Daniël Maandag door Yvonne Keuls

Schrijver: Yvonne Keuls is geboren op 17 December 1931 te Batavia. Vanaf 1952 gaf ze les aan groep 8 van een volksschool in Den Haag. In de jaren 50 begon ze met het schrijven van korte gedichtjes en verhaaltjes, maar ook hoorspelen, toneelstukken en televisiebewerkingen van romans en bekende schrijvers. Door de televisie bewerkingen praatte ze veel met probleem- jongeren, naar aanleiding daarvan schreef ze de volgende boeken: 1977 Jan Rap en z’n maat
1980 De moeder van David S. 1982 Het verrotte leven van Floortje Bloem

1985 Annie Berber en het verdriet van een tedere crimineel
1988 Daniël Maandag
1990 De tocht van een crimineel
1992 Meneer en mevrouw zijn gek
1995 Lowietjes Smartgeld, of het gebit van zijn moeder
1999 Mevrouw mijn moeder* * Hiermee won ze in 1999 de belangrijke Trouw publieksprijs Titel van het boek: Het boek is vernoemd naar de hoofdpersoon uit het boek: Daniël Maandag Uitgever: Malmberg/ Den Bosch Druk/jaartal: -/2000 Aantal bladzijden: 66 leesbladzijden en de totale bladzijden zijn van blz. 5 t/ m blz. 78 Thema: In deze oorlogsnovelle beschrijft Yvonne Keuls wat een jongetje uit een muzikaal, half joods gezin meemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog Ruimte: Het verhaal speelt zich af in een groot chic huis in Den Haag. De straat waar Daniel woont komt uit op een winkelstraat. Tijd: Het verhaal speelt zich af tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het eerste hoofdstukje begint voor de oorlog en eindigt in september 1940. Het tweede hoofdstuk begint met de ‘De eerste oorlogsmomenten’, en speelt dus rond 10 mei 1940. Het laatste hoofdstukje beschrijft de razzia die op 24 oktober 1944 in Den Haag wordt gehouden. De tijdsduur is ongeveer 4 jaar.
Personages: Daniël Maandag is een Haags fantasierijk jongetje. (zie hoofdstuk 1). In het begin van het boek is hij 7 jaar oud, hij is tenger gebouwd en is klein voor zijn leeftijd (zie blz. 10 t/m 14). Maar hij is niet bepaald een bang jongetje, en hij weet precies wat hij wil. Hij vertikt het bijv. om viool te gaan spelen, omdat hij niet onder de hoede van zijn tante Isabel te vallen. Toch is hij ook niet alleen maar stoer. Hij fantaseert ook veel over verhalen waarin zijn moeder voorkomt in een opera. Of hij zou het liefst bij zijn vader op schoot zitten en hem in zijn baard aaien. (dit wordt in de loop van het boek duidelijk, het staat dus niet op een bepaalde blz.) Daniel verandert wel in de loop van het verhaal. Aan het begin van de oorlog is hij nog heel kinderlijk, want hij fantaseert veel over de opmars van de Duitse soldaten. Een paar jaar later begrijpt hij veel beter hoe de wereld in elkaar steekt. Daniël Zacharias Maandag, is de vader van Daniel. Hij is een joodse concertpianist, pianoleraar en klokkenmaker. Hij leeft voor de muziek, en hij wil niet onderduiken, want dan kan hij zijn vleugel niet meenemen. Als hij een oproep krijgt om zich te melden, schrijft hij doodleuk een brief terug dat dat hem niet zo gelegen komt. Voor de zekerheid maakt de familie Maandag toch maar een onderduikplek. Maar tijdens een razzia wordt hij toch opgepakt. Isabella Bliek is de tante van Daniels moeder, en dus zijn oud tante. Ze was vroeger een beroemd violiste, en ze gaf ook les, maar door een ziekte kan dat nu niet meer. Ze weet ook veel van kruiden af, want als Daniel op een gegeven moment ziek wordt maakt zij voor hem een hoestdrank. Tante Isabella zorgt goed voor het gezin en ze is een erg lieve vrouw. Als er op een gegeven moment geen eten meer is verkoopt