Something Fresh door P.G. Wodehouse

Omdat het pikdonker is in de hal, slaan Marson en Emerson aan het vechten. Baxter wordt hierdoor gewekt en vliegt op het lawaai af. Hij komt vervolgens ook te vallen en stoot daarbij diverse tafeltjes met snuisterijen omver. Door dit lawaai maken Marson en Emerson beiden op hun beurt dat ze wegkomen zonder dat Baxter achter hun identiteit heeft kunnen komen. Door al het rumoer in de hal zijn inmiddels ook Lord Emsworth, zijn gasten en het personeel wakker geworden en zij treffen, als het licht aangedraaid wordt, onder aan de trap naar de hal een totaal verbouwereerde Baxter temidden van een grote ravage aan. Lord Emsworth geeft Baxter een flink standje en iedereen gaat vervolgens weer slapen.

Joan probeert de volgende nacht de scarabee te stelen, omdat ze - terecht - denkt, dat Baxter na alle commotie het wel niet zal aandurven op wacht te gaan staan. Ze constateert echter, dat het kleinood verdwenen is. Ze confronteert Marson hiermee en denkt dat deze haar voor geweest is. Marson ontkent echter. Hij heeft de scarabee niet in zijn bezit. Peters verdubbelt na het horen van dit nieuws de beloningt en Joan en Marson denken vervolgens na wie de scarabee in de tussentijd gegapt zou kunnen hebben. Ze komen er dan achter, dat Freddie de scarabee heeft. Freddie had het kleinood namelijk nodig om Jones te kunnen betalen die, doordat hij het gesprek tussen Joan en Aline inzake de beloning voor het terugvinden van de scarabee afgeluisterd heeft, op deze wijze een extra slaatje uit het gebeuren probeert te slaan. Freddie geeft de scarabee aan Marson, nadat deze hem verzekerd heeft dat Joan geen enkele liefdesbrief van Freddie bewaard heeft.  

Emerson, die vanwege ziekte van een collega plotseling terug moet naar Hong Kong, neemt emotioneel afscheid van Aline. Aline beseft dan, dat Emerson voor haar eigenlijk de ware Jacob is. Ze besluit alsnog met hem mee te gaan en verlaat Freddie. Freddie neemt deze breuk echter nogal laconiek op. Marson geeft de scarabee terug aan Peters. Peters is dolblij en vraagt Marson om in zijn dienst te treden. Daar heeft Marson wel oren naar, maar hij wil wel graag dat Joan daar geen bezwaar tegen heeft. Hij wil namelijk niet meer van haar gescheiden worden. Marson praat vervolgens met Joan en vraagt haar ten huwelijk. Zij stemt daar graag mee in. Freddie keert terug naar Londen, waarna de rust terugkeert op het kasteel van Blandings.

Beoordeling van het boek

Wodehouse was een Engelse schrijver die al op jonge leeftijd naar Amerika vertrok en daar beroemd werd met zijn vele humoristische verhalen en romans over o.a. Bertie Wooster en zijn butler Jeeves, de merkwaardige bewoners van Blandings Castle en de ongeluksvogel Stanley F. Ukridge. Wodehouse heeft zijn Engelse afkomst nooit verloochend en dat is in zijn werk ook goed te merken. In Amerika werkte Wodehouse overigens ook mee aan het schrijven van teksten voor musicals en theatervoorstellingen en verder was hij werkzaam voor de filmindustrie in Hollywood. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog woonde Wodehouse in Le Touquet in Noordwest-Frankrijk. De Duitsers namen hem daar gevangen en sloten hem als gijzelaar op in een interneringskamp in Duitsland.

