Algemene gegevens
De aanslag
Harry Mulisch
1e druk 1982
Samenvatting
Eerste periode: 1945
Op Januari in het jaar 1945 is de avond dat Antons hele leven veranderd. Terwijl ze met het hele gezin (moeder, vader, Anton en Peter) rustig in de eetkamer zitten word de stilte plots verstoord door het geluid van schoten. Fake Ploeg is buiten op zijn fiets voor het huis van hun buren neergeschoten. De buren Korteweg rennen naar buiten om het lijk naar het huis Steenwijk te verplaatsen en na enkele seconden ligt het bij hen voor de deur. Peter rend naar buiten om het lijk terug te verschuiven maar in de actie komen de duitsers eraan, Peter pakt Ploegs pistool en vlucht bij de buren naar binnen. Thuis worden Anton en zijn ouders de woning uitgehaald. Anton word in een auto gestopt en ziet nog net hoe huize Steenwijk met de grond gelijk wordt gemaakt. Wat er met Peter en zijn ouders gaat gebeuren weet hij niet.
Anton wordt vanuit Haarlem naar een politiebureau in Heemstede gebracht en moet daar de nacht in een cel verblijven. Hij deelt een cel met een vrouw die hem vertelt over haar liefde voor een man die ze nooit meer zal zien en kleine gebeurtenissen in haar leven. Haar naam vertelt ze hem niet, ook wil ze de zijne niet weten.
De volgende dag word Anton naar een bevelhebber gebracht die ook niets weet over zijn ouders en hem laat vervoeren naar zijn oom en tante die in Amsterdam wonen. Maar onderweg wordt de vrachtwagen waarin hij wordt getransporteerd getroffen door een luchtaanval, Anton overleeft het en komt veilig in Amsterdam aan.
Tweede periode: 1952
Na de bevrijding horen Anton en zijn oom en tante dat zijn ouders en Peter die avond van de aanslag nog waren neergeschoten. Op 20 jarige leeftijd gaat Anton medicijnen studeren in Amsterdam en besluit Haarlem te bezoeken naar een uitnodiging van een medestudent. Al snel verlaat hij het feest en loopt richting zijn oude straat waar hij een lege begroeide plek aantreft waar voorheen zijn huis heeft gestaan. Buiten treft hij zijn oude buurvrouw aan die vertelt over zijn ouders die vermoord werden en het monument dat op de plek staat waar zijn huis eerst stond dat is verwezen naar oorlogsslachtoffers. Wanneer hij langs de namen begint te gaan vind hij die van zijn ouders.. maar Peters naam ontbreekt.
Derde periode: 1956
Tijdens zijn studie gaat Anton op kamers wonen, hij specialiseert zich in anesthesie. Er beginnen rellen uit te breken naar gevolg van het opkomende communisme. Tijdens 1 van deze rellen wordt hij vastgezet voor zijn deur waar hij de zoon van Fake Ploeg tegenkomt waarmee hij vroeger in de klas zat, die ook Fake heet. Hij nodigt hem binnen uit en praten over hun veranderde levens. Ze raken in een discussie terecht waarin Fake bij zijn standpunt blijft dat zijn vader onschuldig is. Dit eindigt in Fake die een steen naar de spiegel gooit en daarna het huis vertrekt.
Vierde periode: 1966
Anton wordt arts assistent en trouwt met Saskia de Graaff waarmee hij een dochter krijgt genaamd Sandra. Wanneer ze een keer op een begrafenis zijn van een goede vriend van zijn schoonvader wie in de oorlog had gediend als een verzetsstrijder. Hier ontmoet hij Cor Takes die hij over een moord hoort praten die hij vroeger had gepleegd, de moord op Fake Ploeg de NSB’er. Ze nemen het gesprek mee naar buiten en raken aan de praat over de oorlog. Hier komt hij erachter dat de vrouw waarmee hij de cel deelde zijn vriendin was genaamd Truus Coster die de nacht in de cel gewond bleek te zijn. Zij was kort daarna in de duinen geëxecuteerd door de Duitsers. Truus was medeplichtig aan de moord op Ploeg. Wanneer hij een foto te zien krijgt van Truus Coster merkt hij op dat zij en zijn vrouw Saskia een grote gelijkenis vertonen kwa uiterlijk, en in het speciaal vertonen ze diezelfde blik in hun ogen.
De laatste periode: 1981
Anton scheidt van Saskia en hertrouwd met Liesbeth waarmee hij een zoon krijgt genaamd Peter. Hij heeft veel last van paniekaanvallen nadat hij een flashback had uit de avond van 1945. Wanneer zijn dochter 16 is vraagt ze of hij haar mee kan nemen naar zijn oude huis in Haarlem. Ze eindigen die dag bij het graf van Truus Coster in de duinen waar ze een blauwe roos achterlaten.
Op een ochtend krijgt hij enorm veel last van kiespijn, waarna hij de tandarts belt voor een spoedafspraak diezelfde dag nog, de tandarts heeft plannen om naar de demonstratie tegen atoomenergie te gaan en wil Anton alleen helpen als hij ook gaat. Op de demonstratie treft hij zijn oude buurmeisje Karin Korteweg aan, die samen met haar vader het lijk van Ploeg voor hun deur hadden gelegd. Karin vertelt die avond nadat Peter vluchte voor de Duitsers bij hun inbrak en hen onder schot hield waarna hij dood werd geschoten voor hun ogen door een Duitser. De familie Steenwijk zag wat de consequenties van hun acties waren en emigreerde na de oorlog naar Nieuw-Zeeland. Waar haar vader uit schuldgevoel en angst dat Anton hem kwam vermoorden voor zijn daad zelfmoord had gepleegd in 1948. Hij komt er ook achter dat de reden dat Fake bij hun eindigde in plaats van bij de andere buren was omdat die een Joden gezin onderbrachtte.
Begin- en eindzin
‘’Ver, ver weg in de tweede wereldoorlog woonde een zekere Anton Steenwijk met zijn ouders en zijn broer aan de rand van Haarlem.’’
Dit is de introductie van de personages. Er wordt verteld wie ze zijn, wanneer het zich plaats vindt en waar. Om van vooraf te weten dat het zich in de tweede wereldoorlog afspeelt is erg van belang voor het verhaal. Tijdens het lezen begin je de hoofdpersoon, Anton beter te leren kennen. Maar doordat deze informatie al meteen in het Proloog is gezet weet je in het begin wel al over wie het gaat, wat je meer duidelijkheid geeft over de situatie.
Het boekverslag gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden