Fictiedossier : leesverslag klas 3

A. ZAKELIJKE GEGEVENS
1. Klas: 3
2. Naam boek: Bint
3. Auteur: F. Bordewijk
4. Uitgever: Nijgh & Van Ditmar

B. SAMENVATTING
Het verhaal speelt zich af rond 1934. Het was in de tijd waar Hitler optrad. De ideeën van Bint zijn dan ook afgeleid van de ideeën van Hitler. Het speelt zich het meest af op een middelbare school. Ook even in Zeeuws-Vlaanderen, België en Frankrijk, als ze op een fietstocht gaan.

Het verhaal gaat over een middelbare school waar, door de directeur Bint, een nieuw onderwijssysteem is ingevoerd. Want volgens Bint sloot het oude systeem niet aan op de eisen van de maatschappij. Hij voerde een nieuw systeem in, waar tucht heerst. De Bree is een nieuwe leraar op school en krijgt ook te maken met dit systeem. Maar hij past zich, net als de andere leraren, aan aan het nieuwe systeem. Hij geeft les aan vier klassen, die alle vier een naam krijgen: de bloemen, de grauwen, de bruinen en klas 4D, oftewel ‘de hel’. De bloemen is een erg vredige klas. Bij de grauwen zijn de leerlingen goedaardig en werken ze hard, maar ze zijn ook kleurloos en slecht. De leerlingen van de bruinen zijn alle andere klassen voor. En 4D, bijgenaamd ‘de hel’, is het voorbeeld van het systeem van Bint. Ze staan volledig achter het systeem. De leraar die voor De Bree les gaf aan 4D, is weggepest. Daarom laat De Bree zien dat hij mentaal en fysiek sterker is dan de klas. Hij verklaart de oorlog aan de hel; zonder ophouden, het hele schooljaar door. Om te laten zien dat er niet met hem te spotten valt, laat hij zeven leerlingen op zaterdag terugkomen, van twee tot zes uur. Hij kleineert ze door ze werk op te geven, en daarna weg te gaan. Na twee maanden wil de hel vrede sluiten, maar De Bree geeft niet toe.

Een leerling, Van Beek, pleegt zelfmoord nadat hij een slecht kerstrapport had gekregen. Als gevolg daarvan worden de leerlingen demonstratief. Na de kerstvakantie vindt er een oproer plaats voor de school. Alleen doet de hel niet mee met de demonstranten. Op een sein van Bint overvallen ze de oproerkraaiers. De oproer duurt eigenlijk niet meer dan tien minuten, en Bint schudt de hand met de hel. Alle leerlingen moeten voor straf tot vier uur op school blijven, zonder eten, zonder werken. Alleen 4D mag al om twaalf uur naar huis gaan.

Tijdens de paasvakantie gaat 4D op een fietstocht. De leraar Nox neemt de ene helft van 4D mee, De Bree de andere helft. De Bree neemt ze mee naar Zeeuws-Vlaanderen, België en Frankrijk. Als een leerling, Te Wigchel, last krijgt van teringhoest, moeten ze van het plan afwijken. Maar twee leerlingen, Heiligenleven en Punselie, zijn er ongevraagd vandoor gegaan om volgens plan te gaan te rijden. De Bree en de andere leerlingen zijn daardoor woedend. Als ze ’s avonds terugkomen, worden ze door Schattenkeinder, het enige meisje van 4D, in het openbaar in elkaar geslagen.

Tijdens de diploma-uitreikingen biedt Bint De Bree aan om herbenoemd te worden en nog een jaar op school te blijven. Eerst wil De Bree dit aanbod afslaan, omdat hij maar één schooljaar wilde lesgeven. Dan neemt hij het toch maar aan en schrijft dit in een brief aan Bint. Na de grote vakantie blijkt dat Bint ontslag heeft genomen, omdat het zelfmoordincident hem meer heeft aangegrepen dan hij liet zien. Hij heeft geen afscheid genomen en niemand ziet hem ooit meer. De Bree wil hem opzoeken, maar Bint is voor niemand aanwezig, nooit meer. Klas 4D, de hel, is examenklas 5C geworden. Alle leerlingen zijn gegroeid en meer volwassen geworden. Maar De Bree wil met de hel geen vrede sluiten. Het blijft oorlog.

