1. Primaire Gegevens
Titel: Aan den weg der vreugde (“Een vrouw van het noorden”)
Auteur: Louis Couperus
Verschenen in: 1908
Genre: Liefdesroman
Aantal blz.: 158
Literaire stroming: periode 1850-1914 2. De Inhoud Inhoud van het eerste deel van het verhaal (tot ± blz. 43): Aldo Ardo heeft net zijn baan als” tenente medico” (militair geneesheer) opgegeven, als hij in een hotel in de Apennijnen verblijft. Hij ontmoet daar de Hollandse Emilie, die ziek is en een advies van de dokter heeft gekregen om een vakantie in het Zuiden door te brengen. Aldo Ardo is op dat moment op een fluitje aan het blazen. Hij wil op deze manier de vele hagedisjes die daar rondlopen tam maken. Emilie is betoverd door zijn charme en schoonheid en ontdekt dat ze niets liever wil dan bij hem zijn. Hij ervaart het eveneens zo, en de volgende dag trekken ze samen de bergen in om daar in de natuur de hele morgen te genieten van elkaar. Inhoud gekopieerde bladzijden 44 en 45 (zie bijlage 1):Emilie schrikt als Aldo haar kust, omdat haar vorige man net is overleden en ze er nog niet overheen is. Bovendien is ze nog nooit gekust. Ze heeft ook een brievenrelatie met Hugo, waar ze aan denkt op blz. 44. Aldo wil haar voortdurend zoenen maar Emilie geeft niet aan zijn behoeftes toe. Motivering keuze: het eigentijdse taalgebruik komt er goed in naar voren en er is duidelijk sprake van een teruggetrokken houding van Emilie tegenover Aldo. Rest van de inhoud: Als ze op een dag laat in de bergen zijn en niet meer terug kunnen naar het hotel, besluiten ze naar het nabijgelegen dorpje “Benabbio” te gaan. Daar worden ze ontvangen door signora Giannina en signore Amedeo, met hun kindje Milio. Ze verblijven daar drie maanden, maar de relatie wordt minder intens doordat Emilie (“Milia”, zoals Aldo haar noemt) zich zorgen maakt over Aldo. Ze denkt dat hij iets voor haar verbergt omdat hij niets vertelt over zijn verleden. Op een dag, als Aldo weer eens met zijn fluitje hagedisjes aan het lokken is, komt Emilie boos aangelopen en trapt –onbewust- het hagedisje dood. Aldo is hierdoor helemaal van slag en gaat daarna de bergen in, maar hij komt diezelfde avond nog terug. De volgende dag vergeeft hij het haar maar gaat dan weer weg en besluit niet meer terug te komen, omdat hij niet meer van haar houd. Hij stuurt nog wel brieven waarin hij zegt dat hij een vriend is tegengekomen en daarmee op tijgerjacht naar Indië gaat. Emilie gaat zowat letterlijk dood van verdriet, omdat ze weer last krijgt van haar ziekte. Ze heeft zware benen en heupen en kan maanden niet meer op staan, totdat ze op een stormige dag haar laatste adem uitblaast. 3. De Persoonlijke Beoordeling Vrijheid (zie schema bijlage 2) In het verhaal is de hoofdpersoon op zoek naar de vreugde die hij in zijn leven nog niet gevonden heeft. Dit probeert hij te bereiken door aan zichzelf de vrijheid toe te wijden. Aldo Ardo geeft zijn werk als “tenente medico” op, verbreekt alle sociale contacten en vertrekt naar de Apennijnen. Op deze manier kan de vrijheid zich ontplooien en ontwikkelen. Zijn doel daarbij is de vreugde te vinden voor zijn gesloten ziel, zoals hij zelf zegt: …het immenser vreugdeverlangen zijner voor iedereen geslotene ziel (blz. 101). Muziek speelt hierbij hem een belangrijke rol. Alhoewel hij geen muzikaal voorkomen heeft, kan hij goed op het fluitje spelen en daarmee hagedisjes lokken. De muziek geeft hem vrijheid in denken en doen, en de hagedisjes krijgen er volgens hem de “kleine vreugde” van. Het is zijn symbool voor de zoektocht naar de vreugde. Omdat zijn ziel er open voor staat en hij eveneens door de muziek meegevoerd wordt als in een droom, ontmoet hij een hollandse weduwe. Hij beseft dat hij meer voor haar voelt dan hij voor de vrouwen in eerdere relaties nog niet gevoeld heeft. Hij ziet haar als een “kleine vreugde” op zijn weg naar de grote vreugde, maar als hij eenmaal niet meer van haar houd beseft hij dat ze niet meer dan een “halte” op zijn weg is geweest: de groote weg van de Vreugde had