1. Zakelijke gegevens

Auteur: Ken Kesey
Titel: One flew over the cuckoo’s nest
Genre: Roman

2. Eerste reactie

Keuze: Dit boek leek me erg leuk om te lezen omdat het verhaal me heel interessant leek. Ik heb dit boek van mijn moeder en die raadde het me ook aan om te lezen. Er is ook een film van gemaakt en dat vond ik wel grappig, want dan kon ik me de hoofdpersonen al beter voorstellen. Niet dat ik de film gezien heb, maar in het boek staan een aantal foto’s uit de film.

Inhoud: Ik vind dit boek erg mooi. Ik vond het onderwerp heel interessant, het leven in een psychiatrische afdeling, omdat ik daar niet veel vanaf wist. Het leven van een psychiatrische patiënt was toen erg onwaardig. Het verhaal is erg aangrijpend en toch ook grappig. Ik vind het alleen zo jammer dat het eind zo triest is. De personages zijn heel goed neergezet, iedere patiënt heeft zijn eigen vreemde karaktertrekjes. Ik voelde veel sympathie voor de patiënten. Ik zou anderen aanraden dit boek te lezen omdat het leuk geschreven is en het verhaal heel goed is.


3. Verdieping:
a. Samenvatting: Het verhaal speelt zich af in een psychiatrische inrichting en vertelt over de gebeurtenissen die zich afspelen op één van de afdelingen van de inrichting. Die afdeling wordt geleid door de “Big Nurse”. Je ziet de gebeurtenissen beschreven door de ogen van één van de patiënten, Chief Bromden. Alle patiënten worden door de strenge regels van de “Big Nurse” onder de duim gehouden en alles verloopt precies zoals zij het wil. Niemand durft tegen haar autoriteit in opstand te komen, bang voor de gevolgen. De “Big Nurse” kan opstandige patiënten schok therapie laten ondergaan en in het ergste geval ze een operatie laten ondergaan waarbij een deel van je hersenen wordt verwijderd (lobotomie) waardoor je een kasplantje wordt. Het leven op de afdeling is eentonig en bedrukt en patiënten zitten daar slechts hun dagen te slijten.
Op een dag zal alles veranderen. Dat is de dag waarop een nieuwe patiënt, Randle Patrick McMurphy, op de afdeling wordt gebracht. Hij blijkt al gauw anders te zijn dan de anderen. Hij wil zich niet zomaar laten onderdrukken door de “Big Nurse” en hij is het niet eens met veel van de regels. Hij sluit al meteen een weddenschap af met de patiënten dat hij binnen een week de “Big Nurse” op de kast kan jagen. Tegen de verwachtingen van alle patiënten in lukt dit. Het valt McMurphy op dat niemand op de afdeling lacht en ziet het als een uitdaging om de patiënten weer eens echt te laten lachen. De patiënten op de afdeling zijn eerst terughoudend en weten niet hoe ze met McMurphy’s opgewekte en luidruchtige gedrag om moeten gaan, maar langzaam maar zeker wint hij hun sympathie en zorgt ervoor dat ze zich losser gaan gedragen. Hij zorgt ervoor dat de patiënten één groep vormen tegen het beleid van de “Big Nurse”.
De “Big Nurse” heeft door wat McMurphy aan het doen is, en is niet blij met zijn aanwezigheid. Maar ze laat hem zijn gang gaan en wacht totdat hij het opgeeft of een fout maakt. Ondertussen staat zij hem ook in de weg door al haar autoritaire krachten in de strijd te gooien en altijd de “sweet angel of mercy” te blijven. McMurphy krijgt door dat zijn rebelse gedrag geen zin heeft en bovendien ontdekt hij dat hij alleen kan worden vrijgelaten wanneer de “Big Nurse” daarvoor toestemming geeft. Hij besluit zich daarom koest te houden, boos dat de andere patiënten hem dit niet hadden verteld. Het blijkt dat veel van hen vrijwillig op de afdeling zitten, wat Mack niet kan begrijpen.
Als de “Big Nurse” na een paar weken terug komt op het opstandige gedrag van de patiënten sinds Mack’s komst en ze verbiedt om te kaarten onderneemt McMurphy pas weer actie. De strijd zet zich voort. Mack probeert allerlei dingen te regelen via de wat mildere dokter, die soms de moed heeft tegen het gezag van de “Big Nurse” in te gaan. Zo krijgen de patiënten een basketbal en mogen ze op een vistrip gaan. Na de vistrip moeten de mannen speciaal worden gereinigd vanwege mogelijk ongedierte en er ontstaat een gevecht tussen McMurphy en Chief Bromden en de “Black Boys”, verpleeghulpen van de “Big Nurse”. De Chief en Mack krijgen shock therapie als straf. Na hun terugkomst worden ze als helden ontvangen. Die avond had Mack geregeld dat een vriendin een nachtelijk bezoek zou brengen aan de afdeling. Het wordt een hele leuke nacht met veel alcohol en plezier. Ze hadden een mooie afloop gepland, Mack’s ontsnapping, en iedereen zag alles weer rooskleurig in. Maar Mack valt in slaap en de volgend ochtend wordt iedereen gesnapt. Een grote straf hangt hen boven het hoofd, want de “Big Nurse” is woedend. Billy heeft de nacht doorgebracht met één van de meisjes en ook hij wordt gesnapt. De “Big Nurse” dreigt het tegen zijn moeder te vertellen en hoe erg haar dat zou teleurstellen. Billy raakt helemaal overstuur pleegt zelfmoord. De “Big Nurse” geeft Mack hier de schuld van. Dit is de laatste druppel voor Mack en hij valt haar aan. Hij wordt meegenomen naar een gesloten afdeling.
Hierna volgt dat veel patiënten, die daar vrijwillig zitten, als protest vertrekken. De “Big Nurse” komt terug met haar nek in het verband en met blauwe plekken en voelt dat er van haar oude gezag niet veel over is. Na drie weken komt ook Mack terug. Hij blijkt te zijn geopereerd aan zijn hersenen wat hem tot een kasplantje maakt. De overgebleven patiënten kunnen het niet geloven, hij ziet er helemaal niet uit zoals de echte McMurphy. Chief kan het niet aanzien en maakt een eind aan het leven van Mack. Daarna ontsnapt hij uit de inrichting en vlucht in de richting van Canada.

b. Schrijfstijl: de schrijfstijl is vrij modern, je leest het vlot weg. Er wordt veel beschreven door de ogen van de Chief. De dialogen zijn geschreven in spreektaal. Dat was eerst even wennen, maar daarna was het ook wel leuk. Dat maakt dat je je beter kan inleven in het verhaal, omdat de taal al zo echt beschreven wordt. Je hoort de mensen het al echt zeggen, met al hun Amerikaanse gescheld tussendoor. Er zaten best veel type fouten in, maar dat zal wel aan de oude druk liggen. Er worden niet veel moeilijke woorden gebruikt, het verhaal is goed te volgen.

Ruimte: het verhaal speelt zich af in Amerika halverwege de 20e eeuw op een afdeling van een psychiatrische inrichting. Ze verlaten alleen de afdeling tijdens de vistrip en in de flashbacks van de Chief.

Verhaalfiguren:
Randle Patrick McMurphy: patiënt, hij is 35 jaar. Hij deed alsof hij vreemde geluiden hoorde om te ontsnappen aan het harde werken op Pendleton Prison Farm. Zijn diagnose is psychopaat, maar hij is helemaal niet gek. Hij is roodharig en heeft bakkebaarden en een litteken op zijn neus. Hij draagt altijd een pet. Hij heeft een luide stem en is goedlachs. Hij is een makkelijke prater en probeert iedereen altijd aan het lachen te maken. Hij is een gokverslaafde. Hij heeft een sterke wil en moeite met autoriteit. Hij weet veel vrienden te maken op de afdeling en leert hen hoe je vrij kunt zijn.

Chief Bromden: patiënt, hij is half Indiaan en een enorme man. Hij zit het langst op de afdeling, al 10 jaar, sinds het eind van de WOII. Hij is een “Chronic”, een patiënt die niet meer beter wordt. Hij verbeeldt zichzelf dat hij klein en zwak is en doet alsof hij doofstom is om zichzelf te beschermen. Hij veegt de hele dag de vloer. Hij wordt een goede vriend van Mack die ervoor zorgt dat Chief zijn oude kracht weer terug krijgt.


