Wie is de auteur? De auteur van het door mij gelezen werk is Abdelkader Bernali Wat is de titel? De titel is: “Bruiloft aan zee” Wat is het aantal pagina’s? Het boek telt 160 pagina’s Hoe is de indeling? Het boek is verdeeld in 12 hoofdstukken en een epiloog. Hierin wordt verteld wat er na de bruiloft met de personen gebeurt. Is er een motto? Het boek heeft geen motto. Wat zijn je verwachtingen? Ik verwacht een mooi boek. Het boek is aangeraden door verschillende mensen, en de stijl van het boek spreekt me wel aan. Ik lees graag iets dat met een andere cultuur te maken heeft, dus ik denk dat dit boek wel interessant is voor mij. Ook verwacht ik dat het boek niet moeilijk zal zijn om door te komen. Dit mede omdat het niet zo dik is, maar ook omdat Abdelkader Bernali nog een jonge schrijver is. Deze boeken zijn vaak nog wat minder zwaar, en wat simpeler geschreven.
Tot welk genre behoort het boek? Ik denk dat het boek tot het genre psychologische romans behoort. Je leest helemaal mee in de denkwereld van Lamarat, en wat hij allemaal heeft meegemaakt. Hoe verklaar je de titel? Het boek draait om een bruiloft aan zee. De zus van Lamarat, de hoofdpersoon, gaat trouwen. Hiervoor gaat de familie terug naar hun land Marokko. De bruiloft vindt plaats in een stadje aan zee. Wat is het hoofdthema? Ik denk dat het hoofdthema de bruiloft aan zee is. Het verhaal draait hier helemaal om. Het verteld helemaal wat een Marokkaanse bruiloft inhoud, en zo kun je voor jezelf de verschillen opmaken tussen een Marokkaanse bruiloft en eentje in Nederland. Ook wordt helemaal verteld wat er allemaal heeft moeten gebeuren om de bruiloft plaats te laten vinden. (Zie subthema) Zonder de bruiloft zou dit allemaal overbodig zijn geweest, en had het boek geen “grote lijn” gehad. Wat is het subthema? Ik denk dat het subthema de zoektocht is naar de oom van Lamarat, die plotseling is verdwenen. Hij is degene die met Lamarat’s zus gaat trouwen. Tijdens de bruiloft is hij opeens weg. Het wordt dan Lamarat’s taak om hem te zoeken. Het verhaal wordt verteld terwijl Lamarat in een taxi zit, om zijn oom te vinden. Wat zijn de kenmerken van de hoofdpersonen? Lamarat is de hoofdpersoon van het verhaal. Toch draait het verhaal niet echt om hem. Hij “verteld” wat dingen die hij heeft meegemaakt. Je volgt heel de zoektocht die hij heeft naar zijn oom. Je volgt zijn gedachten, en gaat op in de ideeën die hij heeft, en de manier waarop hij denkt. Er worden geen uiterlijke kenmerken verteld, behalve dat hij ravenzwart haar heeft. Het grootste gedeelte van het boek is Lamarat de verteller. In het begin van het verhaal is er een alwetende verteller. Soms is ook de taxichauffeur van Lamarat de verteller, en volg je zijn gedachten. Lamarat is de hoofdpersoon, dus wie er ook verteld, het wordt altijd teruggebracht tot Lamarat. Je volgt het verhaal dus vanuit zijn perspectief. Hoe staat het verhaal in de tijd? Het verhaal wordt verteld in de tegenwoordige tijd. Ook bij terugblikken in het boek wordt het verteld of het op dat moment gebeurt. (Wat soms best verwarrend was) Het verhaal staat dus niet in chronologische volgorde. De ene tijd wordt verteld van de zoektocht, de andere keren wordt verteld over vroeger. In welke ruimte speelt het? Het verhaal speelt voornamelijk in Chalid’s (bloedhete) taxi. Terwijl Lamarat hier inzit denkt hij na, en vertelt hij de taxichauffeur wat er allemaal aan de hand