vele ter zijde slingerende paden op en neêr: deze roode liefde-bloeiende zomer was een halte geweest, meer niet… (blz. 102). De relatie was niet meer dan pure hartstocht geweest. Emilie wilde meer van Aldo af weten, bijvoorbeeld waarom hij zijn werk had opgegeven, maar Aldo kon het niet vertellen: En, verzaad van haar kussen, zoû het hem spoedig een ergernis worden, dat zij vorschte naar zijn geheim…naar wat hij niet zeggen kòn (blz. 100). Nadat hij niet meer van haar hield en haar nooit zou kunnen vergeven omdat ze het hagedisje had doodgetrapt, vertrok hij uit haar leven. Ook hier had hij nog steeds de invloed van de vrijheid: hij wilde zijn vrijheid niet opgeven door zich vast te klampen aan een relatie. Ik vind dat Aldo af en toe teveel vrijheid eiste, vooral dat hij zijn totale verleden achter zich liet en in feite zijn hele leven opnieuw begon. Daarom wilde hij niets tegen Emilie zeggen over zijn verleden, omdat dat als het ware een gesloten hoofdstuk was. Ook was een opvallend aspect in het verhaal dat er opeens een betovering plaatsvond tussen Emilie en Aldo waardoor hun relatie veranderde van een oppervlakkig contact tot een hartstochtelijke diepgang die je eerder zou verwachten bij mensen die al jaren samen zijn. Maar deze passie verdween weer even snel als dat hij gekomen was. Vooral door het incident met het doodgetrapte hagedisje door Emilie was Aldo van slag. Hij stelde vast dat ze zijn vreugde had verdorven en het beter was als hij haar nooit meer zou zien.
4. De Verdieping
Het boek wordt tegenwoordig uitgegeven, en is eveneens verfilmd, met de titel Een vrouw van het noorden, maar de oorspronkelijke titel luidt: Aan den weg der vreugde.
Beide titels kunnen verbonden worden aan de gedachtenis achter het verhaal. “Een vrouw van het noorden” is de meer concrete titel, dat de Hollandse weduwe in het verhaal weergeeft. Zij is op doktersadvies op vakantie naar het Zuiden, Italië.
“Aan den weg der vreugde” is de oorspronkelijke titel met meer diepgang en het geeft de symbolische betekenis van het verhaal beter weer.
De Italiaanse hoofdpersoon, Aldo Ardo, is als het ware op zoek naar deze weg en hij komt de Hollandse weduwe tegen op zijn weg naar de vreugde.
Maar blijkbaar is ze meer een belemmering, een soort halte van zijn zoektocht omdat hij na drie maanden zomaar vertrekt en ontdekt dat hij niet meer van haar houd.
Het verhaal is in 1906 geschreven toen Couperus op vakantie was in Bagni di Lucca, dezelfde omgeving als waar het verhaal zich afspeelt. Door problemen met zijn uitgever is het boek pas in 1908 op de markt verschenen. Van de velen romans, gedichten en historische verhalen die hij geschreven heeft is aan den weg der vreugde één van de minst bekende. Hierdoor is er weinig informatie te vinden over de achtergronden van het verhaal. Ik heb dan ook geen standpunt en/of argumenten over het verhaal gevonden, alleen algemene informatie over de vaak voorkomende motieven van Couperus. Deze motieven zal ik dan verbinden met het verhaal en enige overeenkomst (of afwijking) met het eerder geschreven betoog proberen te ontdekken.
Beschouwing
Een belangrijk hoofdmotief van Couperus is het noodlot, dat de mens en de maatschappij beheerst. In het verhaal is Aldo Ardo onderworpen aan dit noodlot, doordat hij gedoemd is zijn vreugde te vinden in het leven. Uiteindelijk heeft hij het nog niet gevonden (althans niet in het verhaal), maar is hij in een soort ondergang beland, zonder vreugde. Emilie heeft hier onder andere toe bijgedragen. Verder speelt ook het motief van de tegenstelling tussen noordelijke streken en de zuidelijke landen aan de Middellandse Zee vaak een rol. Emilie komt uit het Noordelijke Nederland, Aldo uit het Zuidelijke Italië. Aldo heeft in het verhaal een bepaalde mening over de mensen uit het Noorden: “Maar zij was tòch ziek, ziek vooral van die noordelijke ziekte om te peinzen, om peinzend te vorschen, uit te vorschen, te rafelen aan het gevoel - zoals zij dat met haar Hugo gedaan had…”(citaat blz. 101).
