De communisten hebben intussen de macht in Afghanistan overgenomen. Terwijl de oorlog in alle hevigheid woedt, wordt de situatie in het huwelijk ook steeds slechter. Mariam kan Rasheed geen kinderen schenken. Mariam wordt erg geziekt door Rasheed. Zo doet hij een keer steentjes door het eten, omdat hij zo over haar kookkunst klaagt. Ze moet kauwen en verliest een paar kiezen. Op straat ontmoet ze wel eens een vrouw Fariba. Die moedigt haar wat aan zeer tegen de zin van Rasheed. Deze vrouw baart een meisje, dat Laila heet. Laila is een negenjarig meisje dat graag naar school gaat. Ze wordt in een intellectueel gezin opgevoed en heeft grote bewondering voor haar vader. De juf is onder invloed van de bezetters pro-Russisch. Laila’s vader is een afgezette leraar, maar vindt ook voor een vrouw opleiding heel belangrijk.

Laila heeft een vriendje Tariq die een kunstbeen heeft. Als Laila door jongens uit de buurt wordt gepest (urine spuiten uit een waterpistool) komt hij voor haar op, schroeft zijn kunstbeen af en mept er vrolijk op los. Laila is voortaan veilig. Haar moeder Fariba krijgt een tik wanneer ze hoort dat haar beide zoons (Laila’s broers) in de verzetsoorlog tegen de Russen om het leven zijn gekomen. Ze is daarna flink de weg kwijt. Daarentegen heeft Babi (haar vader) een American Dream. Hij hoopt ooit nog eens te vluchten, via Pakistan naar Amerika. In 1988 verlaten de Sovjets het land en komt er een binnenlandse machtsstrijd. Tariq is in 1992 16 jaar en Laila 14. Ze zijn inmiddels verliefd op elkaar geworden, zo kussen ze elkaar voor het eerst. Tariq laat haar een pistool zien en daarvan schrikt Laila toch wel maar Tariq wil haar graag verdedigen. Haar vriendinnetje Giti komt om bij de steeds vaker terugkerende raketaanvallen op Kabul. Dan heeft Tariq slecht nieuws, hij wil naar Pakistan vluchten met zijn ouders. Daarna hebben ze voor de eerste keer seks, dat mag eigenlijk niet, maar hun liefde is te groot. Tariq vertrekt en niet lang daarna geeft ook Babi aan dat hij weg wil. Hij denkt met weemoed aan de pracht van Kabul (zie blz. 180- de titelregels) Laila vindt het allemaal niet weg, want ze denkt dat ze Tariq terug zal kunnen vinden. Dan wordt ook hun familie het slachtoffer van een raketaanval. Het huis wordt getroffen. Laila’s ouders komen om.

Rasheed en Mariam hebben het lichaam van Laila gevonden tussen de puinhopen en haar naar het ziekenhuis gebracht. Laila overleeft de aanval en ze mag nu in het huis van Rasheed opgroeien. Die heeft een bijbedoeling. Laila is een erg mooi en fris meisje. Op een dag komt er een man in zijn huis vertellen dat hij slecht nieuws heeft voor Laila. Hij heeft in Pakistan naast een jongeman gelegen die zwaar gewond was bij een raketaanval. Hij was nu beide benen kwijt en was ten slotte overleden. Laila is geheel van slag, haar grote jeugdliefde is dood. Dan vraagt Rasheed of Laila zijn vrouw wilt worden, Mariam is erg kwaad wanneer Laila toestemt. Als snel wordt duidelijk waarom, Laila is namelijk zwanger van haar eenmalige seksavontuurtje met Tariq. Tijdens haar “ontmaagding” van Rasheed kerft ze met een mes wat bloed uit haar vinger om het zogenaamd doorboorde maagdenvlies na te bootsen. Later verandert de vriendelijke Rasheed in een beest voor beide vrouwen. Mariam moet doen wat Laila wil, maar weigert dat. Ze haat de mooie Laila. Maar toch gaat dat op den duur veranderen. In 1993 wordt er geen zoon maar een meisje geboren. Laila noemt haar Aziza, maar Rasheed is woedend, hij wilde een zoon hebben en besteedt nauwelijks aandacht aan Aziza. Mariam merkt dat het kind haar wel aardig vindt en smelt voor haar als een vrouw die zelf ooit graag kinderen wilde hebben. Rasheed wil kort na de bevalling weer seks, maar Laila wil dat niet. Mariam wordt als de kwade genius erachter gezien en wordt door Rasheed met een riem geslagen. Laila springt dan voor haar in de bres en daarna gaat het beter tussen de vrouwen. Laila kan de vernederingen en de liefdeloosheid van Rasheed voor haar dochtertje het allemaal niet meer aan en beraamt een vluchtplan. Bij het busstation moeten ze een man in de arm nemen, want het zou te opvallend zijn wanneer vrouwen alleen reisden. Hij verraadt hen echter aan de politie en deze brengt de meisjes weer terug naar huis. Rasheed is woedend en sluit de vrouwen na ze eerst afgetuigd te hebben in een donkere dichtgetimmerde kamer zonder eten en drinken op. Na en paar dagen haalt hij hen tevoorschijn en bedreigt Laila met de dood wanneer ze weer eens vlucht.