Wodehouse was zo dom om vervolgens enkele geestig bedoelde radiopraatjes voor de Duitse radio te houden. Deze praatjes werden hem vervolgens in Engeland zeer kwalijk genomen, omdat ze, ondanks hun niet-politieke inhoud, gezien werden als een vorm van collaboratie met het Duitse Nazi-regime. Na de oorlog kon Wodehouse daarom niet meer terugkeren naar Engeland en hij vertrok definitief naar Amerika. Vlak voor zijn dood in 1975 werd hij door de Engelse koningin nog geridderd. Daarmee was onder deze affaire - zoals Wodehouse het zelf kernachtig zei - definitief een streep gezet.

In het eerste hoofdstuk verwijst Wodehouse met betrekking tot Marson en Joan naar de vrijmetselarij. Wodehouse zegt daar van hen: “Maar er bestaat een soort vrijmetselarij tussen hen die in grote steden op kleine salarisjes moeten leven”. Wodehouse verklaart dit verder niet, maar hij bedoelt waarschijnlijk dat er een soort stilzwijgende grote overeenkomst is tussen beiden. Wodehouse preludeert daarmee al op het einde van de roman, waarin Marson en Joan elkaar inderdaad definitief vinden. Waarom Wodehouse hier de vrijmetselarij als metafoor gebruikt is een interessante vraag. Wodehouse werd zelf pas vrijmetselaar in 1929 en wel in Londen. Hij werd daar lid van de befaamde Jerusalem Lodge, waar veel bekende mannen lid van waren. In 1934 zegde Wodehouse zijn lidmaatschap van de vrijmetselarij weer op. Waarom hij dat deed is niet bekend. Waarschijnlijk had hij het te druk met zijn literaire activiteiten en had hij verder weinig met de in de vrijmetselarij gebruikte ritualen en symbolen. Een feit is echter wel dat Wodehouse veel vrijmetselaren kende. Veel schrijvers en mensen uit de showbizz waren namelijk vrijmetselaar.

Het is haast niet voorstelbaar dat dit boek in 1915 voor het eerst gepubliceerd werd. Het is bijna honderd jaar oud, maar dat merk je eigenlijk niet. Dat is op zich al een knappe prestatie. Dit boek is de allereerste roman over Blandings Castle en zijn merkwaardige bewoners. Er zouden in de jaren na 1915 nog vele boeken over dit roemruchte kasteel volgen. Het steeds terugkerende element in deze romans is overigens dat van het onder valse voorwendselen binnendringen in het kasteel van allerlei personen die daar óf iets willen stelen óf iets hebben goed te maken met hun geliefde. Dit geeft uiteraard aanleiding tot allerlei komische verwikkelingen. Zo is Wodehouse ook in dit boek ter zake weer goed op dreef. De nachtelijke scene in de hal, waarbij Emerson en Marson toevallig met elkaar slaags raken, is meesterlijk beschreven. Je ziet het gewoon voor je geestesoog gebeuren. En de grap is dan natuurlijk, dat Lord Emsworth vervolgens denkt, dat Baxter verantwoordelijk is voor de ravage van eten en serviesgoed. Dat thema komt ook in de andere Blandings-boeken vaak weer terug.

Wat ik altijd een aardige bezigheid bij het lezen van de boeken van Wodehouse vind, is te kijken of hij mensen en dingen noemt waaruit je een datering kunt afleiden. Tot mijn genoegen zijn die ook in dit boek weer in ruime mate te vinden. In het derde hoofdstuk noemt Wodehouse bijvoorbeeld de Amerikaanse bokser Eddie Flynn (1909 – 1976) en de Amerikaanse miljardair John D. Rockefeller (1839 – 1937). Verder noemt hij daar ook het schip “Olympic”. Dit passagiersschip was een zusterschip van de beroemde “Titanic” - die op haar eerste reis in 1912 zonk - en deed dienst van 1911 tot 1935. In het vierde hoofdstuk wordt de naam “Raffles” genoemd. Die verwijst naar de fictieve romanfiguur van A.J. Raffles, een meesterdief uit de boeken van E.W. Hornung (1866 – 1921). In het vijfde hoofdstuk verwijst Wodehouse naar de “ragtime”. Dat is een populaire muziekvorm die rond het jaar 1900 in Amerika zeer populair was. Iedereen kent wel de bekende “The Entertainer” van Scott Joplin (1868 – 1917). In hoofdstuk tien haalt de schoonzoon van Lord Emsworth enkele herinneringen op en worden expliciet de jaartallen “1908” en “1909” genoemd. Tot slot noemt Wodehouse in hetzelfde hoofdstuk nog het woord “Kalamazoo”. Ik had geen flauwe notie wat dit woord betekende. Toen ik het opzocht kwam ik uit op een plaats in de Amerikaanse staat Michigan. Ik snap alleen het verband niet goed; ik weet nog steeds niet wat Wodehouse met deze verwijzing bedoelde te zeggen. Hoe dan ook, al deze verwijzingen stammen uit de tijd van het ontstaan van het boek. Voor de lezers van nu zijn deze verwijzingen inmiddels pure geschiedenis geworden. Zo reizen we tegenwoordig niet meer per passagiersschip maar per vliegtuig. Dat geeft ook maar weer eens duidelijk aan hoe relatief de tijd is.

