Don Bosco T.I. Saleisianenlaan 1
2660 Hoboken
1. Achtergrondinformatie
Onder collaboratie werd verstaan het vrijwillig helpen van de vijand. Dit was strafrechtelijk verboden dus stonden er straffen op. Er waren in het strafboek van Nederland twee artikels die ernaar refereerden. Het eerste artikels zei dat men dan verplicht werd tot staats- of publieke dienst. Het andere artikel vermelde als straf de doodstraf. Daarnaast stelt het tribunaalbesluit ten hoogste tien jaar internering als men schuldig is aan: hulp verleend hebben aan de vijand, lid geweest zijn van een nationaal-socialistische organisatie, daarvoor propaganda gemaakt hebben of blijk hebben gegeven van een fascistische of nationaal-socialistische gezindheid. Sommige collaborateurs hebben onder het bewind van de Duitsers dan een job gekregen als bewaker in het een of het ander concentratiekamp. Ook hing ge straf af van waar je gediend had bij de Duitsers. Als je gediend had als SS’er dan had je zo en zo al 10 à 15 jaar terwijl als je overstapte uit economische noodzaak bij een militaire bewakingsdienst dan varieerde de straf rondom de 4 jaar. Een goed voorbeeld van collaboratie is de NSB. Zij hebben in de Tweede Wereldoorlog om Duitse orders gevraagd. Sommige bedrijven hebben zich daar zelfs bij aangesloten en zijn later veroordeeld wegens hun onverantwoorde gedrag. Sommige politiekers en administranten hadden zich zelfs bekeerd tot het Duitse Rijk, natuurlijk had dit grote voordelen voor de Duitsers zowel politiek als financieel. In Vlaanderen waren zelfs antidemocratische acties en groepen bezig te groeien. Zoals het Vlaams Nationaal Verbond (VNV) en de antidemocratische en Duitsgezinde partij. De bedrijven die voor de Duitsers kozen maakten dan schepen, wapens, kledij, landkaarten, munitie, enz… voor de Duitsers. En zij die gedwongen werden om voor de Duitsers te werken kregen amnestie, zij die konden bewijzen dat zij gechanteerd werden. Sommige zijn nooit voor de rechter moeten komen omdat vele persoonspapieren verloren zijn geraakt na de oorlog en bij sommige was het geval dat de nabestaanden een boete moesten betalen. Zij die onschuldig waren aan collaboratie waren nog altijd niet vrij van enige blaam, het kon zijn dat zij, wegens wraak, verraden werden door Duitsers en zo toch voor de rechter kwamen. Dikwijls kwam de persoon in kwestie wel vrij maar vaak gebeurde dit niet en kon die persoon een boete betalen en soms zelfs levenslang krijgen. 2. Inhoud: Anton ontmoet bij wijze van toeval vier personages die iets met zijn verleden te maken hebben. Eerst ontmoet hij zijn vroegere buurvrouw tijdens een bezoek aan Haarlem daar ontdekt hij dat de man van die buurvrouw lijdt aan dementie en hij hoort van de vrouw dat ze in Haarlem een monument hebben neergezet ter nagedachtenis van de mensen die in die buurt zijn overleden. Zijn ouders staan er ook bij. Later in het boek ontmoet hij Fake Ploeg Jr. de zoon van de Duitser die de dood van zijn ouders onrechtstreeks op zijn geweten heeft door zelf te sterven. Met Fake Jr. heeft hij zelf nog in de klas medicijnen gezeten, nu ontdekt hij dat Fake reparaties uitvoert op kachels. Fake probeert op alle manieren zijn vaders naam te beschermen en de beschuldigingen op naam van zijn vader weg te praten. Dit helpt echter niet omdat zijn vader een fascist was en daarbij ook nog de dood op zijn geweten had van vele joden. Als Fake weg is denkt Anton nog dikwijls aan de manier waarop zijn ouders gestorven zijn. Zij zijn namelijk gefusilleerd, hun huis is opgeblazen en daarna in brand gestoken. Hij is daarna een nacht opgesloten in een gevangenis waar hij een kamer kreeg samen met een vrouw, en later komt hij te weten dat zij de dood van Fake Ploeg op haar geweten heeft, waar hij later nog vaak gaat aan denken en heimelijk zelfs verliefd op wordt. Deze vrouw word later ook vermoord door de Duitsers. Na verloop van het verhaal ontmoet hij dan de partner van die mysterieuze vrouw, een zekere Cor Takes die door iedereen Gijs genoemd wordt. Deze heeft zoals hij later hoort Ploeg vermoord samen met Truus Coster ( in het echt noemde ze Catharina Geertruida Coster ). Na de omschrijving van Truus ontdekt hij dus dat zij die vrouw was in die gevangeniscel toen hij twaalf was. Van Cor ontdekt hij veel over het verzet wan toen en ook ontdekte hij wat voor een persoon Ploeg was, niet bepaald een Nobelprijswinner dus. Om een voorbeeld te geven zij Cor dat Fake een zweep had waar ijzerdraad in verwerkt was om meer te kwetsen. Later ontmoet hij dan zijn buurmeisje en dit kwam doordat hij tandpijn had en dringend verzorging nodig had. Hij belde die dag naar zijn tandarts en die moest juist gaan demonstreren tegen atoomwapens. De tandarts wou hem alleen helpen op voorwaarde dat Anton mee ging demonstreren. Anton creperend van de pijn aan zijn kies stemde in. Tijdens die demonstratie, waar duizenden mensen naartoe gekomen waren, is het nogal logisch dat je gemakkelijk iedereen kwijt raakt en dit gebeurde dan ook. Op een moment stootte iemand hem aan die hem aansprak met Tonny. Verbaasd kwam hij dan te weten dat zij Karin Korteweg, zijn buurmeisje uit Haarlem, was. Van haar ontdekt hij dat haar vader, die het lijk voor Anton’s deur had gelegd om zelf niet zijn huis kwijt te spelen, het lijk net voor hun deur had gelegd en niet bij de buren omdat bij de buren een joodse familie schuilde en als die ontdekt werden was heel de buurt verbrand geweest. En niet alleen daarvoor, hij was niet bezorgt om het welzijn van hem of zijn dochter, maar eerder voor de twee hagedissen die hij had. Hij deed zelfs ALLES om die twee reptielen in leven te houden tijdens de winterhonger terwijl andere mensen die dieren zouden opeten. Zijn dochter interesseerde hem niet. Tot op de dag dat hij ontdekte dat zijn hagedissen de dood van een familie betekenden, toen heeft hij hun leven beëindigd. Daarna had hij alle zin in zijn leven verloren en uiteindelijk na een aantal jaar heeft hij zelfmoord gepleegd. Het verhaal eindigt een moment op de demonstratie dat Anton beseft dat voor vele mensen de oorlog vergeten is en dat zelfs de meeste de oorlog niet eens meegemaakt hebben. Hij denkt vooral aan zijn zoon Peter, genoemd naar zijn dode broer, omdat voor hem de oorlog zéér ver weg is hoewel zijn vader hem zelf heeft meegemaakt. 3. Thematiek
a) Schuld: De schrijver maakt duidelijk dat Cor Takes zich schuldig voelt aan de moord op Fake Ploeg en zo aan Anton’s ouders maar Cor ontkent dat. Hij doet zich voor als iemand die zich nog in de oorlog waant maar stilaan beseft dat dat niet zo is. Anton voelt zich op een minimale manier ook schuldig aan de dood van zijn broer Peter en zijn ouders omdat hij Peter niet snel genoeg was gaan helpen. b) Verantwoordelijkheid: De schrijver vertelt op een doorzichtige manier dat de verantwoordelijkheid van iemands dood niet in een persoon zijn handen. Het is hier het geval dat Fake Ploeg, Cor Takes, Anton’s buurman, Truus Coster,… de dood van Anton’s ouders samen veroorzaakten zonder de bedoeling van juist die personen te doden, zij waren gewoon onschuldige slachtoffers. In het verhaal voelt Anton ook een zekere spijt van het feit dat Truus Coster dood is maar zij was mee verantwoordelijk voor de dood van zijn ouders én hij kon er niets aan doen dat zij gestorven was omdat hij niets met Truus te maken had tot ze elkaar troffen in de gevangenis. c) Toeval: In het verhaal is er veel toevallig gebeurt zoals zijn treffen met Truus, zij die Ploeg uiteindelijk vermoord heeft. Ook ontmoet hij de zoon van Ploeg net voor zijn deur wat nog een groter toeval is. En zijn ontmoeting met Cor Takes in een bar is al een even groot toeval. Hij hoort Cor op dat moment net zeggen dat hij net drie kogels in iemand had geschoten en Anton vraagt dan of er nog drie schoten waren en door die vraag te stellen wist Cor te zeggen dat Anton met zijn achternaam Van Steenwijk heette. Geen toeval zeker. En dan is er nog de demonstratie tegen de atoomwapens waar hij zijn buurmeisje Karin, en Karin herkent hem dan nog na meer dan twintig jaar. Het is glashelder dat de schrijver hier honderd procent gelooft in toeval. Mijn gedacht daarover is “MELIG”. 4. Genre

a) een detectiveroman: In het verhaal gaat Anton niet expliciet op zoek naar de oorzaak dat zijn ouders gestorven zijn en de verantwoordelijken daarvan maar hij komt er wel mee in contact waardoor dat hij zich steeds meer vragen gaat stellen waar hij een antwoord op wil en gaat hij beetje bij beetje op zoek. b) een psychologische liefdesroman: Hij is verliefd geworden op Truus Coster zonder dat hij het zelf besefte. Dit heeft tot het gevolg dat hij verliefd is geworden op een vrouw wiens ogen veel op die van Truus gelijken. Later krijgen zij een dochter. Nog veel later scheid hij van die vrouw en trouwt hij met een andere vrouw waar hij een zoontje bij krijgt. Maar zijn contact met zijn eerste vrouw verliest hij niet en hun goede verstandhouding vervalt ook niet. Dit komt waarschijnlijk door het feit dat zij zoveel op Truus lijkt. c) een tijdsdocument van de 2de helft van de 20ste eeuw met oorlog als een constant gegeven: Een tijdsdocument is het zeker, de andere twee zijn moeilijker te vinden omdat die niet zo in de kijker gezet worden. In het boek worden heel wat dingen duidelijk over de oorlog van ‘40-’45. Zoals het gruwelijk optreden van de Duitsers als ze zich bedreigd voelen: ze zetten de huizen in brand en vermoorden een hele familie. Ook begrijp je na dit boek een beetje beter hoe de haat tegenover het communisme is ontstaan. Hier in het boek wordt ook beschreven hoe hét grote protest is gegaan tegen de atoombom. Conclusie: Een boek die men in de lessen geschiedenis ook kan gebruiken om een beetje meer te leren over details waar men in leerboeken over zwijgt. Ook krijg je hier de kans om je in te leven in de oorlog, dit is een belediging voor de mensen uit de oorlog zelf maar ik kan het niet anders verwoorden, en dit is een heel belangrijk feit om een derde wereldoorlog te vermijden wat een absolute must is.