Louis Couperus is een decadente schrijver, wat wil zeggen dat hij vanuit een wereld van verlies vertelt, die langzaam aan verdwijnt, vervalt. Het begint heel vredig, maar er komen steeds meer belemmeringen op de weg van de vreugde van Aldo en uiteindelijk sterft Emilie, die zijn weg voornamelijk gebroken had. Ik heb in mijn betoog geen rekening gehouden met deze wereld van verlies. Ik dacht dat Aldo na de dood van Emilie de vreugde alsnog zou vinden, wat waarschijnlijk niet gebeurd is.
De zintuiglijke waarneming is ook een kenmerkend motief voor het verhaal. Dit kan ook in verband worden gebracht met het impressionisme, dat in de tijd van Couperus een belangrijke rol speelde. Het denken is geen veel voorkomend aspect, maar de scherpe waarneming wel. Ook speelt uiterlijk meer een rol dan innerlijk in het verhaal: Emilie en Aldo worden verliefd op elkaars voorkomen, maar zodra ze geneigd zijn elkaars innerlijk te leren kennen is het over. Vooral Emilie heeft een sterke drang om het innerlijke van Aldo te weten te komen.
Couperus verleent vaak een onafhankelijk leven aan zijn personages, waarbij iedere figuur een andere kant van het behandelde probleem belichaamt. Zo draaien de problemen van Emilie en Aldo allebei over de liefde, alleen is het probleem van Emilie dat zij Aldo geestelijk niet bereiken kan, terwijl Aldo zijn innerlijke drang naar het zoeken van vreugde niet bekend kan maken. Bij het betoog had ik al wel rekening gehouden met de verschillende problemen van de personages.
Tenslotte is muziek nog een belangrijk motief. De hoofdpersoon heeft een sterke band met muziek en hij vindt daarin zijn vrijheid, wat hem vreugde bezorgd. Dit is al uitgebreid in het betoog verwerkt.
5. De Bibliografie
Over het verhaal zelf was weinig te vinden op internet of in boeken.
Enkele gebruikte sites voor informatie voor de beschouwing:
http://www.louiscouperus.nl/index.htm à het Louis Couperus Genootschap
http://www.dbnl.org/tekst/bork001nede01/coup002.htm à biografie en bibliografie van Couperus (zie bijlagen 3 t/m 5)
Verschenen in: 1908
Genre: Liefdesroman
Aantal blz.: 158
Literaire stroming: periode 1850-1914 2. De Inhoud Inhoud van het eerste deel van het verhaal (tot ± blz. 43): Aldo Ardo heeft net zijn baan als” tenente medico” (militair geneesheer) opgegeven, als hij in een hotel in de Apennijnen verblijft. Hij ontmoet daar de Hollandse Emilie, die ziek is en een advies van de dokter heeft gekregen om een vakantie in het Zuiden door te brengen. Aldo Ardo is op dat moment op een fluitje aan het blazen. Hij wil op deze manier de vele hagedisjes die daar rondlopen tam maken. Emilie is betoverd door zijn charme en schoonheid en ontdekt dat ze niets liever wil dan bij hem zijn. Hij ervaart het eveneens zo, en de volgende dag trekken ze samen de bergen in om daar in de natuur de hele morgen te genieten van elkaar. Inhoud gekopieerde bladzijden 44 en 45 (zie bijlage 1):Emilie schrikt als Aldo haar kust, omdat haar vorige man net is overleden en ze er nog niet overheen is. Bovendien is ze nog nooit gekust. Ze heeft ook een brievenrelatie met Hugo, waar ze aan denkt op blz. 44. Aldo wil haar voortdurend zoenen maar Emilie geeft niet aan zijn behoeftes toe. Motivering keuze: het eigentijdse taalgebruik komt er goed in naar voren en er is duidelijk sprake van een teruggetrokken houding van Emilie tegenover Aldo. Rest van de inhoud: Als ze op een dag laat in de bergen zijn en niet meer terug kunnen naar het hotel, besluiten ze naar het nabijgelegen dorpje “Benabbio” te gaan. Daar worden ze ontvangen door signora Giannina en signore Amedeo, met hun kindje Milio. Ze verblijven daar drie maanden, maar de relatie wordt minder intens doordat Emilie (“Milia”, zoals Aldo haar noemt) zich zorgen maakt over Aldo. Ze denkt dat hij iets voor haar verbergt omdat hij niets vertelt over zijn verleden. Op een dag, als Aldo weer eens met zijn fluitje hagedisjes aan het lokken is, komt Emilie boos aangelopen en trapt –onbewust- het hagedisje dood. Aldo is hierdoor helemaal van slag en gaat daarna de bergen in, maar hij komt diezelfde avond nog terug. De volgende dag vergeeft hij het haar maar gaat dan weer weg en besluit niet meer terug te komen, omdat hij niet meer van haar houd. Hij stuurt nog wel brieven waarin hij zegt dat hij een vriend is tegengekomen en daarmee op tijgerjacht naar Indië gaat. Emilie gaat zowat letterlijk dood van verdriet, omdat ze weer last krijgt van haar ziekte. Ze heeft zware benen en heupen en kan maanden niet meer op staan, totdat ze op een stormige dag haar laatste adem uitblaast. 3. De Persoonlijke Beoordeling Vrijheid (zie schema bijlage 2) In het verhaal is de hoofdpersoon op zoek naar de vreugde die hij in zijn leven nog niet gevonden heeft. Dit probeert hij te bereiken door aan zichzelf de vrijheid toe te wijden. Aldo Ardo geeft zijn werk als “tenente medico” op, verbreekt alle sociale contacten en vertrekt naar de Apennijnen. Op deze manier kan de vrijheid zich ontplooien en ontwikkelen. Zijn doel daarbij is de vreugde te vinden voor zijn gesloten ziel, zoals hij zelf zegt: …het immenser vreugdeverlangen zijner voor iedereen geslotene ziel (blz. 101). Muziek speelt hierbij hem een belangrijke rol. Alhoewel hij geen muzikaal voorkomen heeft, kan hij goed op het fluitje spelen en daarmee hagedisjes lokken. De muziek geeft hem vrijheid in denken en doen, en de hagedisjes krijgen er volgens hem de “kleine vreugde” van. Het is zijn symbool voor de zoektocht naar de vreugde. Omdat zijn ziel er open voor staat en hij eveneens door de muziek meegevoerd wordt als in een droom, ontmoet hij een hollandse weduwe. Hij beseft dat hij meer voor haar voelt dan hij voor de vrouwen in eerdere relaties nog niet gevoeld heeft. Hij ziet haar als een “kleine vreugde” op zijn weg naar de grote vreugde, maar als hij eenmaal niet meer van haar houd beseft hij dat ze niet meer dan een “halte” op zijn weg is geweest: de groote weg van de Vreugde had vele ter zijde slingerende paden op en neêr: deze roode liefde-bloeiende zomer was een halte geweest, meer niet… (blz. 102). De relatie was niet meer dan pure hartstocht geweest. Emilie wilde meer van Aldo af weten, bijvoorbeeld waarom hij zijn werk had opgegeven, maar Aldo kon het niet vertellen: En, verzaad van haar kussen, zoû het hem spoedig een ergernis worden, dat zij vorschte naar zijn geheim…naar wat hij niet zeggen kòn (blz. 100). Nadat hij niet meer van haar hield en haar nooit zou kunnen vergeven omdat ze het hagedisje had doodgetrapt, vertrok hij uit haar leven. Ook hier had hij nog steeds de invloed van de vrijheid: hij wilde zijn vrijheid niet opgeven door zich vast te klampen aan een relatie. Ik vind dat Aldo af en toe teveel vrijheid eiste, vooral dat hij zijn totale verleden achter zich liet en in feite zijn hele leven opnieuw begon. Daarom wilde hij niets tegen Emilie zeggen over zijn verleden, omdat dat als het ware een gesloten hoofdstuk was. Ook was een opvallend aspect in het verhaal dat er opeens een betovering plaatsvond tussen Emilie en Aldo waardoor hun relatie veranderde van een oppervlakkig contact tot een hartstochtelijke diepgang die je eerder zou verwachten bij mensen die al jaren samen zijn. Maar deze passie verdween weer even snel als dat hij gekomen was. Vooral door het incident met het doodgetrapte hagedisje door Emilie was Aldo van slag. Hij stelde vast dat ze zijn vreugde had verdorven en het beter was als hij haar nooit meer zou zien.
http://www.dbnl.org/tekst/bork001nede01/coup002.htm à biografie en bibliografie van Couperus (zie bijlagen 3 t/m 5)
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden