Antigone door Jean Anouilh

Zakelijke gegevens
Auteur Jean Anouilh Biografie Jean Anouilh is geboren in 1910 te Bordeaux. Zijn vader was een coupeur, zijn moeder een muzikante. Terwijl hij nog op de lagere school zat, verhuisde het gezin naar Parijs. Na zijn middelbare school te hebben afgemaakt, studeert hij anderhalf jaar rechten en werkt enkele tijd op een reclamebureau. Daarna is hij eventjes secretaris van de acteur Louis Jouvet. Als jong kind is hij al geïnteresseerd in het theater. Als hij in het casino in Arcachon is, omdat zijn moeder een optreden geeft, ziet hij operettes en lichte blijspelen. In Parijs gaat hij kijken naar het werk van regisseur Dullin en leest werk van Pirandello en Shaw. Het meest wordt hij geraakt door Siegfriend (opvoering in 1928, regisseur Jean Giraudoux). Hierover zei hij eens: “Van Giraudoux leerde ik dat je op het toneel een poëtische en artificiële taal kunt spreken, die niettemin waarachtiger is dan een gestenografeerd gesprek. Dat had ik niet verwacht.” Drie jaar later begint hij aan zijn eerste stuk, wat de titel “L’Hermine” krijgt. het is het begin van een lange reeks werken die wisselend vrolijk en somber zijn, knarsend tegenover stralend. In 1942 verandert hij in zijn genre: hij stapt over op het schrijven van toneelstukken over oude mythologische en historische verhalen. In totaal schrijft Anouilh langer dan vijfenveertig jaar achter elkaar toneelstukken. Vrijwel elk jaar is er in Parijs een première van een stuk van hem en kort daarna worden de stukken vaak ook in het buitenland opgevoerd. Na lange tijd houdt hij op met schrijven, hij vindt dat de wereld genoeg stukken van zijn hand gekregen heeft. In 1987 sterft Jean Anouilh en laat zijn vrouw Monelle Valentin (wie actrice in veel van zijn stukken was) alleen achter. Titel Antigone

Uitgegeven door Stichting Sitos te Den Haag, 2001. Eerste druk, 64 pagina’s. Genre Dramatiek Eerste reactie
Keuze Ik heb ervoor gekozen deze roman te lezen, omdat ik met school naar de opvoering ervan in Breda zou gaan. De opvoering zou geheel in het Frans zijn, dus als voorbereiding heb ik daarom de tekst alvast gelezen, in de hoop dat ik dan het stuk beter zou snappen wanneer het daadwerkelijk gespeeld werd. Inhoud Mijn eerste reactie op de inhoud was, dat ik het een heel interessant stuk vond. De plot vond ik erg mooi. Ondanks dat ik af en toe redelijk moeite had met lezen, was het zeker de moeite waard geweest. Verdieping
Samenvatting Voordat het verhaal begint, staat er een inleiding over de geschiedenis en auteur van het stuk. Hierin komen de gebeurtenissen aan bod die belangrijk zijn om het stuk goed te begrijpen. Er wordt verteld dat de twee broers van Antigone elkaar vermoord hebben op het slagveld. Eteokles, als machtshebber van de stad, is eervol begraven, maar de ander, Polyneikes, is voor de geiren weggegooid., want hij zou de stad hebben verraden. De regent Créon heeft als opvolger van Eteokles de macht in handen en heeft een verbod uitgegeven om Polyneikes alsnog te begraven. Daarna worden door de verteller de spelers voorgesteld. Eerst Antigone, daarna Hémon (haar verloofde en zoon van Créon), en dan Ismène (de zus van Antigone), regent Créon en de dame die voor Antigone zorgt. Als deze proloog is afgelopen, begint het echte verhaal. A ntigone komt ’s ochtends vroeg de keuken in en daar ziet de zuster haar. Ze vraagt wat Antigone is gaan doen, zo vroeg, en is bang dat Antigone een geliefde heeft terwijl zij verloofd is. Dit wordt tegengesproken door Antigone. Dan komt ook Ismène binnen. Helemaal geschokt verlaat de zuster de ruimte en blijven de zussen achter. Ze praten over hun idee, dat Antigone graag wil uitvoeren. Dit plan houdt in dat Antigone en Ismène, tegen het verbod van Créon in, hun broer alsnog zullen begraven. Maar omdat er de doodstraf opstaat krabbelt Ismène langzaam terug: ze wil haar mooie leven niet riskeren. Naa een tijdje blijkt dan dat Antigone vanochtend al naar het graf is geweest en al begonnen is met graven. Dit wordt door haar aan Ismène verteld, die geschokt reageert. Dit wordt ook aan Créon verteld, door een wachter die bij het graf op wacht stond. Créon wordt woedend. Vervolgens komen Hémon en Antigone in beeld. Zij hebben een gesprek waarin Antigone haar verloofde langzaam vertelt dat zij niet zullen trouwen. Hémon snapt er niets van, maar Antigone kan niet letterlijk vertellen dat zij, vanwege het begraven van haar broer, zal worden gedood door Hémon’s vader. Later wordt door oplettendheid van de wachters Antigone bij het graf opgepakt, als zij verder wil gaan met het graf. Ze wordt naar Créon gebracht. Als de wachters vertrekken, komt er een hele lange dialoog tussen Antigone en Créon. Hierin vraagt Créon steeds of Antigone niet wil blijven leven, ze kanb liegen over de plaatsen waar ze heen ging en dan kan ze gewoon doorgaan met haar leven: ze zal kunnen trouwen en gelukkig worden met Hémon. Maar dit wil Antigone niet, zij heeft haar broer begraven en omdat daar een straf opstaat, zal zij die moeten ondergaan. Créon blijft proberen Antigone over te ha;len, maar het lukt hem niet, zelfs niet als hij vertelt wat er na de dood op het slagveld is gebeurd. Het blijkt namelijk zo te zijn, dat de broers elkaar zo ernstig verwordd hadden, dat het niet meer duidelijk was welke wie was. Dus heeft Créon zomaar een van de twee uitgekozen als Polyniekes en hem de verradersrol gegeven. Maar dit kon dus niet zo goed de ander zijn geweest. Créon vertelt ook dat de broers vroeger even erg en even oneerlijk waren. Maar het volk wilde iemand de schuld kunnen geven, en daardoor heeft Créon Polyniekes verrader genoemd. Hoewel Antigone geschokt is door de verhalen van Créon, blijft zij toch vastbesloten en wil haar straf ondergaan. Dus geeft Créon aan de wachters de opdracht om Antigone op te sluiten en later te doden. Als Antigone gevangen zit, gaat zij een gesprek aan met de aanwezige wachter. Ze laat hem een kort briefje schrijven aan Hémon, waarin ze uitlegt dat ze van hem houdt, maar dat ze zal sterven. Als Hémon deze brief heeft gelezen, komt hij in beeld met zijn vader. Ze maken ruzie over het lot van Antigone en dan rent Hémon kwaad weg. Als Antigone mee wordt genomen naar haar einde, gaat Hémon haar achterna. De verteller laat op het eind horen dat Antigone zichzelf heeft opgehangen en Hémon bij dat beeld zich heeft doorstoken met zijn zwaard. Ook Hémon’s moeder heeft zelfmoord gepleegd, uit liefde voor haar zoon. Créon is dus degene die op het eind in zijn eentje overblijft. Maar ook hij leert ermee te leven en het laatste beeld is dan ook dat Créon, met zijn page, naar de raadsvergadering gaat. Thema Het thema van dit verhaal is moed.
Onderzoek van de verhaaltechniek Ruimte: plaats en tijd De plaats is heel duidelijk in het verhaal: de oude stad Thebe in het oude Griekenland. In deze stad speelt het verhaal zich dan weer af in het paleis van Créon, het huis van Antigone en haar zus en de gevangenis. Het verhaal speelt zich af in de oude Griekse cultuur. Een precies tijdsaanduiding is niet te geven. Ook is niet precies duidelijk hoe lang de periode is waarover verteld wordt, maar het zal niet meer zijn dan enkele dagen. Wel is duidelijk dat het verhaal in chronologische volgorde verteld wordt. Duidelijk aanwezig zijn enkele flashbacks, over bijvoorbeeld het graven van het graf voor Polyneikes (wat al gebeurd is als het stuk begint) of als op het eind de verteller meedeelt hoe het verhaal afloopt. Hier zit ook een tijdverdichting in: Antigone’s en Hémon’s sterfscènes zijn niet in het stuk beschreven, enkel in het slotverhaal van de verteller. De verteller van het verhaal De verteller van het verhaal heeft in de tekst de naam “Koor”. Hij is de man die alles weet en de voorgeschiedenis en afloop aan het publiek duidelijk maakt. In het stuk zelf is geen echte verteller aanwezig: er worden alleen maar dialogen gehouden. De schrijfstijl Omdat het werk als toneelstuk geschreven is, zijn er enkel mono- en dialogen, die samen het verhaal vormen. Af en toe staat er een regieaanwijzing bij, over bijvoorbeeld opkomst van een personage of speciale emoties die moeten worden uitgedrukt. De monologen zijn zeer sterk, maar sommige wel langdurig. De dialogen zijn levendig en overduidelijk. De verhaalfiguren De hoofdpersoon in het stuk is Antigone, koningsdochter uit Thebe. Antigone is een meisje, dat zich niet aan de regels van haar stand houdt, en dat altijd dwars ligt. Ze is heel vastbesloten in wat ze doet en wil. Het is een aardig en sociaal meisje, eerlijk en rechtvaardig. Volgens haar is alles wat mensen ‘noodlot’ noemen, je eigen schuld en dat had je kunnen voorkomen dor andere handelingen te verrichten dan degene die je daadwerkelijk gedaan hebt. Volgens haar zus, is Antigone het soort meisje dat niet mooi van buiten is, maar wel beeldschoon van binnen. Créon, de oom van Antigone en toekomstig schoonvader, is de heerser van de stad Thebe. Zijn relatie met Antigone is niet goed, Antigone is het niet eens met zijn beslissingen. Hémon is de verloofde van Antigone en heeft een onvoorwaardelijke liefde voor haar. Hij is de zoon van Créon, maar op het eind blijkt dat hij de liefde voor Antigone boven de familieband stelt. Hij heeft alles over voor zijn verloofde, zelfs zijn leven, wat volgens hem zonder Antigone niets meer inhoudt. Ismène is de zus van Antigone. Zij geeft veel om het goede leven dat ze heeft. Ze kent wel broederliefde, maar plaatst haar eigen leven daarboven. Ze kan het goed vinden met haar zusje, maar is het niet eens met diens opvattingen. Ismène is een koningsdochter en laat dat graag merken. Bovendien zou zij er heel mooi uitzien. De voedster van Antigone heeft een kleine rol in het verhaal, het is duidelijk dat zij een werkneemster van Ismène en Antigone is, maar probeert toch de twee meisjes op te voeden. Antigone heeft over het algemeen een redelijk goede band met haar. Op zoek naar de thematiek Hoofdgedachte en thema De hoofdgedachte van het verhaal is dat Antigone haar eigen wil uitvoert, waar niet iedereen het mee eens is, en zij moedig de gevolgen daarvan ondergaat. Het thema sluit hierbij aan: als je zonder protest de gevolgen van je daden ondergaat, ben je moedig bezig.
Motieven De motieven voor het thema zijn eerlijkheid, liefde, gerechtigheid, angst, broederliefde en eer. De eerlijkheid komt naar voren door Antigone’s bekentenis over het graven van het graf voor haar broer en de gerechtigheid is duidelijk aanwezig door de straf die Antigone moedig wil ondergaan. Liefde speelt een duidelijke rol als Hémon zichzelf het leven afneemt wanneer hij Antigone’s levenloze lichaam ziet. Angst komt in het verhaal meerdere malen terug: wanneer Ismène het plan van Antigone afwijst en wanneer Créon op het eind van het verhaal alleen achterblijft. Broederliefde en eer zijn de redenen die Antigone heeft voor het graven van haar broer’s graf. Verband tussen de titel en het thema De titel ‘Antigone’ slaat natuurlijk op de hoofdpersoon en het thema ook. Antigone wordt een moedig meisje als zij zonder protest de gevolgen van haar acties wil ondergaan. Beoordeling Ik vond dit een heel moeilijk verhaal om te lezen. Ook het toneelstuk was moeilijk om te volgen. Maar het is een mooi verhaal, wat mij wel heeft aangegreepen. Ik vind Antigone een meisje dat heel veel bewondering zou moeten krijgen, omdat zij naar niemand luisterde en enkele deed waarvan zij zelf vond dat het goed was: een daad uit familieliefde en eer aan haar broer. Maar ik vind het ook heel knap dat zij persé vond dat zij haar straf moest ondergaan, ook al betekende dat geen gelukkig leven met haar verloofde en haar zus. Alle personen uit het stuk waren heel goed en waren duidelijk in hun ideeën en opvattingen. ik vond het boek zeker de moeite van het lezen waard en ben blij dat ik ook naar het toneelstuk ben gegaan.