C. LEESERVARINGEN

1. Onderwerp
Het onderwerp van het verhaal sprak me erg aan. Ik had namelijk op een site naar boeken gezocht. Dit boek stond er ook bij. Het enige stukje tekst wat er bij stond, was dat er een leraar Nederlands voor de verschrikkelijkste klas van de school komt te staan, de hel. Hij verklaart de hel de oorlog. Er stond ook bij dat er een leerling zelfmoord had gepleegd, alleen vanwege een onvoldoende. Het sprak me aan omdat er een oorlog ontstond tussen een klas en een leraar. En omdat er iemand zelfmoord pleegde, alleen vanwege een onvoldoende. Dus wilde ik weten waarom dat was.

Dit verhaal zette me niet echt aan het denken, omdat ik denk dat er niet echt bepaald zulke scholen bestaan, zeker niet in deze tijd. Maar vroeger zouden zulke scholen wel bestaan kunnen hebben.

Ik verwachtte van het verhaal iets totaal anders, iets spannends en anders beschreven. Toen ik de eerste twee regels las, wist ik al dat dit een heel oud boek was.

De personages worden niet echt goed beschreven, ik krijg niet echt goed een beeld van wie ze zijn en hoe ze in elkaar zitten.

Ik vind ook dat Bordewijk het systeem van de school wat beter had kunnen uitleggen. Zoals hoe het precies werkt en wat het doel ervan is. Het enige wat wordt verteld is dat het systeem nog maar vijf jaar wordt gebruikt en dat de school nog maar twee jaar te gaan heeft. Er wordt ook verteld dat door middel van het systeem een zekere tucht in het onderwijssysteem komt. Hiermee wil Bint een leger van ‘reuzen’ kweken, een soort knokploeg van hem. Maar ik vind dat er nog wel wat meer verteld mocht worden over het systeem. Het mocht wel iets meer inhoud hebben, zodat het onderwerp er beter door uit zou komen. Dat miste ik wel in het verhaal.



2. Gebeurtenissen
Er zaten genoeg gebeurtenissen in het verhaal om me te laten blijven lezen. Ik had het boek overigens snel uit, omdat het niet bepaald dik is. Maar er zaten voldoende gebeurtenissen in, zoals het zelfmoordincident, het oproer, de fietstocht,Bint die niet meer terugkeerde naar school.

De gebeurtenissen zijn geloofwaardig, omdat ze best in het echt zouden kunnen gebeuren. Sommige gebeurtenissen zijn verrassend, andere niet. Zoals de zelfmoord van Van Beek. Doordat Bint zich er niets van aantrok, kon je wel weten dat Van Beek echt zelfmoord ging plegen. En die zelfmoordactie kwam vrij snel nadat Bint dat had gezegd. Maar bij de fietstocht was het verrassend dat de twee leerlingen, Heiligenleven en Punselie, wegslopen om zelf verder te fietsen. En het was al helemaal verrassend dat ze daarna in elkaar werden gerost door het enige meisje, wat De Bree helemaal niet erg vond.

Wat mij nog het meest aansprak, was toen het oproer bezig was, de hel niet meevochten met degenen die begonnen waren, maar dat ze diegenen juist afsloegen. Dat gebeurde onder leiding van Bint, waardoor de enge gedachte ontstaat dat het Bint gelukt is om de ultieme knokploeg te creëren, wat eigenlijk ook bij Hitler gebeurd is.



3. Personages
Er zijn twee belangrijke personages in dit boek. Dat zijn de leraar De Bree en de directeur Bint. De hoofdpersoon is De Bree, omdat je alles door zijn ogen ziet. Maar Bint is eigenlijk de belangrijkste persoon, door zijn ideeën en zijn denkvermogen. Daarom heet het boek ook Bint, en de ondertitel is: ‘Roman van een zender’. Bint is hier de zender van de ideeën en De Bree is de ontvanger.

De hoofdpersoon is meneer De Bree. Hij is de nieuwe leraar op de school. Hij krijgt te zien hoe deze school in zijn werk gaat en wie de leraren zijn. De Bree is eigenlijk bezig met de studie van de vrouw, voornamelijk Anna Maria van Schuurman, een geleerde vrouw. Hij wilde voor één jaar lesgeven, maar alleen als bijzaak. De Bree is aseksueel, en begrijpt eigenlijk niet wat een vrouw in een man ziet. Maar hij krijgt toch wat gevoelens voor een vrouwelijke collega, To Delorm. Als hij later hoort dat ze zich gaat verloven, heeft hij daar toch wat moeite mee. Niet alleen Bint, maar ook De Bree is soms fascistisch, met name tijdens de schoolreis. Dan geeft hij er niets om dat de leerlingen minachting hebben voor geschiedenis. Het enige wat telt is ‘het afgesproken plan’, de fietstocht. Dat plan wordt voor hem als heilig beschouwd. De Bree gaat wel voor me leven, maar ik heb andere boeken gelezen waarbij ik de hoofdpersoon beter voor me te zien krijg. Bij De Bree voel ik wel wat hij voelt, omdat hij met allemaal nieuwe mensen te maken krijgt en ik krijg net als hij te zien hoe de school in zijn werk gaat. Maar soms doet hij iets en begrijp ik niet meteen wat hij bedoelt of doet. De andere personages zijn niet zo levensecht, alleen meneer Bint en een paar leerlingen die Bordewijk wel goed beschrijft. Maar dan bedoel ik niet het uiterlijk, maar meer hoe ze zich gedragen. Dan kan ik ze me wel voorstellen. De andere personages, onder andere de leraren, zijn meer echte bijpersonages.

De Bree is niet echt een held voor mij. Dat komt doordat ik soms niet begrijp wat hij denkt of doet, doordat het een beetje ingewikkeld geschreven is. De ideeën en het gedrag vind ik soms raar. De Bree ziet soms een leerling en haat hem dan meteen. Dan begrijp ik niet waarom hij hem haat, als hij hem alleen maar gezien heeft. Dat wordt niet verder uitgelegd.

De andere personage is Bint. Bint is de directeur van de middelbare school. Hij is een man die niet veel zegt. Hij wil eigenlijk dat er niet meer gepraat wordt dan nodig is. Bint is tegen de politiek en heeft ruzie met de wethouder. Hij vindt de mentaliteit van veel gezinnen slap qua opvoeding van de kinderen. Je kunt hem ook zien als onmenselijk, door de manier waarom Bordewijk hem beschrijft. Dat kun je ook zien aan de manier waarop hij reageerde toen de leerling Van Beek dreigde met zelfmoord als hij geen goed rapport zou krijgen. Bint trok zich er niets van aan en wilde zich er niet in verdiepen. Van Beek sprong in een gracht en overleed later aan longontsteking. Maar het deed Bint niets.

Later blijkt dat hij toch wel menselijk was. Na de grote vakantie keert hij niet terug op school, doordat het geval hem toch had geraakt. Hij heeft zijn menselijke kant al een keer eerder laten zien. Hij heeft namelijk zijn dochter, die weduwe is, in huis genomen. Hij betaald de schulden af, die haar overleden man had achtergelaten, met zijn eigen geld.

De ideeën van Bint zijn wel fascistisch. De ideeën zijn afgeleid van de ideeën van die tijd, met de ideeën van Hitler. Hitler wilde namelijk levensruimte voor de arische Duitser, de übermensch. Dit is ook terug te vinden in het boek. Bint wil namelijk door middel van zijn systeem een generatie van ‘reuzen’ kweken, naar hij zelf zegt.