is en dingen die hij heeft meegemaakt. De dingen die door Lamarat worden verteld spelen in Nederland (Maanzaad Stad) en Marokko (Touarirt en Nadorp in de landstreek Iwojen, en Melilliaar). Geef een samenvatting van de verhaallijn en de ontwikkeling van de belangrijkste personages. Lamarat bevindt zich in de taxi van Chalid. Hij is gestuurd door zijn vader om zijn oom, de bruidegom van zijn zus, te zoeken. Oom Mosa heeft zich op zijn trouwdag stiekem uit de voeten gemaakt, terwijl het huis vol gasten zit. ‘Hij wilde ergens anders zijn, ver weg van de tralala die iedereen rond hem speelde’. Iedereen in de landstreek, behalve de familie van de bruid en de bruidegom, weet waar Mosa heen is: naar zijn vaste hoertje. Terwijl Lamarat in de taxi zit, vertelt hij Chalid ongevraagd over zijn familie. Ook de taxichauffeur weet wel waar Mosa naartoe is, diezelfde dag heeft hij hem namelijk in zijn taxi vervoerd. Lamarats vader is jaren geleden getrouwd met zijn buurmeisje en vertrokken naar ‘Ollanda’, waar hij snel geld dacht te kunnen verdienen om in Marokko een café te beginnen. Zijn vrouw en kind reisden hem na. De vader is een autoritaire man, die zich verplicht voelt zijn broer te helpen. Het leven is anders gelopen: hij is in Nederland blijven wonen en zijn kinderen zijn verwesterd, al heeft hij de wind eronder. Ondanks het taboe op sparen, heeft hij geld opzij kunnen leggen om in Marokko een huis te laten bouwen voor hemzelf en zijn kinderen. Een toekomstdroom die een luchtkasteel blijkt te zijn. Hij heeft zijn zoon bijna gesmeekt om zijn oom te gaan zoeken, want hij is doodsbenauwd voor de vernedering als de gasten zouden merken dat de bruidegom verdwenen is. De hele hete dag is Lamarat onderweg om de ‘bruiloft aan zee’ te redden. En. Naïef als hij is, begrijpt hij niet wat zijn oom aan het uitspoken is, hij wil het ook eigenlijk niet weten wanneer een neef hem ongevraagd over de levenswandel van Mosa vertelt. Tot hij niet meer onder de waarheid uit kan. Dan sleept hij de laveloze Mosa mee terug naar huis in de taxi. Maar thuis zijn alleen nog de ouders en grootouders; alle gasten zijn weggegaan met hun eigen verhalen over het gebeurde in hun hoofd. Het is al donker als Lamarat met Mosa op zijn schouders het pad naar het huis oploopt en daar de bruid tegenkomt. Die neemt vanaf daar het heft in handen en sleept samen met haar broer de trouweloze bruidegom naar zee. Als de ouders en grootouders, gealarmeerd door rumoer, zich moeizaam richting zee spoeden, komen zij net te laat voor het huwelijk dat daar al is voltrokken. Ik ben het niet geheel eens met de laatste alinea’s, tussen deze twee hoort volgens mij nog een stuk: Bij zee aangekomen neemt ze een schaar. Ze kleedt zichzelf en haar bruidegom uit. Ze weet dat er maar een manier zal zijn om ervoor te zorgen dat zij de enige voor Mosa zal zijn. Ze neemt zijn geslachtsdeel en knipt er een stukje af. Dit is de enige manier om hem bij andere vrouwen weg te krijgen. Als de ouders en grootouders, gealarmeerd door rumoer, zich moeizaam richting zee spoeden, komen ze net te laat voor het huwelijk dat daar al is voltrokken. In mijn ogen hebben de personages niet echt belangrijke ontwikkelingen die ze door maken. Je zou misschien kunnen zeggen dat er in het begin van het boek van Lamarat wordt gezegd dat het een stille jongen is, en het dus een ontwikkeling is dat hij heel het verhaal aan de taxichauffeur verteld. Ook zou je kunnen stellen dat zijn dus Rebekka, de bruid, wel erg van gedachten veranderd. In eerste instantie wilde ze niet trouwens, maar doet dit toch. Later in dit boek ontwikkelt ze zich toch tot een sterke vrouw met eigen wil, door een stuk van haar toekomstige man z’n geslachtsdeel af te snijden. Je zou dus misschien van haar kunnen zeggen dat ze sterker wordt in de loop van het verhaal. Wordt er een visie of denkbeeld uitgedragen? Volgens mij is wordt er geen visie of denkbeeld uitgedragen. Hoe wordt dat duidelijk? Niet van toepassing. In hoeverre zijn je verwachtingen uitgekomen? Ik vond het inderdaad een mooi boek. Het koste niet echt moeite om het te lezen, heb het met plezier gedaan. Ik vond het wel jammer dat er eigenlijk niet zo veel gebeurde. ( Je zou bij wijze van spreken best wat bladzijden over kunnen slaan, zonder dat je de draad kwijt bent) Er werden verschillende dingen verteld, het was wel afwisselend. Toch denk ik dat Lamarat wel wat leukere, misschien spannendere dingen mee heeft gemaakt in zijn leven, en niet wat hij alleen nu verteld. Toch las het boek makkelijk weg, en vond ik het niet moeilijk te volgen. Ik begreep het goed, en het was uit voor ik er erg in had. Formuleer naar aanleiding hiervan een eindconclusie. Het boek is kort gezegd een goed boek. Het verhaal is goed bedacht, en het is leuk om als buitenstaander een kijkje te nemen in het leven van iemand uit een andere cultuur. (Eigenlijk iemand die in dezelfde cultuur is opgegroeid, maar veel dingen uit een andere cultuur heeft meegekregen) Misschien dat ze het boek iets interessanter hadden kunnen maken, door bijvoorbeeld minder gedachten, maar meer dialogen. Nu werd het toch wel een beertje eentonig. Zwakke en sterke passages in het boek zijn moeilijk aan te geven. Ik vond het erg goed dat je het verhaal meemaakte, op dezelfde wijze als de taxichauffeur het eigenlijk deed. Ik vind het wat minder dat het boek een beetje van de hak op de tak springt. Veel verschillende dingen, maar dan toch als leidraad de zoektocht naar de oom voor de bruiloft. De dingen rond de bruiloft, die hier niets mee te maken hadden, zouden wel wat minder mogen. Recensie: NRC Handelsblad, 25 oktober 1996
Een borrelende smeltkroes van stijlen
HANS GOEDKOOP
Abdelkader Benali: Bruiloft aan zee. Vassallucci, 160 blz. fl. 34,90
Terwijl de meeste Nederlandse schrijvers pas debuteren rond hun dertigste, of zelfs ver daarna, duikt onder de tweede generatie allochtonen sinds een jaar of wat de ene schrijver na de andere op die nog maar net, of nog niet eens, meerderjarig is. Hans Sahar was eenentwintig toen zijn eerste boek (de roman Hoezo bloedmooi) verscheen. Naima El Bezaz (De weg naar het noorden, roman) was twintig en Mustafa Stitou (Mijn vormen, poëzie) pas negentien. Het is geen reden om het stel meteen tot stroming uit te roepen -sowieso altijd een hachelijke onderneming, want een goede schrijver staat voor niemand anders dan zichzelf (en mogelijk zelfs dat niet). Maar ik maak me sterk dat hun vroegrijpheid, of in elk geval hun haast, iets te maken heeft met hun achtergrond. Met een gemeenplaats van jewelste: ze zijn opgegroeid in twee culturen, westers en Arabisch, christelijk en islamitisch, en ze moeten die tot één zien te versmelten. Wie geen ondubbelzinnig thuis heeft, moet er zelf een maken, met andere woorden, en hoe sneller hoe liever. Dat ze daar de taal voor gebruiken, en