Samenvatting
In januari 1945 word er voor het huis van Steenwijk, met vader, moeder en Anton en Peter, de NSB’er Fake Ploeg doodgeschoten. Eigenlijk ligt hij voor het huis van hun buren, Korteweg, maar die verplaatsen het naar het huis van Steenwijk. Als Peter, de oudste wil het nogmaals verplaatsen maar zijn ouders stoppen hem. Als de Duitsers komen ontsnapt hij wel. Anton en zijn ouders worden gescheiden en Anton word naar een politiebureau gebracht. Hier ontmoet hij een aardige vrouw in zijn cel. De mensen weten niet waar zijn ouders zijn dus word hij met moeite naar zijn oom en tante in Amsterdam gebracht.

Na de bevrijding horen Anton en zijn oom en tante dat Peter op de dag van de aanslag gedood is. Anton gaat medicijnen studeren en als hij 20 is gaat hij even terug naar Haarlem. Hier gaat hij naar een feestje, en hierna naar zijn oude straat. Hij word gevraagd om binnen te komen bij zijn oude buurvrouw. Hier praten ze over het monument wat op de plek van zijn oude huis staat.

Anton gaat op kamers wonen en specialiseert zich in anesthesie. Communisme neemt wereldwijd toe en er zijn vaak rellen. Door een van die rellen komt hij Fake Ploeg junior tegen. Ze raken in een discussie over Fake’s vader. Fake gooit een steen tegen een spiegel aan maar bedankt Anton toch omdat hij altijd voor hem opkwam op school.

Anton word arts-assistent en krijgt een vrouw, Saskia de Graaff, krijgt een dochter Sandra en zijn oom overlijd. Bij een begraving van een kennis van Saskia’s vader is er in het café een discussie over de oorlog. Hier ontmoet hij Cor Takes die Fake Ploeg had vermoord. Ook komt hij erachter dat de vrouw uit de cel Truus Coster was, die de vriendin van Cor was. Maar Anton snapt nog steeds niet waarom zijn buren het lichaam voor zijn huis hadden gelegd. Anton vergelijkt Saskia en Truus steeds, ook al heeft hij Truus nog nooit gezien. Hij gaat naar Cor toe en ze praten over Truus.

Anton word ouder en scheid van Saskia, en trouwt met Liesbeth, krijgt hiermee een zoon Peter. Als Sandra 16 is, neemt Anton haar mee naar zijn oude straat, ze mogen het nieuwe huis binnen wat op Antons oude huis plek staat. Samen met Sandra gaat Anton naar Truus haar graf. In 1981 zijn er demonstraties tegen atoomenergie, en Anton moet helpen. Hier ziet hij zijn zwangere dochter weer, maar ook Karin Korteweg, zijn oude buurmeisje. Ze verteld hem dat Peter die nacht nog naar hun toe was gegaan en dat ze het lichaam voor hun huis deden, omdat de andere buren joden hadden. Ook vertelde ze hoe bang haar vader was, omdat hij dacht dat Anton wraak zou nemen. Hierna gaat hij weer met Peter mee demonstreren.

Vorm
De belangrijkste personage is Anton, het gaat over zijn leven en hoe de oorlog daar een rol in speelde. Het word uit een personaal perspectief geschreven, vanuit Anton. Je ervaart alles uit zijn ogen. Tijdsverloop is in stukken van zijn leven, er zijn 5 episodes. Het verhaal speelt zich af in Haarlem en Amsterdam.

Thematiek en Motieven
Het gaat over Anton die op zoek is naar de schuld van de aanslag. Wiens schuld het is dat zijn ouders dood zijn. Waarom mensen deden wat ze deden. Aan het einde van het boek komt hij erachter, en dat het eigenlijk bijna toeval was.

De motieven zijn de Tweede Wereldoorlog, Haat, Levensloop en Toeval.

De Titel de Aanslag heeft te maken met de aanslag op Fake, die Antons leven zo beïnvloeden. Het hele verhaal gaat over de oorzaken en gevolgen van deze Aanslag.

Het motto is ‘Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht’ (C.Plinius Caecilius Secundus, Epistulae, VI, 16) Dit gaat over het verschil tussen dag en nacht, en hoe Anton die nacht van de aanslag nooit meer zal vergeten.

Beoordeling
Ik vond dit boek erg mooi om te lezen. Niet alleen omdat oorlogsboeken mij in het algemeen erg interesseren maar ook omdat dit een ander soort oorlogsboek is. Het gaat over één actie, en hoeveel impact die heeft op het leven van Anton en mensen om hem heen. Verder vond ik het mooi geschreven, en goed hoe je niet alleen net na de aanslag, maar ook jaren daarna hoort hoe het met Anton is.

Verwerkingsopdracht 11
1. In het begin van het boek lees je dat Moeder een kruidnagel in haar kies doet omdat hij pijn doet. In de film zie je dat dit zo is omdat er een knoop in haar soep zit.  Ook schrikt Anton niet als de Duitser de auto instapt nadat ze het huis hebben verbrand. Ook zie je nergens het gesprek tussen Anton en de Duitse commandant over wat er gebeurd was, en zie je niet hoe hij de brief schrijft. Ook gaat in de film de brief niet verloren en in het boek wel, als Schultz word neergeschoten.

Verder is de ontmoeting met Fake in Amsterdam iets anders en staat er niks in over het cryptogram dat hij maakt voordat hij bij de tandarts aan de beurt is.

2. Bij het stuk op blz 239 waarbij Buurvrouw Korteweg verteld dat Peter bij hun naar binnen was gelopen en een pistool op hun richtte, het pistool van Ploeg. In het boek verteld ze dit allemaal terwijl ze samen lopen. Maar in de film heeft de filmmaker het in scene gezet, dus je hoort het verhaal niet, maar je ziet wat er die avond gebeurd was.

3. In de scene waarbij Anton naar de plek van zijn oude huis kijkt is sprake van showing. Je weet dat dit is waar zijn huis vroeger stond, ook al word het niet gezegd. Je kan duidelijk zien dat Anton nadenkt, maar wat hij precies denkt en hoe hij zich precies voelt weet je niet. Dat mag je zelf invullen.