Ciske de rat door Piet Bakker

1. Primaire gegevens: Auteur: Piet Bakker
Schuilnaam: Titel: Ciske de rat
Uitgever: Elsevier Nederland B.V., Amsterdam/Brussel, 1942-1943(1e druk) & 1980(17e druk) Titelverklaring: Ciske is een kwajongen, op zijn oude school wordt hij de rat genoemd, vandaar Ciske de rat. 2. Gebeurtenissen: Ciske heet eigenlijk Franciskus Vrijmoeth. Zijn bijnaam is Rat. Ciske is al een paar keer met de politie in aanraking geweest. Ciske gaat naar een andere school en komt in de klas bij meester Bruis. De klas beschouwt Ciske als een indringer en Ciske toont geen belang om bij de groep te horen. Ciskes moeder is een slechte vrouw. Ze leeft met andere mannen en beschouwt Ciske als een stuk schorriemorrie. De vader van Ciske komt op school om te praten, Hij houdt erg veel van Ciske en hij van hem. Meester Bruis probeert van alles met Ciske en langzaam aan past hij zich aan en maakt gewoon deel uit van de klas. Op een gegeven moment krijgt Ciske ruzie met Jantje Verkerk, een vervelend jongetje en krijgt hij een schram op zijn arm met een zakmes. De zaak wordt zwaar overdreven. Jantje komt met een enorm verband om zijn arm op school, en rechercheur Mysken van de kinderpolitie, die goed contact met Ciske heeft, komt eraan te pas. Het schrammetje van Jantje blijkt niet de moeite waard te zijn. Hoe goed Ciske in de klas is opgenomen, blijkt als Ciske en Driekus, de jongen die naast hem zit, ruzie maken. Ze kiezen partij voor Ciske en Driekus staat alleen. Dan krijgt Ciske een vriendje, Dorus Keulemans een t.b.c patiënt, dat door een operatie invalide is en door het lange ziekenhuis verblijf ouder is dan de andere kinderen in z’n klas. Ciske moet ’s avonds in het café werken waar zijn moeder achter de tap staat. Hij moet dan glazen omspoelen. Dit is natuurlijk geen omgeving voor zo’n jong kind. Op een dag gooit Ciske een ruit in bij het politie bureau. De politie heeft de bal afgepakt maar de bal is van Dorus, zijn vriendje. Meester Bruis praat nog eens met de rechercheur en hij vindt dat Bruis geschikt is als voogd over Ciske. De klas gaat op schoolreisje. Dankzij Ciske en Betje van Gemert, het liefste en domste meisje van de klas, heeft ook Dorus die altijd in een karretje moet rijden een heerlijke dag. Iedereen geniet ervan. Ciskes vader komt op school vertellen dat hij van zijn vrouw wil scheiden om weer te kunnen trouwen zodat Ciske weer een tehuis heeft. De trouwdag van is op de laatste dag voor de zomervakantie. Meester Bruis geeft Ciske enkele raad voor zijn gedrag in de weken dat hij niet naar school hoeft. Na de vakantie zegt Ciske dat alles goed is gegaan maar dat is niet waar. Ciskes moeder is jaloers op de toekomstige 2e vrouw van zijn vader, die tante Jans genoemd wordt. Ciske wordt naar een andere school gestuurd maar het hoofd weet dit te voorkomen. Op een avond komt rechercheur Mysken bij meester Bruis met het bericht dat Ciske z’n moeder vermoord heeft. Hij gooide met een mes dat toevallig voor het grijpen lag, met een ongelukkig resultaat. De kinderrechter komt er aan te pas en vindt dat er gestraft moet worden. De klas is er helemaal door ontdaan. Dorus raakt er zo van in de war dat hij ziek naar huis gebracht wordt, maar hij wil Ciskes vriendje blijven. Ciske komt in een observatietehuis en krijgt voordat hij naar de rechter moet nog één keer bezoek van meester Bruis en van zijn vader. Zij proberen hem een hart onder de riem te steken voor hetgeen dat nog komen gaat. Het is een klein bang jongetje dat ze moeten achterlaten. 3. Thema en motieven: De thema's zijn; vooroordelen, pesten, geweld, oneerlijkheid.
4. Personen: Hoofdpersonen: Ciske: zijn echte naam is Franciscus Aloysius Gerardus Vrijmoeth, maar iedereen noemt hem Ciske, op school wordt hij de rat of Ciske de rat genoemd. Ciske is een straatjongen, maar hij veranderd na loop van tijd, in meester Bruis z’n klas tot een normale jonge met veel vrienden. Hij slaat er altijd meteen op los, als hij het er ergens niet mee eens is. En zijn ogen vertellen hoe hij zich voelt. Ciske is best een slimme jongen en hij weet altijd precies wat volwassenen bedoelen. Meester Bruis: Meester Bruis is Ciske’s leraar, die heel Ciske’s leven veranderd heeft omdat hij het met Ciske te doen had. Hij heeft een vrouw en een zoontje. Bruis is een vriendelijk man, met respect, maar ook met foute inzichten. Moeder Vrijmoeth: De moeder van Ciske gaat met iedere man. Zij kan totaal niet omgaan met haar zoon Ciske. Cor Vrijmoeth: Cor is de vader van Ciske. Hij was getrouwd met de moeder van Ciske. Hij is altijd weg van huis, omdat hij vaart. Hij is heel zorgzaam voor Ciske en staat altijd voor iedereen klaar. Bijpersonen: Betje: Betje is een heel lief maar verschrikkelijk dom meisje. Ze speelde altijd met de Rat. Dorus Keulemans: Dorus is een gehandicapt jongetje, dat in een rolstoel zit, hij is de beste vriend van Ciske. 5. Perspectief en verteller: perspectief: Het verhaal wordt verteld uit de ogen van Meester Bruis. verteller: het verhaal wordt verteld door een alwetende verteller (ik-figuur).
6. Spanning: tijd: De tijd van het verhaal speelt zich af in 1928 in Amsterdam. tijdlagen: het verhaal speelt zich af in het heden (toen 1928). chronologisch: het verhaal loopt wel in een chronologische volgorde maar, je komt er wel in het begin wat zich in het verleden heeft afgespeeld. flash-backs: het verhaal heeft weinig flash-backs. vooruitwijzing: er zijn weinig vooruitwijzingen, de vooruitwijzingen die er wel zijn, zijn hints voor de toekomstige gebeurtenissen. tijdvertraging: bij spannende gebeurtenissen gaat de tijd langzamer. tijdverdichting: bij sommige gebeurtenissen gaat de tijd sneller. ruimte: Het verhaal speelt zich af op school, op straat, thuis bij zijn moeder, bij zijn vader en bij meester Bruis. wisselend perspectief: de hoofdpersoon weet meer dan de lezer. 7. Waardering: Ik had geen verwachtingen bij het boek want ik heb nog nooit iets van die schrijver gelezen. Ik vond het niet zo'n boeiend boek, ik vond het een beetje te oud. De situaties in het boek kunnen wel echt gebeuren, maar het is toch meer een verzonnen verhaal. Ik vond Meneer Maatsuyker heel erg onsympathiek want, hij kende Ciske nog niet eens maar sloeg hem toen wel al. De gebeurtenissen kwamen heel echt over, ze zouden wel echt gebeurt kunnen zijn. Ik vond het geen spannend verhaal dus, ik moest mezelf wel dwingen verder te lezen. Het boek is niet erg makkelijk geschreven want, er zitten veel woorden in die heel oud zijn en tegenwoordig bijna niet meer gebruikt worden. Toch kon ik het wel begrijpen.