De aanslag door Harry Mulisch

1. Complet titelbeschrijving
Harry Mulisch, De aanslag. Amsterdam 1985 (vijftiende druk)


2. Korte motivatie van je boekkeuze
Ik had al veel over dit boek gehoord. Mijn familie had mij het boek aangeraden. Ik had nog nooit een boek over de tweede wereld oorlog gelezen, dus het was ook om eens een nieuw onderwerp te proberen.


3. Samenvatting van de inhoud
Motto:
Overal was het al dag, maar hier was het nacht,
neen, meer dan nacht.

Proloog
Anton Steenwijk woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog in Haarlem. Er stonden vier huizen naast elkaar aan de kade: In Welgelegen woonden de Beumers, in Buitenrust woonden Anton met zijn broer en zijn ouders, in Nooitgedacht woonden Korteweg met dochter Karin en in Rustenburg woonden de familie Aarts.

Eerste episode 1945
Anton zit in januari 1945 met zijn ouders en broer een spelletje te doen. Er zijn ineens zes schoten, Ploeg, een NSB’er, werd neergeschoten voor het huis van meneer Korteweg. Hij en zijn dochter Karin verplaatsen het lijk voor het huis van Anton. Peter, de broer van Anton, gaat naar buiten om het lijk te verplaatsen, maar hij vlucht als hij hoort dat de Duitsers er aan komen. De Duitsers dringen het huis binnen en onderzoeken het. Daarna steken ze het in brand. Anton wordt in een wagen vervoerd naar de gevangenis in Heemstede. Hij komt bij een gewond meisje. Ze vertelt hem een verhaal over het donker. Een paar uur later werd hij naar zijn oom en tante in Amsterdam gebracht.

Tweede episode 1952
Het bleek na de bevrijding dat de ouders en de broer van Anton waren neergeschoten op de avond van de aanslag. Anton probeert de aanslag te vergeten terwijl hij nog steeds bij zijn oom en tante woont. In 1952 gaat hij naar een feest in Haarlem, Anton gaat terug naar zijn ouwelijk huis. Dat staat er niet meer. Hij gaat op bezoek bij meneer en mevrouw Beumer. Mevrouw Beumer vertelt dat er een monument was opgericht, waarop namen stonden van onder andere Anton’s ouders.

Derde episode 1956
Anton gaat na zijn eindexamen op kamers wonen in Amsterdam. Hij komt in 1956 de zoon van Ploeg tegen: Fake Ploeg jr. Hij deed mee aan een rel over de Russen die in Hongarije waren binnen gevallen. Anton vraagt Fake binnen. Ze hebben een gesprek over de dood van Fake’s vader en over de dood van Anton’s familie. Anton probeert uit te leggen dat Fake’s vader fout was geweest, maar Fake verdedigt zijn vader en geeft de communisten de schuld van zijn dood.

Vierde episode 1966
Anton trouwt in 1961 met Saskia de Graaff en ze krijgen in 1962 een dochtertje Sandra. In 1966 ontmoet Anton Takes, een oud-verzetsstrijder. Hij vertelt dat hij de man was die Ploeg had doodgeschoten samen met zijn vriendin Truus Coster. Anton had samen met Truus in de gevangenis gezeten in Heemstede. Een dag later gaat Anton naar het huis van Takes. Daar krijgt hij een foto van Truus te zien.

Laatste episode 1981
Anton is in 1967 gescheiden van Saskia en hertrouwd met Liesbeth. Met Liesbeth krijgt hij nog een zoon Peter. Hij gaat samen met Sandra, die nu zestien is, weer terug naar Haarlem. Op de plek van zijn ouwelijk huis, staat nu een nieuwe bungalow. Ze bekijken samen het monument nog eens. In 1981 komt hij Karin Korteweg tegen bij een demonstratie waar hij samen is met Peter. Ze praten samen over de aanslag. Ze vertelt dat ze het lijk van Ploeg hadden verplaatst, om de hagedissen van haar man te besparen. Ze hadden het lijk bij hun voor de deur gelegd, omdat bij de familie Aarts joden in huis zaten. Ze vertelt ook nog dat haar man in 1948 zelfmoord had gepleegd. Anton weet nu alles over de aanslag. Hij gaat weg en neemt geen afscheid meer van mevrouw Korteweg. Hij ziet Peter weer en samen lopen ze weer verder.



4. Eerste persoonlijke reactie
Het boek De Aanslag vind ik een interessant boek, want je krijgt een goed beeld bij de Tweede Wereldoorlog. Vanaf het begin van het boek ben je nieuwsgierig naar de verklaringen van de aanslag. Er komen allemaal vragen in je op terwijl je het boek leest. Ik vind het boek gedeeltelijk onwaarschijnlijk, omdat Anton precies de mensen tegenkomt aan wie hij alles kan vragen en alles wordt uitgelegd. Het was geen moeilijk boek, er werden niet veel moeilijke woorden gebruikt. Bij sommige stukken werd je wel aan het denken gezet, maar als je dan verder leest, pak je de draad weer op.


5. Analyse

Spanning en open plekken
Aan het begin van het boek is het allemaal nog heel vredig, maar als de aanslag er is, wordt het heel spannend. Er gebeurt dan veel in een korte tijd. Als het weer minder spannend is, worden er weer veel details verteld. Er is ook spanning wanneer je naar een andere tijd gaat. Je weet niet wat hij in de tussentijd allemaal heeft meegemaakt. Er komt ook spanning door allerlei vragen die in je opkomen, zoals: wie heeft de aanslag gepleegd, waarom is het lijk van Ploeg versleept en waar zijn Peter en de ouders van Anton? Later krijg je daar allemaal antwoord op.

Er wordt veel informatie achtergehouden. Je weet niet met wie Anton in de gevangenis zit en wie de aanslag pleegde. Later weet je dat doordat Takes vertelt dat die vrouw zijn vriendin was en dat ze samen de aanslag pleegden.


Fictie en non-fictie
Het boek is non-fictie. Het zou echt gebeurd kunnen zijn. Alle gebeurtenissen kunnen zich echt afgespeeld hebben. Het is alleen wel onwaarschijnlijk dat Anton precies de personen tegenkomt waardoor hij alle informatie over de aanslag te weten komt.


Personen
De hoofdpersoon is Anton Steenwijk. Er wordt veel over hem vertelt en je volgt hem de hele tijd. Hij heeft in de oorlog zijn ouders en broer verloren. Hij probeert na de oorlog alles te vergeten, maar hij wil toch weten wat er precies gebeurd was. Er zijn veel bijpersonen in dit boek. Anton ontmoet veel mensen waarmee hij praat en waardoor hij informatie krijgt over de aanslag.

Tijd en structuur
Anton is aan het begin van het verhaal 12 jaar en aan het einde 48. De vertelde tijd is dus ruim 37 jaar. De gebeurtenissen worden in chronologische volgorde vertelt. De verteltijd is 254 bladzijdes. Bij elke episode staat in welke tijd het zich afspeelt. Het boek begint met een proloog en vervolgens zijn er vijf episodes die weer opgedeeld zijn in hoofdstukken. In de laatste episode in het eerste hoofdstuk wordt vertelt wat er in de tussenperiode is gebeurt.


Perspectief
Het boek is in de alwetende vertelsituatie geschreven. In de eerste zin wordt de hoofdpersoon eerst voorgesteld en daarna lees je wat er allemaal met hem gebeurd.

Thematiek
Het thema in dit verhaal is schuld. In de Tweede Wereldoorlog wordt een aanslag gepleegd en in het boek wordt gezocht naar de schuldige.