MAARTEN HET HART: De aansprekers; De Arbeiderspers, Amsterdam, 1992, 22e druk (1972), 202 blz Motto en opdracht Motto: Soms kun je eenzaam wandelen op straat
en naar de lucht zien en de stille daken, en lijkt het of je de wolken aan kunt raken
en even is het of je echt bestaat
en of er nooit een ogenblik zal komen
waarop je stiller zijn zult dan in slaap. Maar vogels strijken op de daken neer
En om de hoek verschijnt een oude man. Geen opdracht. Korte inhoud Een jaar na de dood van zijn vader keert De hoofdpersoon, Maarten terug naar Maassluis. Hij heeft de dood van zijn vader nog niet verwerkt. Hij glijdt uit maar weet het glijden naar het water te stoppen door tegen een meerpaal op te glijden. Hierdoor begint hij de dood van Pau te aanvaarden. Hierna worden de gebeurtenissen van een jaar voor de dood van Pau verteld. Maarten en zijn vrouw krijgen in Drenthe een telefoontje, Pau moet acuut aan zijn maag geopereerd worden. De operatie duurt maar kort, daardoor wist Maarten dat er iets goed mis was. Hij heeft gelijk, hij hoort van de huisarts dat zijn vader kanker aan de alvleesklier heeft en dat hij nog maar een half jaar te leven heeft. Maarten beslist dit niet aan zijn vader te vertellen, door de energie en de vrolijkheid die Pau uitstraalt. In plaats van zijn vader maakt Maarten een stervensproces door. Eerst komt de somberheid en dan de agressie die hij uit op mensen die ouder zijn dan zijn vader ooit zal worden; hij rijdt zelfs een oude man aan. Dan gaan Maarten en Hanneke op vakantie naar het Zwitserse Binntal, hier blikt Maarten terug naar zijn jeugd, wanneer zijn vader een man die bij hem op het kerkhof kwam probeerde te weerhouden van zelfmoord. Deze flashback krijgt in de roman zijn tegenhanger: in Binntal wordt een dode jongen met een helikopter uit de rivier gehaald. Hier komt hij in de derde fase van het verwerkingsproces; de berusting. Hij gaat naar de begraafplaats (waar Pau werkt) en probeert hem voorzichtig in te lichten over zijn ziekte, wat mislukt. Er komt dan weer een flashback waarin Maarten als klein jongetje onderweg naar zijn vader is en denkt over god. Hij is bang dat god hem weg wil nemen. Maarten ziet een man die al een paar keer op de fiets is langsgekomen aan voor god en probeert hem te ontlopen. Hij voelde zich schuldig omdat hij veel meer van zijn vader hield dan van god. Pau krijgt op de begraafplaats een hartaanval. Maarten wordt opgebeld en treft hem vrolijk in een ziekenhuisbed aan. Maarten blijft ¡s nachts slapen in het ziekenhuis en wordt ¡s morgens door de verpleegster gehaald omdat zijn vader stervende is. Hij ziet zijn vader sterven maar zijn moeder, broer en zwager komen net te laat.
