Voor het lezen
Ik zocht nog een simpel boek wat ik kon toevoegen aan m’n lijst. Hoe ik bij Mulisch uitkwam weet ik ook niet. Hij staat bekend om zijn enorm beschrijvende manier van schrijven en de diepere betekenis van verhalen. Eens kijken of ik die kan vinden.

Samenvatting

Proloog:                      Er wordt verteld over Anton en zijn woonsituatie.

Episode 1:                   ’45 Er is een aanslag schuin voor huize Steenwijk en de familie
                                   Steenwijk wordt er van verdacht.

Episode 2:                   ’52 Anton wordt door zijn oom en tante opgevoed.

Episode 3:                   ’56 Anton ontmoet de zoon van de vermoorde Fake Ploeg.

Episode 4:                   ’66 Anton doet artsenexamen en ontmoet de moordenaar van
                                   Fake Ploeg.

Persoonsbeschrijving
Anton Steenwijk is de protagonist. Aan het begin van het verhaal is hij compleet anders dan aan het eind van het verhaal. Aan het begin van het verhaal is hij ongeveer 13. Hij is een rustige, volgzame en vooral normale jongen. Met normaal bedoel ik dat hij niet te veel opvalt. Hij wordt zoals elke normale jongen ‘gepest’ door zijn broer. Hij is lang en slang en heeft een zeer lichtbruine huid.

Ontwikkeling
Aan het begin is alles nog heel rustig (tenminste voor wat er allemaal in de oorlog gebeurde). De hoofdpersoon heeft een goed leven en er is niets te klagen. En opeens is er een moord. De politieagent Fake Ploeg blijkt een NSB’er te zijn en hij wordt vermoord. Er werd 6 keer op hem geschoten. Hij werd vermoord voor het huis van de familie Korteweg. Vader en dochter Korteweg merken dit op en slepen het lichaam voor het huis van de familie Steenwijk: Antons huis. De broer van Anton merkt dit op en wil het lijk ergens anders naar verslepen, maar voordat hij dit kan doen komen de Duitsers er al aan. Peter rent weg. De Duitsers vallen het huis binnen. De ruiten worden kapot geslagen en het huis wordt in brand gestoken. Dit wordt later een moment dat hij opnieuw zal beleven. Anton wordt meegenomen naar het politie bureau. Vanuit hier wordt hij na enige tijd vrijgelaten en gaat hij naar zijn oom en tante.
Anton wordt opgevoed door zijn oom en tante in Amsterdam. Het is 1952, na de oorlog dus. Anton komt erachter dat zijn ouders zijn gefusilleerd. Hij reageert op een manier die ik niet had aan zien komen: hij reageert niet. Je zou denken dat hij op onderzoek uit gaat, maar dat is niet het geval. Je zou denken dat hij wil weten hoe het komt, waar hij later ook achter komt, maar nu niet.
Dan gaat Anton medicijnen studeren. In het tweede jaar van zijn studie gaat hij naar een feestje in Haarlem. Hij blijft echter niet lang op dit feestje, want een paar aanwezige gasten hebben het feestje opgezet om mensen te rekruteren voor de oorlog in Korea. Anton wordt hierdoor herinnerd aan zijn ouders, dus hij verlaat het feestje. Op weg naar huis loopt hij langs zijn oude huis. De familie Beumer woont nog steeds in het huis en mevrouw Beumer haalt Anton naar binnen. Ze vertelt hem wat er was gebeurd met zijn ouders. Ze zijn die avond nog gefusilleerd. Er is een monument opgezet ter nagedachtenis aan die nacht. Peters naam staat er echter niet bij. Pas nu voelt Anton zich ongemakkelijk, misschien wel angstig, over het verleden.
in 1956 ontmoet Anton de zoon van Fake Ploeg: Fake Ploeg jr.. Doordat Fakes vader is vermoord was er geen geld voor zijn studie, dus heeft Fake een slechte baan. Hij is hier heel boos om. Hij is ook boos op de communisten. Hij blijft beweren dat de communisten zijn vader hebben vermoord. Anton beweert dat de moordenaars de vrienden van Fakes vader zijn en dus ook indirect de moordenaars van de familie Steenwijk. Fake wordt boos, gooit een spiegel kapot en op dat moment ontploft de kachel in het huis. Dit is net zoals de avond van de aanslag.
In 1959 studeert Anton af. Hij wordt assistent van iemand die gespecialiseerd is in anesthesie. Hij trouwt met Saskia, de dochter van een belangrijke verzetsstrijder in de tweede wereldoorlog.
In 1966 gaat Anton met Saskia en haar vader naar de begrafenis van een overleden vriend van De Graaff. Hier ontmoet Anton de man die Fake heeft vermoord: Cor Takes. Cor moet en zal vertellen over wat er die avond is gebeurd, maar Anton wil er eigenlijk niks meer mee te maken hebben. Toch vertelt Anton wat er die avond gebeurd is en Anton reageert heel emotioneel. Voort het eerst.

