Archibald Strohalm door Harry Mulisch

Amsterdam, De Bezige Bij, 1991 (eerste druk 1952) A Inhoud Archibald Strohalm is een gewone man met een kantoorbaantje. Hij ergert zich al tijden aan het poppenkastspel van 'Oude Opa' en daagt hem uit. Archibald zal in een half jaar zijn geluk­kigmakende filosofie bekendmaken door de bekering van een jongetje Bernard. Hij trekt zich volledig terug uit de maatschappij en raakt volkomen gestoord en sterft aan het einde van het verhaal. B Analyse 1. Titel: "archibald strohalm" is de naam van de hoofdpersoon, opzettelijk met kleine letters geschreven, omdat Archibald zich ergens in het begin van het verhaal herboren/anders voelt. 2. Soort boek: het boek is fictioneel, literair en het is een psychologische roman. De hoofdper­soon verdiept zich alleen in filosofieën over zijn eigen leven en is erg eenzaam. 3. Personages: Archibald Strohalm is de belangrijkste persoon in het verhaal. Hij leeft volko­men in zichzelf gekeerd en gedraagt zich uiterst merkwaadig. Hij heeft volkomen lak aan zijn omgeving. Hij is voortdurend bezich ideeën op te schrijven, die hem als 'eieren' bereiken. Boris Bronislaw is een ongecompliceerde kunstenaar, ruw en soms brutaal. Ouwe Opa is een oude man, die elke zaterdag door middel van poppenkastspel hel en verdoe­menis predikt. Archibald ergert zich mateloos aan hem. 4. Tijd: het verhaal speelt in het 'heden', ongeveer in 1950. Tussen het begin en het einde van het verhaal verloopt ruim een half jaar. Het verhaal is chronologisch verteld, er zijn geen terugblikken. 5. Vertelsituatie: het verhaal wordt aan de lezer verteld, dus de hij-vertelsituatie. De lezer weet precies de gedachten van de hoofdpersoon. 6. Ruimte: het verhaal speelt zich af in een niet bij name genoemd dorp. Archibald komt bijna zijn huis aan het plein niet uit, maar gaat wel een wandelen in het park. 7. Opbouw: er is een korte inleiding, waarin zeer beknopt het leven van Archibald tot dan toe werd beschreven. Archibald moet zijn 'Weg van het Lachen' demonstreren en trekt zich daartoe helemaal terug uit de wereld. Dit verandert hem in een lichamelijk wrak en hij sterft aan het eind van het boek. De belangrijkste gebeurtenis is Archibald's optreden aan het eind van het verhaal. Hij mengt zich nog eenmaal onder de mensen (het is dan kermis), voordat hij het optreden begint, wat zijn einde zou worden. 8. Thema: isolement, filosofie. Archibald leeft helemaal alleen, afgezien van zijn hondje Mozes. Hij is maandenlang bezig zijn 'Weg van het lachen' onder woorden te brengen. 9. Bedoeling: ik denk, dat Mulisch de samenleving wilde schetsen. Archibald denkt volop na over het leven. 10. Taal: het taalgebruik vond ik goed te begrijpen. Het verhaal is af en toe wat warrig, door al het nadenken in het boek. Gevoelens staan centraal, maar er zijn bij vlagen veel dialogen.
C Mening Archibald is een zielig figuur. Door op zoek te gaan naar de 'Weg van het Lachen' verliest hij het contact met de buitenwereld. Hij ziet zichzelf ook werkelijk los van de wereld. Hij verwaar­loost zijn lichaam en heeft ook allerlei lichamelijke klachten. In de loop van het verhaal wordt het proces duidelijk, waarin Archibald geleidelijk aan ver­vreemdt van zijn omgeving, waarin hij zich steeds vreemder gaat gedragen. Hij heeft visioenen, ziet waanbeelden. Bijvoorbeeld: hij ziet gebouwen, straten of mensen lillen als pudding en beschouwt ze dan 'besmet door de duivel'. Hij is een dolende ziel, weet maar vaag, wat hij doet en sukkelt rond. In zoverre heeft hij mijn sympathie, maar hij is onverantwoordelijk bezig. Zijn zus, Jutje, die als het ware op hem let, stuurt hij een brief, waarin hij haar vraagt om hem zes maanden met rust te laten. Spanning in het verhaal kon ik nauwelijks waarnemen, behalve tegen het eind van het boek, omdat Archibald dan op het punt staat te gaan optreden. Zijn velevenissen op de kermis voeren de spanning nog even op. Hij lijkt een beetje contact te hebben met de wereld, maar vlucht ervan weg. Zijn dood, overigens niet met zoveel woorden verteld, laat de lezer een beetje verward achter. Ik vind, dat het verhaal zijn vaart verliest in eindeloze filosofische bespiegelingen. Deze bespiegelingen kunnen pagina's doorgaan en zeggen de lezer over het algemeen weinig. Dit bevordert de leesbaarheid van het boek zeker niet. Het is zeker de moeite waard dit verhaal te lezen, hoewel de lezer bedacht moet zijn op de (te?) grote dosis 'levensfilosofie' van archibald strohalm, de zonderling. D De schrijver Harry Mulisch is geboren op 29 juli 1927. Hij heeft romans, verhalen, toneelstukken, autobiog­rafische boeken, essaybundels, reisverslagen, reportages en gedichten geschreven. Zijn centrale thema is, dat de mens wordt gedreven door krachten, die hij niet kan beheersen, die hij vaak niet eens kent, een thema, dat in dit boek bijzonder goed tot uitdrukking komt. Zijn boeken gaan vaak over buitenstaanders. Hij heeft ook boeken geschreven over de Tweede Wereldoorlog, zoals zijn succesvolle boek De aanslag. (Uit: Nederlandse literatuur, J.A. Dautzenberg) (bron: www.samenvattingen.nl)