Bor door Joris Moens

Uitgeverij: De Bezige Bij, Amsterdam, 1993
3e druk, 154 pagina's
Genre: Roman
Thema's: avonturen (verveling), gedachtengang, handelswijze, vriendschap
Samenvatting
Bor is het unieke en fantastische verhaal over (een deel van) het leven van Bor. Het boek in ingedeeld in weekdagen en iedere dag maakt de lezer de gebeurtenissen, denk- en handelswijze van Bor mee. Bor is een zeer asociale, 16-jarige puber die op de Havo zit, maar zich zogezegd "tegen zijn stand in" gedraagt. Ondanks dat Bor goed kan leren gaat hij het liefst de stad in (alleen of met vrienden) om hier een beetje rond te hangen en om andere mensen lastig te vallen of te aanschouwen. Het verhaal rond deze asociale etter speelt zich geheel af in Amsterdam en begint met een flashback: Zo wordt als eerste verteld dat Bor en zijn drie beste vrienden (Toon, Dick en John) een groepje Mormonen in elkaar schoppen omdat ze er, volgens hun, lelijk uitzien en kutkoppen hebben. Bor zorgt uiteindelijk dat ze niet al te ver gaan in het gevecht, wat getuigd van Bor's uitzonderlijke, hoogbegaafde intelligentie. Deze gedachte wordt verteld terwijl Bor in de tram zit. Het is zijn favoriete en bovendien gratis vervoersmiddel. Ook is het nog eens uitstekend geschikt om andere mensen te bekijken en om ze lastig te vallen. Zijn gedachten krijgen hier de vrije loop! Het gehele boek worden mensen, al dan niet bekenden van Bor, beschreven zoals Bor ze ziet. Dit gebeurt op een meestal zeer harde, en vaak ook respectloze manier. Als mensen Bor niet bevallen laat hij dit merken door een of andere rare actie uit te halen of door ze uit te schelden. Vooral jonge vrouwen en vreemde mannetjes zijn het slachtoffer. Bor wijst ze voortdurend, en soms letterlijk, op hun mankementen! Als Bor thuiskomt (na de tramreis) moet hij, tegen zijn wil in, een potje Monopoly spelen met vader en moeder. Tijdens en na dit "incident" beschrijft Bor op respectloze wijze de leef/woon-situatie thuis en daarnaast op dezelfde manier zijn familie (=vader, moeder en broer "Peter"). Alleen voor zijn pa kan Bor uit medelijden nog een grijntje respect opbrengen. Verder heeft Bor schijt aan alles en beleeft hij zoals gewoonlijk weer een saaie dag. Hij besluit om maar weer even met zijn verrekijker naar "lekkere wijven" te gaan kijken vanuit zijn slaapkamer. De tramhalte is namelijk voor zijn huis. Wanneer Bor dit zat is gaat hij maar slapen. De volgende dag verveelt Bor zich op school, zoals altijd. Ondertussen legt hij zijn gedachten uit over de mensen in zijn (nieuwe) klas, die allemaal een voor een aan de beurt komen. Bor (oftewel de schrijver) heeft voor iedereeen aparte benamingen en zijn grote woordenschat omschrijft vele, dubieuze, figuren in zijn omgeving. Niemand op school is zijn vriend (ook niet nodig) en ook ontbreekt het er aan lekkere wijven: een kut-klas dus. Goed leren en een verder "netjes" leven gaan voor onze Bor niet samen! 