® Genre: Roman ® Tijd: Eind achttiende begin negentiende eeuw ® Plaats: Engeland. Jane bevindt zich achtereenvolgens voor langere tijd op vijf verschillende plaatsen: Gateshead (bij haar tante), Lowood’s (de kostschool voor ouderloze kinderen), Thornfield (waar ze als gouvernante bij Mr. Rochester werkt), Morton (waar ze opgevangen wordt door haar neef en nichten en schooljuffrouw wordt) en Ferndean (de plek waar ze weer met Mr. Rochester verenigd wordt en de rest van haar leven zal slijten). ® Vertellersperspectief: Het verhaal is in de eerste persoon geschreven, vanuit de ogen van Jane Eyre, de hoofdpersoon. Het is later geschreven dan het zich afspeelt, het is een reeks terugblikken en alles is in de verleden tijd geschreven.
® Opbouw: Drie ‘Volumes’ waarin we de ontwikkeling van Jane zien. Haar levensloop tot wanneer ze het boek ‘schrijft’. ® Hoofdthema: De ontwikkeling van een eigenzinnige vrouw in de vorige eeuw. ® Hoofdpersonen: Jane Eyre: Om haar draait het hele verhaal. Het is uit haar ogen geschreven en we volgen haar mentale en fysieke ontwikkeling. Ze is erg eigenzinnig, houdt erg van haar vrijheid, is onafhankelijk en weet haar wil op te leggen aan ieder die haar in de weg komt te zitten. In de loop van het boek wordt Jane steeds sterker. Haar ouders zijn overleden en haar oom heeft de zorg voor haar op zich genomen. Bij zijn dood heeft hij zijn vrouw Mrs. Reed laten beloven voor Jane te zorgen, maar zij mag Jane niet en behandelt haar slecht. Mr. Rochester: De eigenaar van Thornfield, een landgoed, huis waar Jane als gouvernante gaat werken. Het is een man die veel heeft meegemaakt en getekend is door het leven. Mr. Rochester staat voor de mannelijkheid. Hij is de kracht, en robuustheid van de man. Veel mensen vinden hem lelijk door zijn grove trekken. In de loop van het verhaal wordt hij in tegenstelling tot Jane juist zwakker. En toont hij dat de man ook een zachte, hulpeloze kant heeft. Mrs. Rochester: Zij is de eerste vrouw van Mr. Rochester. Ze is echter helemaal gestoord en wordt ‘bewaard’ op de zolder onder toezicht van de bediende Grace Poole. Zij wordt maar een paar keer oppervlakkig genoemd, maar ze speelt toch een belangrijke rol in het verhaal Ze representeert het verleden van Mr. Rochester, instabiliteit, dreigende vrouwelijkheid en gestoordheid. Zij is degene die het geluk van Mr. Rochester en Jane in de weg staat. St. John Rivers: De man die Jane red van haar dood. Later blijkt hij haar neef te zijn. Hij is dominee en woont samen met zijn zussen die erg goed contrasteren met hem. Het is een complex persoon, heel knap omschreven. Egoïstisch en standvastig. Hij heeft een vreemde roeping om missionaris in India te worden en wil Jane als missionaris’ vrouw. Adèle: De adoptieve dochter van Mr. Rochester. De dochter van een van zijn minnaressen. Ze is verwend en let alleen op kleding. Jane wordt aangenomen om haar gouvernante te zijn. Helen: een kleine rol maar toch belangrijk. Helen is de vriendin van Jane terwijl ze op Lowood’s zit. Ze is te goed voor de wereld en is een zeer positieve invloed op Jane. Ze sterft jong. Jane slaapt naast haar terwijl ze sterft. ® Samenvatting: Het verhaal begint in Gateshead, het huis van haar tante Mrs. Reed. Jane heeft er een heel ongelukkig leven omdat ze niet goed wordt behandeld en geterroriseerd wordt door haar neef. Men vindt haar brutaal en ze wordt een aantal keren opgesloten. Op een zekere dag heeft Jane genoeg van het treiteren van haar neef en tante en valt ze uit tegen Mrs. Reed. Uit wraak stuur Mrs. Reed haar naar een kostschool voor weeskinderen: Lowood’s. Op Lowood’s heerst een strenge discipline. Het leven is saai en hard. In het begin kan Jane haar draai niet vinden en heeft ze geen vrienden. Dan ontmoet ze Helen en leert veel van haar. Ze verblijft acht jaar op Lowood’s. Van haar