1.3 Historische context

Zoek in het verhaal verwijzingen naar de historische context. In hoeverre gaat het hier om betrouwbare informatie?
De auteur heeft zich goed geïnformeerd over de typische kenmerken van Frankrijk in de 18de eeuw. In die tijd vond de Franse revolutie plaats, dit kunnen we o.a. merken aan de oorlog tussen de twee politieke grootmachten : Engeland en Frankrijk. Deze oorlog betekende de dood voor o.a. Baldini en zijn vrouw Teresa door het opzettelijk laten instorten van hun huis.

Ook vond in de achttiende eeuw de Verlichting plaats, kunst en wetenschap breidde zich uit, dit kunnen we zeker merken aan de vele parfumeries, waar geëxperimenteerd werd om exquise geuren te maken. De ‘Eeuw van de Verlichting’ vertelde ook dat iets moest veranderen. We kunnen hierbij de haat van Baldini tegenover filosofen zoals Rousseau merken. Baldini merkt dat de wereld verandert en er ‘nieuwe wezens’ ontstaan met een andere gedachtegang; ze willen innovatie, wat niet goed is voor Baldini’s zaak.

De auteur heeft zich ook op de details toegelegd, zo was het in de achttiende eeuw de mode om pruiken te dragen. Deze eeuw wordt ook wel de ‘Pruikentijd’ genoemd. Ook heeft hij zich geïnformeerd over de ‘Cimetière des Innocents’. Dit was een begraafplaats in Parijs waar doden in massagraven werden begraven. Dit veroorzaakte ook de grote stank die er in Parijs aanwezig was.

Ik ben van mening dat de informatie betrouwbaar is. De auteur is zeer goed op de hoogte van wat er zich in de achttiende eeuw afspeelde, maar ook van de geografische aspecten en de kleine details.


1.4 Socio-Culturele analyse

Onderzoek onze eigen tijdsgeest en bekijk hoe het komt dat een dergelijk verhaal eind jaren tachtig populair kon worden.
De gebeurtenissen die ik vind over België tussen 1985-1989 gaan allemaal over de bende van Nijvel. Een groep die ook massamoorden beging, zoals Jean-Baptiste. Ze sloeg voor het eerst hard toe op 27 september 1985. Toen werden 2 overvallen gepleegd op 2 Delhaize-filialen. Hierbij vielen in totaal 8 doden. In totaal heeft de bende van Nijvel 28 moorden begaan.

Misschien dat de tijdsgeest van de mensen zich toen vooral bezighield met massmoordenaars, psychopaten, dieven, bandieten; allerlei gespuis. Daarom dat ze zich gingen interesseren in boeken die hierover vertelden, er uitleg over geven hoe alles in zijn werk gaat.

Ook kan het zijn dat men toen meer te weten wilde komen over de massamoorden die in Grasse waren gebeurt en daarom kort na de eerste uitgave van het boek al snel een grote populariteit heerste. Het boek vertelt het hele verhaal over Grenouille, iets waar de bevolking van Grasse en omstreken nooit meer over heeft gesproken. Men heeft hier enkel iets over kunnen opvangen door de geestzieken die hier nog wel over spraken.

Zoek naar boeken die een gelijksoortig verhaal vertellen (over een massamoordenaar/psychopaat).
‘Seriemoordenaars’ van John Van de Heuvel
In dit boek wordt de geschiedenis verteld van zeven seriemoordenaars, onder wie Ted Bundy, dokter Shipman, Charles Manson en het beest van Rostov. Ook is de allereerst bekende seriemoordenaar Jack the Ripper aan het rijtje toegevoegd. Het zijn uiteraard voor veel mensen bekende verhalen en ze voegen aan al bestaande kennis niets nieuws toe: ze bevatten alleen feiten en worden verteld in een matige stijl. Ze zijn bekend en berucht: Ted Bundy, de verpersoonlijking van de duivel; The Rostov Ripper, verantwoordelijk voor de dood van minstens 53 vrouwen en kinderen; Jack the Ripper, het prototype van een seriemoordenaar; BTK, vastbinden, martelen en doden, het handelsmerk van de intelligente seriemoordenaar; Charles Manson, leidde hippies op tot moordcommando's. De waargebeurde verhalen van seriemoordenaars. De rillingen lopen over de rug.

