ontkenning van het bestaan van betekenis of waarde in de wereld aan te duiden. Beck geeft om niets, behalve om het geluk van zijn vrouw.

Titelverklaring

De asielzoeker op zich speelt zelf een kleine rol in het verhaal, maar zet wel de wereld van Beck op zijn kop. Misschien is een andere verklaring dat Beck zelf ook vlucht voor de realiteit en asiel zoekt in een geïsoleerde omgeving.

Structuur & perspectief

Je leest door de ogen van Christian Beck, de personale verteller. Je weet wat hij denkt, maar je loopt als het ware wel met hem mee. Je volgt alleen Beck in het verhaal.

Er wordt veel gebruik gemaakt van flashbacks. Veel van deze flashbacks gaan over de tijd in Eilat. Je komt hier ook veel te weten over de relatie tussen de vogel en Beck en Beck zelf.

Het boek is verdeeld in 14 hoofdstukken. Er komen geen delen aan te pas. De hoofdstukken worden afgewisseld met stukken uit het verleden en stukken uit het heden. Het is dus niet chronologisch.

Decor

Het boek wisselt af tussen twee plaatsen: Eilat, een plaatsje in Israël, en Göttingen, een plaatsje in Duitsland. In de jaren van de Koude Oorlog wonen de vogel en Beck in Israël, maar als de vogel haar onderzoek naar woestijndieren in Göttingen voort kan zetten, verhuizen ze naar Göttingen. Een kleine rol speelt Amsterdam, waar Beck vroeger woonde en waar hij zijn vrouw ontmoet heeft, en aan het einde van het boek keert hij hier terug om een televisieshow te bezoeken om te praten over ‘De kinderen van Yab Yum’. Ook Frankrijk komt in het boek voor, namelijk als ze op de geitenkaasboerderij zijn.

In het boek worden wel aanwijzingen gegeven van wanneer het zich afspeelt. In Eilat begint bijvoorbeeld de Koude Oorlog en wordt er gesproken over een atoomoorlog, wat erop duidt dat het zich rond 1980 afspeelt. Het stuk in Göttingen speelt wat recenter, namelijk in de periode waarin het boek zelf is geschreven.

Slotzin

Zijn haren, zijn wangen, zijn mond, zijn neus, zijn ogen, zijn hele lichaam is nat van de regen, maar hij blijft naar de bomen kijken en eindelijk ziet hij alles wat hij heeft verloren.

Lijst van personages

Lijst van personages

Christian Beck: een man van middelbare leeftijd. Hij werkt bij een vertaalbureau om gebruiksaanwijzingen te vertalen. Hij is echter niet echt een gemis op het bureau. , maar is simpelweg niet meer welkom op het kantoor. Het is een man die vooral in zijn eigen gedachtewereld leeft. Hij gedraagt zich niet zoals ‘normale’ mensen zich gedragen, hij heeft zijn eigen ideeën en opvattingen over de wereld en de mensheid. Hij ziet zichzelf als een ontmaskeraar, het leven heeft volgens hem niets te bieden en geluk en hoop zijn volgens hem een doodlopende weg. Hij leeft liever een ongelukkig leven, dan zich de illusie te maken dat het leven zin heeft.

De vogel: Beck’s vriendin. Ze zijn nooit getrouwd geweest, maar al wel erg lang bij elkaar. Ze is heel erg begaan met het lot van de arme mensen en die helpt ze om kleding in te zamelen. Ze trouwt later met de asielzoeker wat Beck maar goed moet vinden. Ze onderzoekt woestijndieren in Eilat en later in Göttingen. Ze heeft niet veel contact met haar ouders. Het boek gaat over haar ziekte, baarmoederhalskanker, en wat dat voor invloed heeft op Beck.

De asielzoeker: ook wel Raf / Raffie genoemd. Het is de asielzoeker waar de vrouw van Beck mee wilt trouwen, om hem een verblijfsvergunning te geven. Hoewel je zou denken dat er geen liefde bestaat tussen de asielzoeker en de vogel, is dit echter wel het geval. De asielzoeker blijft, ook na de dood van de vogel, in het huis wonen van Beck, totdat hij vertrekt om zijn volk te bevrijden. Hij komt oorspronkelijk uit Algerije.

Sosha: een lelijke, mismaakte hoer uit het bordeel van de Georgische eigenaresse. Ze is niet goed bij haar hoofd. Op een gegeven moment steekt Beck haar oog uit, nadat een vrijpartij uit de hand is gelopen.

De Georgische bordeelhoudster: de bordeelhoudster is gek op Beck. Hij mag betalen wanneer het hem uitkomt, ze spelen samen potjes Backgammon en ze heeft een aantal bijnamen voor hem, zoals roofdier en duiveltje.

Simon: Simon is een mismaakte die de vogel in Eilat in huis neemt. Beck noemt hem steeds de mismaakte, de vogel noemt hem bij zijn naam. Simon zorgt voor veel opschudding tussen de vogel en Beck. Simon slaapt in het bed van Beck met de vogel, terwijl Beck maar op een matrasje moet slapen.