De aanslag door Harry Mulisch

‘’En met zijn hoofd een beetje schuin, als iemand die iets hoort in de verte, laat hij zich meenemen door de stad naar het vertrekpunt; met een korte beweging gooit hij zijn sluike grijze haar naar achteren, zijn schoenen sloffen en het is of zij wolkjes as opwerpen, ofschoon nergens as te zien is.’’

Hij heeft hier net te horen gekregen van zijn oude buurmeisje (Karin) wat er de nacht van de aanslag precies is gebeurd en hoe wat er van haar vader geworden is. Vanaf het moment van de aanslag heeft hij niet geweten wat er zich die avond heeft afgespeelt in huizen Korteweg toen Peter er binnen glipte. Hier heeft hij het hele verhaal mee gezeten, dus door dit na al die jaren te horen geeft een soort gevoel van dat je het kan loslaten. In het moment van de laatste zin is hij bezig met alles te laten inzinken en afscheid te nemen ervan.

Tekstfragment

‘’’Maar toen het allemaal gebeurd was,’ ging Karin verder, ‘Peter dood, en je ouders, toen werden het misschien plotseling gewoon hagedissen voor hem, gewoon een stel dieren. Meteen toen we terugkwamen van de Ortskommandantur heeft hij ze allemaal doodgetrapt. Ik hoorde hem als een gek te keer gaan, boven. Daarna deed hij de deur op slot en mocht ik er niet meer in. Pas weken later heeft hij zelf de boel opgeruimd en wat er van ze over was in de tuin begraven,’ Karin maakte een onzeker gebaar. ‘Misschien was dat het besef, waarmee hij niet leven kon: dat er drie mensen gestorven waren als gevolg van zijn liefde voor een stel reptielen. En dat jij hem dus wel vermoorden zou, als je de kans kreeg.’
Ik heb dit fragment gekozen omdat ik het een erg indringend stuk vond. De gevolgen van een keuze beginnen door te dringen, wanneer hij beseft hoe dom hij is geweest ‘vermoord’ hij de reden van zijn daad. Wat zijn hagedissen verzameling dus was. Hij heeft zichzelf zo erg getreiterd met zijn eigen gedachten dat het hem tot zijn eigen leven nemen heeft gezet. Ik vind het interessant om te lezen hoe je eigen keuzes niet alleen consequenties voor andere hebben maar ook voor jezelf kunnen worden, en tot hoever dit kan gaan.

Eigen mening

Ik vind het een erg ontroerend boek. Door de gebeurtenissen en hoe hij langzaam achter de waarheid komt van wat er die nacht is gebeurd sleurt je mee in het boek waardoor je de tijd kwijt raakt. Het geeft je een beeld van dingen die er in de tweede wereldoorlog zijn gebeurd, wat ik me bijna niet kan voorstellen. Er was veel afwisseling in het boek door de verschillende tijdsperiodes waar je naartoe skipte. Hierdoor werd het niet te langdradig. In sommige gedeeltes van het boek voelde het net alsof je er zelf bij was, zoals aan het einde het gedeelte waar hij achter de volledige waarheid komt kon ik me helemaal inleven in wat er gebeurde en voelde het alsof ik in zijn plaats op die plek was. Door de omschrijvingen die ze geven kan je je beter inleven en begint het een vorm aan te nemen met beelden. 

Het is een niet heel makkelijk geschreven boek vind ik maar ik kwam er wel goed doorheen, soms werd het wat saai wanneer ze te lang ergens over doorgingen. Maar niet te min was het een goed boek.

Personages

In de aanslag is er één hoofdpersonage. Dat is Anton Steenwijk. Hij gaat door veel verschillende leeftijden in het boek, maar toen de aanslag gebeurde was hij 12. Hij denkt veel na over de wereld en wat er zou gebeuren als dingen niet waren geweest zoals ze waren. Hij zit constant met de zin ‘’wat nou als..’’ in zijn hoofd. Anton is erg gefocust op het verleden en vind het moeilijk achter zich te laten doordat er veel dingen waren die hij niet wist over de avond dat het gebeurde. Hierdoor zat hij continu in zijn gedachten verzonken te bedenken wat er allemaal kon zijn gebeurd. Ook geeft hij iedereen de schuld van de dingen die er zijn gebeurd. Maar langzaam in het verhaal begint hij mensen uit het verleden tegen te komen die hun verhaal vertellen en zo langzaam de aanslag voor hem compleet maken. 

Wat ik erg leuk vind aan de personages is dat iedereen zijn eigen persoon is en overal anders naar kijkt. Zelfs in de politiek. 

In zijn studiejaren komt hij de zoon van Ploeg tegen die hij binnen uitnodigt waar ze in een discussie belanden over de daden van Fakes vader. Fake verteld dat hij nooit een eerlijke start heeft kunnen maken door de moord op zijn vader, terwijl Anton dat wel kon en hierdoor ook een betere baan had. Uit dit stuk blijkt dat Fake Ploeg jaloers was op Anton doordat hij wel een belovende toekomst voor zich heeft en hij niet. Je zou Fake als een tegenspeler kunnen beschouwen. 

Later in het verhaal komt hij Takes tegen, dat was de vriend van Truus Coster, waarmee Anton samen in de cel zat. Zijn hele leven is hij geobsedeerd met haar geweest maar had hij bij haar geen beeld kunnen zetten doordat Anton haar nooit had gezien, het was die nacht pik donker in de cel. Het enige wat hij van haar kan herinneren zijn haar stem en aanraking. Hij krijgt haar verhaal te horen en komt erachter dat hun twee degene waren die de aanslag op Ploeg hadden gepleegd. 

Langzamerhand begint het verhaal compleet te raken, en eindelijk weet hij wat er zich die avond precies heeft afgespeeld.

Je zou Anton Steenwijk geen soort titel kunnen geven zoals ‘’de held van het verhaal’’. Hij was de toeschouwer van een traumatische gebeurtenis die hij nooit heeft kunnen verwerken. Hij probeert het los te laten maar dat lukt hem niet en raakt hierdoor langzaam steeds dieper in de duisternis. Dus als je hem iets zou kunnen noemen zou ik hem de toeschouwer van zijn eigen leven noemen. Hij is in het heden en leeft door maar zit mentaal vast in het verleden. 

Je zou Anton Steenwijk geen soort titel kunnen geven zoals ‘’de held van het verhaal’’. Hij was de toeschouwer van een traumatische gebeurtenis die hij nooit heeft kunnen verwerken. Hij probeert het los te laten maar dat lukt hem niet en raakt hierdoor langzaam steeds dieper in de duisternis. Dus als je hem iets zou kunnen noemen zou ik hem de toeschouwer van zijn eigen leven noemen. Hij is in het heden en leeft door maar zit mentaal vast in het verleden. 

Door de dingen die Anton zijn overkomen leef ik veel met hem mee. Ook al weet ik niet hoe het voelt kan ik me wel iets er bij voorstellen. En ik denk dat de meeste mensen die dit boek lezen hetzelfde erover denken. De emoties worden zo gedetailleerd besproken dat het bijna kan voelen alsof het je eigen emoties zijn. Het laat je tijdens het lezen op een manier samenvoegen met Anton Steenwijk.