Externe gegevens

Tatiana de Rosnay

Zij is geboren op 28 september 1961 in Neuilly sur Seine, een voorstad van Parijs. De eerste jaren van haar leven groeide Tatiana de Rosnay op in Parijs. Ze is de dochter van de Frans-Russische wetenschapper Joël de Rosnay en de Engelse Stella Jebb. Na enkele jaren in Parijs verhuist zij naar Boston. Daarna gaat ze Engelse literatuur studeren aan de universiteit van East-Anglia in Engeland.

In 1984 gaat ze in Parijs werken bij een veilinghuis en later gaat ze daar aan het werk als redacteur voor het tijdschrift Vanity Fair. In de periode daarna werkt ze bij verschillende tijdschriften als redacteur en in 1992 wordt haar eerste roman uitgegeven: l’Appartement Témoin. Het bijzondere is dat ze dit boek schrijft in het Frans, terwijl het Engels haar moedertaal is. Na enkele andere boeken in het Frans schrijft ze in 2007 met Sarah’s Key (Elle s’appelait Sarah) haar eerste werk in het Engels. Het boek werd een internationale bestseller en werd verfilmd. Mede hierdoor hoort De Rosnay bij de meestgelezen Franse auteurs van dit moment. Naast het schrijfster is Tatiana de Rosnay redacteur bij Elle en le Journal du Dimanche. Ze woont met haar man en kinderen in Parijs. Belangrijke werken van de Rosnay zijn haar debuut l’Appartement Témoin uit 1992 en Le coeur d’une autre uit 1998. Bij beide werken zorgt de zoektocht van de hoofdpersoon voor een psychologische ontwikkeling bij diegene, net zoals bij het eerste werk dat ze in haar moedertaal Engels schreef: Sarah’s Key (Elle s’appelait Sarah) uit 2007.

Het recenste werk van haar is The House I Loved (Rose) uit 2010. Haar recenste boek dat origineel in het Frans is verschenen is Moka uit 2006.

Thema’s die voorkomen in het werk van Tatiana de Rosnay zijn mysteries, hoofdpersonen die iets zoeken en daarbij stuiten op zaken die hun leven veranderen, maar ook hun manier van denken, de tweede wereldoorlog en (elementen van) haar eigen leven.

De vertelstructuur van Elle s’appelait Sarah is duidelijk postmodernistisch. Het verhaal heeft meerdere tijdslagen waardoor de lezer met de hoofdpersoon mee zoekt naar wat er in het verleden is gebeurd. Ook laat het verhaal zien hoeveel pijn de waarheid voor sommige mensen doet. De personages in het verhaal geven ieder hun eigen betekenis aan het verleden en gaan er ieder op hun eigen wijze mee om. Dat correspondeert met het postmoderne kenmerk dat dé waarheid niet bestaat en dat mensen de waarheid altijd zelf kleuren door bijvoorbeeld hun afkomst. In 2006 verscheen Elle s’appelait Sarah bij Éditions Héloïse d'Ormesson te Parijs in het Engels. De Franse vertaling door Agnès Michaux verscheen bij dezelfde uitgeverij in 2007. De door mijn gelezen editie is een herdruk ter gelegenheid van de verfilming van dit boek die is verschenen in 2010 bij Éditions Héloïse d'Ormesson te Parijs. De editie is onderdeel van de serie Le livre de Poche van deze uitgeverij.

Interne gegevens

Terwijl de Amerikaanse journalist Julia Jarmond met haar man Bertrand en haar dochter Zoë bezig is met het verbouwen van hun nieuwe appartement, werkt ze bij het Frans-Amerikaanse tijdschrift Seine Scenes aan een artikel over de Parijse razzia van 1942, een zwarte bladzijde uit de Franse geschiedenis waarbij gendarmes meewerkten aan het deporteren van joodse families die in Parijs woonden.

Bij het onderzoek voor het artikel stuit ze op Sarah en langzaamaan komt ze meer te weten over de gebeurtenissen van 1942. De tragische gebeurtenissen zijn voor haar erg aangrijpend en ze is diep geraakt als blijkt dat het nieuwe appartement waarin ze gaat wonen vroeger van een Joodse familie is geweest voordat het in handen kwam van de ouders van haar echtgenoot. Ze confronteert de familie van haar echtgenoot hiermee en daarmee zorgt ze voor ruzie en verdeeldheid in de familie. 