Cheswick: patiënt, hij is dik en roze en een grote bewonderaar van Mack. Hij verdrinkt op een gegeven moment in het zwembad tijdens een verplicht bezoek aan het zwembad.

Dale Harding: patiënt, hij heeft mooie sierlijke handen die hij niet altijd onder controle heeft. Wordt een echte vriend van Mack. Hij is intelligent en ook een goede prater. Hij is door zijn vrouw naar de afdeling gebracht.

Billy Bibbit: patiënt, hij stottert en ziet Mack als zijn speciale vriend en held. Hij zit onder de sproeten en ziet er erg jong uit. Hij is gedomineerd door zijn moeder die een goede vriend van de “Big Nurse” is. Hij pleegt op het laatst zelfmoord.

Fredrickson: patiënt, hij kan soms grote mond opzetten en het daarna terugnemen en zijn excuses aanbieden. Hij wordt ook een vriend van Mack.

Scanlon: patiënt, hij heeft last van epileptische aanvallen, maar wil zijn pilletjes daartegen niet innemen. Hij is één van de laatste vrienden van Mack die overblijft op de afdeling en hij helpt Chief bij zijn ontsnapping na Mack’s dood.

Miss Ratched: ook wel de “ Big Nurse” genoemd. Ze is 50 jaar oud en zit het langst op de afdeling. Ze is een voormalige leger zuster. Ze is een vertegenwoordigster van “The Combine”. Zo noemt de Chief de kracht van de onderdrukkende organisaties in de samenleving. Ze handhaaft de orde door de patiënten tegen elkaar op te zetten. Ze ziet er perfect uit, alles past precies bij elkaar, behalve haar enorme boezem. Ze wil dat alles op haar afdeling soepel verloopt, en afwijkend gedrag wordt dan ook niet getolereerd. Iedereen die anders of rebels is, moet vriendelijk maar beslist terug in de lijn geduwd worden.

Dokter Spivey: hij is eigenlijk hoofd van de afdeling, maar de “Big Nurse” maakt in feite alle beslissingen. Hij beschouwt haar ook als een hoger gezag en gedraagt zich ondergeschikt in haar bijzijn. Mack weet hem soms heel enthousiast te krijgen en dan kan hij nog wel eens genoeg moed bij elkaar rapen om een plan door te voeren en tegen de “Big Nurse” in te gaan.

Black boys (Warren, Washington en Geever): hulpjes van de “Big Nurse” uitgekozen door haar vanwege hun vijandigheid en kracht. Ze zorgen voor orde op de afdeling.

Situaties: de situaties zijn heel realistisch en worden duidelijk en uitgebreid beschreven. Het verhaal is een beetje traag en de situaties volgen elkaar dus niet snel op.

Vertelwijze: het verhaal wordt vertelt vanuit het oogpunt van Chief Bromden, er is dus een ik- vertelperspectief. Je neemt dus vanzelf de mening of standpunten van Chief Bromden over omdat je die als enige te weten komt. Je leert Chief Bromden ook heel goed kennen, omdat je al zijn gedachtes leest. De gebeurtenissen die zich afspelen op de afdeling worden chronologisch vertelt. Tussendoor lees je af en toe flashbacks uit het leven van Chief.

c.