ze zelfs haar eigen viool aan een boerenzoon. Samenvatting: Het verhaal speelt zich af tijdens de tweede wereldoorlog. Daniël zijn moeder is ziek en bevindt zich tijdens het uitbreken van de oorlog in een sanatorium in Zwitserland. Daniël woont met zijn vader, zus en tante in huis. Zijn vader is muziekleraar en repareert als hobby klokken. Zijn zus speelt viool en wordt daarom altijd voorgetrokken, volgens Daniël. Zijn tante vindt dat Daniël ook moet leren vioolspelen. Daar heeft hij geen zin in. Eind 1940 krijgen ze te horen dat zijn moeder is overleden in Zwitserland. Op de ochtend dat de oorlog begint zijn Daniel’s vader en zijn tante druk bezig om alle instrumenten in kleden te wikkelen. Dit wil hij volgen en hij pakt de cadeautjes die zijn moeder hem geeft toegestuurd in. Zijn zus Rosalinde krijgt vioolles van meneer Labohm. Deze vindt dat Daniël uit de buurt van Rosalinde moet blijven om haar niet te storen. Daniël moet daardoor veel vrije tijd op straat doorbrengen. Dit komt hem wel goed uit, want dan kan hij met andere jongens spelen. Op een dag komen twee tante' s van hem op bezoek. Normaal geven ze hem altijd veel, aandacht, maar ditmaal moet hij gaan spelen. Toevallig hoort hij dat de tante' s ruzie krijgen met zijn vader. Zij vinden dat hij moet onderduiken, omdat hij Joods is, maar dat wil hij niet. Hij is in het bezit van vervalste papieren en denkt dat dat genoeg is. De dag daarna heeft zijn vader zijn baard eraf geschoren. Daniël is erg verontwaardigd dat zijn vader zonder met hem te overleggen, zijn baard eraf heeft geschoren. Op straat hoort hij van de andere jongens dat hij uit een Joodse familie komt en dat Joden naar kampen in Duitsland worden gestuurd. Als hij thuis aan zijn vader vraagt hoe het precies zit krijgt hij een heel ingewikkeld verhaal te horen. Ook vertelt zijn vader hem een verhaal dat past bij de valse papieren die hij bezit. Dit verhaal moet Daniël in noodsituatie' s aan de Duitsers vertellen. Omdat het verhaal van zijn vader niet geloofd wordt door de jongens op straat moet Daniël een proef afleggen. Hij moet door een mijnenveld naar de huizen lopen die aan de andere kant van het veld staan. Als bewijs dat hij er echt is geweest moet hij een huisnummer meenemen. Twee weken nadat Daniël de proef had afgelegd liep een hond het mijnenveld op en liep op een mijn. Toen pas realiseerden de jongens hoe gevaarlijk de proef was geweest. Op een dag krijgen ze een brief dat ze zich moeten melden. Vader zegt dat het een vergissing is en wil een brief terug- schrijven. Voor alle zekerheid laten ze Rosalinde toch maar onderduiken. Ze kan terecht bij een kennis van meneer Labohm. Ze kan er ook verder studeren op haar viool. Samen met de buurman (Meneer Prakke) wordt er een schuilplaats gemaakt in de luchtkoker tussen de twee huizen in. Ze moeten oefenen hoe snel ze in de schuilplaats kunnen komen. Daniël vindt het een prachtig spelletje. Met zijn vrienden gaan ze naar een verlaten stoffenwinkeltje die ooit van een Jood was. Ze nemen allemaal wat mee naar huis. Daniël neemt een rol stof mee, maar hij moet het terugbrengen van zijn vader. Ze eten veel suikerbieten. Als Daniël eens suikerbieten moet schillen snijdt hij zich in zijn vingers. Hij zegt niets tegen zijn tante. Na een tijdje begint het pijn te doen en moet toch de dokter komen. Deze constateert dat Daniël bloedvergiftiging heeft opgelopen. Ze brengen de viool van Roos naar een winkeltje waar allerlei spullen geruild kunnen worden voor eten. Ze vragen er 1 kilo havermout voor. Op een dag belandt