Anna is er nog door Ida Vos

Primaire gegevens: Auteur: Ida Vos
Titel: Anna is er nog
Eerste druk verschenen in: 1986
Gelezen druk: tweede/1988
Aantal bladzijdes: 147 bladzijdes
Uitgever: Leopold Opdracht: Voor Henk, die Anna kent
vanaf haar geboorte
en
voor Josephine, Karel en Bert, die Anna zullen herkennen. Titelverklaring: In de Tweede Wereldoorlog zijn veel mensen omgekomen, waaronder Marga, Anna�s beste vriendin, maar: Anna is er nog. Samenvatting: Anna is een joods meisje van dertien jaar. Tijdens de Tweede Wereldoorlog zat ze ondergedoken bij een trompetleraar, Daniel de Bree, op zolder. Anna's ouders zaten ondergedoken in een bos onder de grond. Na de bevrijding is niet zomaar alles voorbij, daarvoor zijn in de voorbije jaren te veel verschrikkelijke dingen gebeurd die ze niet kan vergeten. En ook na de oorlog is er nog veel wat herinnert aan die tijd. Ze heeft er ook veel moeite mee om weer vertrouwen te krijgen in de mensen na al die jaren van opsluiting. In de tijd dat Anna ondergedoken heeft gezeten, heeft ze nauwelijks gesproken. Na de oorlog is Anna een stil meisje geworden, met een zachte stem. Ze heeft amper gesproken sinds ze bij meneer de Bree ondergedoken zag. Op school zit ze tussen veel jongere kinderen, omdat ze tijdens de oorlog niet naar school is geweest. Vaak kan ze geen antwoord geven op de vragen die de andere kinderen aan haar stellen en als ze het kan, dan doet ze het liever niet. Anna's vader helpt haar om weer harder te praten en zelfs te schreeuwen. Na de oorlog wordt Anna herenigd met haar ouders en gaat ze terug naar school. Ze komt als dertienjarige in de vijfde klas (groep 7) terecht. Anna's ouders kunnen Anna niet vertellen over hun eigen ervaringen. Anna weet genoeg over de concentratiekampen om te weten dat haar beste vriendin, Marga, er is vermoord, net als veel familieleden en vrienden. Anna zou meer willen weten, maar haar ouders willen haar niets vertellen. Van haar vader mag Anna geen foto van Marga hebben, omdat hij geen foto's wil zien van vermoorde personen en haar moeder doet net of er niets gebeurd is. Anna heeft nachtmerries over de dingen waarvan ze weet dat haar ouders ze voor haar verborgen houden. In de tijd dat ze ondergedoken zat, heeft Anna een denkbeeldig vriendinnetje bedacht, Kiki, met wie ze tijdens het onderduiken kon praten. Ook na de oorlog is Kiki de enige met wie Anna over moeilijke dingen kan praten. "Als Anna in bed ligt hoort ze de grote mensen praten. Eerst hoort ze een soort gezoem, maar als ze goed luistert hoort ze namen. Bergen-Belsen...Theresienstadt. Waarom praten ze niet wat harder? Anna let goed op of ze de naam van Marga hoort. Soms zegt ze hardop: "Marga, waar ben je?" Marga geeft geen antwoord en dan moet Anna huilen. Omdat Marga niets terug zegt. Huilen doet ze onder de dekens. Dan kan niemand haar horen en niemand kan haar zien." (blz. 135) Op het naambordje van een huis in de buurt van waar Anna woont staat een Duitse naam: H. Neumann. Anna is er van overtuigd dat er een Duitse soldaat in het huis is achtergebleven: "Anna Markus weet het zeker. In het witte huis aan het water is een Duitse soldaat achtergebleven. Vier weken geleden, toen Anna nog zat ondergedoken, waren er veel Duitse soldaten in het witte huis. Allemaal zijn ze gevangen genomen. Alleen Heinrich is er nog. Anna weet precies hoe Heinrich er uit ziet. Hij heeft een helm op zijn kop en hij heeft staalblauwe ogen. Heinrich is in 1940 naar Nederland gekomen om het land te bezetten en hij is gebleven." (blz. 7) Anna is bang dat Heinrich op een dag naar buiten zal komen, haar beet zal pakken en naar binnen zal sleuren. Anna droomt vaak van Heinrich en is erg bang voor hem. Als je verder leest, blijkt dat Anna dit heeft verzonnen. In het huis woont een Duitse vrouw, mevrouw Neumann. Behalve Duits is zij ook joods. Ze is in 1937 uit Duitsland gevlucht toen de joden daar al in groot gevaar waren. Mevrouw Neumann wacht op haar dochtertje, Fannie. Ze hoopt dat Fannie nog leeft. Mevrouw Neumann wil graag contact met Anna, omdat ze heel erg op haar dochtertje lijkt. In het begin vind Anna mevrouw Neumann maar eng. Later gaat ze steeds vaker naar mevrouw Neumann. In tegenstelling tot haar ouders, wil mevrouw Neumann wel met Anna praten over wat er gebeurt is in de oorlog. Als de ouders van Anna er achter komen dat Anna contact heeft met een Duitse vrouw worden ze erg boos. Ze verbieden Anna nog langer bij haar langs te gaan. Na een ruzie met haar ouders loopt Anna weg naar mevrouw Neumann. Als haar ouders merken dat Anna weg is, gaan ze naar mevrouw Neumann. Dan komen ze er achter dat mevrouw Neumann geen 'slechte Duitser' is en vinden ze het niet erg meer dat Anna contact met haar heeft. Aan het eind van het boek vindt Anna het dochtertje van mevrouw Neumann terug in een speeltuin. Anna neemt haar mee naar het huis van mevrouw Neumann.
