De Aanslag is geschreven door Harry Mulisch.
In 1982 werd het boek gepubliceerd door uitgeverij De Bezige Bij in Amsterdam. Voor dit verslag heb ik een boek uit de 13e druk (1984) gelezen.

Motiveer waarom je deze titel hebt gekozen
Het boek staat bekend als een van de hoogtepunten in de Nederlandse literatuur, dus het stond al een tijdje op mijn lijstje. Omdat ik er steeds niet aan toe kwam of vergat dat het er stond, vond ik dit een mooie kans om eindelijk het boek te lezen.

Verklaar de titel en het motto
De belangrijkste gebeurtenis in dit boek is een aanslag die gepleegd wordt op de hoofdinspecteur en tevens NSB’er Fake Ploeg. Deze aanslag bepaalt in het verhaal het hele leven van de hoofdrolspeler Anton Steenwijk.

Het motto bevat de woorden; ‘Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen, meer dan nacht’. De beste verklaring die ik hiervoor kan vinden is dat de duisternis en het licht een behoorlijk grote rol in dit boek op zich nemen. Voor Anton was het leven vooral een duisternis, terwijl het leek alsof de rest van Nederland weer in het licht leefde.

Wat is de bedoeling van de schrijver geweest?
Ik denk dat Mulisch met dit boek de bedoeling had om mensen iets te leren. Hij maakt duidelijk dat één gebeurtenis zoveel effect kan hebben op het leven van een mens. En dat de oorlog mensen gevormd en gebroken heeft. In het boek Het Stenen Bruidsbed is dit ook het geval. De hoofdrolspeler in dit boek werd in de Tweede Wereldoorlog gebombardeerd en hield er een misvormd gezicht aan over. Ook is hij de rest van zijn leven getraumatiseerd.

Is het van belang te weten wanneer het boek geschreven is? Maakt het wat uit of dat vlak na
de oorlog is of veertig jaar later?
Ja, de gebeurtenissen die plaats vinden in dit boek zou je niet kunnen weten vlak na de oorlog.
Er zijn teveel details waarvan niemand had kunnen weten dat ze zouden gebeuren.
Bijvoorbeeld op pagina 25: ‘midden op de verlaten straat, voor het huis van meneer
Korteweg, lag een fiets waarvan het omhoogstekende voorwiel nog draaide, -een dramatisch
effect, dat later close in elke verzetsfilm zou verschijnen.’ En in het einde van het boek waar
Anton naar een vredesdemonstratie gaat.

Geef een samenvatting van de inhoud
Het boek gaat over Anton Steenwijk, die als enige van zijn gezin de oorlog heeft overleefd. Op 12-jarige leeftijd maakt hij de moord op NSB’er Fake Ploeg mee. Deze moord wordt namelijk voor het huis van de buren gepleegd. Omdat de buren hier niets te maken mee willen hebben leggen ze het lijk voor het huis van de familie Steenwijk neer. Hier begint het drama. Die dag worden zijn ouders en broer vermoord. Omdat Anton te jong is om alles te begrijpen gaat hij door met zijn leven en krijgt hij nooit de kans om deze gebeurtenis te verwerken. Op latere leeftijd wordt hij pas echt gedwongen om het een keer te verwerken. In de loop van het verhaal en zijn verdere leven komt hij allemaal mensen tegen die met deze gebeurtenis zijn verbonden. Hij krijgt antwoorden op vragen waarmee hij zijn hele leven heeft gezeten en eindelijk ook de kans om alles te verwerken.
Wat is volgens jou de belangrijkste passage uit het hele boek?

Voor mij is dit het stuk waarin ze de schoten horen en het hele verhaal begint. Ook vind ik dat dit stuk ontzettend mooi is beschreven.
Dit is op pagina 24. ‘Ze hebben iemand neergeschoten,’ zij hij. ‘‘Er ligt iemand.’ Snel ging hij de gang in. ‘Peter!’ riep zijn moeder. Anton hoorde dat zij hem achterna ging. Zelf sprong hij ook op en rende naar de erker, waarbij hij feilloos alle meubels ontweek die hij maanden niet had gezien en nu ook niet zag: de fauteuils, de lage ronde tafel met kanten kleed onder de gasplaat, het dressoir met de aardewerken schaal en de portretten van zijn grootouders. De gordijnen, de vensterbank, alles was ijskoud; omdat er al zo lang niet was geademd, stonden er zelfs geen ijsbloemen op de ruiten. Het was een maanloze avond, maar verijsde sneeuw hield het licht van de sterren vast. Eerst dacht hij dat Peter maar wat gekletst had, maar door het linker zijraam van de erker zag hij het toen ook. Midden op de verlaten straat, voor het huis van meneer Korteweg, lag een fiets waarvan het omhoogstekende voorwiel nog draaide […]’

In dit stuk wordt de belangrijkste gebeurtenis in het boek omschreven, maar het laat tegelijkertijd ook zien wat voor een briljante schrijver Mulisch is. Zijn omschrijvingen van de kamer en van de sfeer vind ik fantastisch omschreven.

Noteer in maximaal 500 woorden de belangrijkste informatie over de schrijver. Tot welke
stroming wordt hij gerekend?
Mulisch werd als Harry Kurt Victor Mulisch geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Hij is de
eerste en enige zoon van Karl Mulisch en Alice Schwarz. In 1936 scheiden zijn ouders; zijn
moeder vestigt zich in Amsterdam, Harry blijft bij zijn vader in Haarlem wonen. In de
oorlogsjaren is Harry’s vader directeur bij een bankiershuis dat verplicht ingeleverde Joodse
bezittingen ‘beheerde’. In die functie kon hij zijn joodse ex-echtgenote en zijn zoon uit Duitse
handen houden. Dit verklaart zijn interesse in het Tweede Wereldoorlog en zijn kennis over
Haarlem.
Tijdens zijn middelbare schooljaren raakt Harry Mulisch in de ban van de wetenschap. Langzamerhand verandert zijn interesse in de wetenschap naar interesse in de kunst en begint hij de schrijven. In 1947 wordt Mulisch’ eerste verhaal gepubliceerd: ‘De kamer’, maar 5 jaar later komt zijn eerste echte grote verhaal pas uit: ‘Tussen Hamer en Aanbeeld’. In 1971 trouwt Mulisch met Sjoerdje Woudenberg. Met haar krijgt hij twee dochters: Anna en Frieda. In 1992 wordt er nog een zoon geboren uit een verhouding met een nieuwe partner.
Mulisch behoort inmiddels samen met Willem Frederik en Gerard Reve tot ‘De grote drie’, oftewel de grootste schrijvers van Nederland.

Dit boek; De Aanslag behoort tot de moderne Nederlandse literatuur.

Omschrijf de stijl van de auteur. En geef ook hiervan duidelijke voorbeelden. Als je bijvoorbeeld zegt dat zijn stijl erg beeldend is, dan geef je een aantal voorbeelden waaruit dat blijkt.
Mulisch schrijft op een behoorlijk luchtige manier. Dit is behoorlijk knap voor zo een onderwerp. Het taalgebruik is vrij gemakkelijk, dit komt voornamelijk door de weinig moeilijke woorden. Ook zijn de zinnen niet te lang. ‘Als geen goede en geen slechte doorliep hij het gymnasium en ging medicijnen studeren’ en ‘Als zijn vriendjes hem nu eens konden zien! Maar die zaten zich thuis te vervelen en wisten van niets.’

Geef een omschrijving van de hoofdpersonen voor de volgende situatie: er willen acteurs komen auditeren voor de verfilming van het gelezen werk. Zij moeten gedetailleerd weten hoe de personages in elkaar steken om zich optimaal te kunnen inleven in hun rol.
Deze vraag is redelijk lastig te beantwoorden. Veel van de personages leer je niet echt kennen. Eigenlijk is ook alleen de hoofdpersoon Anton Steenwijk een round-character. Hem leer je dan ook het best kennen.
- Anton Steenwijk werd als bescheiden jongen op de wereld gezet. Als kind klaagde hij weinig, want het had toch geen zin. Na de aanslag op Fake Ploeg verandert hij echter. Hij blijft sympathiek en bescheiden, maar op een beetje duistere manier. Hij vereenzaamt met zijn eigen gedachtes, maar doet zijn best om het niet te laten merken. In het begin is hij volgzaam, maar later wordt hij steeds meer zelfstandiger. Ook wordt hij als volwassen man steeds emotioneler.

Onderbouw je mening over dit en geef tot slot een leesadvies
Ik vond dit een leuk boek om te lezen. Vanwege de spanning en frustraties had ik heel erg de behoefte om het in een ruk uit te lezen. Het boek is behoorlijk makkelijk geschreven, maar ook goed geschreven. Er worden omschrijvingen gemaakt van dingen die ik erg bijzonder vind en het boek zou zo in het echt gebeurd kunnen zijn. Daarom raad ik dit boek zeker aan aan mijn doelgroep of mensen die ouder zijn. Jongere kinderen zouden niet alles begrijpen, vanwege de historische gebeurtenissen in dit boek denk ik.