Wat ik altijd een aardige bezigheid bij het lezen van de boeken van Wodehouse vind, is te kijken of hij mensen en dingen noemt waaruit je een datering kunt afleiden. Tot mijn genoegen zijn die ook in dit boek weer in ruime mate te vinden. In het derde hoofdstuk noemt Wodehouse bijvoorbeeld de Amerikaanse bokser Eddie Flynn (1909 – 1976) en de Amerikaanse miljardair John D. Rockefeller (1839 – 1937). Verder noemt hij daar ook het schip “Olympic”. Dit passagiersschip was een zusterschip van de beroemde “Titanic” - die op haar eerste reis in 1912 zonk - en deed dienst van 1911 tot 1935. In het vierde hoofdstuk wordt de naam “Raffles” genoemd. Die verwijst naar de fictieve romanfiguur van A.J. Raffles, een meesterdief uit de boeken van E.W. Hornung (1866 – 1921). In het vijfde hoofdstuk verwijst Wodehouse naar de “ragtime”. Dat is een populaire muziekvorm die rond het jaar 1900 in Amerika zeer populair was. Iedereen kent wel de bekende “The Entertainer” van Scott Joplin (1868 – 1917). In hoofdstuk tien haalt de schoonzoon van Lord Emsworth enkele herinneringen op en worden expliciet de jaartallen “1908” en “1909” genoemd. Tot slot noemt Wodehouse in hetzelfde hoofdstuk nog het woord “Kalamazoo”. Ik had geen flauwe notie wat dit woord betekende. Toen ik het opzocht kwam ik uit op een plaats in de Amerikaanse staat Michigan. Ik snap alleen het verband niet goed; ik weet nog steeds niet wat Wodehouse met deze verwijzing bedoelde te zeggen. Hoe dan ook, al deze verwijzingen stammen uit de tijd van het ontstaan van het boek. Voor de lezers van nu zijn deze verwijzingen inmiddels pure geschiedenis geworden. Zo reizen we tegenwoordig niet meer per passagiersschip maar per vliegtuig. Dat geeft ook maar weer eens duidelijk aan hoe relatief de tijd is.

Ik heb wel een paar kritiekpunten met betrekking tot dit boek. Zo vind ik de meeste figuren nog niet helemaal uitgekristalliseerd. De beide hoofdfiguren, Joan en Marson, blijven vrij vlakke persoonlijkheden. Ze springen er niet echt uit. Verder is nog geen sprake van de vele zusters van Lord Emsworth; er wordt slechts één zuster genoemd, namelijk Lady Ann Warblington (in hoofdstuk vijf). Deze zuster speelt verder geen inhoudelijke rol in het verhaal. Ook is het beroemde prijsvarken van de graaf, de “Keizerin van Blandings”, nergens te bekennen en Galahad Threepwood, de boeiende broer van Lord Emsworth, ontbreekt eveneens. Verder vind ik de stijl nog wat “houterig”. De teksten zijn nog niet zo vloeiend geschreven als in de latere boeken van Wodehouse over Blandings Castle. Voorts is er ook nog geen sprake van heel veel (woord)grappen in de tekst. Het begin is er, maar meer ook niet. Ook de lengte van de elf hoofdstukken verschilt onderling nogal. Zo beslaat hoofdstuk vijf ongeveer veertig pagina’s en hoofdstuk elf nog geen halve (!) pagina. Dat duidt niet echt op een evenwichtige indeling van een boek, vind ik.

Een ander belangrijk kritiekpunt vind ik de verhaallijn: deze is nogal aan de magere kant. Het boek draait in feite om een eenvoudig gegeven (“scarabee vermist, alles wordt in het werk gesteld om deze terug te krijgen”). Met alleen deze intrige krijg je echter geen heel boek gevuld. Wodehouse voegt daarom heel veel extra tekst toe om het boek enigszins “vol” te krijgen. Het resultaat is echter een heleboel oninteressante uitweidingen. Zo wordt bijvoorbeeld in hoofdstuk vijf uitvoerig verteld hoe de onderlinge sociale hiërarchie van het bedienend personeel op Blandings in elkaar zit. Een ander voorbeeld is in hoofdstuk zeven het gedeelte over hoe de gasten van Lord Emsworth zich moeten vermaken alsmede het daarop volgende gesprek tussen Aline en Emerson. Dit soort teksten voegt helemaal niets toe aan het verhaal of de verhaallijn. Het vertraagt het tempo alleen maar en leidt af van de kern. Ik vond deze teksten eerlijk gezegd dan ook vrij vervelend. Ik denk, dat Wodehouse dat zelf ook wel inzag en om deze reden in latere boeken meerdere verhaallijnen c.q. intriges tegelijk ging gebruiken. Dat zorgt voor een meer “natuurlijke vulling” van een boek in plaats van al die geforceerde bladvulling zoals hier.

Tot slot is Wodehouse niet altijd consequent. Ik betrapte hem op de volgende fout: in hoofdstuk zes (vlak na het begin) wordt gezegd, dat Marson “zevenentwintig” jaar oud is, terwijl hij eerder “zesentwintig” jaar oud genoemd wordt. Zeker, het is maar een kleinigheid, maar toch! Al met al zie ik deze roman primair als een soort “try out”. Wodehouse is nog zoekende naar de definitieve vorm. Desondanks is het boek zeker de moeite waard, al was het alleen maar omdat hier zo duidelijk de kiemcellen te zien zijn van al het grote en grappige dat Wodehouse de wereld hierna nog te bieden had. Ik zou beginnende lezers van Wodehouse dit boek overigens om de genoemde redenen niet adviseren. Het volgende Blandings-boek (“Leave it to Psmith”, gepubliceerd in 1923) is stukken beter (zie ook mijn verslag van dit boek op deze website)! 

De omslagtekening van deze uitgave is van de hand van Alfons van Heusden (1930 – 2000). Helaas wordt hij niet als zodanig in het het boek vermeld. Dat is een bekend euvel bij veel Nederlandse boeken: uitgevers zijn over het algemeen vrij slordig met het vermelden van bibliografische gegevens in een boek. Oorspronkelijke titels, namen van vertalers, namen van omslagontwerpers en drukken worden vaak niet vermeld. Jammer. Van Heusden was een bekende Nederlandse tekenaar en illustrator. Hij gaf jarenlang les aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. Hij tekende daarnaast vele boekomslagen voor de uitgeverijen Het Spectrum en De Arbeiderspers. Ook tekende hij illustraties voor spellen van enkele bekende spellenfabrikanten (Jumbo en Ravensburger). De tekening voor dit deel in de Prisma Pocketserie stelt de beide hoofdpersonen, Joan Valentine en Ashe Marson, voor die ’s-nachts in het kasteel van Blandings op zoek gaan naar de scarabee waar het verhaal om draait.