Feitelijke gegevens
Titel: Altijd November
Oorspronkelijke titel: idem
Auteur: Gerry van der List
Verschijningsdatum 1e druk: oktober 2011
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 208
Uitgeverij: Prometheus
Verfilmd als: n.v.t
Verslag geschreven door: Kees van der Pol
Biografie auteur
Gerry van der List (1961) werkt bij Elsevier, waarvan hij de geschiedenis optekende in Meer dan een weekblad. Hij promoveerde op De macht van het idee en publiceerde verder onder meer de bundels Ach Jezus, een intellectueel, Opgeruimd staat netjes, Katholiek en Alle 42 premiers. Altijd november is zijn opvallende romandebuut.
De flaptekst
Peter van Rijswijk is niet erg tevreden met zijn voortkabbelende leventje. Een lot dat de Rotterdammer van middelbare leeftijd deelt met zijn schaarse vrienden. Maar zijn stille wanhoop slaat om in paniek en verbittering wanneer zijn geliefde hem verlaat. Voor een Marokkaan. Als Peter de jaren erna zijn leven op de rails probeert te krijgen, begint hij zich steeds meer af te vragen of zijn persoonlijke problemen niet samenhangen met de desintegratie van de maatschappij die hij, een boze, blanke man, meent waar te nemen.
Altijd november is een melancholisch-humoristische roman over onmachtige gevoelens en multiculturele illusies, over particulier ongenoegen en politiek incorrecte onvrede, over een midlifecrisis en de zin van het bestaan.
Motto
Het motto komt uit “The deer hunter” van Michael Cimino:
Dat motto past wel heel goed bij de hoofdpersoon Peter van Rijswijk, die eigenlijk niet veel van zijn leven maakt o.a. in zijn relaties met vrouwen en in zijn baan als docent aan een universiteit.
Opdracht
“Voor Henk en Ingrid.”
Dat is een verwijzing naar het denkbeeldige echtpaar dat Geert Wilders in zijn politieke toespraken herhaaldelijk naar voren brengt. Kortom, de eenvoudige “boerenlul”in Nederland die je het best in “Jip en Janneke”-taal kunt aanspreken..
Eerste zin van het boek
“ Op het lijstje van mensen die hij zo spoedig mogelijk dood wenste, kwam Francine Dijkgraaf in één klap binnen op de tweede plaats.” (blz. 7)
Quotes
“Ja, er is op mijn werk iemand die ik erg leuk vind. Te leuk. Soms is de verleiding te groot. Sorry, ik kan er echts niets aan doen’. En toen was het verhaal gevolgd over de bijzondere Marokkaan Rachid met zijn innemende lach, zijn enorme culturele interesse, zijn passie voor de publieke zaak, zijn oprechte belangstelling voor wat haar bezighield. (blz. 15)
Peter voelde een haast onbedwingbare neiging om te braken. Werkelijk alles wat Ellen zei, was misselijkmakend. Het was ook een geheel verkeerde gang van zaken, bedacht Peter. Hij was op een leeftijd gekomen dat hij zijn vriendin kon gaan inruilen voor een jonger exemplaar. En nu werd hij zelf gedumpt.(blz. 18)
“Jij koketteert gewoon met die zogenaamd volkse voorkeuren van je. Het is steeds hetzelfde. Liever Van der Valk dan Le Garage. Liever Jan de Hartog dan Jan Wolkers. Liever Rien Poortvliet dan Karel Appel. Dag zeg je alleen maar om mensen met een beetje ontwikkelde snaak te provoceren en te irriteren. (blz. 28)
Trivia
De schrijver over zijn debuutroman: Van der List: 'Ik wilde een roman schrijven waarin de rechtse, blanke burger eens niet negatief naar voren komt.' In de roman 'Altijd november' staat een hoogopgeleide blanke veertiger centraal voor dit soort mensen. Een groep die volgens de columnist boos is over veel dingen: 'Ze zijn boos op de overheid die hen in de steek laat, teleurgesteld in de multiculturele samenleving en voelen zich vervreemd van de stad waar ze altijd gewoond hebben.'
Zelf woont de columnist al een paar jaar in een Vinexwijk in Leiden. 'Ik woon liever saai en burgerlijk dan in een wijk met heroïnespuitende mensen en prostituees voor het raam.'