Personages: Anna Markus: De dertienjarige joodse Anna zat ondergedoken in de oorlog en moet ervaren dat na de bevrijding niet alles zomaar ten goede keert. Daarvoor zijn de voorbije jaren te veel verschrikkelijke dingen gebeurd die zij niet kan vergeten. En zij had ook niet gedacht dat het zo moeilijk zou zijn om weer vertrouwen te krijgen in de mensen na al die jaren van opsluiting. Anna heeft een moedervlekje op haar voorhoofd en dezelfde bruine ogen als Fannie (blz. 85/119). Anna is een round character, gedurende het boek leer je haar steeds beter kennen en ontwikkelt ze zich. Henriette Neumann: Mevrouw Neumann is Duits, maar ook joods en heeft de oorlog ook overleeft. Wel is ze tijdens de oorlog haar man en dochtertje kwijt geraakt. Mevrouw Neumann draagt elke dag dezelfde jurk: de jurk die ze droeg toen Fannie, haar man (Max) en zij uit elkaar werden gehaald. Anna vindt in mevrouw Neumann iemand met wie ze over de oorlog kan praten. Aan het eind van het boek vindt Anna het dochtertje van mevrouw Neumann terug. Mevrouw Neumann is een round character, gedurende het boek leer je haar steeds beter kennen en ontwikkelt ze zich. Erika van Waardenberg was haar onderduiknaam in de oorlog. Judith en Simon Markus: De ouders van Anna. Tijdens de oorlog hebben zij ondergedoken gezeten in een bos onder de grond. Als ze na de oorlog weer herenigd zijn met hun dochter, Anna, hebben ze veel moeite het 'gewone leven' weer op te pakken. Met name Anna's vader kan niet omgaan met wat er in de oorlog allemaal gebeurd is en Anna's moeder doet net of er niets gebeurd is. In de loop van het boek leren de ouders van Anna steeds beter met de oorlog om te gaan. De ouders van Anna zijn round characters, gedurende het boek leer je hen steeds beter kennen en ontwikkelen ze zich. Fannie Neumann: Het zevenjarige dochtertje van mevrouw Neumann. Toen de Duitsers het huis van mevrouw Neumann binnenvielen (zij was zelf niet thuis) heeft de man van mevrouw Neumann Fannie op het balkon geduwd (blz. 115), hierdoor heeft Fannie de oorlog overleefd. Aan het eind van het boek vindt Anna haar in de speeltuin. Fannie woont nu in Sittard, in Limburg en heet Lotje Schols. Anna herkent Fannie van de film die vertoond is bij mevrouw Neumann en doordat ze zegt op 31 januari jarig te zijn geweest. Marga: De beste vriendin van Anna, zij is omgekomen in een concentratiekamp tijdens de oorlog. Daniel de Bree: De trompetleraar waarbij Anna tijdens de Tweede Wereldoorlog op zolder ondergedoken zit. Structuur: Het boek is opgebouwd uit 33 hoofdstukken, die voorzien zijn van een titel. Het boek begint met de gedachten van Anna over het witte huis en Heinrich. Hierdoor zit je direct in het verhaal en krijg je meteen een beeld van wat voor meisje Anna is. Hierna gaat het verhaal verder, alle hoofdstukken zijn eigenlijk op zichzelf staande korte verhalen, maar vormen met elkaar wel een goedlopend verhaal. In sommige hoofdstukken wordt teruggekeken op gebeurtenissen in de oorlog in de vorm van gesprekken of de gedachten van Anna. Het boek eindigt met een brief van Anna aan haar denkbeeldige vriendin Kiki, waarin ze aan Kiki verteld hoe het nu verder zal gaan met Fannie en mevrouw Neumann. Tijd: 'Anna is er nog' speelt zich af tijdens en direct na de Tweede Wereldoorlog. Het verhaal verloopt chronologisch, er zijn geen echte flashbacks of -forwards, er wordt alleen zo nu en dan teruggekeken op gebeurtenissen in de oorlog in de vorm van gesprekken of de gedachten van Anna. De verteltijd wordt in het boek niet duidelijk. Plaats: Het verhaal speelt zich grotendeels af in het huis waar Anna met haar ouders woont, in het huis van mevrouw Neumann op de Vlietlaan, op de school van Anna en in speeltuin de Draaikolk. Sommige stukken spelen zich af 'in de stad' waar Anna woont, bijvoorbeeld het hoofdstuk 'Alleen op de wereld'. De ruimtes zijn functioneel. In het witte huis zaten tijdens de oorlog Duitsers, hierdoor is Anna bang van het huis en de mensen die er in wonen. De school benadrukt dat Anna�s leven tijdens de oorlog stil heeft gestaan, terwijl dat van de andere kinderen doorging: ze komt als dertienjarige in de zesde klas terecht. In de speeltuin spelen alle kinderen, Anna niet: "Glijden vindt ze niet leuk en van schommelen wordt ze misselijk." (blz. 16) Anna kiest er steeds voor om naar de poppenkast te kijken: "Lekker rustig naar de poppenkast kijken," zegt Anna tegen een meisje." (blz. 133) Thema: Het thema van het boek is de Tweede Wereldoorlog en de jodenvervolging.
Genre: Jeugdliteratuur Taalgebruik: 'Anna is er nog' is een jeugdboek, bedoeld voor kinderen vanaf een jaar of 11. Het taalgebruik in het boek is dan ook niet al te moeilijk, er komen geen moeilijke woorden of lange zinnen in voor. Het boek leest goed door. De hoeveelheid beschrijvingen, dialogen en de weergave van gedachten en gevoelens is precies goed verdeeld. Op deze manier krijg je een goed beeld van de Anna en de situatie. Perspectief: Hij/zij perspectief, het perspectief ligt bij Anna. Je leert de gedachten en gevoelens van Anna kennen. Relatie tussen boek en auteur: Achter op het boek staat: "'Anna is er nog' is gebaseerd op de werkelijkheid; de gebeurtenissen die worden beschreven heeft Ida zelf meegemaakt of van andere mensen gehoord." Ida Vos verhuisde in 1936 met haar ouders en zusje van Groningen naar Rotterdam, waar ze in 1940 het Duitse bombardement van die stad meemaakte. Direct daarna verhuisde ze naar Rijswijk, waar het veiliger was, dachten ze toen. Vanaf 1943 zat Ida ondergedoken. Joodse kinderen (en volwassenen) werden vervolgd door de Duitse bezetter. Daarom moesten ze zich jarenlang verstoppen om niet naar een concentratiekamp te worden gestuurd. Na de oorlog keerde het hele gezin terug naar Rijswijk. Eigen mening: Er zijn heel veel jeugdboeken over de Tweede Wereldoorlog geschreven. Ik heb veel van deze boeken gelezen toen ik zelf nog jonger was, zo ook 'Anna is er nog'. Dit boek heeft toen veel indruk op mij gemaakt, met name door de hoofdpersoon, Anna. Toen ik het boek bij De Slegte tegen kwam, heb ik het daarom gekocht. Doordat het boek een jeugdboek is, zijn het taalgebruik en de opbouw van het boek eenvoudig, hierdoor leest het verhaal heel makkelijk. De personen in het boek komen levensecht over, met name Anna. Doordat de gedachten en gevoelens van Anna in het boek een grote rol spelen krijg je een goed beeld van haar en ga je met haar mee leven. Mevrouw Neumann komt soms wat onrealistisch over, ze heeft altijd dezelfde jurk aan als ze aan had toen Fannie haar voor het laatst zag, aan de andere kant is die reactie misschien niet zo heel raar als je bedenkt dat ze haar dochtertje graag terug wil. De gebeurtenissen in de oorlog en de gedachten en gevoelens van daarover Anna spelen een grote rol in het boek. De verdeling van gebeurtenissen, gedachten en gevoelens is goed. Doordat alle drie de dingen een belangrijke rol spelen, is er een goede verdeling en wordt het niet saai. De gebeurtenissen zijn geloofwaardig. Je zou kunnen zeggen dat het niet geloofwaardig is dat Anna Fannie vindt, maar er zijn genoeg mensen pas een hele tijd na de oorlog terug gevonden. De manier waarop het gebeurt, in de speeltuin in de woonplaats van Anna, terwijl Fannie op dat moment in Limburg woont, maakt het wel wat minder geloofwaardig, maar het zou kunnen. Het zorgt wel voor een 'happy end' en in een kinderboek is dat vaak wel prettig.