Fin de partie door Samuel Beckett

Externe gegevens

Titel/ondertitel
Fin de partie

Auteur
Samuel Beckett

Geboortedatum/plaats
Hij is geboren op 13 april 1906 in Foxrock, bij Dublin, in Ierland

Korte beschrijving levensloop/carrière
Beckett groeit op in een welgesteld protestants gezin en in 1923 studeert hij Frans, Engels en Italiaans aan het Trinity College in Dublin. Daarna doceert hij Frans in Belfast, maar hij besluit uiteindelijk te vertrekken naar Parijs om daar Engels te geven aan de École Normale Supérieure. Daar leert hij de schrijver James Joyce kennen. Joyce is de auteur van Ulysses, een roman die gerekend wordt tot een van de belangrijkste werken van de moderne literatuur van de 20e eeuw. Beckett is erg onder de indruk van hem en schrijft een essay over de werkwijze van Joyce, daarnaast worden ze ook goede vrienden. In 1930 wordt Beckett’s eerste gedicht gepubliceerd: Whoroscope. Terug in Dublin voelt hij zich ongelukkig door het benauwde literaire klimaat. Na enige omzwervingen in Europa besluit hij zich definitief in Frankrijk te vestigen. In 1934 wordt zijn eerste verhalenbundel uitgegeven. Na de oorlogstijd, waarin hij erg actief was in het verzet, werkt Beckett als vertaler in schrijver. Hij kiest ervoor om voornamelijk in het Frans te schrijven, omdat hij zo gedwongen wordt om simpeler en directer te schrijven aangezien het niet zijn moedertaal is. In zijn werk zoekt Beckett steeds meer naar de rauwe essentie. De definitieve doorbraak van Beckett komt met Wachten op Godot in 1951, een toneelstuk dat in structuur en verhaal ongekend was voor zijn tijd. Naast het schrijven en vertalen is hij ook erg betrokken bij de opvoeringen van zijn toneelstukken als adviseur of regisseur. In 1969 ontvangt Beckett de Nobelprijs voor de literatuur. In de jaren voor zijn dood in 1989 schrijft Beckett niet meer, maar is hij nog wel actief als vertaler.
 
Een paar belangrijke andere boekentitels
In 1934 wordt de eerste verhalenbundel van Beckett uitgegeven: More pricks than kicks. Het is niet zo’n groot succes. Dat succes komt in 1951 met En attendant Godot. In dit toneelstuk wachten twee zwervers op ene Godot, maar deze komt nooit opdagen. Voor het publiek blijft het ook onduidelijk wie Godot is. Het toneelstuk veroorzaakt veel opschudding omdat het radicaal anders is dan alle andere stukken uit die tijd. Er gebeurt namelijk ‘niks’ in het verhaal. Een ander belangrijk werk van Beckett is de zogenaamde trilogie. Deze bestaat uit de romans Malloy (1951), Malone Meurt (1951) en L’Innomable (1953). De verhalen in deze boeken worden steeds abstracter totdat er in L’Innomable elke referentie naar tijd, plot of plaats ontbreekt.

Terugkomende thema’s in het werk van de auteur
Thema’s die voorkomen in het werk van Samuel Beckett zijn pessimisme, fatalisme en de chaotische binnenwereld van het menselijke zijn. In Fin de partie is dat bijvoorbeeld te zien in de hoofdpersonen waarbij de een de ander dreigt te verlaten, maar het keer op keer niet dood, terwijl ze wel hun einde zien naderen. De hele schrijfstijl van Beckett is ook gericht op het accentueren van deze thema’s door het zo veel mogelijk schrappen en reduceren totdat de essentie overblijft: de mens weet niks, het bestaan is een verzameling zinloze bewegingen die chaotisch en vormeloos zijn.
 
Plaats van dit boek in de tijd (eeuw, stroming, tijdgenoten)
Fin de partie is bij uitstek een voorbeeld van een absurdistisch werk. De stroming van het absurdisme komt na de WOII op in Frankrijk bij de start van de tweede helft van de 20e eeuw. Kenmerken zijn onder andere dat de locatie en de hoofdpersonen geen koppeling meer hebben met de werkelijkheid. Centraal staat de zinloosheid van het bestaan. Daarnaast is er geen duidelijke verhaallijn en is het decor vaak leeg, alle theaterwetten worden eigenlijk op de hak genomen. Binnen het werk van Beckett staat dit toneelstuk dan ook in dezelfde lijn als En attendant Godot. Andere absurdisten uit die tijd zijn Ionesco en Genet
 
Oorspronkelijke datum van verschijning van dit gelezen boek
Op 1 april 1957 ging Fin de partie in première in het Royal Court Theatre te Londen (opvoering was in het Frans). Het stuk verscheen in 1957 bij Éditions de Minuit te Parijs.
 
Uitgever en datum van jouw editie
De door mijn gelezen editie is een nieuwe druk uit september 2009. Deze is eveneens verschenen bij Éditions de Minuit te Parijs.
 
Interne gegevens
 
Korte weergave van de inhoud in maximaal 300 eigen woorden
In een verlaten decor met twee ramen en een deur start het stuk met Hamm, een blinde in een rolstoel, de geadopteerde broer Clov, die spullen heen en weer draagt en Nagg en Nell, de ouders van Hamm die in twee vuilnisbakken zitten, bijna doof en blind zijn en geen benen meer hebben na een ongeluk in de Ardennen. Ze weten dat het einde eraan komt en zijn de enigen die nog over zijn, maar ze denken vooral aan hoe de een de ander gaat verlaten. Langzaam raken de dingen op. Er is geen pap meer, geen pijnstillers en geen fietswielen. Clov dreigt Hamm continu te verlaten of te doden en heeft de koffers al klaar staan, maar het ontbreekt hem aan de moed door te zetten. Ondertussen lijkt Nell op sterven te liggen, maar dood gaat ze niet. In gesprekken tussen de personages verbinden de woorden niet, maar geven ze juist extra blokkades tussen de personages. Voor de lezer wordt het uiteindelijk duidelijk dat dit geen eenmalige situatie is, maar iets wat zich al lange tijd dagelijks herhaalt.
 
Belangrijkste thema: licht je keuze toe met een voorbeeld/fragment
Het belangrijkste thema in dit toneelstuk is herhaling. Allereerst zit het verhaal zelf vol herhaling, zoals Clov die steeds dreigt Hamm te verlaten, maar ook in de continue rusteloosheid die er in het stuk heerst en herhaalt dat het einde nabij is. Daarnaast speelt eenzaamheid en zinloosheid ook een grote rol. Het leven van de hoofdpersonages is zinloos, herhaalt zich niet en samen komen ze ook niet verder dan onbegrip en onderling gekibbel. In eenzaamheid voert iedereen continu dezelfde handelingen uit tot het over is. “La fin est dans le commencement et cependant on continue‘’
 
Titelverklaring, eventuele ondertitelverklaring: leg uit waarom het boek deze titel heeft
De titel Fin de partie slaat expliciet op de schaakterm eindspel. Dit is een term voor de situatie waarbij de zwarte partij in een uitzichtloze positie zit en niks anders kan doen dan de witte partij zoveel mogelijk saboteren en vertragen. In het stuk komt dit terug in Clov als de witte partij en Hamm als de zwarte partij. Nagg en Nell zijn te vergelijken met twee pionnen die geen invloed hebben in het spel. Hamm houdt Clov bij zich met wat optimisme en dreigen, maar hij weet dat hij de strijd met Clov uiteindelijk gaat verliezen. Clov kan immers als enige van de personages zich vrij verplaatsen én zien. Voor Hamm is de situatie dus uitzichtloos, maar hij kan nog wel proberen die situatie zo lang mogelijk te rekken.
 
Beschrijving van de karakters van de hoofdpersonen       Clov
Clov is geadopteerd door Nagg en Nell. Hij kan lopen en zien, in tegenstelling tot zijn familieleden. Zijn kijk op de wereld is erg pessimistisch en hij wil graag iets veranderen aan de situatie waarin hij zit. Hij heeft alleen de moed niet om zelf te vertrekken naar het onbekende niets buiten het decor.
 
Hamm
Hamm weet dat hij niet veel te winnen heeft. Hij is blind en zit in een rolstoel en weet dat zijn einde nabij is. Toch is hij relatief optimistisch en heeft hij een groot vertrouwen in zichzelf. Daarnaast staat hij erop dat Clov hem steeds op het midden van het toneel terugzet. Hij wil graag de huidige situatie behouden en doet er alles aan om Clov’s idee om te vertrekken te frustreren.
 
Relaties tussen de belangrijkste hoofdpersonen
Clov en Hamm lijken niet echt een warme band te hebben, ook al zijn ze adoptiebroers. Ze zijn dan wel afhankelijk van elkaar, maar in gesprekken praten ze langs elkaar heen en komen ze vaak niet verder dan vragen zonder antwoord en het dreigen naar elkaar. Ondanks deze aversie blijven ze bij elkaar, wat een absurd gegeven is.
 
Vertelvorm: wie vertelt het verhaal?
Het verhaal wordt verteld aan de hand van wat de personages letterlijk zeggen. Er is dus niet zo zeer een verteller, maar de lezer kan een beeld maken aan de hand van de gesprekken van de hoofdpersonen, alsof er een camera hangt. Interessant is dat het perspectief anders wordt bij het zien van de buitenwereld. Clov is de enige die kan zien van de personages op het toneel. Deze lezer kan dus geen objectief beeld vormen bij beschrijvingen van hoe de buitenwereld eruit ziet, maar is daarin volledig afhankelijk van Clov’s interpretatie ervan.