Jaque: vader van mark en rugby maat van olivier

Mark: vriendje van sofie

Tijdvak
Dit boek is in het tijdvak van de 21e eeuw geschreven. Komt vooral terug omdat het gaat over geluk nastreven, voor de liefde kiezen wat wel een terugkomend onderwerp is in deze literatuur.

Vertelsituatie
Het verhaal wordt verteld vanuit wat een personale vertelsituatie genoemd wordt. In deze vertelsituatie volgt de lezer één personage, waarbij de lezer de gedachten en motieven van het personage te weten komt. Het interessante is dat in dit verhaal het personage dat gevolgd wordt af en toe wisselt. In de meeste hoofdstukken volgt de lezer Olivier. De lezer krijgt mee wat hij denkt en wat hij van de mensen in zijn omgeving vindt, Fie in het bijzonder. Via flashbacks krijgt de lezer de tijd mee waarin Olivier samen was met Mathilde. In een aantal hoofdstukken volgt de lezer Fie. Door af en toe haar te volgen, in plaats van Olivier, krijgt de lezer een beeld van Fie . 

Het verhaal is niey-chronologisch verteld doordat het regelmatig flashbacks naar de tijd waarin olivier een relatie had met mathilde 

Titelverklaring

In een interview geeft Hofstede aan dat 'Parijs' een verpersoonlijking van Olivier is. Net als Parijs in architectonisch opzicht is blijven stilstaan in de statuur van de jaren twintig-dertig, is Olivier blijven hangen in zijn liefdesrelatie met Mathilde, 25 jaar geleden. Uit een ander interview: 'Parijs zit vast in de vroeg twintigste eeuw, toen het natuurlijk het centrum van de wereld was - wat het nu niet meer is. Die sfeer, die melancholie, sprak me heel erg aan en die heb ik in Olivier gestopt.' Zo gezien staat 'De hemel' in de romantitel voor Fie, Oliviers nieuwe geliefde en Mathildes dubbelganger.

'De hemel' slaat ook op de lucht boven Parijs, die voor Olivier enkele keren een bijzondere betekenis heeft. Zo gaat hij een keer naast Mathilde op het platte dak van haar woning zitten, haar lievelingsplekje. 'Daaromheen waren de daken, de lichten, de onzichtbare, zoemende avonddrukte. De hemel boven Montparnasse was als een explosie die is stilgezet' (p. 19-20). Deze scène wordt min of meer herhaald als Olivier Fie aanspoort om met hem uitgestrekt in de sneeuw te gaan liggen om naar de hemel te kijken (p. 151). In het slot van de roman rijden Olivier en Fie Parijs uit: 'en zijn geluk kleurt de hemel' (p. 223). Uit deze voorbeelden blijkt dat 'de hemel' slaat op het ultieme (liefdes)geluk.

Thema
durf te leven

Hoe moet je je leven aanpakken om het zin te geven? Olivier krijgt in zijn jonge jaren een heerlijke vrouw in zijn bereik. Maar als ze hem vertelt dat ze zwanger is, durft hij de stap niet met haar aan om het kind te laten komen. De abortus die hij haar eigenlijk mentaal opdringt, schept een afstand tussen hem en haar. Uiteindelijk raakt ze van hem vervreemd en gaat ze bij hem weg. Jaren later ontmoet hij fie die super erg op mathilde leek. Om het nog gekker te maken werd fie ook nog eens zwanger. Nu kan olivier zijn verleden herleven, maar deze keer is hij niet bang voor de liefde/toekomst. Op de achtergrond spelen symbolisch de versies van het essay van Sofie mee. Ze heeft zich in haar studie gericht op kunstenaars die hun werk niet af wilden/durfden of konden maken. In de drie versies zie je ook een ontwikkeling die Sofie in die periode heeft meegemaakt.

Motieven
Moeizame liefdesrelaties
Er zijn enkele moeizame liefdesrelaties in de roman: - de relatie tussen Olivier en Mathilde die verbroken werd door de abortus - de relatie tussen Olivier en Sylvie die ook gevoed wordt door jaloezie en misverstand . Ze verbreekt de relatie en lapt hem erbij. - de relatie tussen Olivier en Fie die in feite een verboden relatie is tussen een hoogleraar en een studente. Uiteindelijk kiest ze wel voor hem. - de relatie tussen Fie en Marc. Na een tijdje ervaart ze zijn aanwezigheid als die van een wildvreemde en ze vertrekt bij hem.

Leugens en bedrog
De hoofdpersonen liegen zichzelf dingen voor om iets niet te hoeven doen. Olivier houdt zich voor dat Fie maar een studente is en dat hij niet op haar verliefd is. Fie houdt zich voor dat ze een betere band heeft met haar moeder dan in werkelijkheid het geval is. Maar daarom ontloopt ze haar en is ze naar Parijs gegaan.

Abortus
De eerste geliefde van Olivier, Mathilde, heeft een abortus ondergaan, omdat Olivier na het bekend worden van haar zwangerschap zich te jong voelde voor het vaderschap.

Jaloezie
Jaloezie speelt natuurlijk in de complexe liefdesrelaties een rol. Olivier is jaloers als Sofie in één appartement gaat wonen bij Marc en van diens vader hoort dat ze samen douchen. Sylvie is jaloers op Sofie. Ze begrijpt dat die de stand-in voor Mathilde is geworden. Ze beschuldigt Olivier bij de universiteit van ongewenst seksueel contact en zorgt ervoor dat hij op non-actief wordt gezet. Het is niet ondenkbaar dat ook bij Paul Bonnard gevoelens van jaloezie een rol spelen, als hij hoort dat Sofie (die bij hem het huis verliet) onderdak heeft gevonden bij Olivier, als ze gemerkt heeft dat ze zwanger is geworden.

