Bandoeng, Bandung door F. Springer

A. Beschrijving en Analyse 1. Technische gegevens: De auteur van het boek is F.Springer, de titel is “Bandoeng-Bandung”, de ondertitel is: “Een novelle”. Ik heb de eerste en/of tweede druk gelezen. Beide in 1993 gedrukt. De eerste druk was dus ook in 1993. De uitgever is Querido en de plaats van uitgave Amsterdam. 2. Motto en opdracht: Het motto is: “Time will say nothing but I told you so, Time only knows the price we have to pay; If I could tell you I would let you know.” W.H. Auden
Het motto slaat, denk ik, op de hoofdpersoon die al heel lang niet meer in Indonesië is geweest. Als hij zijn partij wordt uitgeschopt haalt zijn vrouw hem over om terug naar Indonesië te gaan met een stel andere mensen. Als hij in Bandoeng aankomt komen de pijnlijke herinneringen langzaam weer boven. Voor de reis wist hij zich niets meer te herinneren. De opdracht is: “Voor de klasgenoten van toen”. Dit slaat op de oude klasgenoten van F. Springer toen hij in Indonesië woonde als kleine jongen. Hij heeft er namelijk geen contact meer mee.
3. Verklaring van de titel en ondertitel: De titel slaat op de plaats waar het grootste deel van het verhaal afspeelt, namelijk in Bandoeng. Omdat de hoofdpersoon veel herinneringen aan Bandung heeft, zo heette Bandoeng namelijk vroeger. De ondertitel slaat op het feit dat het niet zo’n lang boek is en dat het in verhaalvorm geschreven is, een novelle. 4. Soort literatuur: Ik zou zeggen dat het een novelle en een psychologische roman is. Een novelle omdat het een kort verhaal en een psychologische roman omdat je heel veel over de gevoelens van de hoofdpersoon leest. 5. Structuur: Het boek heeft geen hoofdstukken. Het verhaal is wel ingedeeld in alinea’s en bij een overgang op een ander onderwerp is dat aangegeven met een witregel. 6. Een samenvatting van de inhoud: Samenvatting Bandoeng-Bandung
Het Kamerlid Chris Regensberg stelt zijn zetel in de Kamer beschikbaar, omdat hij het tijd vindt ruimte te scheppen voor de jongere generatie. Veel partijgenoten betreuren zijn beslissing. Zij vrezen zijn wijsheid, vooral naar voren komend in zijn sterke politieke analyses, te zullen missen. Heeft Regensberg niet aan de basis van drie kabinetten gestaan? Volgens velen heeft hij niet het maximale uit zijn carrière gehaald. Zo heeft hij diverse ministersposten geweigerd. Wat bij vrijwel niemand bekend is, is dat Regensberg eigenlijk min of meer gedwongen is op te stappen. De premier, een partijgenoot, heeft hem in een vertrouwelijk gesprek te verstaan gegeven dat met name de nieuwe lichting in de partij genoeg had van Regensberg soms al te directe oordeel en bepaald niet onder de indruk was van zijn reputatie. Ter gelegenheid van zijn afscheid wordt er een receptie georganiseerd. Iedereen doet alsof er niets aan de hand is en alles verloopt in de beste stemming. Regensberg houdt nog een afscheidsrede, waarin hij de politiek sterk relativeert en waarin hij zich zogenaamd dankbaar toont dat men hem eindelijk laat vertrekken. En de premier heeft nog een verrassing voor hem in petto: een burgemeesterspost in een niet onaanzienlijke gemeente. Als alle formaliteiten achter de rug zijn, vertelt Regensberg aan zijn vrouw Vera over de mogelijkheid burgemeester te worden. Verder verzwijgt hij nogal wat voor haar, bijvoorbeeld waarom hij de politiek verlaat en wie er achter zijn vertrek zitten. Hij beweert verder niet echt een burgemeesterspost te ambiëren. Liever zou hij aan zijn memoires gaan werken en daarbij de politieke beerput openen. Maar als Vera dan voorstelt in het kader van die autobiografie een reis naar Indonesië, het land van Regensbergs jeugd, te maken, is zijn enthousiasme snel verdwenen. Dat hoofdstuk heeft hij afgesloten. De volgende ochtend krijgt hij echter een telefoontje van ene Vilders, directeur van een groot Rotterdams bedrijf. Ze spreken af ergens te lunchen en bij die gelegenheid stelt Vilders hem voor deel te nemen aan een handelsmissie naar Indonesië, samen met een aantal vooraanstaande zaken lieden. Ook de staatssecretaris van Economische Zaken gaat mee. Het wordt een omvangrijk gezelschap, omdat iedereen ook zijn vrouw mag meenemen. Men heeft Regensberg om verschillen de redenen uitverkoren. Allereerst zal hij met zijn politieke gewicht het gezelschap meer niveau geven. Maar daarnaast verzoekt Vilders hem voor het culturele, educatieve aspect van de reis zorg te dragen door af en toe een praatje over Indonesië te houden, waartoe hij door zijn Indische achtergrond het best in staat is. Hij moet dan zijn negatieve (kamp-)ervaringen maar zoveel mogelijk vergeten en alleen de positieve kant van het land van bestemming belichten. Dat laatste komt Regensberg goed uit, want hij is toch al lang gewend over zijn kampervaringen te zwijgen. Hij stemt daarom toe en als ook Vera enthousiast is, maakt hij alvast wat losse aantekeningen ter voorbereiding van zijn speeches. Wat hij op dat moment nog over het land van zijn jeugd weet, blijkt echter tegen te vallen. Korte tijd later vertrekt het gezelschap. In Djakarta worden ze door een uitgebreide Indonesische delegatie ontvangen. Regensberg krijgt meteen bezoek van een journalist, die een portret van hem wil schrijven en hem daartoe wil interviewen. Eigenlijk heeft hij er geen zin in, maar hij maakt tenslotte toch een af spraak. Chris houdt zich die dag bezig met de voorbereiding van zijn rede. Die toespraak kan hem zelf nauwelijks bekoren, maar zijn publiek is erg enthousiast. Als hij de dag daarna door de journalist wordt geïnterviewd, is hij van plan weer vrijwel niets over zijn jeugdjaren te vertellen. Tegelijkertijd beseft hij er ook tegen zijn vrouw en dochters zelden over te hebben gesproken. De journalist is echter goed geïnformeerd over de interneringskampen en al doorvragend weet hij steeds meer flarden verleden bij Regensberg naar boven te halen, ook al omdat hij zelf openhartig over zijn eigen leven is. R. vertelt over zijn dysenterie en over ene broeder Laurens met wie hij een speciale band had en die voor een groot deel voor zijn overleven verantwoordelijk was. Ook komt het gesprek op Bandung, waar de familie Regensberg destijds woonde. Regensberg weet nog niet zeker of hij erheen zal gaan. Enkele dagen later vertrekt men naar Soerabaja. In de krant leest Regensberg verschillende verslagen van het Nederlandse bezoek en ook treft hij het resultaat van het interview aan, hier is hij absoluut ontevreden over. Want de journalist hij allerlei gegevens die Chris in vertrouwen had verteld gepubliceerd. In Soerabaja wordt eerst plechtig de nieuwe vestiging van een Nederlands bedrijf geopend. 's Avonds aan tafel krijgt Regensberg het woord weer, maar hij is niet tot een gloedvolle rede in staat. Sentimentaliteit krijgt de overhand. De aandacht wordt echter van zijn toespraak afgeleid, wanneer de staatssecretaris er telefonisch van op de hoogte wordt gesteld dat in Nederland de nieuwe regering is geformeerd en dat hem de portefeuille van Verkeer en Waterstaat is toebedeeld. Als Regensberg later alleen met Vera is, is hij ontstemd door zijn slechte voordracht. Vera is daarentegen juist onder de indruk gekomen van de openhartigheid over zijn verleden. Ze is er wel verbaasd over dat ze allerlei details over de jeugd van haar man pas voor de eerste keer hoort. Chris en zijn vrouw Vera gaan nu naar Bandung. Chris Regensberg herkent in eerste instantie weinig. In het hotel, waar ze drie nachten zullen blijven, opent hij een doos met brieven van zijn grootvader, die hij al die tijd in zijn koffer heeft bewaard. Ze zijn vlak voor de oorlog door zijn moeder aan zijn opa geschreven, vanuit Bandung, en hij heeft ze nooit eerder gelezen. Ze maken best iets bij hem los, maar tegen Vera doet hij er nogal nonchalant over. Intussen werkt de omgeving hard mee aan het opfrissen van zijn geheugen. In het hotel zingt bijvoorbeeld een zangeres een lied uit een Disney-film, dat hem weer doet denken aan een vooroor logs bezoek aan zo'n film. Ook herinnert hij zich steeds meer over zijn vader. Die middag huren ze een auto om een rit door Bandung te maken. Met chauffeur. De man is van Regensbergs leeftijd en spreekt vlot Nederlands, doordat hij vroeger op een Hollandse school heeft gezeten in het oude Bandoeng. De man irriteert Regensberg een beetje, omdat hij zich steeds in het gesprek mengt en omdat hij het verleden terugbrengt. Aan de andere kant is zijn grote kennis van de stad wel van waarde. Als ze bij hun vooroorlogse huis komen, herkent hij het niet of hij wendt onwetendheid voor. De chauffeur beschikt echter over een ruime kennis van het oude Bandoeng en hij frist het geheugen van zijn passagier voortdurend op. Geleidelijk valt het Regensberg echter steeds meer op dat de man hem voortdurend nauwkeurig observeert. Als dan blijkt dat de chauffeur weet op welke lagere school Regensberg heeft gezeten, vermoedt deze dat de man hem van vroeger kent. Als ze aan het eind van de dag afscheid nemen, blijkt hij zijn achternaam te kennen, terwijl de naam 'Regensberg' tijdens de rit geen enkele keer is genoemd. Als ze weer op de hotelkamer zijn, kan Regensberg dit merkwaardige feit niet meer van zich af zetten. Ook begint het verleden mede door toedoen van de chauffeur veel meer voor hem te leven. Op zijn hotelkamer stort hij zich nieuwsgierig op de vooroorlogse brieven uit opa's collectie. In één ervan is een oude klassefoto van de lagere school bijgesloten. Aan een aantal kinderen heeft hij bijzondere herinneringen, maar andere zeggen hem weinig. Verder krijgt hij nog een telefoontje, waarbij hij in cryptische bewoordingen te horen krijgt dat hem bij terugkeer een burgemeesterspost in een niet onbelangrijke gemeente zal worden aangeboden. De volgende dag wil hij het kamp waarin hij geïnterneerd is geweest, bezoeken. Hij zoekt een taxi en stuit direct op de hem bekende chauffeur. Hij vraagt natuurlijk onmiddellijk hoe die zijn naam kent, maar hij wordt niet veel wijzer, want de man beweert hem te herkennen van foto's die bij een reportage over zijn komst naar Bandung in de krant hebben gestaan. De man weet echter opvallend veel over Regensberg. Zo weet hij moeiteloos het kamp waar hij heeft gezeten, overigens gewoon in een Bandungse wijk gesitueerd, te vinden. Als de man hem dan opeens met 'Chrissie' begint aan te spreken en Regensberg een foto onder de neus houdt, waarop beiden staan, herkent deze zijn vroegere kameraad Otje, thans Otto Blanchet. Otje was een klasgenootje geweest, uit een groot kansarm Indisch gezin, waarvan de vader al in een vroeg stadium van de oorlog was verdwenen. Regensberg had Otje altijd een beetje minderwaardig gevonden en zich niet met hem ingelaten. Direct na de bevrijding, in september l945, had hij echter erg veel aan hem te danken gehad, want Otje had hem - toen hij moederziel alleen en sterk vermagerd uit het kamp kwam - vaak mee naar huis genomen en hem door zijn moeder laten verzorgen. Het gezin Blanchet had namelijk niet gevangen gezeten. Later was Regensberg door een oom opgehaald en naar Batavia gebracht, waar zijn moeder en zus May in een vrouwenkamp geïnterneerd waren geweest. Hij had zijn oom gesmeekt Otje ook mee te nemen, omdat hij in Indië totaal geen toekomstmogelijkheden had en in Holland iets aan zijn verrotte gebit kon laten doen. Maar oom had geweigerd en Regensberg was ten slotte brullend de auto in gesleurd, al gillend dat hij Otje snel zou schrijven vanuit Batavia of Holland. Hij had het echter nooit gedaan, hem nooit meer gezien en hem later op een of andere manier uit zijn gedachten verdrongen. Ze verlaten de wijk waarin het kamp destijds was gevestigd, en gaan naar Otjes huis. Daar wachten een vrouw en een grote schare kinderen, die Regensbergs schuldgevoelens alleen maar versterken. Hij weet eigenlijk niets beters te zeggen dan dat hij uit Holland cadeautjes zal sturen en reclame voor Otjes taxibedrijfje zal maken en heeft bij zijn vertrek uit Otto's huis een gruwelijke hekel aan zichzelf. Hij laat zich door Otje terug naar het hotel rijden en weet zich met zichzelf geen raad. Voor de rit van die dag wil Otje geen geld hebben en daardoor voelt Regensberg zich nog schuldiger. Het afscheid dreigt dan ook een complete herhaling van zijn gedwongen vertrek in l945 te worden. Gelukkig neemt Otto het initiatief tot een omhelzing en die heeft een heftige uitwerking op Regensberg. Hij voelt zich nog wel diep treurig, maar ook gelukkig. De aanraking van Otje is eigenlijk een symbolische zuivering van het onverwerkte verleden. Als hij weer in de hotelkamer terug is, deelt hij Vera mee dat hij heeft besloten de burgemeestersfunctie te weigeren. 7. Tijd: De verteltijd is 146 bladzijden. De vertelde tijd is ongeveer twee maanden. Het verhaal begint als de hoofdpersoon uit zijn partij wordt gegooid en stopt als hij in Indonesië een oud-klasgenoot is tegengekomen.
8. Ruimte: Het boek speelt zich in Nederland (Den Haag) en Indonesië af. In Indonesië speelt het zich vooral in Bandung af. Indonesië omdatde hoofdpersoon als kind in Indonesië heeft (Bandoeng) gewoond en daarheen terug gaat. Nederland omdat de hoofdpersoon daar nu woont. 9. Figuren: Karakters: Chris Regensberg: was adviseur van een partijtop totdat ‘de nieuwelingen’ hem niet meer wilden hebben. Als pleister op de wond krijgt een een baantje als burgemeester aangeboden. Maar eerst gaat hij toch terug naar Indonesië, na lang verzet. Chris heeft het er erg moeilijk mee dat ze hem hebben afgedankt. Ook baalt hij ervan dat hij geen contact heeft gehouden met zijn klasgenootjes in Indonesië. Typen: Vera Regensberg: is de lieve vrouw van Chris. Zij ziet burgemeestersvrouw wel zittten. Ze is nog steeds. Ondanks haar leeftijd, erg knap. Otto Blanchet: oud-klasgenoot van Chris die Chris in Indonesië tegenkomt. En nog een paar partij- en reisgenoten. 10. Vertelwijze: De vertelwijze is eenik-vertelwijze. Je leest de gedachten van Chris, de hoofdpersoon, en wat hij meemaakt en hoort. De leest niet wat de andere denken dus een ik-verteller. 11. Stijl: F. Springer heeft een fijne schrijfstijl. Hij schrijft alleen het noodzakelijke zodat je snel door het boek heen kunt lezen. Dit heeft ook wel met de hoofdpersoon te maken die ook heel erg kort kan zijn. Ik heb nog geen andere boeken van Springer gelezen dus ik weet niet hoe hij normaal schrijft en kan dus ook niet vergelijken. 12. Thema: Het thema is een oudere man die na zijn loopbaan als politicus nog even naar zijn geboorteland Indonesië terug gaat en dan al zijn jeugdherinneringen terug krijgt.
13. symboliek: Ik heb geen symboliek kunnen vinden. 14. Bio- en bibliografie: Biografie: Hij is geboren in Batavia-Djakarta in 1932. Toen de oorlog met de Japanners uitbrak is hij opgesloten in een Jappenkamp. Hij zegt hierover: “Een beetje honger en een beetje heimwee.” Zijn vader was leraar Duits. F. Springer is rechten gaan studeren en wilde daarna gaan werken als diplomaat. Maar dat mocht eigenlijk niet vanwege de gesloten kring. Hij is er uiteindelijk wel terecht gekomen. Bibliografie: Bandoeng-Bandung (1993) Bougainville (1981) Kandy, een terugtocht (1998) Quissama (1985) Sterremeer
Tabee, New York (1974) Teheran, een zwanenzang
Zaken overzee B. Evaluatie Emotief argument
Ik vond het geen mooi verhaal omdat Chris zijn vriend in Indonesië in de steek heeft gelaten terwijl hij beloofd had om hem ook naar Nederland te krijgen. Dit riep bij mij gevoelens op van afschuw tegenover Chris. Verder vond ik het heel erg dat Chris alle herinneringen aan Indonesië gewoon weggedrukt heeft. Hij herinnerde zich helemaal niets meer! Esthetisch argument
Ik vond het een mooi boek omdat het in de hedendaagse taal is geschreven, jammer genoeg ook met de hedendaagse scheldwoorden en vloeken. Doordat het in de alledaagse taal is geschreven leest het heel makkelijk en dat is fijn. Die scheldwoorden en vloeken had hij van mij mogen weglaten, want daar heb ik het niet zo op. Moreel argument
Ik vind het een niet zo mooi boek omdat Chris zijn vriend vergeet, dat vind ik niet kunnen. Maar het was wel goed dat Chris trouw blijft aan zijn vrouw, daar ben ik het helemaal mee eens. Realistisch argument

Ik vind het een mooi verhaal omdat het allemaal echt gebeurd zou kunnen zijn. Je merkt dat de schijver net zo’n achtergrond heeft want hij weet er heel veel vanaf. Dat maakt het boek heel fijn leesbaar en heel reeël. Structureel argument
Ik vond het een mooi boek omdat het geen hoofdstukken had, zo kon je lekker hard doorlezen zonder dat de schrijver op een heel ander onderwerp overstapt. Dat is wel zo handig, want anders moet je je weer helemaal opnieuw inlezen. Intentioneel argument
Ik denk dat de schrijver wilde weergeven hoe het is om in Indonesië op te groeien. Dit is hem heel goed gelukt. Het lijkt me heel moeilijk om in een vreemd land ver weg van je familie op te groeien. En dan ook nog eens verhuisd te worden en zo je vrienden achter te moeten laten. Ook wilde hij weergeven hoe het echt in de kampen is geweest. Je kreeg hier een goede indruk van in het boek. Het moet echt vreselijk zijn geweest voor een jonge knul.