tiende tot haar achttiende en de laatste twee jaar is ze docente. Het leven benauwt haar na zoveel jaar echter en ze impulsief besluit ze een advertentie te zetten voor een baan als gouvernante. Ze wordt aangenomen op Thornfield om de gouvernante van Adèle te worden. Wanneer de eigenaar van Thornfield, Mr. Rochester, eindelijk een keer thuis is, wordt ze aan hem voorgesteld. Het klikt gelijk op een bijzondere manier tussen Mr. Rochester en Jane. Ze heeft scherpe gesprekken met hem en is blij met de onderbreking van de dagelijkse sleur. Jane merkt dat ze verliefd wordt op Mr. Rochester, ze kan er niets aan doen, het overkomt haar gewoon. Mr. Rochester gaat echter met een beeldschone dame trouwen, Blanche Ingram. Zij is een dame die op bezoek is samen met een heel gezelschap voorname vrienden van Mr. Rochester. Hieronder bevindt zich later ook Mr. Mason. Een paar ongelukken doen zich voor. ‘s Nachts wordt kort daarvoor Mr. Rochester’s slaapkamer in de brand gestoken en terwijl het gezelschap er is, komt er allemaal geschreeuw van boven. Tweemaal is het door toedoen van Mrs. Rochester. Mr. Mason blijkt de broer van Mrs. Rochester te zijn en hij wordt door de gek aangevallen. Jane begrijpt er niets van en verdenkt Grace Poole van dit alles. Zij is onwetend van de gek die opgesloten is op zolder, ookal moet ze helpen met het verzorgen van Mr. Mason. Als Jane wordt opgezocht door de tuinman van haar tante Reed om haar op haar sterfbed nog te bezoeken, vertrekt Jane voor een maand. Mrs. Reed sterft nadat ze Jane vertelt over haar Oom John Eyre die haar wilde adopteren. Als ze weer terugkeert, blijkt dat Mr. Rochester haar heel erg gemist heeft. Hij gaat niet meer met Blanche Ingram trouwen, maar verklaart eindelijk zijn liefde aan Jane, nadat zij hem haar liefdesverklaring heeft gegeven. Hij vraagt haar ten huwelijk en vertelt dat het verhaal van het huwelijk met Miss Ingram een truc was om haar liefdesverklaring te horen. Een maand later staan ze in de kerk om getrouwd te worden. Dan komt er een wending. Vlak voor het ja-woord komen er twee mannen de kerk in die protest uiten tegen het huwelijk. Het zijn Mr. Mason en zijn advocaat. Ze claimen dat Mr. Rochester al getrouwd is en dat zijn vrouw nog leeft. Mr. Rochester ziet zijn leven weer voor zich instorten maar wil de waarheid wel bevestigen. Hij laat Mrs. Rochester aan Jane zien en hij denkt dat het daarna wel goed komt. Jane is echter diep gekwetst en besluit, hoeveel pijn het haar ook doet, bij hem weg te gaan. Ze vertrekt onaangekondigd. Jane zwerft drie dagen rond, zonder eten of drinke, zonder geld of onderdak. Op de derde dag komt ze drijfnat en halfdood bij een huis aan en vraagt om onderdak. De familie Rivers ontvangt haar. Het zijn de zusjes Rivers en dominee St. John Rivers. Ze mag bij hen blijven en St. John Rivers regelt een baan als schooljuffrouw voor haar in Morton. Het blijkt dat het de Rivers Jane’s neef en nichten zijn en ze is zielsgelukkig. Ze erft eveneens twintig duizend pond van de inmiddels overleden John Eyre en verdeelt dat met de Rivers. Haar leven is na een jaartotaal veranderd, maar ze mist nog iets. Ze beseft dat ze nog veel van Mr. Rochester houdt, en als St. John Rivers haar ten huwelijk vraagt, niet uit liefde maar omdat hij haar mee wil naar India, wijst ze hem af en gaat ze terug naar Mr. Rochester. Het wordt een zoektocht naar haar verloren liefde. Mrs. Rochester schijnt zich een jaar daarvoor van het dak van Thornfield te hebben gestort nadat ze het huis in de brand had gestoken. Mr. Rochester is blind en heeft maar een hand over omdat hij zijn vrouw probeerde te redden. Maar Jane vindt het niet erg en houdt nog zielsveel van hem. Mr. Rochester, diepongelukkig omdat Jane weg was, leeft weer helemaal op en ze trouwen. Tien jaar gaat voorbij en Jane schrijft dit levensverhaal op.