‘De Gruweldaden van Seriemoordenaars’ van Werner Eeman
Dit boek heb ik ontdekt door een krantenartikel over Ronald Janssen te lezen die dit boek graag wou lezen in de gevangenis. In ‘De Gruweldaden van Seriemoordenaars’ stelt Werner Eeman niet de moord op het slachtoffer, maar het leven van de dader centraal. Hij selecteerde tien seriemoordenaars en maakte een reconstructie van de gebeurtenissen en omstandigheden die hen zo gruwelijk deden ontsporen. De schrijver probeert uit te vinden wat de oorzaken waren van hun ontsporing. Dit is één van de meest informatieve boeken over dit onderwerp. De levensloop van ieder van de moordenaars is levensecht en het wordt duidelijk wat de dieper liggende oorzaken zijn en wat het moment van ontsporen veroorzaakte.

‘De stille & de gevoelige Moordenaar’ van Arne Berggren
Een ogenschijnlijk rustige en beheerste jongen van vijftien vermoordt op een feest zijn beste vriend en vriendin. Hoe kon dit gebeuren? Uit gedachten en terugblikken tijdens de rechtzaak vormt zich een onthutsend beeld van de dader. Een beangstigend en fascinerend verhaal over vriendschap, verliefdheid en jaloezie.


1.5 Receptieanalyse

Hoe is de populariteit van Het parfum geëvolueerd doorheen de jaren? Welke rol heeft de film daarin gespeeld?
De populariteit van het verhaal is altijd maar gestegen. Süskind portretteert in eerste instantie Frankrijk in de achttiende eeuw zeer goed en nauwkeurig. Ook is het boek helemaal niet voorspelbaar, je blijft je afvragen wat met Grenouille zal gebeuren. Het is geen alledaags boek. De auteur heeft iets geschreven dat veel inspiratie vergt om het te verzinnen. De gave die Jean-Baptiste bezit is iets aparts, het is speciaal om te lezen.

In ‘The Big Read’, een in 2003 door de BBC in Groot-Brittannië georganiseerde verkiezing van de meest geliefde roman aller tijden, staat ‘Het Parfum’ op de 71e plaats. Dit is een zeer goede prestatie. Ook zijn er al zo’n 60 druks van het boek geweest; wat een verkoop geeft van maar liefst 15 miljoen exemplaren.

Ik heb de film niet gezien, maar ik denk dat die veel te maken heeft met het succes van het verhaal. Door de verfilming zijn ook er maar liefst 12 filmprijzen gewonnen, waaronder tweemaal een Bayerischer Filmpreis, twee Europese filmprijzen en vijf keer een Deutscher Filmpreis.
Ook het lied ‘Scentless Apprentice’ van Nirvana is geïnspireerd op de roman, alsook de single "Du riechst so gut" van de Duitse rockband Rammstein, en het nummer "Herr Spiegelmann" van Moonspell zijn beïnvloed door ‘Het Parfum’.

Op basis van welke argumenten verklaart men de kwaliteit van en het succes van Het parfum?
Patrick Süskind is een heel goede schrijver die geen ‘normaal’, alledaags boek schrijft, maar een verhaal dat uitzonderlijk is en langer in het geheugen blijft hangen. Ik denk dat het veel mensen geïntrigeerd heeft hoe Grenouilles leven verlopen is. Ik ben van mening dat het verhaal een apart einde heeft dat ik niet gauw zal vergeten. Het was een heel onvoorspelbaar boek, een verhaal van zulk genre had ik nog nooit gelezen.

Je moet natuurlijk van zo’n aparte romans houden. Mij heeft het op sommige momenten stomverbaasd gelaten, ongelovig, zoals bijvoorbeeld het einde: ik kan niet geloven dat er een geur bestaat, van 25 maagden ‘afgehaald’ die mensen zo kan beïnvloeden. Ik vond het boek redelijk raar. Ik denk dat ik nog steeds de voorkeur zal geven aan andere genres, maar er zijn veel mensen die gefascineerd zullen zijn door het boek. Door Süskinds aparte stijl krijgt hij veel succes. Hij is in het algemeen eigenlijk een beetje een rare man, hij weigert interviews en zelfs literatuurprijzen! Dit begrijp ik niet goed, mij zou het net goed zijn die dingen te accepteren, want het bevordert de bekendheid, maar hij heeft dit duidelijk niet nodig.