Door Bints manier van doen is het hem gelukt om De Bree te manipuleren. Want De Bree zou eigenlijk slechts voor één jaar invallen. Maar nu besluit hij, dankzij Bint, om nog een jaar te blijven. Maar uiteindelijk gaat Bint zelf ten onder aan zijn eigen systeem: hij keert niet terug op school.



4. Bouw
Het verhaal is niet bepaald spannend opgebouwd, eerder gewoon. Je kunt wel goed onderscheid maken tussen de inleiding, de kern en het slot. De inleiding is het stuk waarbij De Bree kennis maakt met de school, de leraren, de klassen en de leerlingen. Hij komt daarbij alles te weten over de school en hoe het systeem werkt.

In de kern is hij al wat meer bekend met de school, doordat er al veel vakanties voorbij zijn gegaan. Hij weet hoe hij met de klassen om moet gaan, ook met klas 4D. Daardoor gaan ze ook op fietstocht, als afwisseling. Bint wilde de schoolreizen eigenlijk afschaffen, omdat er veel opheffing was over klas 4D. maar dit keer liet hij de klas in twee delen splitsen, waarbij De Bree ook een helft kreeg.

Het slot is wel wat raar geschreven, omdat het niet echt een einde heeft. het heeft wel een einde, maar geen slotzin. De slotzin is namelijk dat De Bree in de school een trap oploopt. Ik vind het meer een slotzin van een hoofdstuk, niet van het boek. Het slot is na de zomervakantie, waarbij De Bree besluit om toch nog een jaar te blijven. Bint keert niet terug op school, en de hel wordt de examenklas 5C. Het blijft nog steeds oorlog tussen De Bree en de hel.

Het verhaal heeft geen ingewikkelde opbouw. Het verhaal bestaat eigenlijk uit vijf delen:
- Het eerste deel: De introductie van De Bree aan het begin van het nieuwe schooljaar.
- Het tweede deel: De rapportvergaderingen en het probleem van Van Beek in december.
- Het derde deel: De schoolreis naar Zeeuws-Vlaanderen, België en Frankrijk met Pasen.
- Het vierde deel: De laatste maanden tot aan het einde van het schooljaar.
- Het vijfde deel: Het begin van het nieuwe schooljaar en het ontslag van Bint.



5. Taalgebruik
Ik vond het verhaal tamelijk lastig te lezen. Dat komt door de tijd waarin het geschreven is. Het is namelijk geschreven in de tijd van de hoekige dingen, de kubustijd. Dus dat alles hoekig is gemaakt, de huizen maar ook het taalgebruik. Het is hoekig geschreven, dus met korte, statige zinnen, met maar weinig verbindingswoorden. Een beetje kortaf, eigenlijk. Maar er zitten ook ontzettend veel oude en moeilijke woorden in, zoals gesaccadeerd, gesyncopeerd, gedesequilibreerden, causerie, bloc en zo. Mijn vader zegt dat ik er gewoon overheen moet lezen, maar soms gaat dat niet, omdat daar de hele zin om draait. Het verhaal bevat veel beschrijvingen, over de omgevingen, de school, het klimaat. Maar ook over de leerlingen. Borderwijk noemt de leerlingen beesten en dieren, soms demonen. Dat doet hij om de karakters van de leerlingen aan te duiden. Hij noemt ze gorilla of roofvogel of gier en soms duivel of sfinx. Hij geeft de leerlingen ook rare namen, zoals Surdie Finnis, Kiekertak, Punselie, van der Karbargenbok of Taas Daamde.

Er zitten niet zo veel dialogen in het verhaal. het meeste denkt De Bree in zichzelf. Als hij praat is het het meest met de leraar Remigius. Soms praat hij tegen een leerling en maar heel soms tegen Bint. Hij denkt het meest in zichzelf.