In 1996 komen de Taliban aan de macht. Het wordt nu allemaal nog erger. Rasheed omarmt de ideeën van de fanatieke geloofsgroepering, want vrouwen mogen helemaal niets meer, niet alleen op straat, niet naar school. Ze worden gestenigd bij overspel. Vrouwen zijn helemaal niets waard.

Via een telefoontje naar haar eigen dorp hoort Mariam dat haar vader overleden is in 1987. Ze had een keer gezien dat hij haar wilde opzoeken (de Mercedes stond voor de deur) maar ze had hem niet willen ontvangen.

Intussen verwacht Laila haar tweede kind maar er zijn nauwelijks voorzieningen om te bevallen. Er is één vrouwenziekenhuis waar ze wordt geholpen bij de bevalling; maar het wordt een keizersnede, omdat het kind verkeerd ligt. Eer is geen medicijn om te verdoven. Laila ondergaat de keizersnede zonder verdoving. Het is een erg moedig meisje. Het wordt nu wel een zoon, Zalmai. Het is duidelijk dat Rasheed dit kind voortrekt. Hij mag alles en krijgt alles van zijn vader. In tegenstelling tot wat de Taliban willen, heeft Rasheed wel een tv in huis gehaald. Maar er komen steeds meer razzia’s (huiszoekingen) en op een dag verbergen Mariam en Laila de tv in een door hen gegraven put. Rasheed heeft steeds minder inkomen en stelt voor om Aziza te laten bedelen, maar dat verhindert Laila. Intussen vermoedt Rasheed dat Laila een kind is van Tariq en maakt daar nogal wat toespelingen op. Bij een brand wordt zijn zaak vernietigd en daarna hebben ze het echt arm. Aziza wordt daarom in een weeshuis opgenomen, want er is geen geld om een vijfde mond te voeden en het is toch maar een bastaardkind, denkt Rasheed. Omdat Laila als vrouw niet alleen over straat mag om Aziza te bezoeken, wordt ze erg afhankelijk van Rasheed die haar dagelijks ziekt.

De Taliban voeren inmiddels een schrikbewind. Op een dag kan Laila haar ogen niet geloven. Tariq staat voor haar huis. Ze haalt hem binnen tegen de regels in en hij vertelt over zijn leven na zijn vertrek, hij is in de gevangenis terecht gekomen wegens hasjsmokkel, zijn ouders zijn bij hun vlucht naar Pakistan gedood . Laila vertelt hem dat hij een dochter (Aziza) heeft. Zalmai heeft inmiddels aan zijn vader verteld dat Laila een man in huis heeft gehaald en dat zij met hem gesproken heeft. Dat is zeer tegen de rituelen van de Taliban en er is in zekere zin sprake van overspel. Rasheed slaat Laila daarvoor met een riem en hij gaat nog verder door haar bijna te wurgen. Mariam die het ziet, springt nu voor Laila in de bres. Ze pakt een spade en slaat daarmee op het hoofd van de door haar gehate echtgenoot. Laila vlucht met Tariq, Aziza en Zalmai (die van niets weet) weg, want Mariam zegt dat ze de schuld op zich zal nemen. Ze geeft zich aan bij de politie en krijgt na ene weinig democratisch proces de doodstraf: verzachtende omstandigheden gelden niet voor vrouwen en getuigen zijn er immers niet. Na tien dagen cel wordt ze in het voetbalstadion doodgeschoten.

Laila en Tariq zijn naar Pakistan gevlucht, waar ze onderdak en werk krijgen van een bevriende man die een hotel runt voor toeristen. Het hele gezin moet het hotel schoonhouden: er komen veel toeristen. Aan Zalmai is alleen verteld dat zijn vader hem in de steek gelaten heeft. Dan komt de aanval op New York (11 september 2001) en de wereld verandert heel snel. Bush valt Afghanistan binnen en er lijkt een veiliger vaderland te komen. Laila vindt in 2002 dat ze terug moet naar Afghanistan om het land weer te helpen opbouwen. De Taliban zijn verdreven en de scholen zijn ook voor meisjes weer open. Opnieuw komen de titelregels van de roman in de tekst voor: ze geven het verlangen van Laila naar Kabul aan. Op de weg naar Kabul gaat ze langs het geboortedorp van Mariam, ze wil zien hoe haar vriendin heeft gewoond. Ze schrikt van de omstandigheden en van het huisje waarin Mariam is opgegroeid. De zoon van de imam overhandigt haar een doos die de overleden vader van Mariam, Jalil, voor haar heeft afgegeven.

Er zitten drie dingen in:

• een videoband van Pinokkio (dat begrijpt Laila niet) maar het was de film die Mariam graag wilde zien op haar 15e verjaardag. Jalil heeft eigenlijk toch woord gehouden.
• een brief waarin hij zijn spijt betuigt over zijn vaderlijke handelwijze van vroeger. Hij is Mariam in Kabul een keer gaan opzoeken, maar ze had hem niet binnengelaten. Nu hij de brief schrijft, in 1987, is hij ernstig ziek en hij zal niet lang leven. Hij hoopt dat ze zijn excuses zal aanvaarden.
• een jutezakje waarin nogal wat dollars zitten als deel van de erfenis voor Mariam.

Met dat geld dat nu voor Laila is, kan ze wel wat goeds verrichten. In 2002 zien we haar in Kabul het weeshuis waar Aziza zat, renoveren. De weeskinderen zijn haar erg dankbaar. Op de laatste pagina voelt Laila aan haar buik: ze is weer zwanger van Tariq. Als het een meisje wordt, weet ze wel welke naam ze haar dochter wil geven.

Hoofdpersonen

Laila: Laila groeit op met haar beste vriendje Tariq, hij heeft een kunstbeen. Ze raakt zwanger van een eenmalig seksavontuurtje met hem. Ze houdt dit geheim en trouwt met Rasheed. Ze is erg berekenend en verstandig. Ze is niet altijd eerlijk maar doet dit voor de bestwil van zichzelf en haar kindje.

Eigenschappen van Laila:

• Nieuwsgierig
• Dapper
• Behulpzaam
• Eigenwijs
• Gemoedelijk
• Bedeesd
• Vredelievend
• Lief

Mariam: Mariam is een sterke vrouw die veel kan hebben. Ze wordt slecht behandeld in haar huwelijk maar houdt zich staande. Ze snakt naar liefde en wanneer ze dit niet krijgt word Mariam bitter. Toch heeft ze de kracht om ook deze emoties om te zetten in liefde voor de kleine Aziza.

Eigenschappen van Mariam:

• Betrouwbaar
• Heldhaftig
• Ongelukkig
• Bedeesd
• Somber
• Kalm
• Lief
• Zorgzaam
• Gesloten
• Zachtaardig
• Dapper
• Onderdanig
• Tobberig

Rasheed: Rasheed is een wrede man die voornamelijk aan zichzelf denkt. Hij is geobsedeerd door het krijgen van een zoon. Ook is hij heel erg bezig met eer en macht. Hij ziet zichzelf als bezitter van de twee vrouwen en mishandelt hen zonder schaamte.

Eigenschappen van Rasheed:

• Haatdragend
• Brutaal
• Zorgeloos
• Gevoelloos
• Dom
• Venijnig
• Wreed

Bijpersonen

Tariq: Tariq is het jeugdvriendje van Laila. Tariq heeft een kunstbeen. Ze zijn zo verliefd op elkaar. Tot op een dag verteld Tariq aan Laila dat hij met zijn familie naar Pakistan gaat vluchten. Ze nemen afscheid van elkaar. Later komt Laila erachter dat ze zwanger is van Tariq. Ze krijgen een dochter genaamd: Azize.

Eigenschappen van Tariq:

• Betrouwbaar
• Rustig
• Lief
• Vredelievend
• Ontspannen
• Gemoedelijk

Jalil: De vader van Mariam, Jalil. Hij had zijn huishoudster zwanger gemaakt. Dat kind waarmee de vrouw zwanger was is Mariam. Ze zag haar vader regelmatig. Hij bracht altijd cadeautjes mee voor Mariam. Tot op een dag had Jalil zijn dochter Mariam beloofd om samen naar de bioscoop te gaan om Pinokkio te kijken maar hij was nooit komen opdagen. Hij was een lieve man met veel zorgen. De manier waarop hij Mariam soms behandelden was slecht en daar had hij spijt van.

Eigenschappen van Jalil:

• Druk
• Egoïstisch (soms)
• Lief
• Laf tegenover Mariam soms

Taliban: Het is de aanduiding van een islamitische beweging in Afghanistan en Pakistan. Daar voeren zij een guerrilla. In beide landen beheersen de taliban grote bevolkingsgebieden. In Afghanistan hadden de taliban een tijdlang in Kabul de macht en het grootste deel van het land in handen, die ze gewapenderhand hadden veroverd. Ze hebben er toen een emiraat uitgeroepen. Deze taliban hadden uitvalsbases in het grensgebied met Pakistan, waar ook de opleidingscentra liggen in de vorm van strenge Koranscholen, de madrassa's (is het Arabische woord voor school).

Eigenschappen van de Taliban:

• Wreed
• Gevoelloos
• Gemeen
• Gewelddadig
• Egoïstisch

                          De taliban in Afghanistan.

Thema & Motieven

Genre: Psychologische Roman, Oorlogsroman

Onderwerp: Godsdienst, Afghanistan, Seksualiteit, Vader-dochterrelatie, Vriendschap, Oorlog

Doelgroep: 14-19 jaar

Probleem: Het thema van het verhaal zijn de emoties van Mariam en Laila die beste vriendinnen worden, omdat ze voor elkaar opkomen en hetzelfde meemaken. Dat komt omdat ze samen bij Rasheed wonen en hij hun beide mishandeld.

Het thema van de nieuwe roman is in macro-opzicht de positie waarin het land Afghanistan de laatste dertig jaar verkeert. Het is een tijd van constante oorlogsdreiging of die nu van binnenuit (de plaatselijke veldheren, de Mujahedin, de Taliban) of van buitenaf ( de Sovjet-Unie of de Verenigde Staten) komt. Er is een verschil tussen machtshebbers en machtelozen. De bevolking wordt eigenlijk steeds weer de dupe. En van die groep zijn de vrouwen weer extra de dupe. Vooral onder de Talibanoverheersing worden de vrouwen onderdrukt: ze mogen niet meer alleen op straat, moeten een burka dragen en mogen ook niet meer naar school. Overspel wordt gestraft met steniging. Zonder expliciet te protesteren trekt Hosseini partij voor de vrouw. Het is oorlog en in oorlogstijd zijn meer middelen geoorloofd. De parallel van de oorlog in Afghanistan wordt doorgetrokken naar de verhouding tussen man en vrouw. Ook hier is er het verschil in macht tussen twee groepen: de mannen hebben meer macht en aanzien dan vrouwen. Maar wanneer de machthebber Rasheed te ver gaat (in feite verkracht hij weliswaar binnen het huwelijk) en zijn vrouwen mishandelt met een riem, springen ze voor elkaar in de bres. Wanneer Rasheed op het punt staat Laila te doden, wordt hij door Mariam met een spade doodgeslagen. Het is het middel dat geoorloofd lijkt. Het ondergronds verzet tegen de machthebber. Helaas komt Mariam er niet zonder straf af. Dat er altijd al een oorlog tussen man en vrouw zal woeden, hoort Mariam van haar vernederde moeder Nana. Die vindt dat vrouwen moeten leren “doorstaan.” Hoewel veel liberaler opgevoed dan Mariam merkt ook Laila dat ‘doorstaan” voor haar geldt. Het beste bewijs daarvan wordt beschreven in de passage van de bevalling van Zalmai. Er is maar één vrouwenziekenhuis met zeer gebrekkige voorzieningen. Zonder verdoving moet ze Zalmai via een keizersnede ter wereld brengen: een barbaarse en onmenselijk bewijs van “doorstaan.” Nadat de Amerikanen ingegrepen hebben, is er wel een weg terug voor Laila. Zij heeft de ware liefde leren kennen: haar oude jeugdliefde is namelijk teruggekeerd en dat sterkt haar in haar opvatting terug te moeten gaan naar Afghanistan om het land weer op te bouwen. Zowel in haar liefdesleven als in de ruimte om haar heen is er sprake van een zekere vrede.

Daarnaast is de vriendschap tussen twee vrouwen een belangrijk thema. In de eerste roman “De vliegeraar” was er sprake van vriendschap tussen twee jongens die later halfbroers bleken te zijn, in de nieuwe roman komen twee vrouwen die eerder elkaars concurrent lijken te zijn nader tot elkaar, omdat ze op dezelfde wijze door hun veel oudere echtgenoot worden mishandeld. Wanneer ze voor elkaar in de bres springen (eerst Mariam voor Laila en later omgekeerd) ontstaat er wederzijdse sympathie. Ook via dochtertje Aziza springt de vonk van wederzijds begrip over, want Aziza is erg gecharmeerd van de manier waarop Mariam haar behandelt. Het resulteert ten slotte in de opofferingsdaad van Mariam, wanneer ze Rasheed doodt en de schuld daarvan volledig op zich neemt, waardoor Laila min of meer vrij uit gaat: De ultieme daad van liefde.

Hoewel de verhouding tussen man en vrouw in deze roman ook een belangrijk motief is, komt er net als in de ”De Vliegeraar’ een vader-kindrelatie voor.

Beide vrouwelijke personages hebben een vrij goede band met hun vader. Jalil is de wettige vader van Mariam, maar in feite is ze toch meer op hem gesteld dan op haar moeder die haar heeft grootgebracht. Nu lijkt Jalil wel een beetje op de weekendvader van de westerse samenleving die zijn kind een weekendje verwent alvorens het terug te brengen naar zijn moeder. Hij geeft cadeautjes en doet leuke dingen met Mariam, maar als hij haar werkelijk iets moet beloven (haar 15e verjaardag en het bioscoopbezoek) komt hij niet opdagen. Ook daarna speelt hij geen nobele rol wanneer hij haar uithuwelijkt aan Rasheed, waar hij haar zelf had kunnen opvoeden. Maar hij krijgt spijt van zijn houding en schrijft een oprecht klinkende brief aan Mariam die ze zelf helaas nooit heeft kunnen lezen.

Ook Laila heeft meer op met haar vader dan met haar moeder. Vooral nadat haar broers in het verzet zijn omgekomen, wordt de moeder steeds moeilijker voor haar te benaderen en trekt ze meer op met haar vader die een intellectuele man is (ex-leraar) en haar weet te inspireren om later veel van het leven te maken. Ze maakt dat waar, wanneer ze denkt dat de situatie in Afghanistan weer veiliger is en renoveert

(symbolisch ) het weeshuis. Ze probeert er dus van alles aan te doen om te zorgen voor kinderen die geen ouders hebben.

Deze twee relaties staan in schril contrast met de houding van Rasheed tegenover Aziza. Daarin zou echter kunnen meespelen dat Rasheed op de hoogte is van het “haramikind” dat Aziza is.

Andere bekende motieven in de roman zijn:

• Het huwelijk tussen oudere man en jong meisje (Lolitamotief)
• De jeugdliefde en de terugkeer van één van de geliefden
• (Inwijding in de) seksualiteit
• Het verschil tussen man en vrouw (de meerwaarde van de man in sommige culturen)
• De onderdrukking van de vrouw
• Mishandeling en verkrachting binnen het huwelijk
• Godsdienstwaanzin (de bizarre Talibanregels)
• De aanval op de Two Towers in New York
• Escapisme (de vlucht om aan problemen te ontkomen)
• Heimwee naar het vaderland (titel)

Net als in de eerste roman stopt Hosseini veel spiegelingen en symboliek in zijn roman. In de verslaglegging hierboven zijn daarvan al enkele voorbeelden genoemd onder andere de situaties waarin Laila en Mariam voor elkaar opkomen, de film Pinokkio staat symbool voor de leugen, de renovatie van het weeshuis. Die elementen tillen de spannende roman naar het niveau van de wereldliteratuur.

Titelverklaring

De titel komt twee keer voor in de roman. Het is een dichtregel die afkomstig is uit een gedicht van Saib-e-Tabrizi, een Perzische dichter uit de 17e eeuw. De vertaling is weliswaar niet letterlijk weergegeven. Hosseini geeft in zijn verantwoording een bronvermelding. Bij het gedwongen afscheid van Kabul zegt de vader van Laila (blz. 180)

“ Talloos zijn de manen die op de daken glanzen. De duizend schitterende zonnen achter al zijn muren. “

Laila’s vader heeft het moeilijk om de stad te verlaten waar hij jaren heeft gewoond en die hij zo prachtig vindt. Het wordt een bizar afscheid omdat de vader direct daarna bij een raketaanval om het leven komt. De dichtregels komen als een spiegel terug in de situatie waarin Laila vindt dat ze weer naar Kabul terug moet als ze met Tariq naar Pakistan gevlucht is. (blz. 385) Bij het ene personage is het met heimwee terugkijken naar de stad die hij gaat verlaten, bij zijn dochter is het gedicht het symbool voor het terugverlangen naar de stad van haar jeugd.

                                                                             Er was oorlog in Afghanistan.

 Er was veel haat tussen Mariam en Laila in het begin,  omdat          Rasheed Laila ten huwelijk had gevraagd.

Mariam en Laila worden beste vriendinnen.

Waar en wanneer speelt het verhaal zich af?

Wanneer: De tijd wordt door het noemen van expliciete data vrij nauwkeurig beschreven. Dat is ook wel noodzakelijk omdat een deel van de Afghaanse geschiedenis in de roman wordt verteld. Het hoofdpersonage Mariam wordt geboren in 1959, maar als ze vijftien jaar is, start eigenlijk het verhaal van haar huwelijk met Rasheed. Het moet dan 1974 zijn. Ze trouwt met de meer dan dertig jaar oude Rasheed. In deel 2 maken we kennis met Laila. Dit deel speelt zich voornamelijk af in de negentiger jaren en eindigt in 1992. Deel 3 pakt dat vrijwel naadloos op en in dat deel trouwt Rasheed ook met Laila, die dan ook maar 15 jaar is. Mariam is op dat moment 33 jaar en dus speelt dat deel ook in 1992. In deel 2 verstrijkt wel wat tijd, want de burgeroorlog wordt in 1996 beslist in het voordeel van de Taliban en dan komt in 2001 de dood gewaande jeugdliefde van Laila weer boven water. Deel 3 loopt dus van 1992 tot 2001. Deel 4 begint vrijwel met de tijd waarin de aanslagen op de Twin Towers zijn gepleegd (2001) en eindigt met de terugkeer van Laila naar Afghanistan. Het is inmiddels 2003. De roman omvat dus ongeveer 30 jaar Afghaanse geschiedenis.

Waar: Afghanistan vormt dan ook het decor van de roman: deel 1 speelt in een dorpje en klein stadje. Deel 2 en 3 spelen zich af in Kabul. Deel 4 eerst nog in Pakistan en aan het eind opnieuw in Kabul. Het geeft Hosseini de kans om te vertellen over de geschiedenis van het land dat na het afzetten van de monarch altijd in oorlog is gebleven.

• De binnenlandse strijd na het afzetten van de koning
• De Russische inval en overheersing
• De binnenlandse strijd met onder andere de Mujahedin (mensen die oorlog maken)
• De overheersing van de Taliban
• De inval door de Amerikanen na de aanslag op de Two Towers.

             Dit is Kabul in 1960.

                                                                               Dit is Pakistan waar ze naar toe vluchtten.

Opbouw & Motorische momenten

De roman is opgebouwd uit vier delen, die geen titel dragen. De delen zijn alle opgebouwd uit een aantal genummerde hoofdstukken. De roman heeft in totaal 51 hoofdstukken. Hieronder zie je een overzicht van wat in welk deel gebeurt.

Deel 1: Hoofdstuk 1- 15 (blz. 9-99) Mariam vertelt over haar jeugd en huwelijk met Rasheed.

Deel 2: Hoofdstuk 16-26 (blz. 103-183) Laila vertelt over haar jeugd en vriendschap met Tariq.

Deel 3: Hoofdstuk 17-47 (blz. 187-348) Mariam en Laila vertellen over hun huwelijk met Rasheed.

Deel 4: Hoofdstuk 48-51 (blz. 351-387) Laila vertelt over de afloop van het verhaal en haar huwelijk met Tariq.

Aan het einde van het boek geeft Hosseini een verantwoording van zijn bronnen. Op de laatste pagina’s van het boek, 393 – 397, staat een woordenlijst met Afghaanse woorden die veel in het verhaal voorkomen.

De verhaallijnen van de twee vrouwen komen in deel drie samen. Per hoofdstuk wisselt het perspectief van waaruit je het verhaal beleeft. De functie van het wisselende perspectief is dat je goed begrijpt waarom ze hun keuzes maken. Je snapt bijvoorbeeld Mariam’ s haat tegenover Laila heel goed. Op bladzijde 221, als Laila en Rasheed net zijn getrouwd, lees je vanuit Mariam’ s perspectief hoe attent hij is tegenover haar. “Op een vroege ochtend in de lente van 1993 stond Mariam bij het raam van de woonkamer te kijken hoe Rasheed met het meisje de straat op ging. Het meisje liep licht gebogen, wankelend, een arm beschermend over de strakke trommel van haar buik, waarvan de vorm door de burka zichtbaar was. Rasheed, bezorgd en overdreven attent, hield haar bij haar arm en leidde haar over het erf als een verkeersagent. Hij maakte een gebaar dat ze even moest wachten, rende naar de voorpoort en wenkte toen naar het meisje, waarbij hij met zijn ene voet de poort openhield. Toen ze bij hem was, pakte hij haar bij de hand en hielp haar erdoor. Mariam kon hem bijna horen zeggen: ‘Pas op waar je loopt, mijn bloempje, mijn gul.’

Omdat je dit leest vanuit de ogen van Mariam heb je door hoe ontzettend zei ermee zit dat ze haar gehate echtgenoot moet delen. Het duurt lang voordat ze doorhebben dat ze samen sterker zijn tegen de verschrikkelijke acties van Rasheed. Mariam ziet alleen maar dat Laila hem wel kinderen kan schenken, terwijl zei haar leven kinderloos blijft. Ik vind dit heel knap gedaan door Hosseini. Nog een voordeel van dit wisselende perspectief is dat de samenhang heel erg aanwezig is. Het boek is chronologisch verteld dus weet je altijd waar je zit. Er zitten geen flashbacks of flash-forwards in.

Mening: In het verhaal is niet echt sprake van tijdvertraging. Je wilt wel verder lezen omdat je zo graag wilt weten wat er gaat gebeuren. Maar ze vertragen het niet, dat vind ik juist het fijne aan dit boek.

Plaats & Ruimte

Het verhaalgebeuren speelt zich af in deze omgeving:

Het verhaal speelt zich in vele plekken af. In het hutje waar Mariam woont bijvoorbeeld. Ook waar haar vader woont in een rijke buurt en hij heeft een mooi huis. Grotendeels speelt het verhaal zich af in Kabul. Het huis waar Rasheed en Mariam wonen daar wordt ook veel over verteld. Vooral nadat Rasheed Laila ten huwelijk heeft gevraagd. Laila en Mariam probeerde te ontsnappen met de trein daar heeft het verhaal zich ook afgespeeld. Ook heeft het verhaal zich in Pakistan afgespeeld. Daar is Laila met Tariq heen gevlucht.

Hoe was de sfeer?:

De sfeer was vaak nogal somber en droevig. Er zijn veel erge dingen gebeurt in het verhaal. Dat Mariam met de 30 oudere Rasheed moet trouwen en dat ze vervolgens mishandeld werd door hem. Later als er oorlog aanbreekt verliest Laila haar ouders in de oorlog. Mariam en Rasheed vinden haar en zorgen voor haar. Rasheed vraagt Laila later ten huwelijk en Mariam haat haar daarvoor. Er was nogal veel haat tussen die twee. Later als Rasheed beide mishandeld is er veel verdriet vooral als Laila bevalt van een meisje. Rasheed wordt boos. Als je het vanuit zijn kant bekijkt is er veel woede. Maar als je het bekijkt vanuit Mariam’ s en Laila’ s kant is er veel verdriet. De sfeer is nogal wisselend. Het wisselt heel erg af. De ruimtes waar het verhaal zich afspeelt zijn goed beschreven, en wel zo, dat je de sfeer proeft. Je kunt zowaar bijna de ruimtes daadwerkelijk zien. Een voorbeeld hiervan is als Mariam nog jong is, en bij haar moeder woont. Als ze haar ‘kamer’ binnenloopt, wordt er beschreven wat zij op dat moment waarneemt. De rol van de ruimtes spelen dus een grote rol in het boek, omdat bijvoorbeeld het verhaal zich afspeelt in Afghanistan. Het klimaat is daar heel anders, en dit wordt ook weergegeven, eveneens als de sfeer in de huizen van de personages. Voor de sociale omstandigheden is het ook belangrijk, zoals wanneer de Ramadan er is. Dan wordt er uitgelegd hoe alles wordt opgemaakt, opgeruimd en hoe de mensen zich klaarmaken. Dit heeft zeker invloed op de manier van lezen; op deze manier zit je eerder in het verhaal, en kun je beter meeleven.

Overeenkomt tussen ruimte en handeling:

Mariam haatte Laila, omdat Rasheed veel meer aandacht besteed aan Laila en haar ten huwelijk had gevraagd. Mariam moest alles doen wat Laila van haar zou vragen dat was het bevel van Rasheed.

Laila en Mariam sprongen voor elkaar in de bres, zo begon het. Ze werden allebei mishandeld door Rasheed en ze wisten nu dat ze er voor elkaar moesten zijn om het verdriet te delen. Ze werden beste vriendinnen.

Mariam nam het op voor Laila, toen Tariq naar Laila was gegaan heeft haar zoon haar verraden. Diegene die met andere mannen gaan moesten dood in die tijd van de Taliban. Mariam nam voor haar op en ze werd vermoord. De reden waarom Mariam dat gedaan heeft is, omdat ze wat ouder was dan haar en ze gunde haar een gelukkig leven en ze hield van haar ze waren beste vriendinnen geworden.

Perspectief

Ook in dit boek is sprake van een alwetende verteller. Hij weet van beide vrouwen wat ze denken en doen en is ook op de hoogte van de oorlog. De verteller is het hele verhaal impliciet aanwezig. In deel 1 heeft Hosseini gekozen voor het camerastandpunt van Mariam, in deel 2 lees je het verhaal vanuit Laila’s ogen. In deel 3 wisselt het per hoofdstuk af, boven het hoofdstuk staat vermeld wie aan het woord is, en deel 4 is beschreven vanuit Laila’s ogen. Op deze manier krijgt je een goed inzicht in de gedachten van beide vrouwen. Je begrijpt waarom ze de dingen doen die ze doen en waarom ze de keuzes maken die ze maken. Deze vertelsituatie is heel betrouwbaar, omdat je van meerdere personen dingen te weten komt. Het effect van deze vertelsituatie is dat je je goed kan inleven in de hoofdpersonen en dat je bovendien het boek gaat begrijpen.

Ik vind het zelf altijd fijner om vanuit een ik-figuur te lezen, maar ik snap heel goed dat Hosseini voor een alwetende verteller heeft gekozen. Hij probeert namelijk een groot deel van de oorlog in Afghanistan aan de wereld duidelijk te maken via dit boek. Bijvoorbeeld op bladzijde 93: “Op 17 april 1978, het jaar waarin Mariam negentien werd, werd er ergens een vermoorde man gevonden, Mir Akbvar Khyber. Twee dagen later werd er een grote demonstratie in Kabul gehouden.” Of een stukje verder in het hoofdstuk, op bladzijde 97: “Rasheed draaide aan de volumeknop en boog voorover. ‘Er is een revolutionaire raad van de gewapende strijdkrachten in het leven geroepen, en onze watan zal bekendstaan als de Democratische Republiek Afghanistan, ’zei Abdul Qader. ‘Het tijdperk van de aristocratie, het nepotisme en de ongelijkheid is voorbij, hamwatans. We hebben een einde gemaakt aan tientallen jaren tirannie. De macht ligt nu in handen van de massa en het vrijheidslievende volk. Een glorieus nieuw tijdperk in de geschiedenis van ons land breekt aan. Een nieuw Afghanistan is geboren. We verzekeren u dat u niets hebt te vrezen, landgenoten. Het nieuwe regime zal het grootst mogelijke respect betonen voor de islamitische en democratische principes. Dit is een tijd van blijdschap en feest.’ Rasheed zette de radio af.“

Spanning

De vertelsituatie is erg helder en duidelijk; uit twee gezichtspunten. Dit is te herkennen aan de hoofdstukken, getiteld met de naam waaruit je het verhaal op dat moment leest. En natuurlijk als je het verhaal leest, merk je uit welk gezichtspunt je het verhaal beleeft. Dit is erg bepalend voor de betrokkenheid van de lezer. Bij deze manier wordt de lezer betrokken bij het verhaal, waarschijnlijk meer dan bij andere vertelsituaties. Het heeft ook invloed op de spanning; deze is namelijk hoog in het verhaal. De auteur heeft waarschijnlijk voor deze manier gekozen, zodat hij kon laten zien hoe verschillende mensen over het onderwerp van het boek denken. In dit geval hebben zij dezelfde mening, maar de auteur heeft het ook om een andere manier gedaan. Om de reden dat hij zo kon laten zien onder wat voor omstandigheden vrouwen leven in Afghanistan. Hosseini is daar erg goed in geslaagd.

De vertelsituatie is erg helder en duidelijk; uit twee gezichtspunten. Dit is te herkennen aan de hoofdstukken, getiteld met de naam waaruit je het verhaal op dat moment leest. En natuurlijk als je het verhaal leest, merk je uit welk gezichtspunt je het verhaal beleeft. Dit is erg bepalend voor de betrokkenheid van de lezer. Bij deze manier wordt de lezer betrokken bij het verhaal, waarschijnlijk meer dan bij andere vertelsituaties. Het heeft ook invloed op de spanning; deze is namelijk hoog in het verhaal. De auteur heeft waarschijnlijk voor deze manier gekozen, zodat hij kon laten zien hoe verschillende mensen over het onderwerp van het boek denken. In dit geval hebben zij dezelfde mening, maar de auteur heeft het ook om een andere manier gedaan. Om de reden dat hij zo kon laten zien onder wat voor omstandigheden vrouwen leven in Afghanistan. Hosseini is daar erg goed in geslaagd.

Het begin van het verhaal begint eigenlijk in 1959, wanneer Mariam wordt geboren. Maar we lezen het vanaf 1974, als ze vijftien jaar is. Daarna wordt het verhaal verteld in een chronologische volgorde, maar wel steeds vanuit een ander gezichtspunt. Dit weet ik, omdat er in het ene hoofdstuk bijvoorbeeld: ‘…zag ik hoe Mariam de kandelaar oppakte.’ En in het andere hoofdstuk lees je: ‘Ik zag hoe Rasheed naar Laila keek.’ De verteltijd is, zoals al aangegeven, vanaf 1974 tot en met 2003. Dit is aangegeven door simpel aan te geven. Dit wordt ook in een chronologische volgorde gedaan. Het effect van deze opbouw van tijd is dat je beter de hoofdpersonen begrijpt. Je leert ze kennen vanaf dat ze jong waren, totdat ze kinderen krijgen en overlijden. De spanning wordt ook beter opgevoerd door deze manier van schrijven.

De personages zijn zowel open als gesloten. Mariam is als jong meisje brutaal, maar naarmate ze ouder wordt, wordt ze stiller. Bij Laila daarentegen, is het juist andersom. In het begin is ze wijs, en later begint ze haar eigen mening te vormen. Deze twee zijn de echte hoofdpersonen, want je hebt ook nog de personages die wel een belangrijke rol spelen, maar waar het niet om gaat. Zoals Rasheed, de man waarmee ze beiden getrouwd zijn. Hij speelt een bepalende rol, die veel invloed heeft op de hoofdpersonen. Of Aziza, de dochter van Laila. Zonder haar was Laila geen moeder, en kon ze zich niet verder ontwikkelen in het verhaal. De rollen zijn zo ook goed verdeeld; Rasheed is duidelijk de leider. En zijn twee vrouwen de volgers. Hierbij hebben ze natuurlijk geen enkele inspraak. Rasheeds’ doel is om zijn rol als ‘goede’ man en vader te vervullen, en daarbij heeft hij zijn twee vrouwen nodig. Er zijn geen verbanden met andere teksten aan te wijzen.

De spanning in het verhaal is in het begin meteen al hoog, naar aanleiding van de dood van Nana. Ook omdat je het leest uit verschillende gezichtspunten, zodat je soms even moet wachten op sommige gebeurtenissen. Je kunt je door de schrijfstijl ook beter identificeren. Het effect op mij door deze manier van schrijven is dat ik maar door wil blijven lezen. Het is erg goed geschreven, onder andere door alle elementen die Hosseini gebruikt.

Smaak & Mening

Ik vind de tweede roman van Khaled Hosseini een geweldig boek! Het verhaal is goed, de stijl is goed, de informatie over Afganistan is goed. Ik kan me goed inleven en ben ervan overtuigd dat iedereen dit boek zou moeten lezen! Het boeit tot de laatste bladzijde en je hebt en in een zucht uit. Het is interessant, leerzaam, spannend, boeiend, ingewikkeld op een goede manier, droevig en vrolijk, verschrikkelijk en prachtig. Het boek heeft me flink aan het denken gezet over hoe goed wij Nederlanders en andere Europeanen het hebben vergeleken met de vrouwen in ontwikkelingslanden. Ik ben blij dat ik het gelezen heb en vind het een prachtig boek!

In dit stuk ga ik mijn mening geven over het boek, aan de hand van een aantal punten. Een daar van is ‘realistische argumenten’. Hierin probeer ik weer te geven of de auteur een realistisch verhaal heeft geprobeerd neer te zetten, of juist niet. In het eind stuk beoordeel ik het boek in zijn geheel, hoewel ik nu al een aardig beeld heb.

Realistische argumenten: Ik vind dat er een goed beeld van de werkelijkheid wordt gegeven, omdat dit onderwerp realistisch is. Er is namelijk oorlog in Afghanistan, en er worden nog stééds meisjes uitgehuwelijkt. De auteur heeft zijn uiterste best gedaan om het gevoel van de personages te weergeven, en dat is goed overgekomen.

Emotivistische argumenten: Het stuk dat Mariam haar moeder vindt, bungelend aan een boom, raakte me heel erg. Ik werd erg emotioneel terwijl ik dat niet snel wordt van verhalen. Ik verplaatste me namelijk in Mariam, en bedacht me hoe erg het zou zijn als het mijn eigen moeder zou zijn. Gelukkig zat mijn moeder naast me.

Structurele argumenten: De structuur van het boek vind ik erg prettig. Het is namelijk zo geschreven, dat je het uit twee gezichtspunten leest. Dit lijkt mijzelf lastig om te schrijven, en wel zo dat het goed te begrijpen ook.

Intentionele argumenten: Hosseini wil in dit boek duidelijk maken hoe de omstandigheden in Afghanistan werkelijk zijn. Dus uit het gezichtspunt van de inwoners, en niet die van de dictators. Je leest vooral over de omstandigheden voor vrouwen, wat Hosseini een belangrijk onderwerp blijkt te vinden, en wat het natuurlijk ook is.

Vernieuwingsargumenten: Hoe Hosseini het verhaal heeft geschreven, verraste mij, in de positieve zin. Ik ken zijn vorige boek, wat ook erg goed geschreven is. Het boek heeft een goede opbouw, zodat je er langzaam maar zeker in gezogen wordt. Het is voor mij nieuw, deze manier van schrijven.

Beoordelingswoorden:

• Spannend
• Kan echt gebeuren
• Avontuurlijk
• Onverwacht
• Boeiend

Verwerkingsopdracht

   Mariam en Laila waren beste vriendinnen geworden.

Laila en Tariq hadden verkering toen ze nog jong                 waren. Tariq was de jeugdliefde van Laila.

            Mariam moest trouwen met Rasheed.

Rasheed sloeg Mariam en Laila. Hij mishandelde ze.

Er was oorlog in Afghanistan.

                                  Vrouwen hadden geen rechten meer.

Mariam zou samen met haar vader Pinokkio kijken, maar hij is nooit op komen dagen.

zou helpen om de weeshuizen weer te renoveren.