daar begint de literatuur, ligt misschien wel voor de hand. De normen en de waarden van hun beide werelden, de do's en don'ts, liggen allemaal opgeslagen in woorden en in stiltes tussen woorden, in verzwijgingen en dubbelzinnigheden. Taal is moraal. Wie macht over de taal heeft, heeft macht over zijn wereld, en wie meer dan één wereld heeft, die kon wel eens meer dan anderen behoefte hebben aan die macht. Als allochtoon heb je er alle belang bij je taalgevoel te scherpen tot een zesde zintuig, stel ik me voor, en de taal naar je hand te leren zetten. Eigen taal is eigen moraal is eigen wereld. Om die macht van de taal, vermoed ik, gaat het ook Abdelkader Benali, de jongste telg van deze schrijvende familie, wederom pas eenentwintig jaar. Hij schrijft zoals een mixer mixt. Tradities, genres, oosters, westers, hij gooit alles door elkaar en roert het tot een borrelende melting pot van stijlen. Flarden Berbers of Arabisch of een gruwzame vertaling uit het Engels ('bij de weg') of jargon van het Internet, voor hen zijn er klaarblijkelijk geen vloekende taalregisters. Als een oude Marokkaanse dorpsverteller is hij, op het babbelzieke af, maar met de tekstverwerker als kampvuur. Het verhaal dat hij in Bruiloft aan zee vertelt, via een 'ik' die het van horen zeggen heeft, is dat van Lamarat Minar, een jongeman van twintig jaar die vanuit Nederland met zijn familie terugkeert naar het dorp van zijn geboorte, Touarirt, een vlek aan zee. Zijn zusje zal daar trouwen met een oom van hen, dat ligt althans in de bedoeling, maar wanneer het dorpje volgelopen is met gasten blijkt de bruidegom er tussenuit gepiept te zijn. Waarheen? Aan Lamarat de taak hem op te sporen en de eer te redden, die van zijn zus, zijn vader, zijn familie. De traditie staat op het spel. Maar die traditie, daar heeft de jongen weinig meer mee op, na een jeugd in Nederland - en de schrijver boven zijn hoofd klaarblijkelijk al evenmin, want van het Marokkaanse leven in ons land laat Bruiloft aan zee niet bar veel heel. Een stinkende wc met stront op alle muren en een stinkend klaslokaal met dertig tot zestig jochies, dat is wat Lamarat nog bijstaat van koranles. En het moederland, dat is voornamelijk de plek waar vader af en toe een koelkast heenstuurt, of een stapel tuinstoelen met knikkende plastic poten die hij zich heeft laten aansmeren door lepe deurverkopers. Dat verval van de traditie is de zware ondertoon van deze overigens sprookjesachtige en licht getoonzette roman. Ook in Marokko zelf, na aankomst, blijkt het één en al erosie en onttakeling. Het dorpje Touarirt is met de jaren nagenoeg ontvolkt geraakt, door alle trekkers naar het noorden, en de reden dat de achtergebleven oom zo graag wil trouwen blijkt te zijn dat hij dan eindelijk zal kunnen volgen. Een naburig dorpje blijkt uitgegroeid tot een mondain oord waar de trekkers naar het noorden met hun harde guldens en marken huizen laten bouwen voor de zomer, als vakantiewoning. Landgenoten in het buitenland, daar teert de streek nu op, en juist de dagen van de bruiloft verbrandt de laatste bamboe in de zon. Bij die bruiloft komen alle spanningen van het verwesterste bestaan ten slotte tot ontlading, misschien wel juist omdat het ceremonieel zo graag de schijn van de traditie op zou houden. Een ontwortelde bruidegom die weg wil uit Marokko, een vernederlandste bruid die naar het zich laat aanzien helemaal niet terug wil naar