Schuld (gevoel)
Olivier heeft een schuldgevoel overgehouden aan de abortus die Mathilde op zijn initiatief heeft ondergaan. Het was het "onafgemaakte deel"in zijn leven. Niet voor niets komt hij 25 jaar later voor eenzelfde dilemma te staan wanneer Sofie beweert zwanger te zijn.

Opbouw
De roman kent drie typen hoofdstukken: 37 genummerde ('Een', 'Twee' et cetera), acht met als titel 'Sofie' en vier ongenummerde (twee opzetjes van essays van Fie, één e-mail; één brief,).

De genummerde hoofdstukken gaan over Olivier en kennen een verhaallijn in het heden (van het begin van het collegejaar tot circa een week voor Kerstmis, dus ongeveer vier maanden) en een in het verleden (zijn relatie met Mathilde, 25 jaar geleden). Deze hoofdstukken kennen een personaal vertelperspectief.

De genummerde hoofdstukken gaan over Olivier en kennen een verhaallijn in het heden (van het begin van het collegejaar tot circa een week voor Kerstmis, dus ongeveer vier maanden) en een in het verleden (zijn relatie met Mathilde, 25 jaar geleden). Deze hoofdstukken kennen een personaal vertelperspectief.

In de hoofdstukken met als titel 'Sofie' is Sofie (personaal vertelperspectief) aan het woord. In tegenstelling tot Olivier vertelt ze weinig over haar vroegere leven, juist veel over het heden en hoe ze zich de toekomst voorstelt. Opvallend (een foutje?) is dat hoofdstuk 'Zesendertig' ook vanuit Sofie wordt verteld: zij belt hierin met Paul Bonnard.

De overige hoofdstukken zijn typografisch opvallend. Ze in een afwijkend lettertype en rechts zijn de regels niet uitgelijnd.

Motto
Het motto is een gedicht van Hanny Michaelis (1922-2007) uit de bundel Onvoorzien (1966):

'Met de jaren
moet er veel worden weggegooid.
De gedachte bijvoorbeeld
dat geluk mild is en duurzaam
iets als een zuidelijk klimaat
in plaats van een blikseminslag
die levenslang gekoesterde
littekens achterlaat'.

Dit gedicht gaat, net als de roman, over ouder worden, hang naar en littekens uit het verleden en de vergankelijkheid van geluk.

Manipulatietechnieken
In het boek gebeuren er vaak dingen die later dan uitgebreid worden verteld via een ander perspectief. Bijvoorbeel wanneer fie gaat rennen. Je leest eerst dat fie verdwenen is en ja weet niet hoe en wat en dan is ze plotseling terug. Daarna lees je pas een heel verhaal vanuit fie haar perspectief. Ook kom je er via olivier zijn perspectief achter dat fie zwanger is en later pas krijg je te horen hoe ze erachter is gekomen en hoe mark reageerde via het perspectief van fie. Zo bouwt de schrijfster ook heel erg de spanning op. Ook aan het begin van het verhaal blijkt al snel dat Fie, Olivier aan een oud-geliefde doet denken, Mathilde. Met haar is 25 jaar geleden iets gebeurd en dat brengt dus al meteen spanning in de roman. 

Motorisch moment
x

Diepere betekenis
durf te leven. Soms lijken dingen nou eenmaal niet praktisch of handig, maar je moet de stap durven nemen en de kansen pakken, anders ga je er dalijk spijt van krijgen

Auteur
De hemel boven Parijs is de debuutroman van Bregje Hofstede (Ede, 1988). Ze studeerde kunstgeschiedenis en Frans in Utrecht, Parijs en Berlijn. 
Het boek wordt vertaald in het Duits en het Deens en zal verfilmd worden. 

Literatuuropvatting
Ik vind de hemel boven parijs zeker literatuur. Bregje Hofstede heeft een eigenwijze stijl, die opvalt door originele beeldspraak en verrassende woordkeus. "Het was een ingedroogd schepsel met knijprimpels rond haar mond". Of: "Het was zo koud, dat je Parijs niet rook, tenzij je langs een metrorooster liep wanneer de stad de lucht van klei verpakte mensen opboerde". Of: "In het late zonlicht had de doos een aureool van stof" (de doos met foto's van een verloren geliefde). De uitstekende sfeertekening en haar vlotte pen zorgen voor een plezierige leeservaring, zowel voor wie alleen een bijzonder en spannend verhaal wil lezen over een niet alledaagse relatie en de psychologische consequenties van het al dan niet de juiste keuze maken, als ook voor wie graag op zoek gaat naar een diepere laag: filosofie, kunstgeschiedenis, literatuur, psychologie, historie, het zit er allemaal in. Het is dus zeker een boek wat in je gedachtes blijft hangen. Ook bij het tweede keer lezen denk ik dat je steeds meer verbanden kan leggen tussen de verschillende verhaallijnen (mathilde en olivier in het verleden, fie en olivier nu en de essays). Bregje heeft eigenlijk een best niet-origineel, cliché van een docent-leerling relatie zo vervormd dat dit geen cliché meer is.