Samenvatting
Peter van Rijswijk is al 44 jaar als hij in het begin van het eerste hoofdstuk promoveert, op een onderwerp van de geschiedenis van het Leids Dagblad. Aan het einde van de promotie stelt een van de hoogleraren een vervelende vraag over de zgn. “zwijgspiraaltheorie “, die Van Rijswijk niet goed kan beantwoorden. Dat levert stof op voor de eerste kritiek op vrouwen. Hij heeft zelf een relatie met Ellen, maar die biecht hem juist op na de promotie dat ze het heeft “gedaan” met een Marokkaanse collega Rachid. En juist aan buitenlanders heeft Peter van Rijswijk een gruwelijke hekel. (moord op Theo van Gogh) Hij stapt uit.
Een paar dagen later gaat hij met de oerlelijke vriendin Claudia in Amsterdam naar een opera. Hij verveelt zich dood. Daarna gaan ze “duur eten.” Ook daaraan ergert hij zich als gewone Rotterdamse volksjongen flink. Claudia besluit een tijdje hem te mijden.
Hij bezoekt zijn moeder die in een verzorgingstehuis zit. Ze is een enorme Spartafan en heeft het al vaak over de dood. Peter is geen kindervriend ( hij geeft de kinderen die voor Sint Maarten komen zingen niets) Ellen wilde graag kinderen, Peter niet. Wanneer hij terugkeert naar huis, zegt Ellen dat ze definitief bij hem weggaat, omdat ze verder wil met Rachid.
In het tweede hoofdstuk bezoekt Peter zijn broer Karel van Rijswijk in Oud-Beijerland. Die is getrouwd met de lichamelijk aantrekkelijke Janneke: ze hebben ook kinderen. Ellen is meter van Thomas en komt ook op de verjaardag van het jongetje. Ellen en Peter raken aan de praat: hij laat zich weer sarcastisch uit over de mooie Rachid. Intussen is Peter hoogleraar aan de Leidse universiteit, maar het lesgeven vindt hij hartstikke saai. Soms zit er een mooi meisje met grote tieten in de collegezaal en dat is dan zijn enige vreugde. In Leiden wil hij ook wel eens een seksclub bezoeken, maar hij wordt een keer in een shop betrapt door een collega. Gerard Dekker. Later gaan ze samen naar een competitiewedstrijd van Sparta en verdrinken ze in een Rotterdams café de nederlaag. Er worden weer veel racistische opmerkingen gemaakt.
Een jaar later (ook een jaar na de verdwijning van Natalee Holloway) bezoekt hij met collega’s van de Leidse universiteit het eiland Aruba. Dat geeft stof voor opmerkingen over de aangeboren luiheid van de negers. Een onaantrekkelijke collega probeert met Peter aan te pappen, maar hij negeert haar. Later ziet hij een mannelijke collega uit haar kamer komen. In het zwembad ontmoet hij echter een net gescheiden vrouw Margreet. Ze is eenvoudig en afkomstig uit Brabant. Toch verwennen ze elkaar. Margreet is een beetje “het middle-of-the road-type.” Wanneer ze na een weekje weer naar huis vliegen, heeft hij nog steeds contact met Margreet. Op het vliegveld hoort hij dat zijn moeder opgenomen is in het ziekenhuis. Margreet wil er voor hem zijn.
Maar ook zij kan natuurlijk niet verhinderen dat Peters moeder sterft. Margreet staat Peter bij. De beide broers zullen een toespraak houden. Die van Karel slaagt , maar die van Peter niet. Hij schiet in de stress en barst in huilen uit, maar gek genoeg maakt hem dat populairder bij de vrouwtjes. Schoonzus Janneke wil een keer met hem gaan eten. Ze vertelt Peter dat ze uitgekeken is op Karel en dat ze zich wel wil aanbieden aan Peter. Is ze nog aantrekkelijk voor hem? Ze heeft altijd wat in hem gezien. Maar Peter laat haar een blauwtje lopen. Janneke zegt dat hij toch wel wat beters kan krijgen dan die Brabantse vrouw.
Een jaar later is het dan natuurlijk ook weer uit. Peter van Rijswijk is naar Las Vegas gevlogen . Hij denkt alleen maar aan gokken en hoeren bezoeken. Dat laatste is lekker makkelijk, want je hebt alleen maar seks en verder heb je geen rompslomp. Kim heeft hem laten zitten. In de hotelbar ontmoet hij een Nederlandse zakenman Van Empel, die verhalen doet over de mooie vrouwen van Thailand. Ook het Boeddhisme heeft hem aangesproken. Ze citeren uit het gedicht van Bloem over “November.”Bloem is de dichter van de in het leven teleurgestelde mensen. Kim pleegt een sms’je en zegt daarin dat ze Rachid met een andere vrouw heeft zien lopen.
Weer een jaar later (november) is Peter eerst in een monnikenklooster geweest om tot zichzelf te komen. Daarna ontmoet hij bij zijn broer Ellen weer. Ze is inmiddels gescheiden van Rachid, omdat die vreemd ging. Peter kan zijn geluk en trots niet op. Hij wil wel op haar uitnodiging ingaan om haar weer eens te ontmoeten. Maar de eerste keer doet hij dat in een vakantiepark op de Veluwe met haar twee kinderen en de twee kinderen van zijn broer. Mede daardoor (de rol van de kinderen) is het weekend een mislukking en loopt Ellen weg. Ze biedt weliswaar haar excuses aan, maar Peter is meteen van het idee van een gezinnetje genezen. Hij beraadt zich op de zin van het bestaan en hij ziet ook in zijn baan geen uitdaging meer. Daarna schrijft hij zijn ontslagbrief aan Gerard Dekker. Vervolgens loopt hij een reisbureau binnen en wil hij een reis naar Thailand boeken. Hij is immers “moederziel alleen.”
Titelverklaring
Alle hoofdstukken spelen zich af in de maand november van zes achtereenvolgende jaren. Daarmee is de titel eenvoudig te verklaren. Het is dus altijd november in het verhaal.
Maar in het zesde hoofdstuk citeert Peter van Rijswijk een gedicht van J.C. Boem “November.” Daarin staat de volgende strofe.
“Verloren zijn de prille wegen
Om te ontkomen aan de tijd;
Altijd november, altijd regen,
Altijd dit lege hart, altijd .
Peter van Rijswijk bespreekt dit gedicht met een Nederlander die hij in Amerika ontmoet. Van Rijswijk noemt het de dichter van degenen de in het leven teleurgesteld zijn. Dat gaat natuurlijk ook op voor Peter van Rijswijk, die maatschappelijk gezien nauwelijks geslaagd is (hij neemt aan het einde ontslag) en in de liefde al helemaal niet.
Lijst met belangrijkste personages/karakters
Peter van Rijswijk
Ellen
Analyse van de personages/karakters
Peter van Rijswijk is een midden veertiger wanneer het verhaal begint. Hij is dan acht jaar samen met Ellen, maar eigenlijk maakt hij weinig van zijn leven. Hij wil in principe geen kinderen en zijn partner Ellen wel. Na zijn promotie bekent ze dat ze vreemd gaat: ze ziet meer in de passievolle Rachid. Peter die een gruwelijke hekel heeft aan buitenlanders, wordt in zijn vooroordelen bevestigd. Toch blijft hij regelmatig Ellen zien vooral bij zijn broer. Op de een of andere manier oefent Peter toch aantrekkingskracht op vrouwen uit, want na Ellen heeft hij nog (seksuele) relaties met Margreet en Kim. Maar beide vrouwen passen niet echt bij hem: de eerste is te eenvoudig en de tweede te jong. Zijn schoonzus (een plork) heeft hij afgewezen. Ook in zijn baan ervaart Peter weinig genoegdoening. Het niveau van de studenten is gedaald en hij ziet soms alleen maar wat in “lekkere meisjes.” Het is duidelijk dat hij twijfelt aan de zin van het bestaan. Ellen blijft een rol spelen in zijn leven en er komt zelfs een moment van een mogelijke terugkeer. Maar in het weekendje weg in een vakantiepark ergert hij zich aan de kinderen. Hij besluit alleen te blijven en een reisje naar Thailand ligt voor de hand. Hij wil eigenlijk geen relatie aangaan en af en toe ongecompliceerde seks hebben. Peter van Rijswijk is een man die een midlifecrisis heeft. Hi bezint zich ook op zijn leven in een monnikenklooster. Eigenlijk is het altijd een volksjongen geweest, vgl. zijn houding tegenover zijn moeder, Sparta en de afkeer van het bezoeken van saaie operavoorstellingen met de onaantrekkelijke Claudia en de te dure etentjes. Eigenlijk is Peter echt de model “Henk”van politicus Geert Wilders. Hij ventileert diens gedachtegoed vaak in opmerkingen over allochtonen, feministische vrouwen en linkse politici. Politiek gezien staat hij flink ver rechts van het midden. Maar hij is niet extreem-rechts. Zijn opmerkingen zijn niet altijd politiek correct. Het is echter door de overdrijving wel een karikatuur geworden, waardoor het eigenlijk weer een grappige figuur wordt.
Ellen is veel minder uitgewerkt. Na een acht jaar durende relatie is ze uitgekeken op de minder gevoelige Peter. Die emoties kan ze wel kwijt bij de Marokkaanse collega Rachid met wie ze een relatie opbouwt en met wie ze kinderen krijgt. Maar de jeugdliefde gaat nooit helemaal weg en wanneer Rachid na een aantal jaren zelf vreemd gaat, besluit ze van hem te scheiden. Snel zou ze zich weer willen binden aan Peter, maar een weekendje weg in een vakantiepark op de Veluwe met de kinderen, loopt op niets uit. Ze biedt later weer haar excuses aan, maar de relatie met Peter lijkt geen kans te hebben.
De drie andere vrouwen in het leven van Peter hebben in de roman eigenlijk alleen de functie om aan te tonen dat Peter wel steeds verkeerde keuzes maakt in zijn liefdesleven. Hij kan natuurlijk eigenlijk niets beginnen met zijn schoonzus Janneke. Dat type vrouw trekt hem niet (ze heeft een mooi lijf, maar een rotkop en ze is psychologe) Margreet is eigenlijk net een stapje te simpel voor hem en Kim is natuurlijk veel te jong. Ze dienen allemaal als tegenspeelster in zijn midlifecrisis.
Genre
Satirische roman over een multiculturele samenleving. De satire ligt er via de overdrijving zo erg op dat er een typetje Van Rijswijk aan staat, aan wie de gemiddelde lezer zich snel zal ergeren en van wie hij waarschijnlijk ook afstand zal nemen.
Het is eigenlijk allemaal al verteld hierboven. Er wordt een karikatuur neergezet van een man die als de “Henk”van het echtpaar dat Wilders vaak noemt in zijn toespraken kan doorgaan. Peter is de doorsneeburger met zijn opvattingen over allochtonen, vrouwen en linkse politici. Dat resulteert in een groot aantal opmerkingen en kritische kanttekeningen bij deze drie groepen. Zie hieronder de voorbeelden bij “Stijl.”
Peter is daarnaast een man die in zijn midlifecrisis verkeert: hij is een veertiger, pas gepromoveerd, zijn vriendin verlaat hem voor een Marokkaan en hij zoekt seks bij andere vrouwen. Kinderen heeft hij niet en die wil hij eigenlijk ook liever niet. Hij is de wortels van zijn bestaan kwijtgeraakt. Hij is opgegroeid in een volkswijk en ziet die week (Spangen) verpauperen door de komst van de buitenlanders. Ook Sparta is Sparta niet meer. Daarom is hij een zoekende in het leven geworden, die bovendien vaak de verkeerde keuze maakt. Er was een mogelijkheid geweest om de relatie met Ellen (toch de leukste vrouw in zijn leven die het best bij hem past) te herstellen, maar zijn bindingsangst (een gezin met kinderen) zorgt ervoor dat hij een moederziel alleen bestaan houdt. Wanneer hij vijftig is, gaat hij waarschijnlijk naar Thailand om daar verder naar de zin van het bestaan te zoeken. Veel meer moeten we m.i. niet achter deze roman zoeken. Wel dat de schrijver de kenmerken van zijn hoofdpersoon uitvergroot en er daardoor wel een geestige karikatuur van maakt.
Nog wat motieven op een rijtje:
- Anti-feminisme
- Cultuurverschillen
- Discriminatie
- Desillusie
- Eenzaamheid
- Liefdesleven: problemen
- Midlifecrisis
- Maatschappijkritiek
- Moeder-zoonverhouding
- Zin van het bestaan
Structuur en perspectief
De roman wordt uitgewerkt in zeven hoofdstukken die geen titel dragen maar met letters worden aangeduid. De hoofdstukken spelen zich altijd af in november, meestal een paar dagen. Ten opzichte van elkaar worden de hoofdstukken chronologisch verteld. In het eerste hoofdstuk is Peter 44 jaar en in het laatste 50. Hij vertelt vooral over het liefdesleven van hemzelf en zijn vriendinnen.
Het perspectief berust vooral bij Peter van Rijswijk, maar het is geen ik-verteller. De verteller is eigenlijk personaal vanuit het oogpunt van Peter van Rijswijk, maar er is wel enige vertelafstand, waardoor je ook wel enigszins kan denken aan een alwetende verteller die in de huid kruipt van Peter van Rijswijk.
In het eerste hoofdstuk stelt Peter van Rijswijk dat het verhaal speelt acht jaar nadat hij met zijn moeder de bekerfinale Sparta-PSV heeft bijgewoond. Die finale werd gespeeld in mei 1996. Dat betekent dat de eerste episode speelt in 2004. (Theo van Gogh is dan net vermoord) Peter van Rijswijk promoveert wanneer hij 44 jaar is. In het laatste hoofdstuk is hij vijftig geworden. Dat houdt in dat het dan november 2010 is, wanneer hij zijn ontslag indient. De vertelde tijd is dan precies 6 jaar. In enkele hoofdstukken vermeldt de verteller in welk jaar
de inhoud van het verhaal speelt: bijvoorbeeld de novembermaand waarin Obama tot president wordt gekozen: november 2008.
Het decor van de handeling is de controverse tussen Amsterdam en Rotterdam. Peter van Rijswijk is een geboren Rotterdammer (Spangen, vandaar de voorliefde voor Sparta) Spangen is een oude volkswijk, waarin de laatste decennia steeds meer allochtonen zijn gaan wonen. Rotterdam is de stad van de no-nonsensecultuur (het volkse vgl. Feyenoord ) tegenover de stad van de luie luxe, Amsterdam (symbool voor het arrogante, vgl. Ajax). De hele familie van Van Rijswijk (moeder en broer) zijn in de buurt van de Maasstad blijven wonen. Peter van Rijswijk werkt in Leiden als universitair docent. Maar dat decor komt toch minder vaak voor dan dat van de twee grote steden. Maar Van Rijswijk bezoekt ook Aruba en de Verenigde Staten.
De stijl
Gerry van List heeft met zijn debuutroman gekozen voor een sarcastische, humoristische roman. Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de stijl van dit boek, geestig, sarcastisch en soms zelfs cynisch is. Van der List neemt met graagte allochtonen, feministische vrouwen en linkse politici op de korrel. Hieronder worden enkele voorbeelden van zijn stijl gegeven.
Voorbeelden van sarcasme ten aanzien van buitenlanders:
- “Het is toch ongelooflijk dat een Nederlandse filmregisseur zomaar wordt afgeslacht door een Marokkaan. Op klaarlichte dag nog wel. In wat voor land leven we tegenwoordig wel niet? Ze hebben veel te veel van die islamieten binnengelaten. (blz. 12 n.a.v. De dood van Theo van Gogh in november 2004)
- “O ja. We moeten de zaak goed definiëren. Meneer de Marokkaan heeft waarschijnlijk geen bed. Hij slaapt in zijn tent op de grond. Een bekende traditie in het Rifgebergte.” (blz. 17 over Rachid)
- Bezienswaardig waren hoogstens drie giechelende moslimmeisjes wier zedige hoofddoek werd gecompenseerd door rode lippen, strakke spijkerbroeken en modieuze pumps. Die had de Koran blijkbaar niet taboe verklaard.” (blz. 22)
- 'Spangen was Spangen niet meer. De ooit vitale volkswijk was verworden tot een doodse angstaanjagende buurt vol drugspanden en verpaupering. Het aangezicht werd bepaald door migranten, die slechts belangstelling koesterden voor de Turkse en Marokkaanse competitie (...) het greep je bij de keel. (...) Blank en zwart leefden langs elkaar heen.' Buiten sjokten somber ogende vrouwen met hoofddoekjes achter hun somber ogende echtgenoten aan. “ (blz. 61)
“Voor een niet-mooie vrouw, luidde de bondige samenvatting, was Ellen best mooi. Wanneer ze in woede ontstak, kreeg ze echter een ijzige, kille blik en verdwenen alle charmes. Temperamentvol uiting geven aan je ergernis, zoals de luidruchtige vrouwen met fonkelende ogen in Italiaanse films, dat had wel wat. Veranderen in een ijskast niet. “ (blz. 16 over zijn vriendin Ellen)
- God, wat is ze toch lelijk, dacht Peter toen hij zijn date uit de wc zag komen. Met de nodige dosis make-up , flatteuze kleding en milde belichting kom Claudia een aanvaardbare indruk maken. Maar als niet aan al die noodzakelijke voorwaarden werd voldaan, kreeg ze min of meer transseksuele trekken. Ze had het wellicht best ver kunnen schoppen als basketbalster, wanneer ze in plaats van ballet van sport had gehouden. (blz. 25 over zijn date Claudia)
- Als er geen kinderen kwamen, vond hij het prima. Maar als een geliefde er veel belang aan hechtte , wilde hij ze best verwekken. Hoewel het hem een hoop gedoe leek. Voor je het weet zit je bovendien je leven lang opgescheept met een mongooltje. En dan maar je kennissen en familieleden blijven wijsmaken dat zo’n kind best heel lief en blij was.” (blz. 40, over de kinderwens van Ellen)
- “Ze was ook wat zijn collega Gerard met een bot acroniem, als “plork”placht aan te duiden, een vrouw met een prachtig lijf en een ontzettende rotkop. Haar sterke kanten accentueerde ze door forse decolletés en korte rokjes, zodat elke man met gezonde instincten wel even moest kijken. Toen Peter zijn blik oprichtte van haar lange benen in zwarte kousen en leren Prada-pumps, zag hij het superieure lachje van een vrouw die zich begeerd weet. Althans voor wat betreft dat deel van haar lichaam dat onder haar puntige kin begon. ( blz. 55 over zijn schoonzus Janneke)
- Het is een kenmerk van elk totalitair systeem: eerst moeten de tuinkabouters eraan geloven, dan worden er boeken verbrand en tot slot worden er mensen in kampen gestopt. Het een leidt vanzelf tot het ander.” (blz. 29)
- Het waren allemaal christelijke instellingen, zag Peter. Logisch. Humanisten , atheïsten en moslims deden niet zo veel voor de medemens, die hielden hun geld liever in eigen zak en lieten de overheid opdraaien voor bodemloze putten in verre, warme en corrupte landen. (blz. 35)
- …”en dan heb je nog die halve gare staatsgevaarlijke predikant met PLO-sjaal, die denkt dat je junks helpt door ze heroïne en cocaïne te geven. Een aan verslaafden verslaafde dope-dominee die zich opwerpt als kampioen van de kansarmen. Willen jullie nog wat drinken van mij? (blz. 65 over de Rotterdamse Dominee Hans Visser die en kerk in Rotterdam had waar hij verslaafden opving, wat werd gezien als een linkse hobby)
-
Het vergt niet veel fantasie om in deze citaten de stijl van Geert Wilders te herkennen. Dat is natuurlijk niet hetzelfde als je zegt dat Gerry van der List een soort Wilders is. Hij legt de woorden namelijk in de mond van een literair personage en die spreekt nu “eenmaal alleen voor zichzelf.”
Slotzin
“Zou u mij misschien kunnen helpen aan een brochure met reizen naar Thailand,. Mijn voorkeur gaat uit naar een oord dat niet zo in trek is bij gezinnen. Ik houd van rust namelijk. En ik ben vrijgezel. Dat wil zeggen: moederziel alleen.” (blz. 204)
Beoordeling Scholieren.com
“Altijd november” is een geestige roman over een vrij rechtse hoofdpersoon die politiek incorrecte meningen ventileert over bepaalde groepen in de samenleving. Als je daarvan gecharmeerd hebt, kan dit boek een aantrekkelijk nummer voor je lijst zijn. Je moet wel enigszins van politieke stromingen op de hoogte zijn. Verder kun je het boek combineren met boeken die ook het midlifecrisis verhandelen. Dat zijn er nogal wat.
Van vroeger:
- Schaduwen in de middag (Jan Siebelink)
Recent:
- Blindgangers ( Joke J. Hermsen)
- Op zee (Toine Heijmans)
Zie voor meer nummers daarvoor de themalijst van scholieren.com
De amusementswaarde van deze roman is wanneer je de stijl kunt waarderen: ruim voldoende. (havo en vwo-scholieren)
De literaire waarde is standaard: nl. twee punten.
Recensies
De roman kreeg veel publiciteit.
http://hoeiboei.blogspot.com/2011/11/altijd-november-een-roman-vol.html
http://www.8weekly.nl/artikel/9608/gerry-van-der-list-altijd-november-henk-is-simpel-al-te-simpel.html
http://www.mareonline.nl/archive/2011/11/16/integratie-door-penetratie
http://www.cultuurbewust.nl/site/literatuur-35752-met-altijd-november-zijn-de-wintermaanden-goed-door-te-komen/
http://www.recensieweb.nl/recensie/3749/Karikatuur+of+lofzang%3F.html
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden