Fatal Error door John Boland

Gegevens van het boek
Auteur: John Boland (1913 – 1976)
Oorspronkelijke titel: Fatal Error
Voor het eerst gepubliceerd in: 1962
Nederlandse titel: Fatale fout
Vertaling: J.F. Kliphuis
Uitgeverij: L.J. Veen’s Uitgeversmaatschappij NV, Amsterdam, zonder jaar, 1e druk, Amstel Detective Serie ADT 2
Aantal pagina’s: 156
Genre: detectiveroman

Samenvatting van het boek
Elizabeth Moore, directrice van een uitzendbureau voor fotomodellen en mannequins, wordt vermist. Ze is in Devon gaan zwemmen vanaf de boot van haar echtgenoot, Gregory Moore - die eigenaar is van het genoemde uitzendbureau -, en niet teruggekeerd. Dit feit wekt de interesse van Nicholas (“Nick”) Henderson die hoofd van de afdeling “Controle Schade-aanvragen” is van de levensverzekeringsmaatschappij, waarbij Elizabeth een levensverzekering heeft lopen. Aanvankelijk was de verzekering op het leven van zijn vrouw drie jaar geleden door Gregory afgesloten voor een bedrag van vijfduizend pond, maar bijna een jaar geleden verhoogde hij de verzekerde som opeens naar twintigduizend pond. Henderson besluit Gregory op te zoeken op zijn kantoor in Londen, maar hij krijgt daar van de bedrijfsleider, Bruce Trellant, te horen, dat Gregory in Devon verblijft. Henderson ontmoet op het kantoor van Gregory toevallig een collega van een andere verzekeringsmaatschappij, namelijk Kay Lesley. Zij treedt op namens een juwelier die een smaragden halssnoer ter waarde van vijfendertigduizend pond aan de firma Moore uitgeleend heeft ten behoeve van een fotosessie. Het halssnoer wordt nu ook vermist. De firma Moore blijkt ook nog twee bontmantels van een bontfirma geleend te hebben en ook die mantels zijn verdwenen.

Zowel Henderson als Kay vertrekken naar Devon om met Gregory te gaan praten. In de trein ontmoeten ze elkaar weer en Kay voelt zich tot Henderson aangetrokken. Ze komt zelf uit Australië en hoopt met deze zaak haar naam bij haar verzekeringsmaatschappij te kunnen vestigen. Als ze met Gregory praat, is ze ervan overtuigd, dat hij onschuldig is. Henderson denkt daar anders over. Hij denkt, dat Gregory achter de verdwijning van Elizabeth zit om zo het verzekeringsgeld op te kunnen strijken. Intussen wordt aan de kust het lijk van Elizabeth gevonden. Ze blijkt door een pistoolschot in het achterhoofd te zijn vermoord. Kay kan niet geloven, dat Gregory daar achter zit. Henderson vertelt haar, dat ook de postzegelverzameling van Gregory uit zijn huis in Devon verdwenen is. Het lijkt erop, dat dat ook om verzekeringstechnische redenen gedaan is. Als Kay en Henderson met Gregory gaan praten, vertelt hij hun, dat hij met Elizabeth is gaan varen en dat hij op het dek is gaan slapen. Elizabeth moet toen zijn gaan zwemmen, want toen Gregory wakker werd, was Elizabeth weg. Henderson gelooft het verhaal niet, maar heeft vooralsnog geen enkel bewijs. Het lijkt er overigens niet op, dat geldgebrek het motief is voor Gregory. Hij lijkt goed in zijn slappe was te zitten. Als Kay en Henderson vertrekken, arriveert de politie die Gregory arresteert op verdenking van moord op zijn echtgenote. Het pistoolschot komt namelijk uit het pistool van Gregory en dat is gevonden in het schrijfbureau van Gregory.

Henderson keert terug naar Londen. Kay gaat praten met de huishoudster van Gregory. Zij vertelt Kay, dat zij niet erg gesteld was op Elizabeth en dat Gregory het liefst thuis was. Gregory en Elizabeth hadden daar ook altijd ruzie over. Elizabeth ging graag uit en daarom ging ze vaak zwemmen, waarbij ze overigens graag naar mannen keek. Kay spreekt ook nog met een vriend van Gregory, Cecil Bryne. Hij vertelt haar, dat Gregory vijftig jaar oud is en Elizabeth dertig. Bryne geeft ook aan, dat beide echtelieden altijd ruzie hadden en dat Gregory een liefje had in Falmouth. Gregory heeft ook eens een dienstmeisje, Harriet Thompson, in zijn huis zwanger gemaakt, waarna het meisje snel vertrok. In Londen zoekt Kay Trellant op. Ze denkt, dat hij wellicht het halssnoer en de bontmantels verduisterd heeft om een slaatje uit het hele geval te slaan. Trellant vertelt Kay echter, dat hij het idee heeft, dat Elizabeth de boel bezwendelde. Kay hoort van de receptioniste van het modellenbureau, dat Elizabeth met een grote stunt bezig was, waardoor het bureau rijk en beroemd zou worden. Ze plaatste daarvoor een advertentie en wilde alle modellen persoonlijk spreken. Trellant mocht de modellen niet eens zien, iets waar hij buitengewoon verbolgen over was. Trellant mocht Elizabeth dan ook niet zo graag. Dan hoort Kay van de politie, dat Bryne ook vermoord is. Hij is met een mes doodgestoken. Bryne blijkt een afperser geweest te zijn. Kay vraagt zich af of er sprake is van een en dezelfde moordenaar. Henderson gelooft daar op voorhand niet zo in. Het gebeurt volgens hem wel vaker, dat een afperser door een van zijn slachtoffers vermoord wordt.

Kay gaat weer naar Devon. Ze praat met Harriet en van haar hoort ze, dat het verhaal van Bryne niet klopt. Bryne was zelf de vader van haar kind. Harriet vond Gregory aardig, maar Elizabeth een “nieuwsgierig rotwijf”. Het liefje van Gregory in Falmouth blijkt de eerzame weduwe Widney te zijn die Gregory regelmatig opzocht om hem postzegels te verkopen voor zijn verzameling. Bryne had Kay dus het nodige op de mouw gespeld. Kay wordt door haar chef van de zaak gehaald, omdat de vermiste spullen niet boven water gekomen zijn, maar Kay besluit op eigen houtje verder te gaan met de zaak Moore. Kay spoort een aantal modellen op die op de geheimzinnige advertentie van Elizabeth gereageerd hebben, maar wordt van hen niet veel wijzer. Een van de betreffende modellen, Ann Roberts, blijkt overigens te zijn verdwenen. Ze woont samen met Doris Brompton, een niet al te aantrekkelijke secretaresse. Doris is ongerust, omdat Ann vertrokken is en nog niet teruggekeerd is. Ann blijkt heel veel mooie kleren te hebben. Kay vraagt zich af of er een relatie is tussen Ann en de kwestie Moore. Later belt Doris Kay op met de melding, dat Ann thuis geweest is. Doris was er op dat moment weliswaar niet, maar Ann heeft kennelijk een koffertje met papieren meegenomen. Doris is ervan overtuigd, dat Ann in de problemen zit. Ann blijkt in Devon in het hotel van het plaatsje gelogeerd te hebben waar Elizabeth verdronken is. Volgens Kay kan dat geen toeval zijn.

Kay vertrekt weer naar Devon en gaat in het hotel logeren waar ook Ann gelogeerd heeft. Ze vraagt wat informatie over Ann aan de hotelgasten, maar komt daar niet heel veel verder mee. Kay ontmoet een Amerikaanse, Lois Gray, met wie ze vriendschap sluit. Lois verblijft al zes maanden in het hotel, maar zegt Ann niet te kennen. Het blijkt, dat Ann een kamer naast die van Lois had en dat Lois wel op de dag, dat Ann het hotel verliet, een ruzie hoorde in de kamer van Ann, kennelijk met een man. Kay vraagt zich af of een werknemer van het hotel die man was. Kelners proberen nog wel eens iets met een alleenstaande vrouwelijke gast. Het enige personeelslid, dat daarvoor in aanmerking komt, is de Ierse kelner Robert McMinnis. McMinnis is inderdaad het juiste type, maar hij zegt Ann niet te kennen. Als Kay later op de avond een eindje gaat wandelen, wordt ze opeens aangevallen door iemand die er uitziet als een lelijke zwerver. De zwerver probeert haar te vermoorden, maar Kay vecht terug en weet daardoor haar leven te redden. Ze raakt daarbij echter wel behoorlijk gewond. Henderson wordt door inspecteur Reeves van de politie in Devon opgebeld en hij vertrekt halsoverkop naar Devon. Het gaat gelukkig al snel weer wat beter met Kay, maar Kay is er nu vast van overtuigd, dat de poging tot moord op haar te maken moet hebben met de moord op Elizabeth en Bryne.

Als Henderson besluit Kay mee te nemen naar een gemaskerd dansfeestje, komen ze erachter, dat de zwerver die Kay aanviel een masker gedragen moet hebben. Het was dus geen echte zwerver. Daarmee staat echter ook vast, dat er een bewuste moordpoging op Kay gedaan is. Zelfs Henderson moet dat nu toegeven. Henderson vraagt zich af of McMinnis zich misschien als zwerver verkleed heeft en Kay aanviel. Hij was vrij op dat moment. Inspecteur Reeves komt er echter achter, dat McMinnis een alibi heeft. Hij zou bij een vrouw geweest zijn. Later blijkt McMinnis echter verdwenen te zijn. De politie komt er dan achter, dat hij een bigamist is die regelmatig met oudere vrouwen trouwde. Lois neemt intussen afscheid van Kay. Ze zegt, dat ze bij vrienden van haar gaat logeren. Henderson ontdekt nog, dat Elizabeth regelmatig in een pension logeerde, maar dat ze daar dan maar een paar nachten per week sliep. Waar ze de overige nachten sliep, is onbekend. Dan hoort Kay, dat McMinnis dood is. De politie vond zijn lijk in zee, tachtig kilometer verderop. Hij blijkt te zijn verdronken. Onderzoek wijst echter uit, dat hij een grote hoeveelheid slaapmiddel in zijn maag had zitten. De politie houdt het voorlopig op zelfmoord.

Kay ontdekt in het hotel een nieuw spoor. Als ze met het hoofd van de huishoudelijke dienst over Ann Roberts praat, komt ze erachter, dat Lois tegen haar gelogen heeft. Het verhaal, dat Lois opdiste over de ruzie in de kamer van Ann, is niet waar, omdat Lois op dat moment niet in het hotel was. Lois heeft wel een vaste kamer in het hotel, maar ze slaapt er wekelijks maar een of twee nachten. Als Henderson dit van Kay verneemt, ruikt hij een spoor. Ook Elizabeth was van oorsprong een Amerikaanse. Zowel Elizabeth als Lois hadden permanent een kamer in een hotel c.q. pension, maar verbleven er maar heel weinig. Henderson verneemt via de Amerikaanse ambassade, dat er geen Lois Gray in Engeland is op dit moment. Via zijn contacten in Amerika komt hij er verder achter, dat er vier jaar geleden wel een paspoort op naam van Lois Gray afgegeven is, maar dat Lois een maand later spoorloos verdween. En het beroep van Lois was fotomodel! De vraag is nu wie de dame is die zich momenteel voor Lois Gray uitgeeft. Henderson denkt, dat de oorspronkelijke Lois Gray en Elizabeth Moore een en dezelfde persoon zijn. Henderson ontdekt nog meer. Kort na de verdwijning van Lois, werd uit de Golf van Mexico het dode lichaam van de vrouw van de fabrikant George Horowitz gehaald. Zij had ook een schot in het achterhoofd en ook bij haar was kort tevoren door haar man de levensverzekering verhoogd. Horowitz zit nu in de gevangenis. Henderson begint een patroon te zien, maar moet van zijn chef plotseling naar Duitsland om daar een schilderijendiefstal te gaan onderzoeken. Kay zet het onderzoek voort.

Kay belt zelf ook nog met Amerika en hoort daar, dat er nog meer gevallen van verzekeringsfraude geweest zijn. Drie jaar voor de zaak Horowitz was er een soortgelijke zaak en vlak voor dat geval werd er een jonge vrouw vermist, te weten Elizabeth Terridge. Dat blijkt de meisjesnaam van Elizabeth Moore te zijn! In Devon gaat Kay verder op onderzoek uit. Ze hoort daar, dat Lois Gray definitief uit het hotel vertrokken is. Kay vermoedt, dat Elizabeth en Lois samenwerken in deze verzekeringsfraude. Ze vermoedt, dat Elizabeth van de boot van haar man naar de boot van Lois gezwommen is en toen verdween. Kay vraagt na of er een boot aan Lois verhuurd is en een verhuurder vertelt haar, dat hij een boot verhuurd heeft aan een zekere Ann Roberts. Kay beseft, dat ze beet heeft. De boot blijkt echter nog steeds verhuurd te zijn. Elizabeth en Lois moeten dus nog in de buurt zijn. Kay wil de boot opsporen en ontdekt deze in Dorset, ongeveer tachtig kilometer verderop, in een beschutte baai, in de buurt van de plek waar McMinnis in zee gevonden is. De motorboot ligt naast een soort woonboot en er is niemand te zien. Kay observeert de boot enkele dagen vanuit de bosjes, maar er komt niemand opdagen. Als ze later terugkeert, staat er echter een lege melkfles voor de kajuitdeur. Er is nu dus iemand aan boord. Dat blijkt een knappe jonge vrouw te zijn, waarschijnlijk Elizabeth Moore. De jonge vrouw wordt een paar keer opgehaald door een ander motorbootje met daarin een man van middelbare leeftijd. Kay vraagt zich af wie die man is. Is het een medeplichtige of is het een nieuw slachtoffer? Als Kay op een keer aan boord gaat kijken, ziet ze door het raam op tafel een rode pruik liggen. Lois Gray heeft rood haar en Kay vraagt zich nu af wat dit betekent.

Kay wordt door Elizabeth aan boord gesnapt en door haar in de provisiekast van de woonboot opgesloten. Elizabeth ondervraagt Kay vervolgens en vraagt haar hoe ze haar op het spoor gekomen is. Als ze hoort, dat dat via de gehuurde motorboot op naam van Ann Roberts gebeurd is, beseft Elizabeth, dat ze daarmee een grote fout gemaakt heeft. Ze wil haar sporen nu echter zorgvuldig uitwissen. Kay twijfelt er overigens niet aan, dat Elizabeth haar uiteindelijk ook zal vermoorden, net zoals ze met haar andere slachtoffers gedaan heeft. Intussen keert Henderson terug uit Duitsland, waar hij de schilderijendiefstal opgelost heeft. Als hij via een hem door Kay gezonden brief leest wat ze aan het doen is, vertrekt hij ook naar Dorset. In het hotel van Kay hoort hij echter, dat Kay verdwenen is. Henderson maakt zich erg ongerust en vindt, dat Kay te veel op eigen houtje gedaan heeft. Intussen denkt Elizabeth Moore na. Ze is bezig met haar volgende slachtoffer, de miljonair Harry Belmont. Als hij met haar trouwt, is ze binnen en kan ze stoppen met haar verzekeringsfraude. Elizabeth is ook dezelfde persoon als Lois Gray. Ze heeft zich met behulp van de rode pruik verkleed als Lois om zo de boel op de plaats van de misdaad een beetje in de gaten te kunnen houden. Ze zal Kay nu moeten doden. Dan kraait er verder geen haan meer naar.

Als Elizabeth later met Harry uitgaat, vraagt hij haar inderdaad ten huwelijk. Haar kostje is dus gekocht. Ze zullen binnen twee dagen met zijn jacht naar Gibraltar vertrekken en later naar Amerika gaan. Elizabeth besluit de woonboot te laten zinken, zodat Kay zal verdrinken. Intussen licht Henderson de politie in en die weet de boot al gauw op te sporen. Als ze gaan kijken, blijkt de boot bijna gezonken. Kay heeft nog maar heel weinig lucht en begint te roepen als ze de politie hoort. Op het allerlaatste nippertje wordt Kay gered en met Henderson verenigd. Elizabeth wordt gearresteerd als ze de door haar op naam van Ann Roberts gehuurde motorboot terugbrengt bij de verhuurder. Ze bekent de moord op Ann Roberts. Zij heeft ook McMinnis vermoord. Over de vroeger door haar gepleegde moorden zwijgt ze echter. Gregory Moore wordt vrij gelaten. Henderson is van plan ontslag te nemen en samen met Kay een eigen onderzoeksbureau te beginnen. Kay heeft zich z.i. namelijk uitstekend geweerd in deze zaak.

Beoordeling van het boek

Ik vind dit maar een matige detectiveroman. Het verhaal begint eigenlijk heel klassiek. Een vrouw op wier leven een levensverzekering afgesloten is wordt vermist. Bijzonder is, dat de levensverzekering nog geen jaar daarvoor verhoogd is. Dat duidt meestal dan op een geval van verzekeringsfraude. Dat lijkt het inderdaad ook te zijn, maar echt duidelijk wordt dat nergens. Aan het einde van het boek wordt de intrige niet verder uitgelegd. Wat was bijvoorbeeld nou eigenlijk het motief van Elizabeth Moore om de misdaden te plegen? Was het de “kick” of ging het om het geld? Dat wordt niet verder verklaard. En hoe profiteerde Elizabeth nu precies van de verzekeringsfraude? Als ze telkens een onschuldige vrouw vermoordde en die voor zichzelf liet doorgaan - waarna de echtgenoot voor die moord de gevangenis indraaide -, hoe kwam ze dan aan de verzekeringsuitkering? Een verzekeringsmaatschappij zal bij opzet niet uitkeren en als ze dat wel doet, zal ze aan de begunstigden uitkeren. Daar hoort Elizabeth niet bij (ze wordt immers geacht dood te zijn). Al dit soort zaken blijft in nevelen gehuld en dat vind ik een zwak punt in dit verhaal. Bovendien wordt ook niet duidelijk of de genoemde Ann Roberts nu door moest gaan voor de zogenaamd vermoorde Elizabeth. En wie was Ann Roberts eigenlijk? Er blijft, kortom, te veel van de (achtergronden van de) intrige onduidelijk. Dat geeft na lezing een onbevredigd gevoel en dat vind ik altijd een veeg teken bij een detectiveroman.

Ik vind trouwens, dat ook de houding ten opzichte van de vrouw wel typisch voor de jaren zestig van de vorige eeuw is. Zeker in het begin is de houding van Henderson ten opzichte van Kay een superieure. Hij voelt zich veel beter dan Kay en laat haar dat ook blijken. Typerend vind ik, dat hij dan haar dan begint aan te spreken met “liefje”. Neerbuigender kan haast niet. Aan het einde van het boek stelt Henderson zijn mening over Kay overigens wel bij.

De zojuist genoemde kritiekpunten doen overigens niets af aan het feit, dat het verhaal op zich wel spannend geschreven is. Ook de karakter- en sfeertekening zijn op zich goed te noemen. Alleen ontbreekt van Elizabeth ieder psychologisch profiel en dat is jammer.

Ik had trouwens nog nooit van de schrijver gehoord. Boland begon pas op latere leeftijd te schrijven. Daarvoor vervulde hij in verschillende landen diverse beroepen (van houthakker tot winkelbediende). In de Tweede Wereldoorlog diende hij in het Britse leger en kwam ook in Nederland terecht. Hij begon in 1947 met het publiceren van door hem geschreven korte verhalen. Daarna schreef hij ook diverse romans.