1. De oneerlijke strijd tussen het individu en het gezag kan fataal aflopen.
2. Gezag: dat komt in het verhaal voor in de vorm van de “Big Nurse”. Zij vertegenwoordigt de maatschappij met al hun regels en controles. Het gezag leidt tot veel conflicten.
Macht: in het boek kom je twee verschillende soorten macht tegen, de autoritaire macht en de macht van een sterke wil. Die twee raken met elkaar in conflict.
Vriendschap en vertrouwen: Door deze twee zaken kun je weerstand bieden aan “The Combine”. Dat ondervindt Chief Bromden. Door zijn vriendschap met Mack en zijn vertrouwen in hem kan Chief de maatschappij weer aan.
3. ‘Cuckoo’ in plat Amerikaans betekent gek of krankzinnig. Daarom kun je ‘cuckoos nest’ gebruiken als metafoor voor de psychiatrische inrichting voor geestelijk gestoorden, waar dit boek om gaat. De titel van de roman komt uit een aftelrijmpje dat de Chief van zijn grootmoeder heeft geleerd, over drie wilde ganzen waarvan er één een duikvlucht maakt over het koekoeksnest om er een jong uit te plukken:
“…one flew east, one flew west, one flew over the cuckoos nest” (blz. 239)
In de ogen van de Chief is Mack de wilde gans (een symbool van vrijheid) die hem uit het koekoeksnest (de psychiatrische inrichting) plukt. In het boek wordt beschreven wat er gebeurt als McMurphy, de wilde gans, het koekoeksnest, het ziekenhuis, induikt. De strijd die ontstaat tussen de vrije individu en het gezag loopt fataal af voor McMurphy.

4. Beoordeling
Welke verhaalelementen hebben voor jou een positieve werking?
- Aangrijpend, omdat ik dan erg meevoel met de hoofdpersonen. Zo kom je helemaal in het verhaal. Als Mack naar binnen wordt gebracht als hij geopereerd is reageren zijn vrienden ongelovig. Ze willen hoop houden en positief blijven door te denken dat dit Mack niet is.

“After a minute of silence Scanlon turned and spat on the floor.”Aaah, what’s the old bitch tryin’ to put over on us anyhow, for crap sakes. That ain’t him.”
“Nothing like him, “Martini said.

“How stupid she think we are?” ( blz. 269 )

- Realistisch, de gebeurtenissen die de Chief beschrijft zijn van die normale dingen, voor een psychiatrische patiënt dan, en doordat ze zo gewoon zijn raak je echt in de wereld van Chief en de andere patiënten. Alles komt heel echt over en dan kom je beter in het verhaal.
- Boeiend, het verhaal spreekt me aan en is niet saai. Dan is het leuker om het boek te lezen.

Welk tekstgedeelte spreekt je het sterkst aan en waarom?
Het laatste tekstgedeelte spreekt me het sterkst aan, omdat dat heel triest en verdrietig is. Bovendien doet de Chief iets wat ik niet had onverwacht, hij doodt Mack en ontsnapt. Wat ik zo aangrijpend vindt is dat Chief ontsnapt met indirecte hulp van Mack. Mack heeft namelijk gezorgd dat Chief zijn oude kracht weer terug krijgt en hij had helemaal in het begin al bedacht hoe je kon ontsnappen. Hij zou als hij sterk genoeg was, de control panel gebruiken om het glas in te gooien. Doordat Chief weer sterk was geworden, was hij in staat om de control panel door het glas te gooien en te ontsnappen.

“Is it finished?”
I told him yeah.
“Christ,” he said then, “she’ll know. You realize that, dont you? Sure, nobody’ll be able to prove anything- anybody coulda kicked off in post-operative like he was, happens all the time- but her, she’ll know.”
I didn’t say anything.
“Was I you, Chief, I’d breeze my tail outa here. Yessir. I tell you what. You leave outa here, and I’ll say I saw him up and moving around after you left and cover you that way. That’s the best idea, don’t you think?”
“Oh, yeah, just like that. Just ask ‘em to unloch the door and let me out.”

“No. He showed you how one time, if you think back. That very first week. You remember?”” (blz. 271)

Welke verhaalelementen hebben voor jou een negatieve werking?
De flashbacks van de jeugd van de Chief en over zijn Papa hebben voor mij een negatieve werking, omdat de Chief toch al niet de eigenlijke hoofdpersoon is en zijn jeugd dus al helemaal niet boeit voor het verhaal. Bovendien is zijn jeugd een beetje saai en vreemd.

“(Papa tells me to keep still, tells me that the dog senses a bird somewheres right close. We borrowed a pointer dog from a man in The Dallas. All the village dogs are no- ‘count mongrels, Papa says, fish-gut eaters and no class a-tall; this here dog, he got insteek!…”

Soms vind ik dat er teveel beschreven wordt door de Chief, dat is niet overbodig en maakt het verhaal soms een beetje saai.