Feitelijke gegevens over het boek
Gebruikte druk: 1e
Verschijningsdatum 1e druk: 15 mei 2009
Aantal bladzijden: 366
Uitgegeven door: De Bezige Bij

Beschrijving van de cover
Over de cover merkt de schrijver in “De Volkskrant van 15 mei 2009 zelf op: Op het omslag van de roman waarmee Tommy Wieringa beroemd werd, Joe Speedboot (2005), stond een foto van Elspeth Diederix: een jongen op de rug gezien met een sinaasappel op zijn schouder. ‘Die jongen is Jeroen, de vriend van de fotografe,’ aldus Wieringa, ‘en wat nou het mooie is: pas nadat ik het omslag voor de nieuwe roman Caesarion had gekozen, opnieuw een foto van Elspeth Diederix, zag ik het. Wéér Jeroen op de rug gezien, dit keer met een paard in het water. Een ongezocht beeldrijm, zoiets moet je koesteren.’

Opdracht
“Voor C, geluksgetal “ luidt de opdracht.


Genreaanduiding van het boek
“Caesarion “is een psychologische roman over heden en verleden, moeder-zoon en vader-zoon en over de vergankelijkheid en het verval van het leven. In één van de recensies wordt naar aanleiding van de ouders over een “ reinigingsroman”gesproken.

De flaptekst

Ludwig Unger komt voort uit het huwelijk van twee beroemdheden, en was voorbestemd van hun beider talenten de vermenigvuldiging te zijn. De zoon van Julius Caesar en Cleopatra werd Caesarion genoemd, kleine Caesar. Het is ook de koosnaam die Ludwig Unger van zijn moeder krijgt. Met haar woont hij op een eroderende klif in Oost-Engeland. Na iedere winter is de zee het huis dichter genaderd, net zo lang tot het vergaat. Een odyssee begint. Caesarion is een geschiedenis over schoonheid en verval, over de knellende band tussen moeder en kind, hun trouw en ontrouw, en ten slotte, wanneer deze dingen zijn verteld, over het belang jezelf ten offer te brengen.

De aanleiding voor het schrijven van de roman
In een interview met Trouw op vrijdag 15 mei 2009 vertelt Wieringa over het ontstaan van de nieuwe roman het volgende: De kiem van zijn nieuwe, fascinerende roman ligt al voor het verschijnen van Joe Speedboot. „Het moet ergens in 2002 geweest zijn. Ik zat achterin een volkswagentje met een televisiejournaliste en vertelde haar dat Jeff Koons en Cicciolina samen een kind hadden verwekt. De anything goes-kunstenaar die alle musea ter wereld had vol gehangen met überkitsch en de pornoster die zich voor de camera liet nemen tot haar anus bloedde. Die twee mensen, die louter bestonden bij gratie van het licht van de camera’s, noemden hun zoon naar Ludwig van Beieren. Gekke Koning Ludwig, die de staatskas plunderde om krankzinnige kastelen hoog in de bergen te bouwen.”Terwijl hij dat vertelde, merkte Wieringa hoe opgewonden hij raakte: „Dat zoiets bestond! Een kind als conceptuele kunst Ik dacht: er zit een verhaal in die jongen. Ik voelde ook meteen de diepte van het verhaal. Dit zou een kloeke roman kunnen opleveren.”
In een interview met Pauw& Witteman op vrijdag 16 mei 2009 vertelde Wieringa dezelfde anekdote.


Motto
Het motto dat erg toepasselijk is op de inhoud van deze roman is afkomstig uit het werk van Plato (“Symposium”) : “ Wie is zijn vader, vroeg ik, wie zijn moeder ? In een roman die gaat over een zoon die op zoek is naar zijn moeder en zijn vader hoeft dit motto verder geen verklaring.
Ook met het motto steekt Wieringa zelf de draak. In een interview met Arjan Peter in De Volkskrant van vrijdag 15 mei zegt hij daarover: Een geintje moet kunnen. Net zoals het motto, ‘Wie is zijn vader, vroeg ik, wie zijn moeder?’, dat niet van Jörgen Raymann is maar van een andere komiek. Wieringa: ‘In het Symposium van Plato vraagt Socrates dat aan een of andere bergheks. Zo’n lullig, nogal betekenisloos zinnetje tot motto verheffen en daar dan onder zetten: Plato, Symposium, ja dat deed mij goed.’

Structuur en/of verhaalopbouw
De roman wordt onderverdeeld in drie grote delen die op hun beurt weer worden verdeeld in veel korte hoofdstukken.

- Erosie (blz. 9-36)
- The greatist comeback in the history of porn ( blz. 139-327)
- Mediohombre ( blz 331-366)
Eigenlijk is de roman een vertelling over het verleden. Van de hoofdfiguur. In deel 1 komt de dertiger Ludwig Unger aan in het Engelse kustplaatsje Alburgh. Hij heeft tot 12 jaar geleden daar gewoond, maar de kust was aan erosie onderhevig, waardoor hun huis in zee was verdwenen. Een van die mensen uit het verleden (Warren Feldman) is overleden. Daarvoor maakt Ludwig de reis naar het dorp om de begrafenis bij te wonen. Daar ontmoet hij een vrouw (de makelaar Linny Wallace) tegen wie hij zijn avonturen met betrekking tot de zoektocht naar zijn moeder en vader vertelt. Hij doet daar twee nachten over en dan zijn we beland bij het een na laatste hoofdstuk van deel 3. We keren dan terug in het verhaal Nu. In het allerlaatste hoofdstuk bezoekt Ludwig de begrafenis en haalt dan nog een symbolische handeling met de as van zijn moeder uit, waardoor de rekening met het verleden is vereffend.

Gebruikt perspectief
Ludwig Unger is de 31-jarige zoon van Marthe Unger (een ex-pornoster) en de bizar levende beeldhouwer Bodo Schultz. Hij is de verteller van zijn levensverhaal tot nu toe. Hij doet dat in de ikvorm afwisselend in de o.t.t. en in de o.v.t. Omdat er geen andere vertellers zijn, blijf je als lezer beperkt tot het perspectief van Ludwig. Je weet niet of hij “de waarheid”vertelt. Er is dus sprake van een onbetrouwbaar perspectief.

De tijd van het verhaal
De verteller doet nauwelijks mededelingen over de tijd waarin het verhaal speelt. In het Verhaal-Nu wordt de begrafenis van Warren op maandag 2 maart aangekondigd. Toevallig is dit in 2009 het geval. Maar ook in 2003. Andere verwijzingen naar data en jaartallen zijn in het werk niet te vinden. Het lijkt erop alsof Wieringa dit spel met opzet speelt.
Uit tekstgegevens kun je wel opmaken dat het verhaal-Nu in de 21e eeuw speelt. De positie van het opzoeken van gegevens op het internet/ het bezitten van een mobieltje kunnen daarin als bewijs gelden.

De plaats van handeling
Ludwig is geboren in Alexandrië (Egypte) waar hij met zijn ouders woonde, totdat zijn vader de benen nam. Daarna woonde hij nog een tijdje in Groningen bij zijn oom en tante alvorens ze naar Alburgh in Engeland vertrokken. Wanneer het huis in zee dondert, gaat zijn moeder naar de Verenigde Staten om haar pornocarrière voort te zetten. Ludwig reist haar achterna en hij achtervolgt haar ook naar Europa (Oostenrijk en Praag) Als ze kanker krijgt, gaat hij met haar terug naar Nederland. Wanneer ze gestorven is, gaat hij zijn vader Bodo opzoeken in Panama, waar hij een berg aan het slopen is. Tenslotte keert Ludwig in het verhaal-Nu terug in het Engelse Alburgh waar hij de begrafenis van Warren bijwoont. Je zou dus kunnen stellen dat Ludwig een aardige avonturier is.


Maar in het interview met Trouw wordt naar aanleiding van de betrouwbaarheid van de geografische gegevens opgemerkt: “ Wieringa speelt in Caesarion een wervelend spel met schijn en wezen. Wie Kings Ness op Google Earth probeert te vinden, kan lang zoeken. Bestaat niet. Alburgh, de aangrenzende plaats, ligt zelfs niet aan zee. Laat staan op de rand van een klif. Wieringa buldert van het lachen. „Vind je het erg? Ik moet de omstandigheden een beetje naar mijn hand zetten. Ik vind dat je romans niet moet kunnen nalopen. Zoals bij A.F.Th van der Heijden: een roman als stadsplattegrond. Alles moet dan kloppen. Néé, dat benauwt me.”

Samenvatting van de inhoud
Erosie (blz. 9-36)
Ludwig Unger (inmiddels 31 jaar oud) keert terug in het Engelse Alburgh omdat hij een uitnodiging heeft gekregen van de tweede vrouw van Warren(een man die over een paar dagen -2 maart- zal worden begraven) Hij komt er aan tussen de konijnen die aan de myxomatose sterven en op een kust die steeds meer erodeert. Het verval is dus vanaf het begin aanwezig in de roman.
Hij logeert in het hotel waar een oude vriend hem een baan als pianospeler aanbiedt. Ludwig kan namelijk heel goed pianospelen. Hij speelt dan ook zijn gemakkelijk klinkende liedjes in de bar. Hij heeft nog enige dagen de tijd voordat de begrafenis plaatsvindt en hij bezoekt o.a. de eerste vrouw van Warren. Die is nog steeds boos op de vrouw die Warren van haar heeft afgenomen.
Tegen een geïnteresseerde vrouw in de bar (de makelaar Linny Wallace) met wie hij later het bed deelt, vertelt Ludwig dat hij in Alexandrië geboren is en dat hij daar gewoond heeft, totdat zijn vader Bodo Schultz zijn moeder had verlaten. Toen moesten ze terugkeren naar Nederland en had hij enige tijd gewoond bij zijn oom en tante in Groningen. Zijn moeder komt hem daar weer ophalen en dan vertrekken ze naar het huis in Engeland dat op een klif gebouwd was. De zee rukt steeds verder op en het klif dreigt door erosie in zee weg te zakken waardoor ook het huis op den duur in zee zal verdwijnen. Ludwig wordt in het huis 13 jaar. Hij krijgt vrouwelijke trekjes mee van zijn moeder die hem af en toe als een prinsesje opmaakt. Wanneer Ludwig dat ondergaat, merkt hij erotische gevoelens voor zijn moeder op ( het Oedipuscomplex ligt hier op de loer”: verliefd worden op je eigen moeder bij afwezigheid van een vader is het klassieke motief ten voeten uit)

Bij een latere storm wordt het pas echt problematisch op de klif. Warren probeert steeds een wal ter bescherming van het klif op het strand aan te brengen, maar het lijkt allemaal onbegonnen werk. De erosie (als symbool voor de aftakeling is niet tegen te gaan)

Wanneer Ludwig 15 jaar oud is, ontvangt hij een kaartje van zijn vader waarop staat dat hij “van hem moet gaan houden.” Dat brengt een verandering bij Ludwig te weeg. Ludwig noemt zijn vader “mediohombre” (halve man) naar de man die op de ansichtkaart staat afgebeeld (met één arm, één been en één oog) De man op de afbeelding heet Blas de Lezo en is een oorlogsheld,
Om zijn vrouwelijke trekjes kwijt te raken, gaat hij zich sinds die tijd bekwamen in een mannensport: rugby. Hij krijgt bij de club enkele vrienden. Een van zijn rugbyvrienden laat hem een film zien waarop hij zijn eigen moeder herkent. Ze is voor haar huwelijk een gevierd pornoactrice geweest onder de naam Eve Le Sage. Ze heeft in maar liefst 6 pornofilms gespeeld voordat ze Bodo ontmoette en Ludwig kreeg. Daar was ze weer, de moeder-van-de-jonge-foto’s, naakt nu, met een cameraoog tussen haar benen dat inzoomde op krulletjes schaamhaar en een snavelkutje daartussen, niks wat ik niet al van honderden andere afbeeldingen kende, behalve dat dit mijn moeder was waarbij de man zich naar binnen wrikte.”(blz. 105)

Hij zoekt dat allemaal op internet terug. Wanneer Ludwig 18 jaar is, nadert het huis steeds meer de afgrond. Ze moeten verdwijnen voor hun eigen veiligheid. Ludwig trekt in bij een rugbyvriendje en zijn moeder reist naar Londen. Ze laat niet zoveel van zich horen en is op een zeker moment naar Los Angelos vertrokken: ze is naar een oude vriend gegaan.

The greatist comeback in the history of porn ( blz. 139-327)
Ludwig vertelt verder aan Linny Wallace. Hij vliegt naar Californië om zijn moeder te zoeken. Ze lijkt “not amused” wanneer hij haar in een heel luxe hotel opzoekt. Ze heeft een impresario bij zich. Wanneer ze samen op de pier wandelen, schrijft een neger de naam van zijn moeder op een rijstkorrel: Eve LeSage. Zijn moeder is na 24 jaar namelijk weer in de porno-industrie teruggekeerd. Dat is meteen een mediahype geworden. Ludwig leest een interview met zijn moeder over haar terugkeer, maar in hetzelfde tijdschrift staat ook een artikel over zijn vader Bodo Schultz, die een bizar project in de binnenlanden van Panama uitvoert: hij is een berg aan het afgraven (vernietigen)
In de roman wordt dan het verhaal ingeruimd hoe de jonge Marthe in de zestiger jaren naar de Verenigde Staten is gereisd met een andere avontuurlijke jongen uit Groningen. Haar lichamelijke schoonheid viel echter op en ze komt in de porno-industrie terecht. Ze wordt daarmee heel beroemd en verdient veel geld. In New York loopt ze tegen de beeldhouwer Bodo Schultz aan. Voor hem verlaat ze de porno-industrie: ze vertrekken naar Alexandrië waar Ludwig wordt geboren. Ze noemen hem Caesarion naar het kind van Cleopatra en Marcus Antonia. Dat is immers ook een bizar liefdeskoppel, waarbij Cleopatra bekend stond om haar seksuele kwaliteiten.(Caesarion betekent “kleine Caesar) Bodo krijgt de eervolle opdracht om de vuurtoren van Alexandrië te herbouwen, maar het project zit tegen. Na drie jaar tegenslag stopt hij ermee en hij vertrekt met de noorderzon uit Egypte. Daardoor moeten Marthe en Ludwig vertrekken. Ze gaan naar Nederland. Zijn oom en tante zorgen goed voor hem.

Bodo Schultz is dus aan het nieuwe project begonnen in Panama. Een galerie organiseert een tentoonstelling van zijn werk, maar wanneer Ludwig die wil bezoeken, wordt hij tegen gehouden door een stel demonstranten. Het zijn een soort beroepsdemonstranten want ze wachten totdat de politie hen oppakt, waarna Ludwig toch naar het werk van zijn vader kan kijken. Hij ziet o.a. een film die zij vader heeft gemaakt (Abgrund) Nadat hij naar buiten komt, ziet hij dat het activistenmeisje Sarah nog steeds op hem staat te wachten. Hij gaat met haar mee en later met haar naar bed. Hij krijgt een kortdurende maar heftige seksuele relatie met Sarah, maar het wordt hommeles, wanneer hij vertelt dat hij met zijn moeder mee naar Europa vertrekt. Die moet namelijk filmopnamen gaan maken en hij moet immers op haar passen.. Toch bekritiseert Ludwig steeds het beroep van zijn moeder. Die kan daar niet goed tegen en vindt dat hij niet het recht heeft haar zo lastig te vallen. Ze gaan naar Oostenrijk

( Bodo komt daar vandaan) en naar Praag. Ludwig blijft cynische opmerkingen maken en Marthe heeft nu liever dat hij weggaat. Ludwig vertrekt daarom naar de Verenigde Staten, maar Sarah is vertrokken en hij weet niet waar ze is. Daarna gedraagt hij zich min of meer als een soort gigolo. Hij stort zich tussen de benen van vooral wat oudere en rijkere vrouwen, die met hun seksuele activiteiten proberen te bewijzen dat ze nog steeds aantrekkelijk zijn en dat ze het verval van hun lichamelijke schoonheid kunnen te niet doen door met jonge mannen het bed te delen.

Zijn moeder neemt na jaren weer contact met hem op van Tunesië. Hij gaat direct naar haar toe. Ze is aan de kant gezet door de porno-industrie, omdat ze een ontsteking heeft aan de vroeger zo fraaie borsten. Maar in werkelijkheid is dit het begin van borstkanker. De diagnose is duidelijk: ze moet geopereerd worden, maar Marthe laat zich leiden door de alternatieve geneeswijze. Een door Rudolf Steiner (antroposofische leer) beïnvloede arts in Duitsland heeft een dubieuze methode ontwikkeld waarbij hij door verhitting de kankercellen wil doen verdwijnen. Marthe gelooft erin, maar ze gaat lichamelijk steeds verder achteruit. Nu is Ludwig wel heel zorgzaam voor zijn moeder. Hij is inmiddels bijna 30 jaar Ze krijgt echter uitzaaiingen in haar hersenen en ze sterft tenslotte. De laatste maanden brengt ze door in het huis waar ze geboren is nl. bij haar broer Gerard. Die heeft op het laatst het contact weer hersteld. Marthe wordt gecremeerd. Ludwig neemt de as van zijn moeder met zich mee.

Mediohombre ( blz. 331-366)
In dit deel gaat Ludwig op zoek naar zijn verdwenen vader. Hij neemt de urn met de as van zijn moeder mee. Zijn vader werkt nog steeds aan het project in de jungle van Panama, waar de berg geslecht moet worden. Na veel praktische moeilijkheden onderweg ziet hij eindelijk zijn vader die hem niet herkent, wat de eerste desillusie is. Hij doet ook helemaal niet enthousiast tegen zijn zoon. Ludwig wil weten waarom zijn vader is weggegaan in Alexandrië. Bodo zegt dat hij nooit een kind heeft willen hebben en dat Marthe die zoveel seks met andere manen heeft gehad, hem erin heeft geluisd. Dat is de tweede klap voor Ludwig. Bodo schampert dat hij nu alle tijd heeft gehad om met zijn moeder een relatie op te bouwen.
Bodo kleineert zijn zoon door hem een homo te noemen. Dan slaat Ludwig zijn vader in zijn gezicht. Dat is natuurlijk een symbolische daad. Daarna bemoeit Bodo zich vooral met enkele creoolse vrouwen, met wie hij duidelijk seksuele contacten onderhoudt. Ludwig walgt van zijn biologische vader.
Hij laat de volgende dag de as van zijn moeder zien, maar Bodo toont nog steeds geen mededogen. Hij schrikt min of meer van de urn. Ludwig vertrekt daarna uit Panama.
Zo beëindigt hij het verhaal over zijn verleden aan Linny. Die ontfermt zich moederlijk over hem. 'Zo ongeveer vertelde ik het Linny Wallace. Sommige dingen liet ik weg, andere verzachtte ik, maar langs deze lijnen wikkelde de vertelling zich af.' (blz.362)

Op 2 maart woont Ludwig Unger de begrafenis van Warren bij. Hij speelt op de piano de begrafenismuziek van Beethoven en brengt met de familie (toch de beide vrouwen) en de belangstellenden Warren naar zijn laatste rustplaats. Dan loopt hij naar de plek waar ooit hun huis op de klif heeft gestaan. Boven de zee opent hij de urn en laat de as van zijn moeder door de wind meenemen. Op deze symbolische manier komt hij eindelijk los van zijn moeder. De slotzin luidt “ Ik ben alleen. En alles begon.

Titelverklaring
In het boek wordt de titel van roman letterlijk verklaard.
’Ze noemde me Caesarion’, . ’Kleine Caesar. Mijn koosnaampje. Caesarion was de zoon van Cleopatra en Julius Caesar. Hij en ik waren in Alexandrië ter wereld gekomen. In zijn geval haastten de priesters zich te verklaren dat hij geboren was uit de verbintenis tussen Cleopatra en de god Amon-Re, die als Julius Caesar op aarde was geïncarneerd’.Wist mijn moeder niet dat Ceasarion de spotnaam was die het volk aan Ptolemeus Caesar gaf. “Ceasartje.” (blz. 48)

Thematiek en interpretatie
Waar Joe Speedboot nog in het teken stond van de illusie en de toekomst is zijn opvolger Ludwig Unger precies zijn tegenhanger. In “Caesarion”staat vanaf het begin dat Ludwig het verhaal binnenstapt de dood en het verval centraal. (De aankondiging van de begrafenis van Warren Feldman, de door myxomatose stervende konijnen, de urn met de as van zijn moeder bij zich en de locatie met de aan erosie onderhevige kust)
“Caesarion” is een boek over dood, en verderf, over verval en vergankelijkheid. De jonge maar toch ervaren Sarah heeft boven haar bed een foto en een herdenkplaats ingeruild voor haar vier maanden te vroeg geboren foetus (Dylan)
Schoonheid blijkt tenslotte toch te vergaan. De vrouwen met wie Ludwig na zijn vertrekt bij zijn moeder seksueel contact heeft, zijn voornamelijk oudere vrouwen die zich willen bewijzen. Op blz. 269 : Ik vermijd het bij hen te slapen. Naast ze wakker te worden is een intimiteit die ik niet verdraag. Het overkomt me twee of drie keer dat ik per ongeluk in slap val: de onttakeling in het vroege licht is niet om aan te zien. Alle lust verkeert dan onmiddellijk in zijn tegendeel.

En als hij later de Duitse Lotte Augustin heeft ontmoet (60 jaar) vertelt hij : “ Haar hoofd ligt achterover op het van zonnewarmte doortrokken marmer. Ze draagt watervaste mascara. Het licht dringt door in haar open mond, ik zie de gouden kiezen, uitgelopen vullingen, ik vermijd de luchtstroom van haar adem. Alle geuren van ouderdom zijn te camoufleren, behalve deze (blz. 277)

Dit element wordt in laatste instantie gesymboliseerd in het lichamelijke verval van de moeder: ze is het sekssymbool van de porno-industrie en vooral haar borsten zijn oogverblindend mooi. Zelfs de oedipaal belaste Ludwig krijgt er erotische gedachten bij. Hij is ook jaloers wanneer de anderen op het filmdoek de borsten van zijn moeder (die immers bedoeld waren om hem te zogen) weer kunnen zien na de comeback in de porno-industrie. Dat verklaart zijn cynische houding ten opzichte van zijn moeder die wat verzacht wanneer ze haar concurrentiepositie heeft verloren en wanneer ze weer in zijn nabijheid komt. Dan is echter wel haar mooiste lichamelijke sieraad aan verval onderhevig: Marthe leidt aan borstkanker die haar fataal wordt, omdat ze niet in haar borst wil laten snijden.

Ook Ludwigs biologische vader Bodo houdt zich bezig met het verval: hij werkt aan een project om een massieve berg in Panama te laten sneuvelen. En de tentoonstelling die in Los Angelos over het werk van Bodo wordt georganiseerd, draagt de naam “Abgrund.” Schultz filosofie is namelijk “wat weg is, heeft de eeuwigheid.” Ook het huis aan de klif komt in de afgrond terecht. Ludwig strooit de as van zijn moeder boven de afgrond uit. (Wat weg is , heeft de eeuwigheid)


“Caesarion”is daarnaast een roman over een moeizame verhouding tussen een zoon en zijn ouders. Zoals hierboven aangegeven was Wieringa geïnteresseerd in de bizarre relatie tussen kunstenaar Jeff Koons en de pornoactrices Cicciolina die in de negentiger jaren ook een kind hadden verwekt dat ze Ludwig hadden genoemd. Hoe zou het zo’n kind in de wereld vergaan? Ludwig voelt zich min of meer geroepen zijn moeder te redden en dat is precies het omgekeerde van wat een kind zou moeten doen. Nu leidt een vertrekkende of overleden vader wel vaker tot het verschijnsel van “parentificatie” waarbij de zoon de rol van de verdwenen of gestorven vader op zich neemt.

Wanneer hij in Los Angelos met haar wordt verenigd en in een tijdschrift leest dat ze weer in de porno-industrie gaat werken, ligt hij naast haar als ze slaapt en neemt hij zich voor opnieuw voor haar te zorgen. “ Het leven van een pornoster is haar vertrek. Ik zal haar terugkeer zijn. Dat is het enige heldere moment n die hele lange nacht, wanneer ik begrijp hoe ons bestaan eruit zal zien. Ik zal bij haar blijven, waar ze ook naar toe gaat om wat dan ook te doen, ik zal er zijn met het geduld vaneen biechtstoel. Ook weet ik dat ze me zal wegduwen en zal zeggen dat ik mijn eigen leven moet leiden en niet haar oppasser hoeft te zijn; dingen die ik zuiver en lijdend zal verdragen met de glimlach van het beter weten. “

(blz. 151) Een dergelijke opdracht hoeft een normale zoon nooit voor een moeder te volvoeren. Ludwig heeft echt het gevoel dat hij op zijn moeder moet passen. Daar is dan ook geen plaats voor een meisje. De liefde voor de moeder verhindert een gezonde relatie met een meisje. Wanneer Marthe in Keulen door Ludwig wordt begeleid naar de antroposofische arts vraagt ze hem” Waarom heb jij eigenlijk geen vriendinnetjes? “Omdat jij nog leeft, dacht ik, maar ik zei iets anders (blz. 297)

Ludwig vindt dat hij een offer moet brengen. Wanneer hij uit Praag is teruggekeerd naar de Verenigde Staten zegt hij tegen de afbeelding van de foetus Dylan : “ Het is een raar leven, Dylan. Ik probeer te reconstrueren wat de gedachte was achter die grote stommiteit om jouw moeder te verlaten om de mijne te volgen- wat was de gedachte? Wat is het voor gedachte die sterj genoeg is om het heiligdom van de liefde te verlaten. Ik zou een offer brengen, weet ik nog. Een zelfopoffering, misschien om haar te laten zien wat het is. Het voorbeeld geven. We zijn beiden zoon, we weten hoe moeilijk het is allemaal. Onze eerste behoefte is een moeder die zich voor ons weggeeft. Maar het weggeven zit mijn familie niet in het bloed. Ik kan het weten, want ik heb het geprobeerd. Het offer werd niet geaccepteerd, zoals ik het eigenlijk al had voorspeld. Hier wordt de zoon het voorbeeld voor zijn ouders en als dat het niet het gewenste resultaat oplevert, kruipt hij in de slachtofferrol.


Bovendien is de moeder jaloers op haar eventuele concurrentes ( Marthe is boos op Ludwig als hij de eerste nacht met Sarah wegblijft) Op blz. 218 zegt Marthe wanneer ze Sarah voor de eerste keer ontmoet : Ik was toen al zo jaloers op het meisje dat hij ooit zou krijgen.

Tenslotte verzorgt Ludwig zijn moeder tot aan het bittere einde en zelfs de as van haar brengt hij tot de laatste symbolische rustplaats waarna hij pas definitief afscheid van haar kan nemen. In zijn jeugd koesterde hij zelfs seksuele gevoelens voor haar en wanneer hij haar weer eens naakt had gezien, masturbeerde hij op de erotische fantasieën die hij had. Dan ben je natuurlijk wel een moderne Oedipus. In zijn op een gigoloverhaal lijkende avonturen heeft hij voornamelijk seks met vrouwen van oudere leeftijd. Hij is destijds ook ontmaagd tijdens zijn eerste Engelse periode door de veel oudere in het restaurant werkende Julie Hendry.

Op blz. 268 vertelt Ludwig: “Op het strand groet ik mensen die ik ’s avonds in de bar zie. De vrouwen, ouder dan ik, ogen die flitsen als sterren. Ze tellen het gekrompen kapitaal van hun schoonheid. Ik ben de belegger die het voor ze vermeerdert. Ongelovig nemen ze mij in hun bed. Met de aanhoudende hardheid van mijn geslacht neem ik hun schaamte weg. Het vervult ze met trots. Zíj hebben die beroering veroorzaakt, die kolking van de bloedstroom, en zij zullen me er weer vanaf helpen ook. Dat is de deal.”