'S avonds maakt Bor dan iets raars mee. Na zijn voetbaltraining gaat hij bij zijn pa langs. Deze is op een feestje voor oud-collega's en Bor ontmoet de bloedmooie secretaresse van het bedrijf, Claudia genaamd. Naarmate de avond vorderd wordt het steeds gezelliger tussen de twee en het komt bijna tot seks. Bor slaat dit af en neemt z'n (stomdronken) pa mee naar huis. Het was een rare ervaring voor Bor, maar uiteindelijk is er niets gebeurt en weer is een dag ten einde. De volgende ochtend, woensdag, probeert Bor de oude Kawasaki van zijn vader/broer te repareren. Dit lukt echter niet en Bor gaat samen met John de stad in om hier een beetje rond te slenteren en om mensen in de zeik te nemen. Tijdens deze "activiteiten" beschrijft Bor voortdurend de voorwerpen en mensen die hij tegenkomt en dit altijd weer op een geheel eigenwijze en respectloze manier. Dit kenmerkt het boek en maakt het zo uniek! Zo wordt er gefantaseerd over mooie en lelijke vrouwen, waarbij geen enkel lichaamsdeel onbesproken wordt gelaten. Dit leidt tot komische en soms smerige effecten. Asociaal en puberaal inzicht is de hoofdlijn! De verdere dag is overigens saai en verdwijnt in het niets. Het is alweer donderdag als eindelijk de motor (Kawa) is gemaakt. Bor start het ding en hij rijdt erop weg. Na 2 minuten wordt hij gepakt door de politie (po-li-tie= grieks voor kankerlijers) en Bor is zijn voertuig kwijt. Hij pikt hieropvolgend dan maar een fiets. Bor is het allemaal gewend en trekt zich er niets van aan. Verder die dag valt Bor nog wat mensen lastig in de supermarkt, waar hij ook zijn vriend John tegenkomt. John heeft hier een "vakkenvul-baan" en Bor en John spreken af om zondagavond voetbal te gaan kijken. Dit was het wel zo'n beetje voor wat de donderdag betreft. Op Vrijdag neemt Bor actie tegen 2 meisjes die hem constant achtervolgen sinds hij op de Havo zit. Bor kan hier niet tegen en hij roept de 2 meisjes (VWO-ers) bij zich. Terwijl ze hem stikverlegen naderen trekt hij z'n broek naar beneden en de meisjes rennen geschrokken weg. Bor denkt nu van de kwelgeesten af te zijn, maar dit blijkt 's avonds echter niet het geval te zijn. Er is namelijk een schoolfeest en Bor is er toch, onverwachts, heengegaan. Het is saai en hij verveeld zich (zoals gewoonlijk). Een van de meisjes van vanmiddag stapt naar hem toe en maakt haar excuses voor de achtervolging. Bovendien stelt ze zich ook nog eens voor: Ruth de Kleine is de naam. Bor laat duidelijk merken dat hij niks van haar wil weten, maar de domme koe schijnt dit niet te begrijpen. Bor danst nog wat (en bekritiseerd nog wat onaangename mensen) en gaat daarna maar naar huis aan. De rest van het weekend rust Bor wat uit. Verder slentert hij door de welbekende stad en dringt hij wat biertjes. Constant laat de gedachtengang Bor's visie op de wereld zien en vele mensen zijn hiervan het slachtoffer. Toch gaan Bor's vrienden vaak wat verder met hun acties dan Bor. Bor accepteerd dit en wijdt dit toe aan intelligentie. Wat kan hem trouwens ook schelen allemaal! Tot zondagavond klooit Bor maar wat aan en om 7 uur gaat de TV aan voor Studio Sport. Feyenoord wint met 3-0 van Ajax en na de wedstrijd gaan Bor en zijn vrienden weer de stad in om bier te drinken en om wat wiet te roken. Bor' s plannen kruisen met die van de rest en Bor gaat uiteindelijk alleen naar een discotheek. Hier geilt hij op wat snollen en al gauw merkt hij dat er een smerig mokkel hem heel de tijd staat te bestuderen. Als hij het genoeg vind, loopt hij op d'r af en vertelt hij haar wat hij van d'r vindt (geen details). Hij stuurt haar daarna naar huis met de bedoeling dat ze zichzelf maar moet gaan vingeren. Het kind zegt niks meer en Bor is gelukkig van d'r af! Later krijgt Bor nog een klap van een uitsmijter en weer even later trapt hij nog een junk in elkaar. Hij pikt zijn fiets en gaat toch maar naar huis. Weer is een weekend roemloos voorbijgegleden. Het is alweer maandag en Bor merkt een vreemde sfeer in huis op. Hij komt er al snel achter dat Peter (zijn broer) komt eten met zijn nieuwe vriendin. Bor mag de formele heks (Daphne) niet en hij betrapt haar op het ene na het andere mankement. De studeer-kut vindt zichzelf heel wat en merkt wat aan op de familie, volgens Bor. Uiteindelijk pakt hij de trut bij d'r schaamlippen en hij ritst de feeks open tot op het middenrif. Verder gluurt hij nog wat met zijn verrekijker naar de nog jonge (en nu naakte) overbuurvrouw, die vrolijk terugzwaaid. De dag eindigt met een door sperma vervuild dekbedlaken: de troep is voor ma! Dinsdag komt Bor Ruth weer tegen en deze zeikt Bor de oren van zijn kop d.m.v. saaie verhalen en voorstellen. Ze vertelt hem ook dat ze morgen jarig en ze nodigt Bor uit voor haar feestje. Bor reageert nauwelijks en zet Ruth voor lul door gewoon weg te lopen. Hij ziet het er natuurlijk niet van komen dat hij naar haar feestje gaat en is het eigenlijk alweer bijna vergeten! Bor brengt een bezoek aan Toon, ze hebben elkaar immers al lang niet gezien. Bor heeft veel respect voor Toon's moeder, die altijd vrolijk en behoedzaam is. Toon's moeder is dus een uitzonderlijk persoon in Bor's leven! Hij praat en drinkt nog wat met Toon en pleurt daarna ook weer op. Er is weer een hoop afgezeken deze dag, maar er gebeurde eigenlijk (weer) niets. Bor fantaseert nog wat overt seks en valt daarna in een diepe, droomloze slaap. De volgende dag, woensdag, scheurt Bor weer met de brommer naar school. Hij heeft een nieuwe, gejatte, Kawa gekregen van John. John is hier erg handig in en Bor geniet van zijn vrijheid op het ding. Na schooltijd hoort Bor van zijn moeder dat z'n vrienden zijn opgepakt. Hij gaat uit van het "Mormoon-incident", maar vindt het gek dat hijzelf nog steeds vrij rondloopt. Bor wacht af en gaat de stad in. Hij irriteerd wat onschuldige mensen totdat hij een bekende, Mickey, tegenkomt. Via haar komt hij terecht in een oud, vies "punk-pand" waar hij overigens snel is opgerot, rare mensen. Die avond komt het echte verhaal los wanneer Bor toch besluit om naar Ruthmekut's feestje te gaan. Chique mensen in een nog veel chiquere wijk bepalen het uiterlijk van het feest. Eenmaal binnen zuipt Bor zich de pleurus en hij jat wat voorwerpen. Als Ruth even later naar hem toekomt gaan ze samen een kamer in. Hier drinken ze nog wat en uiteindelijk worden ze zo geil dat Bor's eerste keer een feit lijkt te worden! Van beide kanten is er geen houwen aan en alles lijkt goed te gaan totdat het moment daar is. Dan begint Ruth opeens onbegrijpelijk te schreeuwen en stroomt er familie de kamer binnen. Wat nu en waarom? Bor begrijpt er geen tering van, maar hij wordt wel (stomdronken) afgeleverd op het politiebureau, aanklacht: aanranding! Dan gebeuren er opeens nog meer rare dingen in het verhaal: zijn vrienden (ook gearresteerd) blijken niet vast te zitten vanwege de Mormonen, maar vanwege een zaakje waar ze Bor buiten hebben gehouden. Lekker is dat! Als klapper op de vuurpijl blijken ook zijn ouders, zijn broer en vele andere "vertrouwde" bekenden hem aangegeven te hebben. Dit vanwege zijn (vermeend) frequent ejaculatiepatroon. Zijn gedrag breekt hem dus op en alles lijkt als een puzzel in elkaar te vallen….alle mensen samenwerkend, met als doel: Bor kapot maken. Het verhaal heeft op het laatst nog een snelle en tevens onverwachte wending gekregen! Wie had dat kunnen denken. Bor staat er nu alleen voor en heeft niemand meer. Iedereen ken de tering krijgen en ook zijn familie kan doodvallen. Bor blijft voorlopig lekker in de cel zitten en het zal hem ook niks schelen. Krijg de pest! Het is eigenlijk een triest einde aan een uniek verhaal over een aparte, asociale persoonlijkheid, Bor genaamd
In Bor laat de hoofdpersoon (Bor zelf) zijn gedachten gaan over de gehele maatschappij en zijn verschillende groepen. Hij beschrijft op geheel eigenwijze de menselijke kenmerken in de wereld en vooral die vanuit asociaal, puberaal inzicht. Bor irriteerd zich aan vanalles en hij heeft bijna overal kritiek op. De manier waarop hij dit doet, grote woordenschat en pijnlijke, respectloze, onvoorspelbare woordcombinaties, is kenmerkend voor het verhaal. Zonder echte capsones staat Bor boven de rest, wat hem uiteindelijk opbreekt! Verdiepingsopdrachten: Studieopdracht 1 (taalgebruik) Omdat het boek zo goed en uniek is door het toegepaste (en asociale) taalgebruik, heb ik besloten om me te verdiepen in studieopdracht 1. In "Bor" neemt de hoofdpersoon (schrijver) geen blad voor de mond. Hij zegt meestal wat hij denkt en dat houdt meestal niet veel positiefs en goeds in. Op alles valt wel wat af te zeiken en het draait in Bor allemaal om wat de ik-persoon denkt en/of zegt. Zo zit het boek vol met letterlijke uitspraken (citaten) van Bor en zijn omgeving en de gedachten bij deze uitspraken leggen deze beweringen dan uit! Dit is prettig om te lezen, maar schept soms ook wel enige verwarring. Er zitten soms lange, ingewikkelde zinnen in het boek en soms worden er ook wel korte woordcombinaties gebruikt. Deze zeggen in zo'n geval dan genoeg! Onvoorspelbare en zeer vindingrijke zinnen kenmerken het boek! De asocialiteit voert de boventoon. Bor's taalgebruik kan humoristisch en bijtend overkomen en is meestal zeer hard en nogmaals: respectloos! Iedere zin in Bor heeft een betekenis en dit is aantrekkelijk voor een boek. Ik heb meerdere fragmenten in het boek aangestreept, waarvan hier 2 voorbeelden zijn te zien: Blz.22,dinsdag: "Ik weet niet wat het is, maar de vlekken in je lakens gaan er in de was maar niet uit", zegt ma hooglijk verbaasd wanneer ik uit school kom. Alleen het toontje waarop ze het zegt, is al genoeg voor een nekschot. Dat mens is zo spijkerhard. Ze laat de lakens rustig een hele dag op het balkon te drogen wapperen, zodat de hele buurt kan zien hoe vaak ik s' nachts aan m'n trekautomaat. Dat heet dan je moeder. Laat ze de kanker tussen d'r benen krijgen. Dat meen ik. Blz.99, zondag: Kijk voor je, teef, of ik ruk je kittelaar met twee theelepeltjes tussen je benen vandaan. ..Zo gaat het eigenlijk het hele boek door!!! Typerend is de oneindige bekritiserende gedachtengang van Bor en ook opmerkelijk is dat hij een deel van z'n gedachten zomaar zegt of realiseert. Het asociaal, misschien overwegend puberaal, gedrag is voor mij een genot om te lezen, maar zal niet geschikt zijn voor iedereen. Een groot compliment naar de schrijver, Joris Moens, die op fascinerende wijze dingen en situaties beschrijft. Enig minpunt was dat hij soms te lang op onderwerpen door ging. Verder een echte aanrader, met unieke, asociale en onvoorspelbare gebeurtenissen!