Boekverslag Advocaat van de Hanen
Advocaat van de Hanen
VAN DER HEIJDEN, A. F. Th. 10e druk Amsterdam 1992(1990) Motto Comb down his hair; look, look! it stands upright, Like lime-twigs set to catch my winged soul. (Shakespeare, Henry VI) Kam zijn haar naar beneden; kijk, kijk! het staat rechtop, Als takken met vogellijm om mijn gevleugelde ziel te vangen. In het motto is sprake van haar dat rechtop staat. Dit komt heel erg duidelijk terug in het verhaal namelijk omdat de hanen hun haar ook rechtop zetten, maar dan door middel van bijvoorbeeld suikerwater. Opdracht Het boek is opgedragen aan Minchen en Totó. Ik heb nergens kunnen vinden wie dat zijn, maar ik vind het wel nogal rare namen. Het zou daarom best met echte krakers te maken kunnen hebben, in het boek geven die elkaar nogal rare bijnamen, zoals bijv. Dr. Nop de bijnaam is voor Kiliaan Noppen.
Samenvatting Albert Egberts is heroïneverslaafd en om daar af te komen pleegt hij een aanslag op de neofascist Arend-Jan Baartscheer. In de gevangenis wil hij dan van zijn verslaving afkomen. Hij krijgt 8 maanden cel en wordt juridisch bijgestaan door Ernst Quispel, de hoofdpersoon van het boek. Later nemen hij en Albert een werkcel in het Huis van Bewaring, die buiten gebruik is. Ook de hanen hebben daar een plek, de krakers die Quispel ook verdedigd heeft. Ze worden zo genoemd doordat ze hun haar fel kleuren en met suikerwater overeind zetten. De gemeente wil het gebouw echter laten ontruimen en de hanen bereiden zich voor op een gevecht met de ME. De krakers worden gewelddadig verdreven en enkele, waaronder Killiaan Noppen, worden opgepakt. Ook Quispel moet in de cel vanwege openbare dronkenschap. Vanuit zijn cel ziet hij hoe de bewakers Killiaan laten creperen. De volgende dag is hij overleden en Quispel ziet hoe de bewakers hem heroïne inspuiten. Killiaan zijn ouders vragen Quispel om hen te begeleiden. Quispel wil eigenlijk niks met de zaak te maken hebben maar stemt toch toe. Hij vertelt echter niet wat hij gezien heeft. Dit irriteert de hanen en ze bedreigen hem net zolang totdat Quispel toegeeft en alles aan de politie vertelt. Hij wordt geschorst vanwege achterhouding van informatie. Uiteindelijk treden burgemeester, hoofdcommissaris en de minister van justitie af vanwege de zaak Noppen. Tijdens dit verhaal wordt ook de relatie tussen Ernst en Zwanet onder de loep genomen. Hij leerde haar kennen in een disco, en geeft haar zijn adres. Op een dag komt ze langs nadat ze verkracht is. Langzaam krijgen ze een ‘relatie’ zonder verliefd te zijn. Toch trouwen ze en krijgen een kind. Quispel gaat wel gewoon door met zijn periodieke uitspattingen, hun huwelijk verslechterd steeds meer en uiteindelijk verlaat Zwanet hem. Pas dan wordt hij verliefd op haar. Hij gooit zich dan volledig op de drank, niet meer periodiek, maar nu chronisch. Hij ‘pleegt zelfmoord op termijn’. Thema Het vinden van het thema van dit boek bleek zeer moeilijk; zelfs in de nood opgezochte boekverslagen van internet gaven zoiets vaags als dit: Ernst Quispel is een geslaagd man. Hij heeft een mooie vrouw, een goed betaalde baan en een kind. Toch kan hij zijn yuppenbestaan niet accepteren. Hij probeert dat leven te ontvluchten en zo ontwikkelt hij zijn ‘kwartaaldrinkerei’. Eens in de zoveel tijd springt hij volledig uit de band, gaat dan ontzettend veel drinken en heeft seksuele uitspattingen. Na een paar weken voelt hij zich dan verschrikkelijk, en keert langzaam naar het normale leven terug. Contrasten spelen ook een belangrijke rol in het verhaal. Recht tegenover elkaar staan bijvoorbeeld zijn periodieke euforie en de daarop komende blasé. Ook staat Quispel tussen zijn degelijke advocatenfamilie en de krakers in. Hij kan voor geen van beide kiezen en belandt tussen schip en wal. Ook moet hij kiezen tussen zijn gezin en zijn beroep, later zou hij beide verliezen. Quispel moet niks hebben van Albert’s ‘leven in de breedte’, om aan het leven te ontsnappen. Quispel vergooit zich aan de alcohol. Eerst periodiek, later chronisch. Het zou kunnen dat het thema van dit verhaal is ‘het ontdekken van de waarheid’. Dat lijkt het belangrijkste te zijn in het boek, maar het is niet echt duidelijk dat Quispel zich er ook echt voor interesseert. Idee De idee van het boek zou dan kunnen zijn dat het belangrijk kan zijn overal de waarheid van te weten, maar dat de waarheid lang niet altijd is zoals je het verwacht had. Er was in het verhaal eerst de verwachting dat Kiliaan Noppen was omgekomen doordat de politie hem had verwaarloosd in zijn cel, maar later blijkt dat hij van een omstander een klap met een steen op zijn hoofd heeft gehad. Relevantie Het verhaal is gebaseerd op de zaak Hans Kok. Dit was ook een kraker die in zijn cel in het politiebureau overleed. De relevantie die dit boek dan zou kunnen hebben is dat dit soort dingen niet mogen voorkomen, maar het lijkt er niet echt op dat het boek met dat doel geschreven is. Ik denk dat er niet echt een (duidelijke) relevantie aan dit boek vast zit. Titelverklaring De titel van het boek slaat op de hoofdpersoon zelf. Quispel is de advocaat van de hanen. Het komt ook op een bepaald moment in het boek voor. Als de ontruiming net begonnen is en Quispel hoort ervan, zit hij net in een café. Hij rent naar buiten en neemt de eerste de beste taxi. De chauffeur wil hem er eerst niet heenbrengen, maar dan zegt Quispel dat hij de advocaat van de hanen is en dan geeft de chauffeur toch toe, hoewel hij toch Quispel nog een eind laat lopen omdat hij niet dichterbij durft. Eerst heeft Ernst nog sympathie voor de hanen. Later keert hij ze steeds meer de rug toe, omdat hij vindt dat ze maar nutteloos het jaar 2000 afwachten en anderen de schuld geven van de ellende in de wereld, terwijl ze er zelf niets aan (willen) doen. (Tijds)Opbouw Het boek beschrijft de periode van april 1985 tot september 1986. In het eerste gedeelte wordt er per hoofdstuk in tijd heen en weer gesprongen. Dit duurt van 11 april tot 20 mei 1985. De dagen voor de moord en de dagen na de moord wisselen elkaar dan af. Dan komt er een korte tijdsprong en gaat het tweede gedeelte verder in de nazomer. De datum daarvan is niet helemaal duidelijk. De gebeurtenissen zijn typisch voor die tijd; drugsoverlast, punkers en de opkomende yuppengroep, waar Ernst continu uit los probeert te komen. Het 2e gedeelte is wel geheel chronologisch opgebouwd.
Perspectief Het boek wordt verteld vanuit een personaal perspectief. De hoofdpersoon wordt steeds met ‘hij’ aangeduid. Verder wordt er op het ene moment gesproken over Ernst, dan weer over Quispel. Het is dezelfde persoon, maar dit maakt wel duidelijk dat hij eigenlijk twee levens heeft; het normale leven van een advocaat met zijn gezin, en het ongecontroleerde leven tijdens zijn drinkperiodes. Ruimte Advocaat van de hanen speelt zich voornamelijk af in Amsterdam. Ernst Quispel oefent hier zijn beroep als advocaat uit. Een deel van het boek speelt zich af op de waddeneilanden en in het Middellandse Zeegebied, waar Ernst Quispel en Zwanet op een cruiseschip zitten. In Amsterdam speelt het voormalige Huis van Bewaring een grote rol, hier wonen de krakers en vindt ook de ontruiming plaats. De overheid wil dat ex-gevangenis ontruimd en opnieuw ingericht wordt. Deze gevangenis zou je kunnen zien als symbool voor het leven van Quispel. Hij heeft eigenlijk een rotleven, het lekt aan alle kanten en moet eigenlijk nodig opgeknapt worden, net als het gebouw. Het is niet duidelijk of hij er wel echt uit wil, maar als zijn leven aan het eind van het boek veranderd doordat hij zijn gezin en baan kwijtraakt blijkt dat de ‘buitenwereld’ nog veel erger is dan het leven wat hij al had. Symboliek Ik heb eigenlijk bijna geen symboliek kunnen ontdekken. Iets wat in de buurt zou komen is het alcoholgehalte in het bloed van Quispel. Hoe meer hij gedronken heeft, hoe slechter het met hem, de zaak en zijn relatie met Zwanet gaat. Ik denk echter niet echt dat dit zo bedoeld is, maar ik kon niets anders vinden. Originaliteit Het boek is, vooral voor zijn ontstaanstijd, erg origineel. Er zijn nauwelijks boeken geschreven over krakers, en dan vooral de kant van de krakers. Toen het boek uitkwam was er nogal wat kritiek. Niet zozeer van de kant van andere schrijvers en dergelijke, maar meer van de kant van de echte krakers. Het boek is namelijk zeer waarschijnlijk geïnspireerd door de zaak Hans Kok in 1985, een kraker die werkelijk in zijn cel in het politiebureau overleed. De politie heeft deze zaak altijd ontkent. Er is van dit boek ook een film gemaakt. Bij het maken van die film werd de filmset ook al eens bezet door een groep krakers, die wilden dat de politie van Amsterdam nu maar eens moest bekennen dat ze fout was geweest. Stijl Het boek heeft niet echt een eigen stijl. Het is wel zo dat Ernst regelmatig herinneringen ophaalt aan het een of het ander. Verder valt er over de stijl niet veel meer te zeggen dan dat de situaties uitgebreid beschreven worden.