In zo’n verhouding met de moeder past de afrekening met de vaderfiguur. Wanneer hij die tenslotte in de jungle van Panama ontmoet, is de desillusie heel groot. Zijn vader zegt dat hij zich nooit heeft willen voortplanten, maar dat Marthe hem erin geluisd heeft. Leuk voor een zoon die zijn vader tot in de binnenlanden van Panama is gaan opzoeken.
Na een ongepaste opmerking van een vader tegenover zijn zoon over zijn moederliefde en zijn eventuele homoseksualiteit, slaat hij zijn vader in het gezicht en trapt hij hem. Daarmee breekt hij definitief met zijn vader. In feite heeft hij zich op dat moment definitief verlost van zijn verleden en staat de toekomst toch voor hem open. Hij is nu van beide ouders bevrijd.

In een interview met De Pers van vrijdag 15 mei 2009 zegt Wieringa over de vader-zoonrelatie in zijn roman: Gezonde, enigszins normale relaties tussen kinderen en ouders zijn zeer moeilijk. De Grieken schreven er al over, denk aan de Oedipus van Sofokles. We moeten het erover hebben wat een vader moet zijn, wat zijn rol is. Ik heb de indruk dat veel vaders dat niet zo goed weten en er een weinig krachtige invulling aan geven. Een vader heeft de ongelooflijk belangrijke rol zijn vrouw toe te eigenen en zijn zoon het huis uit te schoppen.’ Vader Bodo slaagt daar niet in. ‘Ludwig leert van hem slechts volstrekte illusieloosheid, geen enkel verlangen te koesteren. Feitelijk heeft Ludwig nergens iets te zoeken. ‘Als barpianist kan hij overal werken, hij leeft in de verspreiding. Later in het boek verandert dat, leert hij zichzelf te doorgronden en zonder verwachtingen te leven.’

En in het interview in
De Volkskrant spreekt Wieringa over het “vaderloze tijdperk van deze tijd.” Ludwig is een kind van zijn tijd, zou ik bijna zeggen. Dit is het vaderloze en leraarloze tijdperk. De man die een voorbeeld is en je zegt hoe het moet, en die je bij zijn vrouw weghoudt – het klinkt freudiaans en archetypisch, maar ik geloof daar wel in, en die man héb je in dit tijdperk nauwelijks nog. Dat zie ik aan de levens van veel mensen die ik ken.’

Enkele motieven voor het leesdossier:
- De tand van de tijd (schoonheid versus vergankelijkheid)
- Dood en Verderf
- De moeder-zoonverhouding (Oedipusmotief)
- jaloezie
- De vader-zoonverhouding (Vatersuchmotief)
- Seksualiteit
- Trouw tegenover ontrouw
- Eenzaamheid
- Het offer dat de zoon brengt

Beoordeling scholieren.com
Elke schrijver zou bang zijn om na het schrijven van een regelrechte bestseller (meer dan 300.000 exemplaren verkocht) een nieuwe roman te laten verschijnen. Het is bijna niet mogelijk om zo’n frisse en vernieuwende roman als Joe Speedboot te verbeteren. Niettemin is Wieringa begonnen aan die Titanenarbeid en hij is er m.i. inderdaad niet in geslaagd om Joe Speedboot te evenaren, laat staan te verbeteren. Niet dat “Caesarion”geen mooie roman is, maar Ludwig Unger haalt de schaduw van Joe Speedboot en Fransje Hermsen niet. Daarvoor blijft de hoofdfiguur toch te weinig boeien. Hij vertelt over de klassieke Oedipusverhouding (de relatie tot zijn moeder en vader) en daarin doet de gecompliceerde versie van de moeder als porno-actrice niet veel meer met de gevoelens van de lezer. Misschien door het gekozen perspectief van de zich slachtoffer voelende zoon.
Het heeft me dan ook heel wat meer moeite gekost om de roman uit te lezen dan destijds het geval was bij Joe Speedboot.


“Caesarion”is zeker geen slechte roman: hij is klassiek gecomponeerd volgens de structuur van een vertelling van de protagonist aan een verder onbelangrijk verhaalpersonage. Daarbij moet de lezer wel de begrippen fictie en relatiteit in aanmerking nemen, want wie vertelt in het werkelijke leven zo gedetailleerd aan een verder niet zo bekende persoon zijn levensverhaal gedurende een nacht of twee? Maar het is dan ook fictie. Hoewel ook de verteller op blz. 92 na zijn eerste nacht verhalen vertellen aan Linny met schaamtegevoelens opmerkt: “ Ik schaam me. Ik heb haar overspoeld met mijn geschiedenis, een gek die je aanklampt op straat en met je meeloopt terwijl hij zijn afzichtelijke levensgeschiedenis vertelt. Tenslotte vraagt hij om een kroket. Wellicht steekt deelt hij hier onder de lakens een speldenprik uit aan de lezers.

Wat me in deze roman ook steeds meer begon te irriteren, was het voortdurende gebruik van metaforen, waarbij het net lijkt of Wieringa er zijn zinnen op heeft gezet om zo literair mogelijk over te komen op zijn lezers. Er zijn vrij veel voorbeelden aan te halen waarbij ik de beeldspraak niet geslaagd of overdreven vind overkomen.
Enkele voorbeelden daarvan zijn :
- (blz. 19) Over de relatie tussen twee vrouwen van dezelfde man Warren "Ze hadden messen geslepen, bijlen gewet en brieven aan het districtsbestuur geschreven waar de splinters van zijn gestolde woede uit vielen bij het openvouwen
- (blz.25) De strandhuisjes op de parkeerplaats bij de pier ademden dof wachten.
- (blz. 29) Ik nam het bleke , gevoelige gezicht in m op, het portret van een Catalaanse vorstin. Ze liet de vloeistof in haar glas schommelen als een grondzee. (??)
- (blz. 225) “Op enige afstand liet ik de optocht aan me voorbijtrekken, en huiverde door het droeve geluid dat een indiaan voortbracht op een helmschelp- een walvisjong dat zijn moeder verloor. “
- (blz. 225) Ik liep terug naar Hooters en liet m in de profane omgeving een hamburger bezorgen door een meisje dat borsten voor zich uitduwde als ijsbergen. “( Ik heb nog nooit iemand ijsbergen zien voortduwen)
- (blz. 246) De Maria-Therisiabar naast het restaurant was een schemerige ruimte, bordeelachtig door het rode pluche en de zware gordijnen, het stoffen behang. De barman stond in een schelp van licht glazen te poleren.
- (blz. 254) Ze weet zeker dat het hotel daar veel beter is. Hier zijn de bedden net zo hard als de gezichten van de schoonmaaksters

Wieringa is een intelligente, bereisde en belezen schrijver. Zijn thema in deze roman is klassiek en dat verklaart en rechtvaardigt zijn vele verwijzingen naar de Klassieke Oudheid. Ook verwante uitspraken en impliciete verwijzingen naar de Bijbel komen herhaaldelijk voor. Die competentie van de schrijver verwacht ook intelligente en belezen lezers.
Maar het lijkt er ook soms op alsof hij met opzet hoogdravende woorden in zijn zinnen opneemt; enkele voorbeeldjes van “mooischrijverij.”
- In Trianon bootsen airco’s Noord-Europese koelte na, uit verscholen luidsprekers druipen de gesuikerde stalactieten van Montovani (blz. 49)
- Buiten schuift het Alexandrijnse leven voorbij, heel die armzalige massamaatschappij, die mierenhoop van zenuwslopend gefriemel zonder enige samenhang. Zwak dringen in de salon de geluiden van buiten door, het gezoem van myriaden aasvliegen op het kadaver van de stad. (blz. 51)
- Opnieuw dwaalde ik door de eclectische architectuurtuin, bevolkt met jonge mensen uit alle delen van de wereld, als de kleurprenten in tijdschriftjes van evangelische christenen, waar leeuwen en lammeren samen aan de voet van een Aziatisch meisje liggen, dat verrukt opkijkt naar een volmaakt symmetrisch blanke jongeman met blauwe ogen: het evangelisch arcadië (blz. 197)
- Hoewel mijn emotionele huishouding wordt geregeerd door een vrouw met donkere krullen die niet terugbelt, staan mijn zintuigen wijd open voor de droeve schoonheid van Hotel Europe (blz. 256)

Ook Arjen Peters noemt enkele van die hoogdravend klinkende zinnen in zijn interview in De Volkskrant.

- Ik vluchtte de zomer in. Veldleeuweriken stegen op naar hoge luchtlagen en zongen in religieuze extase.’ Wieringa: ‘Heb jij wel eens een veldleeuwerik gehoord dan? Dat is een manie, een bipolaire stoornis die de veldleeuwerik aankleeft. Krankzinnig. Nee hoor, dit is een zuinige, terughoudende beschrijving.’
Deze dan: ‘We kijken uit over de mythische zee, de grens tussen water en lucht is opgeheven, witte zeilen drijven in de hemel, zonen die het beest verslagen hebben en nu huiswaarts keren.’

Het is niet fair alleen voorbeelden te noemen van minder goed geslaagde zinnen. Het boek staat vol met fraaie passages. Zeker wanneer Wieringa zijn pen in cynisme heeft gedrenkt. Als tegenhanger van de m.i. minder goed geslaagde zinnen dan een willekeurig gekozen voorbeeld van een fraaie - enigszins cynische- beschrijving. Ludwig bezoekt het peperdure hotel van zijn moeder in Los Angelos. De gasten kon het weinig schelen. De gebronsde sletjes op gouden schoentjes, de luidruchtige mannen van middelbare leeftijd met zware borstkas en dunnen benen, de oudere echtparen met afnemende lichaamsfuncties maar een portefeuille vol risicoarme beleggingen; de prijs van de dingen was een abstractie op de afrekening van de creditcardmaatschappij.  (blz. 141)

O.a. door de stijl is “Caesarion” over het algemeen genomen een geslaagde roman te noemen, maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat de inhoud van het verhaal zeker niet het gelijke niveau van zijn illustere voorganger haalt. Nu was dat m.i. ook een onmogelijke opdracht en je kunt van een jonge schrijver niet verwachten dat hij nog langer wacht dan een jaar of vier met het laten verschijnen van een nieuwe roman. De kassa moet immers blijven rinkelen.
Het is natuurlijk een boek dat zijn plaats verdient op de literatuurlijst van de middelbare school. Met zijn 366 bladzijden is het bovendien een lijvig te verteren werk dat o.a. vanwege de niet geringe literaire kwaliteiten toch 3 punten op de literatuurlijst van scolieren.com verdient. Maar de amusementswaarde voor de lezers van deze doelgroep zal die van Joe Speedboot niet kunnen evenaren. ( m.i. een ruime voldoende, waar Joe cum laude slaagde)

Relevante recensies
Na het succesvolle boek “Joe Speedboot”heeft de literatuurkritiek blijkbaar met smart op een nieuwe roman van Wieringa gewacht, want in de week van de publicatie verschenen in de belangrijkste bladen direct de recensies.

In Trouw van zaterdag 16 mei 2009 zegt Rob Schouten: “Het sterkste gevoel dat je uit ’Caesarion’ bij blijft is de sensatie van extatische eenzaamheid die de hoofdpersoon van tijd tot tijd overvalt, in zekere zin is hij bezig zijn omgeving te reinigen van onzuivere elementen, van alles wat hem dwarszit. „Het opruimen en schoonmaken van wat ten dode is opgeschreven, is een cruciale daad, een paradoxale uitdrukking van hoe te leven”, staat er als het huis in Alburgh ten onder gaat, maar het is een credo met wijdere strekking. Zo ruimt Ludwig in zekere zin zijn moeder op, als ze op zeker moment in even pijnlijke als treffende scènes komt te overlijden. En als hij vervolgens naar het Panamese oerwoud vertrekt om zijn onwillige en verwilderde vader te zoeken, een tafereel dat sterk doet denken aan de oerwoudscènes in ’Heart of Darkness’ van Joseph Conrad, reinigt hij zich vervolgens ook van de vaderfiguur. De slotregels van Caesarion luiden dan ook veelbetekenend: „Niets was ongedaan gebleven er was niets wat ik verlangde. Ik was alleen. En alles begon.”Daarmee is ’Caesarion’ een onvervalste louteringsroman. Pas als je je obsessies en complexen kwijt bent kun je voor jezelf beginnen.

Op vrijdag 15 mei 2009 schrijft Arjen Fortuin in het
NRC : Caesarion is een roman met sterke en zwakkere kanten, op het oog veel meer de vrucht van een talentvolle en hardwerkende schrijver dan het schijnbaar door de goden aangeraakte Joe Speedboot. Vooral het begindeel en en de latere omzwervingen van Ludwig als barpianist voltrekken zich langzaam, met uitweidingen over lichamen en locaties die maar weinig toevoegen aan de kern van de roman: de wijze waarop Ludwig Unger zich probeert te verhouden tot zijn moeder en zijn vader.[….] Want dat is het merkwaardige aan Caesarion: dat een boek dat bulkt van het drama en verval, toch maar niet echt pijnlijk wil worden. Je ziet Ludwig Unger genoeg verkeerde beslissingen nemen om je te laten huiveren, maar op de een of andere manier gaat het maar niet schrijnen. Dat heeft ermee te maken dat het verhaal door Ludwig zelf verteld wordt en dat hij een verteller is die zich groot wil houden.[….] Het gebrek aan zelfkennis van de hoofdpersoon is in retrospectief een van de opmerkelijkste kenmerken van Caesarion, maar je had liever gehad dat Wieringa je het tijdens het lezen had laten vóélen. En dat hij zijn personage resoluut naar de ondergang had gevoerd, had durven voeren – zoals een Hermans, een Grunberg, zelfs een A. Alberts gedaan zou hebben. De confrontatie met de werkelijk pijnlijke vorm van vergankelijkheid, niet die van de ouders van de held, maar die van Ludwig Unger zelf, is Wieringa niet aangegaan.
Caesarion is een roman die zich zonder problemen laat beoordelen met het plussen en minnen van de professionele romankritiek – en die er dan ook helemaal niet zo slecht afkomt. Maar het is een boek dat een vonk mist. Joe Speedboot nam je mee tot boven de wolken, Caesarion slaagt er niet in je mee de diepte in te sleuren."

Arie Storm is in Het Parool van donderdag 14 mei 2009 niet zo positief : Wieringa's nieuwe roman, Caesarion getiteld, is een ouwewijvenboek - we moeten het een beetje plaatsen in de traditie van Anna Enquist, Paulo Coelho en Konsalik. Rare beeldspraak, überhaupt raar taalgebruik, gedoe met familie, lekker veel gereis, vage kunst, pianomuziek, spirituele gedachten en ziekte en dood alom. […]
Vervolgens laakt hij de stijl van Wieringa die hij met “kitsch”aanduidt en hij geeft daarvan enkele voorbeelden (voornamelijk voorbeelden van mislukte metaforen.) Hij vervolgt
Even dreigen we in de wereld van Kluun te belanden, maar dan gaat Ludwig op zoek naar zijn vader. Die is jaren geleden uit zijn leven verdwenen. Waarom Ludwig naar hem op zoek gaat, is een beetje onduidelijk, waarschijnlijk gewoon omdat het belangrijk is dat je weet wie je vader is (toch?). En omdat de roman een motto heeft van Plato: 'Wie is zijn vader,'' vroeg ik. ''Wie zijn moeder?'

Die vader is gelukkig gewoon bouwvakker. Nee, hij is kunstenaar en heeft zich verborgen in de jungle. Het kunstwerk waarmee hij bezig is, bestaat uit het afbreken van een berg. Die tocht naar die vader toe lijkt enigszins op Heart of darkness van Joseph Conrad. Uiteindelijk vindt Ludwig zijn vader, maar die valt in de praktijk tegen. Toch goed dat hij dat weet. Het moederskindje is op die manier van veel verlost. Slotzinnen van de roman: 'Ik was alleen. En alles begon.'
Stijlvast is de edelkitsch tot het einde toe volgehouden

Over de schrijver en eerder gepubliceerde werk
Bron: website schrijver

Tommy Wieringa schreef onder andere de romans
Alles over Tristan (Halewijnprijs, 2002)
en Joe Speedboot (F. Bordewijkprijs, 2006).
Zijn reisverhalen werden gebundeld in Ik was nooit in Isfahaan (2006). In 2007 verscheen De dynamica van begeerte, een aanstekelijk onderzoek naar de oorsprong van begeerte en de grote rol van pornografie in de moderne wereld.
Essays en beschouwingen verschenen in de Volkskrant en NRC Handelsblad. Verder heeft Wieringa een vaste column in De Pers en in Hollands Diep.
Het werk van Tommy Wieringa wordt wereldwijd vertaald, onder meer in het Hebreeuws, het Koreaans en het Frans, Duits en Engels.