“De aanslag” van Harry Mulisch (1927-heden). Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam, 1983, 9e druk (1982, De Bezige Bij) 255 pagina’s. motto: ”Overal was het al dag, maar hier was het nacht, neen meer dan nacht.” C. Plinius Caecilius Secundus. Epistulae, VI, 16 (Harry Mulisch) Er is geen omslagillustratie; op de kaft staan alleen de naam van de schrijver en de titel. Ik heb dit boek gekozen omdat ik er al iets van gehoord had. Het boek is ingedeeld in een proloog en vijf episodes. De eerste episode bestaat uit 4 hoofdstukken, de tweede ook uit 4, de derde uit 3, de vierde uit vijf en de vijfde uit 4. Elk hoofdstuk is met Romeinse cijfers genummerd en heeft geen titel. De vertelwijze is personeel: er wordt wel over Anton verteld en zijn gedachten en gevoelens worden ook beschreven, maar over de andere personen wordt weinig verteld. Het verhaal wordt chronologisch verteld. Er zijn flashbacks (als Anton iemand van vroeger tegenkomt). Tussen de episodes worden tijdssprongen gemaakt variërend van twee tot vijftien jaar. Het verhaal speelt zich af in Haarlem en in Amsterdam tussen 1945 en 1981. Anton Steenwijk woonde met zijn ouders en zijn broer Peter aan een kade in Haarlem. Aan die kade stonden vier huizen. In het eerste huis woonden de Beumers, in het tweede Anton, in het derde meneer Korteweg en zijn dochter Karin en in het vierde huis woonde het echtpaar Aarts dat zich zeer afsloot. Op een avond in Januari 1945 wordt er voor het huis van meneer Korteweg de moordenaar Fake Ploeg doodgeschoten. Karin en Korteweg leggen het lijk voor het huis van Anton. Daarop ging Peter naar buiten om het lijk ergens anders te leggen, maar de Duitsers kwamen er al aan. Peter pakte het geweer van Ploeg en rende weg, richting het huis van Korteweg. Dat was het laatste dat Anton zag van Peter. Dan komen de Duitsers en die voeren de ouders van Anton af, steken het huis in brand en nemen Anton mee naar het politiebureau. In de cel op het politiebureau ontmoet Anton een vrouw die hij niet heeft kunnen zien en waarvan hij de naam niet wist, maar waarmee hij wel een heel gesprek heeft gevoerd. Later wordt hij naar de Ortskommandant gestuurd en daar komt zijn oom uit Amsterdam hem ophalen. Daar gaat Anton bij wonen.