Eigen mening Ik heb dit boek gekozen om de volgende reden: toen we op excursie in Den Haag waren en naar het letterkundig museum gingen, kregen we daar een video te zien van Nederlandse boeken die verfilmd waren. Dit boek was daar ook bij. Het fragment wat we te zien kregen vond ik wel interessant, dat was namelijk het moment dat de ontruiming bezig was. Omdat ik op dat moment nog een boek nodig had heb ik deze toen maar gekozen. Toen ik er in begon was ik nog redelijk enthousiast, maar later begon ik het steeds minder leuk te vinden. Het begin leest wel lekker, maar daarna gaan de ontwikkelingen zo langzaam, dat je je er door moet slepen; ik heb dit vaker meegemaakt en ik begin er een erge hekel aan te krijgen. Toen ik verder in het boek kwam bleek ook dat de zaak met de krakers het belangrijkste was, maar dat er soms zo veel randverschijnselen bijkwamen dat de hoofdzaak naar de achtergrond verdween. Dit vond ik niet echt boeiend. Ik was best wel goed gemotiveerd aan het boek begonnen, maar uiteindelijk heb ik mezelf moeten dwingen het boek uit te lezen; elke dag drie bladzijden… Wat me ook tegenzat aan dit boek was dat de seksuele uitspattingen van Quispel ook erg naar de voorgrond drongen. Ik hoef dit niet zo. Verwerkingsopdracht bij Advocaat van de Hanen Kopieer de mooiste/belangrijkste bladzijde uit het boek. Vertel wat er aan vooraf gaat en wat er na komt. Leg uit waarom je juist deze bladzijde hebt gekozen. Op deze bladzijde wordt het ‘geheime wapen’ zoals het eerst steeds genoemd wordt eindelijk gebruikt. Het betreft hier een luchtafweergeschut. Daarvóór is de ontruiming juist begonnen. Zo’n tienduizend ME’ers proberen de hanen te verjagen. Er worden ook een pantserwagen en een helikopter ingezet. Het luchtafweergeschut was bedoeld tegen de helikopter. Het blijkt inderdaad te werken want de helikopter gaat er als een haas vandoor, maar eigenlijk draagt het nauwelijks bij aan het gevecht, behalve dat de politie geen overzicht van boven meer heeft. Deze gebeurtenis staat een beetje symbool voor het gehele gevecht om het Huis van Bewaring; er gebeurt wel wat maar het heeft eigenlijk geen zin. Na deze bladzijde wordt beschreven hoe de ME uiteindelijk via een zijvleugel van het gebouw binnendringt en het hele Huis van Bewaring ontruimt. De hanen die het luchtafweergeschut bedienden worden gearresteerd. Eén van hen is Kiliaan Noppen die, zo blijkt later, van een oudere man die toevallig tussen de agenten liep, een klap op zijn hoofd met een baksteen kreeg. Ik heb juist deze bladzijde uitgekozen omdat het eigenlijk het hoogtepunt van de ontruiming is. Er wordt de hele tijd eigenlijk niets verteld over het ‘geheime wapen’, het wordt alleen een paar keer terloops genoemd. Pas hier wordt duidelijk wat het is en waarvoor ze het hebben. Eigenlijk wordt ook dan pas duidelijk wat de ontruiming precies inhoudt. Je bekijkt het verhaal vanuit Ernst Quispel, en niet vanuit de hanen. Er wordt een paar keer een toespeling gemaakt over dat de advocaat ‘van niets weet’. Eigenlijk is dat ook met de ontruiming zo, Quispel krijgt vooraf nauwelijks duidelijk wat er eigenlijk op handen is. Hij ziet wel hoe de hanen molotovcocktails maken, maar het dringt niet echt tot hem door, dat komt vooral doordat hij op dat moment in een van zijn drinkperiodes zit. In feite is deze bladzijde ook het hoogtepunt van het verhaal, ze zitten midden in de ontruiming, en daar gaat het eigenlijk in het hele boek om.