In een tweede tijdlaag vertelt Sarah haar verhaal. Over hoe ze met haar moeder en vader wordt meegenomen naar het Vélodrôme d’Hiver en dat ze probeert haar broertje te redden door hem op te sluiten in een kast van het appartement. In de tijd dat ze vastzit is het enige dat ze wil weer teruggaan om haar broertje te bevrijden, maar dat plan wordt gedwarsboomd als ze met haar familie wordt overgebracht naar een doorgangskamp in Zuid-Frankrijk.  Als ze gescheiden wordt van haar moeder, besluit ze met haar vriendin Rachel te ontsnappen. Dat lukt door hulp van een gendarme met berouw. Ze komen bij een oud stel op het platteland terecht, waar Rachel ziek wordt zodat er een dokter moet komen. Deze verraadt Rachel, maar Sarah kan ontkomen doordat ze door het oude stel wordt verstopt. Later weet ze hen te bewegen om ondank het gevaar met haar naar Parijs te gaan om haar broertje te bevrijden. Aangekomen in Parijs steekt ze de sleutel die ze al die tijd heeft bewaard, in het slot en bij het openen ziet ze het lijk van haar broertje. Ze is gebroken.

Het artikel dat Julia schrijft wordt een groot succes, maar het onderwerp laat haar niet los. Ze zoekt verder en ontdekt uiteindelijk dat Sarah is vertrokken naar de Verenigde Staten. Daar blijkt dat ze getrouwd was en een zoon heeft, maar dat ze op jonge leeftijd zelfmoord heeft gepleegd. Daarna reist ze in haar zoektocht naar de zoon van Sarah naar Italië, maar de zoon (William) stelt het verhaal dat Julia hem vertelt niet op prijs. Hij heeft nooit geweten van het verleden van zijn moeder.

Enkele jaren later ontmoeten Julia en William elkaar. Julia is ondertussen gescheiden van Bertrand door de onenigheden die ontstonden bij het ontdekken van het verhaal van Sarah en wat Bertrands familie daarmee te maken had. Ze is na de scheiding met haar dochter verhuisd naar New York. William vertelt dat hij zelf op zoek is geweest naar Sarah’s verleden en vraagt Julia naar het hele verhaal.

Na het verhaal vraagt William naar de naam van de tweede dochter van Julia en Julia blijft even stil. Ze antwoord: “Elle s’appele Sarah”. De cirkel is rond.

Het belangrijkste thema in dit boek is de persoonlijke verwerking van het verleden. Julia duikt op een zaak die door de Fransen wordt ervaren als een groot taboe. De zoektocht zorgt ervoor dat Julia ook meer nadenkt over haar eigen leven, is ze wel gelukkig? Ook laat het verhaal meerdere manieren zien van hoe er met het verleden wordt omgegaan. Julia staat symbool voor het uitzoeken van de waarheid en het

confronteren van het heden met de zwarte bladzijden van het verleden.

Haar man Bertrand voelt zich echter niet op zijn gemak bij dit verhaal. Hij vindt dat Julia het verhaal los moet laten en begint zich steeds meer te ergeren aan Julia. Het verhaal van Sarah is een aanzet voor een conflict tussen Julia en Bertrand waar ook de rest van de familie in wordt getrokken. Het laat zien hoe moeilijk de verwerking van het verleden is en dat mensen er heel

verschillend mee omgaan.

De titel Elle s’appelait Sarah komt terug in de epiloog als Julia onthuld dat ze haar tweede dochter Sarah heeft genoemd. Daar noemt dat echter in de tegenwoordige tijd. Het kiezen van s’appelait in plaats van s’appela in de titel onderstreept de verbinding die in het verhaal ontstaat tussen Julia en Sarah. Ze hebben elkaar nooit persoonlijk gekend, maar beide levens worden overhoop gehaald door de oorlog. Bij Sarah door de oorlog zelf, bij Julia door de verwerking van die oorlog. Bij het vernoemen van haar kind naar Sarah markeert Julia dat ze het verwerkt heeft. De aanzet die de titel geeft voor het verhaal is dan afgerond: Ze heette Sarah is het begin, ze heet Sarah is het eind.

Sarah Starzinsky

Sarah is een jong joods meisje dat ten tijde van de WOII met haar ouders en broertje, die ze erg lief heeft, in Parijs woont. Ze is nog heel onschuldig en vraagt zich ook af waarom ze bijvoorbeeld een jodenster moet dragen. Ze beseft nog niet dat er mensen zijn die niet het beste met haar voor hebben.

Gedurende de tijd in het kamp verliest ze haar ouders en bij de tevergeefse redding van haar broertje breekt er iets in haar. Ze is niet meer het naïeve jonge meisje, maar een vrouw geworden. Het verlies van haar familie heeft haar getekend en het schuldgevoel vanwege verlies van haar broertje sleept ze de rest van haar leven mee.

Julia Jarmond

Julia is een vrouw van de wereld. Ze heeft een goede baan als redacteur van een tijdschrift en een goed huwelijk met Bertrand. Hoewel hij haar bedrogen heeft, heeft hij haar vergeven. Het onderzoek naar de razzia van 1942 opent een meer emotionele kant van Julia. Ze gaat zich ook afvragen in hoeverre ze zelf gelukkig is. De onderhuidse spanningen komen daardoor tot uiting en ze wil weten of Bertrands familie bewust is van de dubieuze manier waarop ze na de razzia aan hun appartement zijn gekomen. Dit zorgt voor veel problemen. met Bertrand en zijn familie wat uiteindelijk resulteert in een scheiding.

Aan het eind is Julia opgelucht. Ze is uit een situatie gevlucht die haar op den duur erg ongelukkig had gemaakt en met het onderzoek naar Sarah lijkt ze de gebeurtenissen van vroeger, maar ook die van de afgelopen jaren, eindelijk een plaats te hebben gegeven.

De band tussen de hoofdpersonen is bijzonder. Ondanks dat ze elkaar nooit hebben ontmoet, heeft Sarah toch een grote invloed op het leven van Julia. De twee personen staan eigenlijk symbool voor de grote invloed die het verleden kan hebben op het heden, ook al is het zo lang geleden en kan het verleden die invloed alleen passief doorgeven aan het heden.

De Rosnay maakt gebruik van twee perspectieven. Allereerst is er de verhaallijn van Sarah, waarin ze kiest voor een verteller en het letterlijk weergeven van dialogen tussen personen. Daarnaast is er de verhaallijn van Julia waarin ook zij in ik-perspectief vertelt. Het ik-perspectief bij Julia zorg ervoor dat de lezer haar gedachten directer kan aflezen, terwijl de gedachten van Sarah er niet letterlijk staan maar afgeleid moeten worden uit het gedrag dat de verteller beschrijft.

Het verhaal begint in 1942 en eindigt in 2005. Binnen deze lange periode zitten een aantal verhaallijnen die een veel kortere tijd bestrijken. De verhaallijn van Sarah speelt zich af in 1942 en duurt enkele maanden. De verhaallijn van Julia speelt zich af omstreeks 2000 en speelt ook in enkele maanden tot een jaar. Binnen deze verhaallijn wordt duidelijk gemaakt wat er met Sarah gebeurde na 1942. Daarnaast is er een epiloog die speelt in 2005. Het tijdsbestek van dit deel is slechts enkele uren.

Het boek is chronologisch, maar heeft twee tijdslijnen die door elkaar lopen. Door deze keuze ontstaat er een chronologisch verhaal dat wel enkele kenmerken heeft van een fragementarische structuur, namelijk dat de lezer meepuzzelt met Julia, soms meer weet dan haar en dan weer een gebeurtenis vanuit verschillende perspectieven ziet: Op het moment zelf bij Sarah, en in de overgeleverde verhalen bij Julia.

De stijl van dit verhaal is realistisch. Naast de ruimte voor de kale gebeurtenissen neemt De Rosnay ook veel ruimte om de gevoelens van de hoofdpersonen te beschrijven. Bij Julia zijn dat vooral haar overpeinzingen en twijfels, terwijl bij Sarah haar kinderlijke onschuld en naïviteit wordt getoond. De manier waarop beide karakters in het leven staan kleurt ook de beschrijvingen van de gebeurtenissen. Samenvattend is te stellen dat de stijl realistisch is met een grote rol voor de gevoelens van de karakters. Het grootste deel van het verhaal speelt zich af in Parijs, waar Sarah woonde en Julia woont. Belangrijke plekken in Parijs zijn het oude huis van Sarah, waar Julia nu gaat wonen en de plek waar het Vélodrôme d’Hiver ooit stond. Daarnaast komen beide hoofdpersonen in Beaune de la Rolande, waar in de WOII een interneringskamp voor Joden was. Sarah komt bij ontsnapping uit het kamp bij een oud stel in de buurt van Orléans terecht.

Aan het eind waaiert het boek wat betreft bestemmingen wat meer uit. Zowel Sarah en Julia vertrekken naar de Verenigde Staten, waarbij Julia zich vestigt in New York. Daarnaast speelt een klein deel zich af in Italië waar William, de

zoon van Sarah, woont.

Dit verhaal heeft een gesloten einde. Julia heeft namelijk het hele verhaal van Sarah ontdekt en heeft gekozen voor haar eigen geluk en is vertrokken bij Bertrand. Op het moment dat Sarah’s zoon William zijn afkomst blijkt te hebben geaccepteerd, is het verleden voor haar volledig verwerkt. Alle verhaallijnen zijn uitgewerkt en verbonden. Zoals al eerder gezegd in dit verslag: De cirkel is rond.

Ik had wel verwacht dat ze uiteindelijk achter het hele verhaal van Sarah zou komen. Wat mij echter verbaasde is de chaos die Julia veroorzaakt in haar eigen leven door de zoektocht naar het verhaal van Sarah. De invloed van het verleden op het heden is veel sterker dan ik dacht, zowel op persoonlijk vlak als op maatschappelijk vlak. Het hoge tempo van het eind en het feit dat het speelveld zich opeens verplaatst van Frankrijk naar de VS maakten voor mij het eind onverwacht.