Daniël met zijn vrienden bij enkele bunkers waar nog munitie ligt opgeslagen. De bunkers zijn helemaal verlaten. Van enkele granaten slaan ze de kop er af en nemen de staafjes trotyl die er in zitten mee naar huis om er de kachel mee aan te maken. Omdat er weinig te eten is gaan ze bij de boeren langs om eten te halen. Ze geven de viool van Daniël zijn tante mee om te ruilen. Bij de vierde boerderij waar ze komen hebben ze succes. De boer wil de viool wel hebben voor zijn zoon. Deze zoon blijkt iemand te zijn die totaal geen gevoel heeft voor het instrument, maar toch gaat de ruil door. Als ze terug komen in hun eigen straat merken ze dat er een razzia aan de gang is. Daniël sluipt gauw hun eigen huis in, en ziet daar hoe zijn vader opgepakt en weggevoerd wordt. Eigen mening: Ik vind het een boeiend boek om te lezen, omdat het niet te moeilijk is opgebouwd, en er niet veel moeilijk taalgebruik in voorkomt. Ook vind ik het een leuk boek doordat je de gevoelens komt te weten van iemand die zo’ n tijd doormaakt. Op een gegeven moment troost Daniel zijn tante die op haar beurt hem ook weer troost, dat is mooi en soms ook droevig om te lezen.  Leefde je mee met de hoofdpersoon? Ja, ik leefde mee met Daniel, omdat het mij ook heel erg moeilijk lijkt om tijdens een oorlog te leven, en ook omdat het over een oorlog gaat boeit het mij erg.  Herken je iets wat jezelf ook is overkomen? Ik heb natuurlijk zelf de Tweede wereldoorlog niet meegemaakt, maar ik heb wel veel verhalen van mensen gehoord die het wel hebben meegemaakt, en daar herken ik ook wel veel van. Ook de saamhorigheid in die tijden is natuurlijk ook veel groter.  Zou je zelf ook zo willen leven, of zoiets willen meemaken? Het antwoordt is natuurlijk nee, het is vreselijk om in een oorlogsperiode te leven. Je kan en je mag niks. En zeker als je joods bent wordt je in die tijd helemaal buiten gesloten van alles.  Zou het verhaal ook in jouw omgeving kunnen spelen? Het verhaal speelt zich af in Den Haag. Het zou best kunnen dat het verhaal zich in mijn dorp afspeelt, alleen wonen daar lang niet zoveel mensen, maar dezelfde saamhorigheid is er wel.  Zou jij hetzelfde doen als de persoon in het boek? Daniel heeft niet echt een bepaalde rol. In oorlogstijden is iedereen meestal bang en weet je niet wie je wel en niet kan vertrouwen. Ik vind het wel dapper van Daniel dat hij door zo’ n mijnen veld durft te lopen, dat zou ik nooit doen, maar hij had ook niet door hoe gevaarlijk dat was!  Zou jij- als je het boek had geschreven- een ander einde hebben bedacht? Het boek heeft een open einde. Ik hou zelf niet zo van open einde’s. Je weet nou niet wat er met Daniel gaat gebeuren. Ik zou bedenken dat ze wel naar een concentratie kamp moesten, maar dat ze steeds weer opnieuw moeten onderduiken. Dat maakt het verhaal een beetje spannender!  Had je een hekel aan iemand uit het boek? Ik heb alleen een hekel aan de Duitsers, omdat ze alle joodse mensen willen vergassen.  Als je zelf zou willen “meespelen” welke rol zou je dan willen hebben? Ik zou Daniel wel willen zijn, omdat hij spannende dingen doet zoals achter de jassen schuilen als zij vader wordt opgepakt.  Waarom zou de schrijver dit boek hebben geschreven? Ik denk dat hij dit heeft geschreven, omdat hij wil laten zien dat o.a. saamhorigheid in oorlogstijden heel belangrijk is en om te laten zien hoe erg oorlog is.  Wil de schrijver jouw iets leren? Er zit niet echt een moraal in het verhaal. Het wat nog zou kunnen is dat hij wil laten zien hoe erg oorlog is, en dat het nooit meer mag komen!