Het boek getuigt van veel kwaliteit omdat het op informatief vlak zeer sterk is. Ik heb veel bijgeleerd over o.a. Parijs in de 18e eeuw en hoe veel zaken daar in zijn werk gingen. Zoals alle minnen die verlaten kinderen van voedsel voorzien, maar dit vaak zonder liefde, maar enkel en alleen voor het geld.

Het succes van het boek heeft ook veel te maken met de film. Velen hebben me verteld dat de film nog beter was dan het boek. Het is dan ook wel duidelijk dat het een sterk verhaal is met zijn twaalf filmprijzen.

De auteur, Patrick Süskind, weigerde vijftien jaar lang de filmrechten voor Het parfum te verkopen. Uiteindelijk slaagde de Duitse producent Bernd Eichinger er toch in de filmrechten te verwerven. In 2005 werd het verhaal verfilmd door Tom Tykwer (°1965) met enkele bekende namen: Ben Whishaw als Grenouille, Dustin Hoffman als Bandini en Alan Rickman als Richis.

a) Zoek een betrouwbare recensie over de film. Maak twee kolommen waarin je de positieve en negatieve punten uit de recensie tegenover elkaar plaatst. (receptieanalyse)
Recensie (bron: www.movie2movie.nl):

‘Het parfum' van Patrick Süskind is een prachtige roman en regisseur Tom Tykwer heeft een aantal schitterende films op zijn naam staan (onder andere 'Lola Rennt', 'Der Krieger und die Kaiserin' en 'Heaven'). Het kan dan ook bijna niet misgaan als je Tykwer 'Het parfum' laat verfilmen. Aan de andere kant zijn de verwachtingen wel hooggespannen: haalt de film 'Perfume' het bij het boek? En haalt 'Perfume' het bij 'Heaven'?

Die vragen kunnen gerust met 'ja' beantwoord worden. Vanaf het begin van de film laat Tykwer de kijker wentelen in de grauwe walgelijkheid van het Parijs in de 18e eeuw met snel gemonteerde close-ups van wormen, ratten en dode vis en de bijbehorende misselijkmakende geluiden. Maar zoals hij de ellendige viezigheid uitvergroot doet hij dat ook met schoonheid en tederheid. Elk (dood) naakt lichaam wordt op een esthetische manier weergegeven en met name de roodharige slachtoffers gespeeld door Rachel Hurd-Wood en Karoline Herfurth zien er verleidelijk uit. Prachtige settings als de parfumwinkel van Baldini en de lavendelvelden bij Grasse helpen de illusie compleet in stand te houden. Zo ook de sfeervolle muziek en het uitstekende acteerwerk, met name Ben Whishaw weet zijn rol van tragisch monster overtuigend neer te zetten.

Whishaw ziet er voor zijn rol van de psychopathische Grenouille misschien te lief, te jongensachtig uit. Degenen die het boek hebben gelezen zullen zich de geurloze moordenaar waarschijnlijk eerder als een soort Klokkenluider van de Notre Dame hebben voorgesteld. Maar juist het feit dat deze zo onschuldig ogende jongen, die ook in het boek op zijn fijngevoelige reukvermogen na een nogal simpele ziel is, op een zo gruwelijke wijze naar zijn doel toewerkt maakt dat je ademloos toekijkt.

Natuurlijk kan een film van zo'n 147 minuten een boek van zo'n 255 bladzijden niet geheel navolgen. Bepaalde details ontbreken, worden versimpeld, maar de wijze waarop Birkin, Eichinger en Tykwer het verhaal hebben gecomprimeerd tot zijn essentie verdient alle lof. Net zoals je bij het boek de geuren bijna kunt ruiken kun je dat ook bij de film en de film weet je net zo diep te raken en te shockeren als het boek. Door Tykwers opvallende visuele stijl is de film een werk geworden dat op zich zelf staand recht van bestaan heeft. Het verhaal is duidelijk weergegeven in al haar brute schoonheid en zal zowel mensen die het boek niet hebben gelezen als mensen die dat wel hebben gedaan van begin tot eind boeien. Dan de vraag of 'Perfume' net zo'n goede film is als 'Heaven'. Het antwoord moet diplomatiek zijn: de films verschillen zozeer van elkaar dat een vergelijking niet goed mogelijk is. 'Heaven' is natuurlijk serener, contemplatiever, 'Perfume' heeft een duidelijker spanningsboog, past beter in de Hollywood-traditie. Laten we gewoon zeggen dat ze even goed zijn, op hun eigen manier.

Emy Koopman

Positief Negatief
- Het beeld van grauwe walgelijkheid van Parijs wordt heel goed in weergegeven
- De dode lichamen worden op een heel esthetische manier weergegeven, met tederheid
- Prachtige settings
- Sfeervolle muziek en uitstekend acteerwerk
- Ben Whishaw weet Grenouille overtuigend neer te zetten: als een tragisch monster
- Een onschuldige jongen gaat op een gruwelijke wijze naar zijn doel waardoor je ademloos toekijkt.
- De geuren worden zo weergegeven dat je ze bijna kan ruiken
- De film weet je net zo diep te shockeren als het boek
- Het boeit van begin tot eind. - Ben Whishaw ziet er voor zijn rol als Grenouille te lief en jongensachtig uit
- Het uiterlijk van Grenouille (als de klokkenluider van de Notre Dame) is in de film helemaal anders
- De film volgt het boek niet helemaal; sommige stukken zijn weggelaten of versimpeld

b) Lees de volgende bespreking van een leeftijdsgenoot en voeg je eigen commentaar toe.
Onderwerp
Ik ben het eens dat het boek apart is, maar het onderwerp is interessant. Zoals de auteur van de recensie zou ik niet meer boeken van dit genre lezen. Niet omdat de auteur zegt dat het voorspelbaar is (want ik vind het net onvoorspelbaar), maar gewoon omdat dit genre me niet zo veel boeit als een ander genre.

Gebeurtenissen
Ik ben het eens met de schrijver dat het verhaal nogal ongelovig overkomt, maar het wordt op een manier geschreven, zoals zij zegt, dat je een beetje de moorden over het hoofd ziet en ze niet heel ernstig neemt. De eerste moord die Grenouille in Parijs beging deed me niet zoveel, omdat de schrijver hier ook niet veel over verteld, of de gebeurtenis echt benadrukt.
Ik ben ook van mening dat het niet logisch is dat Grenouille opeens zo schuchter wordt t.o.v. mensen. Hij heeft een paar jaren in Parijs gewoond, één van de drukste steden, en dan is hij uit het niets zo angstig dat hij zich 7 jaar lang verschuilt. Wat dan ook weer niet logisch is, is dat na die 7 jaar hij terug in een stad komt en er niets meer over zijn angst of walging tegenover mensen beschreven wordt.
Net zoals de auteur had ik lang gewacht op zijn tweede moord. Het duurde lang voordat die gepleegd werd. Ik verwachtte dat Laure het volgende slachtoffer zou zijn en dat het dan wel zou stoppen. Ik had immers niet zo’n massamoordenaar in Grenouille gezien. De schrijver zegt dat ze in de titel van het boek had gezien dat het verhaal met moorden te maken had. Hier ben ik het helemaal niet mee eens, ik vind niet dat je uit het woord ‘parfum’ een massamoordenaar kan afleiden.
Stomverbaasd was ik, zoals de auteur, dat bij de verschijning van Grenouille op de dag van de terechtstelling iedereen ineens zo intiem werd. Ik vind dat dit helemaal nergens op slaat. Ik snap niet vanwaar Süskind deze verhaallijn haalt. Vreemd.
Het einde was verassend en interessanter dan in andere boek. Ik denk niet dat er een boek bestaat met zo’n uitzonderlijk einde: een persoonlijk die door mensen wordt opgegeten omwille van zijn geur…
De auteur vindt de informatie over de verdere levensgebeurtenissen van alle personages onnuttig, maar ik vind dit net interessant.

Personages
Grenouille is voor mij ook het meest aparte personage over wie ik ooit gelezen heb. Ik vind dat hij een hele rare levensweg heeft bewandeld. Ik begrijp niet dat een mens kan zonder de liefde van anderen. Dat Grenouille altijd als slaafje heeft gewerkt om anderen tevreden te stellen om heel zijn leven zich bezig te kunnen houden met geuren vind ik nergens op slaan. Hij heeft zo’n 10 à 15 jaar zichzelf toegelegd op het vinden van het Goddelijke parfum, en wanneer het hem gelukt is en iedereen hem verafgoodt, is hij nog niet gelukkig. Zijn hele leven heeft geen zin gehad. Al zijn daden waren nutteloos. Zo’n personage is uitzonderlijk.