Marokko, haar familie die dat wel wil maar alleen om haar daar achter te laten - het kan niet goed gaan en het is een wonder dat het huwelijk uiteindelijk nog wordt voltrokken. Ik zal niet zeggen hoe, maar oost en west worden verenigd. Zo ben ik althans geneigd dat slot te lezen. Maar het moet gezegd, Benali weeft door zijn intrige tal van andere motieven. Over lust gaat het, die van de oom in het bijzonder en die van de man in het algemeen, en over schande, schaamte, vrijheid, weemoed. En dan zijn er nog vertelsels die geheel op zich lijken te staan, vooral over het leven van Lamarat. Juist bij hem, het hart van de roman, raakt het verband soms zoek en raak je op den duur je focus kwijt. Is hier nog wel een kern? Een soortgelijke verwarring wekt Benali's taal, dat amalgaam van eigen makelij. Hij kauwt op elk woord, hij proeft en geniet, dat blijkt uit alles, het plezier spat er vanaf. Hij vertelt verhalen ook gerust een tweede keer, alsof je nog van niets weet, en verlustigt zich in zijn botsende taalregisters. Hij doet lekker wat niet hoort, kortom, en dat is leuk. Maar soms is lastig uit te maken of hij echt heeft bedoeld wat hij doet. Ik twijfel wel eens of een scène vol gekeuvel schilderachtig Marokkaans is, orale verteltraditie, of gewoon mislukt. Wat hier nog mist, om kort te gaan, is dwingende vorm en concentratie. In zijn taalkunst en verbeeldingskracht doet Bruiloft aan zee wel denken aan verhalen uit De voeten van Abdullah van Hafid Bouazza, totnogtoe veruit het sterkste boek uit de oogst aan jonge medelandse schrijvers. Het verschil is alleen dat Bouazza merkbaar ouder is (een jaar of zes, wat hem in dit verband een grand old man maakt) en zijn taal en thema's een veel dwingender kracht weet mee te geven. Maar talent genoeg, bij Benali. En die jaren? Die komen vanzelf
Biografie: Abdelkader Benali - Geboren in Ighazzazen, Marokko, in 1975 - Vertrek naar Rotterdam, Nederland, in 1979 - Voor publicatie van Bruiloft aan zee winnaar van diverse literaire wedstrijden: El Hizjra (twee maal), De Kunstbende, lustrum Universiteit van Leiden: zijn essay 'Vernieuwing als traditie' leverde hem een jaar gratis studeren op. - Publiceert in oktober 1996 Bruiloft aan zee - Genomineerd voor de Libris Literatuur Prijs 1997 (april/mei) - Winnaar Geertjan Lubberhuizen Prijs 1997 voor beste debuut - Buitenlandse (vertaal-)rechten tot op heden verkocht aan: Duitsland, Frankrijk, Engeland, Denemarken, Amerika, Spanje, Griekenland en Italië; Bruiloft aan zee verscheen inmiddels in vertaling in Engeland, de Verenigde Staten, Spanje, Duitsland, Frankrijk en Denemarken - Van september 1997 tot september 1998 een eigen tweewekelijkse column (`De herfst/winter/lente/zomer van Abdelkader Benali') in het Algemeen Dagblad. Tevens column in het universiteitsblad Mare - Sinds oktober 1998 boekrecensent voor het Algemeen Dagblad. Wekelijks feuilleton in de Mare - Schreef diverse artikelen, recensies, verhalen en columns voor diverse tijdschriften en kranten, waaronder de Groene Amsterdammer, Esquire, de Volkskrant, Vrij Nederland en Rotterdam Festivals - 1 januari 1999 ging in première het toneelstuk De Ongelukkige, dat in opdracht van de Toneelschuur, Haarlem werd geschreven. Verscheen in boekvorm bij Uitgeverij Vassallucci - 1999 Prix de Meilleur Premier Roman Etranger, Frankrijk - 2000 Op dit moment werkt Abdelkader aan zijn nieuwe roman Het jongetje met de ezeloren