Anton en Saskia zijn niet langer bij elkaar. Anton is nu getrouwd met Liesbeth. In 1981 ontmoet Anton Karin Korteweg. Ze vertelt dat ze de avond van de aanslag Peter heeft zien wegrennen voor de Duitsers, maar de Duiters hebben hem neergeschoten. Ze vertelt ook waarom het lijk was versleept naar het huis van de Familie Steenwijk. In het huis van de familie Aarts zijn joden ondergedoken, dus die zouden dan worden gevonden.

Eindsituatie
Aan het einde is Anton een stuk volwassener geworden. Dit is logisch, want aan het einde van het verhaal is Anton ongeveer 40. Dan verwacht je wel dat iemand stabiel in het leven staat. Anton heeft af en toe nog nagedacht over de aanslag. Je merkt wel dat Anton er minder emotioneel over is dan ik had verwacht. Gebeurd is gebeurd, je kunt er niks aan doen. Anton is anesthesist. Het feit dat je anesthesie kun koppelen aan het thema ‘vergeten’ maakt het toepasselijk. Hij wil de hele situatie vergeten. Doordat hij gespecialiseerd is in anesthesie, verdient Anton veel geld en heeft meerdere huizen in verschillende landen. Je zou kunnen zeggen dat Anton een succesvol persoon is geworden.

Thema
De hoofdthema’s zijn schuld en verantwoordelijkheid.
Pas ver tot aan het eind van het boek komt Anton er achter wat er nou precies is gebeurd met zijn familie. Het hele verhaal lang is Anton op zoek naar: waarom? En wie? Je kunt verschillende mensen de schuld geven. Het eerste voorbeeld is Cor: de moordenaar van Fake. Cor schiet fake dood, dus hij is de schuldige. Hij is wel het begin, maar het feit dat het lichaam van Fake is verplaatst is ook nog een factor. Is het de schuld van de joden, doordat zij waren ondergedoken en dus niet gevonden mochten worden doordat er een lijk voor hun deur lag? Was peter de schuldige door het lijk opnieuw te verplaatsen? Allemaal vragen die allemaal eigenlijk goed zijn. Het ligt er maar aan van welk standpunt je het bekijkt.

Oordeel
Het boek was een interessant boek. Interessant in de zin van het feit dat het zich in de tweede wereld afspeelt, maar het had net zo goed een andere oorlog kunnen zijn. Ik heb nu al veel oorlogsromans gelezen, dus het was wel aangenaam. Zo’n vernieuwing.
Ik moet wel zeggen dat het niet één van mijn favoriete boeken is. Ook al ging het niet precies over een oorlogsroman, het had er wel veel van weg. De manier van schrijven ben ik nu wel gewend, dus dat werd zo langzamerhand heel saai.

Extra opdracht: tijdsbeeld
zoals ik al eerder zei, had het verhaal zich ook in een andere tijd kunnen bevinden. Er zaten weliswaar veel elementen in die alleen maar in de tweede wereldoorlog voor konden komen, maar de lijn van het verhaal had net zo goed in een ander tijdperk plaats kunnen vinden. Er is een aanslag gepleegd. Weliswaar door Duitsers, maar het hadden ook een ander groep mensen kunnen zijn. De rest van het verhaal ging ver Anton die gewoon zijn leven wil leiden en het liefst alles zou vergeten.