Structuur Hoofdstukindeling: er zijn 12 ongenummerde hoofdstukken en op het eerste hoofdstuk na lopen ze allemaal chronologisch, vanaf voorjaar 1973 tot aan december 1973 waarin Pau overlijdt. Het eerste hoofdstuk is een flash-forward naar een jaar na de dood van Maartens vader. In het verhaal zijn er flash-backs naar de vroegere jeugd. Verhaalfiguren -Maarten ’t Hart: Hij is de hoofdpersoon en een round-character en de auteur. Hij is een bioloog en getrouwd met Hanneke van der Muyzenberg. Hij is verlegen, zachtmoedig, angstig, dromerig, onzeker en laf: ‘Ik begrijp er niets van,’ zei hij, ‘dat je zo geworden bent. Vroeger was je zo’n doerak, een echte zoon van mij, zo’n levenslustig kind, voor niemand bang, en nou ben je net zo’n schijterd als je moeder.’ (blz 82) -Pau ’t Hart: Dit is de vader van de hoofdpersoon. Hij is een grafmaker. Hij heeft kanker in zijn alvleesklier, maar hij weet dit zelf niet. Hij kan heel vrolijk, aardig en levenslustig zijn. Hij kan ook heel boos, onaardig en verdrietig zijn: ‘Ik was wel gewend aan die plotselinge wolkbreuken bij mijn vader maar hij snikte nu zo hartverscheurend dat ik me geroepen voelde hem te troosten.’ (blz 83) - Meneer Quaavers : Hij is de baas van Pau, meneer quaavers is een flat character. - Hanneke : Het is de verloofde van Maarten. De vader van Maarten mocht haar niet zo omdat ze niet zo gelovig was als hij. Hanneke is een flat-character. Tijd in december 1973 overlijd de vader van Maarten, het eerste hoofdstuk speelt zich dus af in 1974 en de rest speelt zich af vanaf voorjaar 1973 tot december 1973. Vertelde tijd: De vertelde tijd is ongeveer een half jaar, als je het eerste hoofdstuk niet meeteld en de flashbacks ook niet. Ruimte Concrete ruimte: Het verhaal speelt zich in verschillende ruimtes af, de belangrijkste ruimte is de begraafplaats waar Pau werkt
Symbolische ruimte: De begraafplaats past goed in het verhaal, het gaat immers over hoe maarten de dood van zijn vader ervaart. Perspectief Je ziet het verhaal door de ogen van de ik-persoon. Het is dus een ik-vertelsituatie. Het effect is dat je het verhaal maar vanaf één kant kan bekijken, want alleen zijn meningen worden verteld waardoor je moeilijk een beeld kan krijgen van hoe de anderen in elkaar zitten. Titeluitleg De titel is De aansprekers. Een aanspreker was vroeger iemand die aan een familielid moest gaan vertellen dat er iemand gestorven was. In dit boek is Maarten de belangrijkste aanspreker.
Motto-uitleg: Dit gedicht is door Maarten ’t Hart zelf geschreven. Dat staat er niet bij. ‘waarop je stiller zult zijn dan in slaap’ stelt de dood voor, en in ‘om de hoek verschijnt een oude man’. Dit zijn ook aankondigingen van de dood. Motieven Algemene motieven: - de dood - verdriet - verlies - relatie vader - zoon Verhaalmotieven: - de begraafplaats: staat voor de dood - de verstarrende sporen in de sneeuw: staat eveneens voor de dood. Thema De dood van een bekende verwerken is moeilijk. Auteur · Maarten 't Hart werd streng gereformeerd opgevoed. Zijn vader werkte in een tuinderij. Later werd hij beheerder van het kerkhof en grafdelver bij de gemeente Maassluis. Maarten was de oudste zoon, hij had een jongere zus en broer. · In Maassluis woonde Maarten 't Hart o.a. op Patijnestraat 8. · Al als kind las Maarten 't Hart veel. Hij leende zijn boeken bij de Gereformeerde Evangelisatiebibliotheek. In de vakanties zo'n vijf per dag. · Na de lagere school ging Maarten 't Hart (op dringend advies van het hoofd van zijn lagere school) naar het Groen van Prinsterlyceum in Vlaardingen. · Maarten 't Hart studeerde vanaf 1962 biologie in Leiden met als hoofdvak ethologie(door zijn studie hoefde hij voorlopig niet in militaire dienst), behaalde de doctorsgraad (op het doorkruipgedrag van de stekelbaars) en werkt sinds 1970 als etholoog aan dezelfde universiteit. · Terwijl hij nog studeerde werkte hij twee jaar als biologieleraar aan het Groen van Prinsterlyceum (waar hij zelf leerling geweest was). · Nog tijdens zijn studie trouwde hij met Hanneke van Muyzenberg. · Na zijn studie moest hij alsnog in militaire dienst. Hij werkt dan als dienstplichtige bij het TNO in Rijswijk. In zijn vrije tijd in militaire dienst schrijft hij 'Stenen voor een ransuil'. Bron: http://www.geocities.com/Athens/Ithaca/2249/harttmaarten.html